اهميت دانش نظامي بر اهل فن پوشيده نيست، لكن نكتهاي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه، در پرتو پيشرفتهاي گسترده در زمينههاي مختلف، اين مقوله نيز دچار تحولات مهمي خواهد شد. اين نوشته درصدد است تا برخي از اين تحولات را بررسي كند.
اگر قصد داريم به نتايج مطلوبي در زمينه دانش نظامي دست يابيم، بايد دانشمندان و متخصصان مجموعه تحقيقاتي نيروهاي مسلح، يعني سازمانهاي مطالعات علمي، بخشهاي مطالعات علمي، استادان مدارس عالي، اعضاي هيئت اطلاع رساني نظامي، هيئت تحريره مجلات تخصصي و افسران سازمانهاي كنترل نظامي را دوباره سازماندهي كنيم.
امروزه، علاوه بر مشكلات جديد علمي، با مشكل تجديد نظر در فناوريهاي نظامي نيز مواجه هستيم كه، در ظاهر، عاملي تكميلي است، اما در واقع موفقيت به همين عامل بستگي دارد. تشكيل گروههاي تحقيقاتي كارآمد براي حل مشكلات خاص روندي است كه اگرچه زمان زيادي ميبرد اما بخشي حساس از پايه و اساس تحقيقات مؤثر را شكل ميدهد. سازماندهي متخصصان علوم گوناگون بر پايهاي علمي و خلاق و فراهم آوردن تجهيزات لازم براي كار مشترك آنها، تضمين آنكه اين متخصصان براي مدتي طولاني و بهطور مؤثر كار كنند و همين طور جلوگيري از خسارت از وظايف دائمي مديران دانش نظامي است. ما بايد مشكلات موجود در همكاري مشترك بين نيروهاي مسلح، دانشمندان (آكادمي علمي روسيه، سازمانهاي تحقيقاتي دولتي) و ساير بخشها (بخش صنايع دفاعي، بخش توليد نيرو) را از ميان برداريم.
مشكلات درونسازماني كه در زمينه همكاري مشترك همچنان لاينحل باقي ماندهاند عبارتند از عدم وجود تحقيقات كلي كه به وسيله سازمانهايي با فناوريهاي تحقيقاتي و اشكال سرمايهگذاري متفاوت انجام بگيرد، نبودن حق مالكيت براي نتايج تحقيقات، نبودن امكان استفاده همگاني از تجهيزات تجربي و بانكهاي اطلاعاتي، مشكل تضعيف احكام اجرايي (كه يكي از دردآورترين آنهاست)، كه بايد بدون كاهش نقش مسئولان سفارش دهنده تحقيق باشد.
برخي از مسائل درونسازماني از جمله ساختار يكپارچه قدرت، توسعه همكاري و يا روابط در محيطهاي هماهنگ از موارد ديگر مهمتر ميباشد. در زمينه فناوري، چگونگي كار با گروههاي تحقيقاتي صنايع دفاع مشكل اصلي براي احياي روحيه تحقيق و تبادل اطلاعات علمي با نيروهاي مسلح است. موجب شرمساري است كه آكادمي علمي روسيه حمايت خود را از برنامههاي تحقيقاتي مسائل دفاعي كاسته است. مسئله ديگر مشكلات مربوط به همكاري و توجه بيشتر به زمينههاي تحقيقاتي است كه موقتاً مورد كم لطفي قرارگرفتهاند. براي حل آنها نياز به تلاش مداوم و خلاقانه و روشهاي غير معمول ميباشد.
اما اين مشكلات داراي طبيعتي ساختاري و سنتي هستند:
بنابراين، تلاش براي رفع آنها نسبتاً سادهتر است. مشكل اصلي رسيدن به روشهاي تحقيقي و ابزار مناسب پيچيدهتر و چندوجهي است. براي رفع اين مشكلات به تلاش فراوان در چندين مرحله نياز است. ما غالباً از ياد ميبريم كه تشكيل يك گروه از محققان، سازماندهي كار مؤسسات تحقيقاتي و مدارس عالي، توسعه يك پايه و روش تجربي، انتخاب متخصصان با توجه به تخصص و مهارتهاي فردي آنان و آموزش متخصصاني كه بتوانند بر روي موضوعات گوناگون به تحقيق بپردازند نيازمند صرف سالها و شايد دهها سال زمان ميباشد. سيستم آموزشي مخصوصي براي آنها ايجاد شده است كه با آموزش عمومي آغاز ميگردد. تعداد متخصصان مورد نياز با بررسي فناوري مخصوص تحقيق مشخص ميگردد.
در چند دهه آينده، ما با مشكل بغرنج همكاري هماهنگ، مؤثر و موازي در مراقبت از اجزاي سازماني و ابزاري، فناوري لازم براي حل مشكلات جنگ افزاري و همچنين فناوري نوين براي حل مشكلات آينده، كه از نظر روش و ابزار با قديميها متفاوتند، مواجه خواهيم شد. از هماكنون ميتوان شاهد استفاده از ايدهها و تكنولوژيهاي نمايشي، ماكت و مدلهاي كامپيوتري، كه بهوسيله دانشمندان كشور ما ساخته شدهاند، همچنين رشد سريع ظرفيتهاي ذخيرهسازي و بانكهاي اطلاعاتي خصوصاً از اوايل قرن آينده بود.
ما بايد زيرساختهاي خود را براي تسليحات و ايدههاي تحقيقي وارداتي و همچنين توليدات تحقيقي- تكنولوژيكي قابل رقابت توسعه دهيم. بايد تلاش خود را مضاعف كنيم تا ابزارهاي تحقيقاتي جديدي توليد نماييم. همچنين، بايد شديداً بر هماهنگي و همكاري بين دانش دولتي و اداري بيفزاييم و حتي در برخي موارد تا حدودي آنها را يكپارچه سازيم. اشكالي از كار مشترك بر روي پروژههايي كه سالها به طول ميانجامند بايد بر راههاي سنتي و ايجاد مشكلات تحقيقاتي غلبه نمايد. توضيح سيستماتيك عميقتر، استفاده از متخصصان كارآزموده و نتايج پيشگويي، تحقيق و در برخي موارد تحليل پروژههاي اساسي نياز به ايجاد برنامههاي تحليلي دارد. ما بايد در آموزش متخصصان و تأمين تجهيزات و نرمافزارهاي مربوطه تغييراتي بدهيم و پايگاه اطلاعاتي و معياري جهاني به وجود بياوريم.
از نظر سازماني، ما بايد يك سياست قابل انعطاف را در ايجاد ساختار مؤسسات تحقيقاتي نيروهاي مسلح و روشهاي همكاري تكنولوژيكي آنها در پيش بگيريم. حركت در امتداد توسعه مؤسسات تحقيقاتي با تجهيزات و تكنولوژي كارامد مفيد به نظر ميرسد. به هر حال، ما نبايد در اين كار افراط كنيم زيرا اين امر نهايتاً، خصوصاً در مناطق مرزي، موجب تضعيف تحقيقات ميگردد. در عوض بايد تعدادي از سازمانهاي نسبتاً كوچك و مجهز را حفظ كنيم كه ميتوانند در مقابل تغييرات در فناوري نظامي به سرعت واكنش نشان دهند.
يك دانشمند نظامي كيست؟ او معمولاً متخصصي است كه در گروههاي تخصصي يكي از مدارس نظامي ما آموزش مقدماتي ديده است. تعداد زيادي از دانشمندان نظامي كه از مدارس عالي غيرنظامي فارغالتحصيل شدهاند و داراي اطلاعات اساسي در زمينه رياضيات، فيزيك، فني، پزشكي و يا ساير تخصصها ميباشند بر روي برنامه خاصي در مراكز تحقيقاتي و يا مدارس عالي در حال كار مي باشند. ما بايد با اختصاصدادن بودجه بيشتري براي جذب و تضمين ادامه همكاري دانشمندان غير نظامي، گروههاي اصلي دانشمندان را در نيروهاي مسلح حفظ كنيم و، در عين حال، دانشمندان غير نظامي را از روسيه و ساير كشورهاي همپيمان آن جذب نماييم.
به طور كلي، دانش نظامي قرن بيستويكم از نظر مشكلات و راههاي حل آن كاملاً قابل پيشبيني نيست. هدف اصلي ما ادامه راه، بدون مرتكب شدن اشتباهات فاحش و غيرقابل جبران، ميباشد. ما بايد اين راه را با تحليل تمامي احتمالات و مشكلات آغاز كنيم و، در عين حال، بهخاطر داشته باشيم كه نتايج دلخواه زودتر از پنج الي ده سال و يا حتي بيشتر به دست نخواهند آمد.
دستاوردهاي دانش نظامي در تحقيقات كاربردي با نتايج مجزا و منحصر بهفرد ارزيابي نميشوند بلكه به وسيله احتمال تكرار اين نتايج منحصر بهفرد در گروههاي بزرگ ارزيابي ميگردند و اين امر نياز به زمان فراوان دارد. نياز نيروي زميني و دريايي در 20 الي 25 سال آينده بايد به وسيله دانش نظامي امروز تأمين گردد.
