4 ـ وحدت بين ارتش و سپاه
ارتش جمهوري اسلامي ايران كه به لحاظ نظامي داراي ساختاري تعريف شده بود، لزوماً براي همكاري با سپاه و نيروهاي مردمي در جبههها نياز به راههاي روشني داشت كه در حوزه استراتژيك و تاكتيك بتواند وحدت رويه ايجاد كند كه اين كار مهم با سرپنجه تدبير امام خميني(ره) و همكاري صميمانه فرماندهان ارتش و سپاه تحقق يافت. به گونهاي كه ناظران و كارشناسان به اين واقعيت اذعان نمودند:
ارتش ايران نهتنها خود را منظم و قانوني جلوهگر ساخته است، بلكه خيلي جنگجو و مبارز نيز ميباشد، همكاري پاسداران با ارتش موجب پديدار شدن پيروزيها شده است.
امام راحل(س) به عنوان فرمانده كل قوا به وحدت همهجانبه بين ارتش و سپاه اهتمام خاصي داشت و بدون ترديد يكي از عوامل مهم افزايش توان دفاعي را در سايه وحدت ارتش و سپاه جستجو ميكرد، تا آنجا كه اختلاف ارتش و سپاه را از اهداف امريكا ميدانست:
اگر روزي ميان ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اختلاف ظاهر شود، در آن روز امريكا به اهداف خود نزديك خواهد شد.
در بخش تغيير فرايند دفاعي خواهيم ديد كه ارتش و سپاه چگونه در يك تعاملي صادقانه مهارت و دانش نظامي و استعداد سرشار و خلاق نيروي انساني را در خدمت دفاع مقدس قرار دادند و اين از آثار و بركات اين وحدت و همدلي است؟
5 ـ خودباري و اراده ملي
يكي از مؤلفههاي مهمي كه امام راحل(س) به عوامل افزايش توان دفاعي ضميمه كردند، تقويت خودباوري ديني در آحاد ملت بود كه در ايمان به خدا و عشق به شهادت تجلي كرد، و همچنين با استفاده از انگيزه[اي ملي و ميهني، اراده عمومي ملت را پشت سر رزمندگان بسيج كرد. به طوري كه همه اقشار ملت از كوچك و بزرگ و پير و جوان حضوري غيرتمندان در همه صحنههاي دفاع يافتند. نيويورك تايمز طي مقالهاي حيرت خود را در اين باره اين چنين اظهار ميدارد:
يك نيروي عجيب و غريب نظامي از سربازان حرفهاي، روحانيون، شبهنظاميان محلي، و بچههاي مدرسهاي نوجوان سيزده ساله، كه همگي با يك التهاب اسلامي شديد به يكديگر متصل ميشوند، بنبست طولاني جنگ خليج فارس را با تار و مار كردن نيروهاي سنگرگرفته عراقي شكستند.
نقش ايمان و توكل به خدا رزمندگان ما را به حقيقت اين آيه رهنمون گشت كه فرمود:
إِن يَنصُرْكُمُ اللَّهُ فَلاَ غَالِبَ لَكُمْ وَإِن يَخْذُلْكُمْ فَمَن ذَا الَّذِي يَنصُرُكُم مِن بَعْدِهِ.
اگر خدا شما را ياري كند، كيست كه بر شما غالب آيد و اگر خدا شما را ذليل كند، كيست شما را ياري كند؟
با علم به اين آيه شريف رزمندگان دريافت كه عزّت و ذلّت هركس به دست خدا است، از اين رو ايمان خالصانه به او را جوهر مبارزه و جهاد مردانه خود عليه دشمن قرار دادند و بر اساس همين باور و اعتماد توانستند پيروزيهاي بزرگي را رقم بزنند و برتري ايمان بر جنگافزاري مدرن را به اثبات برسانند تا آنجا كه خبرنگاران جهاني در عظمت اين حمايه نوشتند:
ميدانيم كه ايمان كوهها را جابجا ميكند. نوجوانان متعصب اخيراً نشان دادهاند كه ميتوانند لشكرهاي زرهي را به عقب برانند و يك ارتش مدرن متشكل از 250 هزار سرباز را با شكست مواجه سازند.
خودباوري بزرگترين سرمايهاي بود كه در دفاع هشت ساله رزمندگان ما به عنوان دستاوردي مهم نصب ملت ايران گرديد، و رمز اين خودباوري در عنصر ايمان نهفته بود كه كارآمدي خود را در چشمانداز افكار جهانيان به نمايش درآورد.
نتيجه اينكه از مجموعه عوامل يادشده توان دفاعي كشور در شرايطي مطلوب قرار گرفت تا دشمن متجاوز را به سزاي اعمال خود برساند، اينك تأثير اين عوامل را در تغيير موازنه قوا و تقويت فرايند دفاعي رزمندگان اسلام پي ميگيريم.
تغيير فرايند دفاعي با مهمترين عمليات ايران براي بيرون راندن دشمن از خاك ايران
اگرچه در مدت اشغال سرزمينها و شهرهاي مرزي ايران، رزمندگان اسلام اعم از ارتش و سپاه و بويژه ستاد جنگهاي نامنظم در قالب چندين عمليات چريكي مانع پيشروي دشمن شدهاند و حتي بخشي از اراضي را از اشغال ارتش عراق آزاد نمودند، كه از آن جمله آزادسازي شهر سوسنگرد پس از محاصره دوم به فرماندهي سردار پرافتخار اسلام شهيد دكتر چمران نمونهاي از آن است، امّا با تكميل و تأمين عوامل افزايش توان دفاعي، فرايند دفاع تغيير يافت. به طوري كه رزمندگان ما از پوسته دفاعي به در آمده و مشي تهاجمي را در پيش گرفتند، و هدف اوّل مشي تهاجمي آزادسازي مناطق و شهرهاي اشغالي از چنگال دشمن بود.
1 ـ آزادسازي مناطق اشغالشده
آزادسازي مناطق اشغالي توسط نيروهاي خودي طي چندين عمليات صورت گرفت كه مهمترين آنها عبارتند از:
الف) عمليات فرمانده كل قوا خميني روح خد
اين عمليات پس از عزل بنيصدر اولين عمليات پيروزمندانه رزمندگان اسلام است كه در شرق كارون (جنوب دار خوئين) انجام شد، در اين عمليات ضمن وارد آمدن خسارت سنگين به دشمن، به ميزان 3 كيلومتر از مواقع دشمن در منطقه به تصرف رزمندگان اسلام درآمد.
اهميت اين عمليات از آن جهت است كه جنگ در مدت فرماندهي بنيصدر به حالت ركود و سردي گرائيده بود و در جبههها تحرك جدي به غير از حركات مقطعي رزمندگان به چشم نميخورد. و حتي سنگاندازيهاي بنيصدر و متحدان ضد انقلابي او زحمتهاي جدي و فراواني را براي رزمندگان فراهم كرده بود. امّا عمليات موفق دارخوئين ثابت كرد كه عزل بنيصدر نهتنها تزلزل در اراده ملت غيور ايران ايجاد نكرد، بلكه باعث تقويت روحيه رزمندگان در جبههها گرديد.
ب) عمليات ثامنالائمه
اين عمليات در شمال آبادان به منظور تصرف پلهاي دشمن بر روي رودخانه كارون و تصرف و تأمين جادههاي آبادان ـ ماهشهر و آبادان اهواز و نيز شكست حصر آبادان و انهدام نيروهاي دشمن صورت گرفت.
جوهره اصلي اين عمليات فرمان امام راحل(س) بود كه فرمودند: «حصر آبادان بايد شكسته شود.» سرانجام رزمندگان اسلام با شكستن حصر آبادان دشمن را در شرق رودخانه كارون به عقب راندند و به همه اهداف از پيش تعيينشده خود دست يافتند. خبر اين پيروزي و عقبنشيني دشمن به سرعت در رسانههاي خبري جهان درج شد، به طوري كه تايمز مالي اظهار داشت:
عراق ديروز اعلام كرد نيروهاي مهاجمش از شرق به غرب ساحل رود كارون ايران عقبنشيني كردهاند، ليكن اعلام كرد كه در صورت لزوم ميتوانند باز گردند.
به طور كلي عمليات ثامنالائمه(ع) نتايج زير را در بر داشته است:
1 ـ رژيم عراق همواره از حصر آبادان به عنوان كي امتياز سياسي براي تحميل كردن مقاصد خود به ايران ياد ميكرد كه با اين شكست، اين امتياز مهم را از دست داد.
2 ـ زنگ خطر را براي امنيت دشمن و حاميانش به صدا درآورد و توان بالقوه رزمندگان اسلام به عنوان دغدغهاي جدي براي دشمن مطرح گرديد.
3 ـ اعتماد فرماندهان را در اتخاذ تاكتيكهاي ابتكاري در جنگ افزايش داد.
4 ـ آسيبپذيري دشمن را به خوبي نمايان كرد و كابوس شكستناپذيري دشمن را از اذهان رزمندگان بيرون كرد.
5 ـ استراتژي بهرهمندي از نيروهاي مردمي در طرحريزي عمليات مورد توجه جدي مسئولين جنگ قرار گرفت.
ج) عمليات طريقالقدس
اين عمليات كه به منظور آزادسازي شهر بستان و تأمين مرز و دسترسي به هورالهويزه طراحي شده بود، دو ماه بعد از عمليات ثامنالائمه در تاريخ 8/9/1360 به اجرا درآمده كه سرانجام منجر به آزادسازي بستان و روستاهاي اطراف آن به وسعت 800 كيلومتر مربع گرديد.
خبرگزاريهاي خارجي با اين عنوان كه ايرانيها شكست پي در پي را تحمل ميكنند، گزارش دادند:
طبق اظهار ديپلماتهاي غربي، ايران شكستي را به نيروهاي عراقي در استان نفتي خوزستان واقع در جنوب ايران تحميل كرده است و موفق به گرفتن شهر بستان در نزديكي مرز عراق گرديده است.
مهمترين نتايج عمليات طريقالقدس عبارتند از:
1 ـ شناخت نقاط ضعف و ناتواني دشمن به همراه اعتماد به نفس رزمندگان اسلام در اجراي طرحهاي ابتكاري و بهكارگيري بهينه از امكانات.
2 ـ رسيدن به مرزهاي شناختهشده بينالمللي و قطع ارتباط جبهه شمالي دشمن با جبهه جنوبي.
3 ـ كارآمدي نيروهاي مردمي و بسيج و ايجاد انگيزه در توسعه سازمان رزمي به منظور جذب و هداي آنان به سوي جبههها.
4 ـ ايجاد ترديد و تزلزل در تصميم دشمن مبني بر ارائه حضور در مناطق اشغالي.
5 ـ به دست گيري ابتكار عمل در جبههها و سلب فرصت از دشمن در تصميمگيريها.
6 ـ ايجاد شرايط جديد در صحنه بينالمللي و فعال شدن هيأتهاي صلح با اصرار و ابرام دشمن بعثي.
د) عمليات فتحالمبين
با وجود چندين عمليات كوچك در غرب كشور كه عمدتاً سپاه پاسداران انقلاب اسلامي انجام داد، عمليات بزرگ فتحالمبين در منطقه غربي رودخانه كرخه در تاريخ 1/1/61 آغاز گرديد كه سرانجام به تصرف ارتفاعات منطقه و آزادسازي بخش وسيعي از جنوب غربي كشور اسلامي ايران منجر گرديد.
جمهوري اسلامي ايران پس از پيروزي غرورآفرين در عمليات فتحالمبين از كليه خبرنگاران داخلي و خارجي جهت مشاهده پيروزي رزمندگان اسلام دعوت به عمل آورد كه غالباً مشاهدات خود را به منابع خبري منعكس نمودند. يكي از نشريات فرانسه در اين باره مينويسد:
موفقيت ايران در اين حمله كه فتح نام دارد، توسط خبرنگاران غربي كه توانستند به جبهه بروند، تأييد شده است. روزنامهنگاران دعوت شده از سوي تهران مشاهده كردند كه نيروهاي ايراني، ارتش عراق را دهها كيلومتر عقب راندهاند.
همچنين نيويورك تايمز نشريه امريكايي خبر داد كه صدام حيسن طي پيامي از نيروهاي سپاه چهارم عراق خواست:
از عقبنشيني خطوط دفاعي خود ناراحت نبوده و به وظيفه خود در نابودي قدرت جنگي دشمن عمل كنند.
بنابراين عمليات فتحالمبين همانگونه كه از نامش پيداست، به قدري روشن و آشكار بود كه دشمن براي تقليل فشار روحي نيروهايش ضمن اعتراب به شكست به دلجويي از آنان ميپردازد.
نشريه ايران آزاد طي تحليلي در اين باره ميگويد:
چشمانداز پيروزي نهايي ايران و سرانجام سقوط رژيم صدام حسين را بايد زنگ خطري براي بسياري از كشورهاي منطقه تلقي كرد. چنين شكستي براي صدام حسين ميتواند ملاحظات صرفاً نظامي را بر تمامي منطقهاي حاكم كند كه اهميّت سياسي و استراتژيك آن، بسيار قابل توجه است.
مهمترين دستاورد عمليات فتحالمبين عبارتند از:
1 ـ متخصصان نظامي و سياسي در غرب، اين عمليات را پيروزي بزرگ ايران ناميدند و اعتراف كردند كه ابتكار عمل در جبههها در دست ايرانيهاست.
2 ـ تزلزل روحي و درماندگي نيروهاي دشمن در مواجهه با سپاهيان اسلامي، به طوري كه عموماً به فرار يا تسليم مبادرت مينمودند.
3 ـ به هم ريختن كنترل فرماندهي ارتش عراق، به طوري كه با داشتن نيرو و تجهيزات و امكانات فراوان قادر به آرايش و سازماندهي نيروها نبودند.
4 ـ تقاضاي برقراري صلح به منظور نجات رژيم بعث عراق مجدداً از سوي حاميان او و يا هيأتهاي صلح مطرح گرديد.
5 ـ نقض بيطرفي از سوي كشورهاي حامي صدام كه با حمايتهاي سياسي و تبليغي و ارزي ماهيت پنهان خود را آشكار نمودند.
6 ـ تقويت قدرت مانور ديپلماسي ايران در منطقه و صحنههاي بينالمللي به منظور دادخواهي ملت مظلوم ايران و تنبيه متجاوز.
7 ـ نمود فزاينده همكاري ارتش و سپاه و پوشش نقاط ضعف در روابط متقابل و ايجاد تحرك و پشتيباني و حمايت.
