از استقبال مبتکرانه همافران تا تغییر موضع ارتش
گروه سیاست و اقتصاد ــ با هجوم مستشاران امریکایی پس از کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت مصدق، در بدنه نیروی هوایی انگیزه مخالفت با رژیم پهلوی قوت گرفت؛ چراکه نیروی هوایی از همان ابتدا خود را از بدنه مردم می‌دانست و سعی داشت برابر ظلم رژیم کوتاه نیاید.
در نظام شاهنشاهی ایران، ارتش همواره ابزار قدرت شخصی شاه و عمده‌ترین و بزرگ‌ترین سازمان دولتی از حیث هزینه و ابواب جمعی بوده است. شاه در رأس هرم ارتش قرار داشت و وزیر جنگ که از افسران عالی‌رتبه نظامی بود در اداره ارتش در کنار رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران و فرماندهان نیروهای سه گانه به او کمک می‌کردند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد، رژیم و امریکا احساس خطر کرده و نیروی هوایی را با حجم گسترده‌ای از مستشاران امریکایی پر کرد، اما دیری نپایید که صدای شلیک گلوله و تظاهرات گسترده مردم از تمام کوچه و خیابان شهرهای مختلف به گوش می‌رسید و تعدادی از هم‌وطنان انقلابی‌مان به شهادت رسیده و یا مجروح می‌شدند. در آن دوران سرسپرده‌های طاغوت مردم مظلوم و بی‌دفاع را به خاک و خون کشیده و توجهی به سن و سال آنان نداشتند، اما در بین همین افراد منفعت‌طلب، انسان‌های شریفی بودند که با تأسی از فرمایشات امام راحل که برخاسته از مکتب حسینی و علوی بود دست خود را به خون مردم پاک آغشته نکرده و با فرار از پست‌های خود به پیروزی انقلاب کمک کردند.
آن روزها سلاح‌های پیشرفته غربی و امریکایی هدیه‌هایی لوکس برای رژیم بود تا به وسیله آن ملت بیدار ایران را به رگبار گلوله بسته و از منافع خود دفاع کنند، عوامل امریکایی قصد تخریب ارتش بین مردم را داشت و این حربه با تیزهوشی امام مواجه شد و بیانیه‌ای برای دوری ارتشی‌ها از رژیم صادر شد. از آن پس از دهانه سلاح کشتار جمعی عطر گل‌های سرخ میخک و لاله بیرون زد و ارتش به صورت جدی به خیل گسترده مردم پیوست.
خبرگزاری ایکنا برای آشنایی اجمالی با گوشه‌ای از فعالیت‌های نیروی هوایی ارتش و نقش این یگان مهم در پیروزی انقلاب گفت‌و‌گویی با سرهنگ قاسم جلیلوند، فرمانده مرکز درجه‌داری حضرت علی‌اکبر(ع) پدافند هوایی اراک ترتیب داد که در ادامه می‌خوانید.
ـ نقش نیروی هوایی در استقبال از حضرت امام(ره) چه بود؟
در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی شور و هیجان عجیبی در یگان‌های هوایی حاکم بود، همه با وجود اینکه به صورت مکتوب از فرمایشات معظم‌له بهره‌مند بودند، اما بسیار علاقمند بودند تا چهره ایشان را از نزدیک ببینند.
بعد از آزادی گروهی از رهبران انقلاب از جمله آیت‌الله طالقانی با هماهنگی که بین همافران پایگاه یکم مهرآباد و قصر فیروزه و ستاد نیروی هوایی انجام شد صدهانفر با لباس نظامی به دیدار آیت‌الله طالقانی رفتند و در بازگشت از منزل ایشان شعار می‌دادند «ما پرسنل هوایی هستیم... ما منتظر خمینی هستیم». واحدهای حکومت نظامی به قصد متفرق کردن همافران شروع به تیراندازی هوایی کردند، اما به واسطه مقاومت مجبور به عقب‌نشینی شدند.
نیروی هوایی ارتش از بدنه مردم بود و مشتاقانه گوش به فرمان بود تا چگونه استقبال مبتکرانه‌ای از امام راحل داشته باشد. تمام طرح‌های نیروی هوایی حول محور استقبالی متفاوت از ایشان در حال برنامه‌ریزی بود، به همین منظور برای پیاده‌سازی ایده‌ای نو با آیت‌الله طالقانی دیدار کردند که ایشان در این دیدار بیان کرد «اگر شما قصد دارید کاری انجام دهید، باید اقدامی باشد که یک سر و گردن از پیرزنی که عصازنان به خیابان آمده، بالاتر باشد».
همین سخن آیت‌الله طالقانی ایجاد حرکتی ماندگار را در اذهان همافران ایجاد کرد تا اقدامی انجام دهند که در تاریخ انقلاب برای همیشه به یادگار بماند. همافران نیروی هوایی در اقدامی ماندگار ۱۹ بهمن سال ۵۷ با لباس‌های فرم در مدرسه علوی حضور بهم رسانده و با امام راحل بیعت کردند. امام نیز به پاس این خدمت ارزشمند فرمان نامگذاری ۱۹ بهمن به نام نیروی هوایی ارتش را صادر فرمودند.
ایکنا ـ چه عواملی باعث شد تا ارتش از فرمان رژیم پهلوی سر باز زند؟
در زمان شاه ارتش به دلیل تجهیزات، ابزار و آلاتی که داشت از مابقی نیروهای نظامی همچون ژاندارمری و شهربانی قوی‌تر بود، ریشه این قدرت نظامی به کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت مصدق بازمی‌گردد. پس از گذشت این دوران امریکایی‌ها برای خود سرمایه‌گذاری کردند تا منافع خود را حفظ کند.
پس از تقویت تجهیزات آمریکا قریب به یکصدهزار مستشار را وارد نیروی هوایی کرد، ملتی که پیشینه تاریخی و تمدنی دارد بی‌شک این مهم را ننگ دانسته و نمی‌پذیرد. نیروی هوایی از همان ابتدا خود را از بدنه مردم می دانست و سعی داشت برابر زورگویی رژیم کوتاه نیاید. وجود این افراد زروگو، خودخواه، منفعت‌طلب در بدنه نیروی هوایی انگیزه نیروهای داخلی را برای مخالفت با رژیم و اهداف آنان بیشتر تهییج می‌کرد، البته تعداد معدودی از افسران بودند که همسو با نظام شاهنشاهی حرکت کرده و با اهداف امریکا در بدنه نیروی هوایی را دنبال می‌کردند.
نیروی هوایی ارتش از قدرت برخوردار بود، اما این قدرت برای دفاع از میهن نبود، بلکه تنها حفظ منافع امریکایی‌ها را دنیال می‌کرد، قدرت داشتیم، اما قدرت به درد ما نمی‌خورد، تجیهزات داشتیم اما نحوه استفاده را جز امریکایی‌ها کسی نمی‌دانست، افسران حتی اجازه آموزش نداشتند و اگر قرار بود کسی آموزشی دریافت کند به امریکا سفر می‌کرد و پس از تکمیل دوره بازمی‌گشت.
نیروی هوایی پس از مشاهده این رفتارها منظر جرقه‌ای بود. برای همین از جامعه روحانیت کمک گرفت و یک‌صدا با دولت بختیار مخالفت کرد، آیت‌الله طالقانی در این هنگام به کمک نیروی هوایی آمده و این یگان را به ایجاد حرکتی مبتکرانه تشویق کرد.
خطای استراتژیکی رژیم آنجا بود که نیروی هوایی ارتش و در مجموع ارتشی‌ها را از بدنه مردم جدا می‌دانست و سعی کرد بین مردم و ارتش تفرقه بیندازد. وقتی در ۲۶ دی سال ۵۷ بزرگ ارتشتاران فرار می‌کند قطعاً بدنه ارتش ضعیف شده و بین ارتش با رژیم گسست و فاصله ایجاد می‌شود. رژیم قصد داشت ارتش را مقابل مردم قرار دهد اما با تیزهوشی امام راحل مردم ارتشی‌ها را برادر خود خوانده و در تظاهرات به آنان گل هدیه می‌دادند، روحیه شهادت‌طلبی و استقلال‌طلبی در ارتش وجود داشت و به همین دلیل اسلحه به روی مردم نکشیده و نقش خود را در پیروزی انقلاب به خوبی ایفا کردند.
ـ پس از دیدار همافران با امام(ره) عکس‌العمل دولت بختیار چه بود؟
پس از رژه و دیدار همافران در ۱۹ بهمن بلافاصله دولت بختیار این اقدام را تکذیب کرد و قصد داشت بیعت‌کنندگان با امام را تحت فشار قرار دهد که در روزهای ۲۰ و ۲۱ بهمن با واکنش شهید خضرایی همه مردم متوجه این امر شدند. امریکا رژیم پهلوی را گاو شیرده‌ای فرض کرده بود که می‌توانست از آن نهایت استفاده را ببرد.
اولین شکست رژیم آنجا بود که ارتش همچون نیروی هوایی با مردم یکی شده و در واقع شاخ غول شکسته شد و کلید پیروزی انقلاب در روز ۲۲ بهمن زده شد، این پیروزی طعم بسیار شیرینی دارد که هیچ‌یک از مجموعه ارتش حاضر نیست این طعم را با طعم شیرین دیگری عوض کند. این پیروزی برای ایران سربلندی، عدم وابستگی، عزت، اقتدار، صلابت به ارمغان آورد. این راه از زمان انقلاب تاکنون ادامه دارد و ما ارتشی‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی سرفرازانه و با افتخار از آن تا پای جان دفاع می‌کنیم.
ـ وضعیت نیروی هوایی در سال‌های اول انقلاب چگونه بود؟
شاید در اذهان اینگونه باشد که با رفتن امریکا و مستشاران نیروی هوایی کم‌توان و ضعیف می‌شود، اما با رفتن آنان از کشور نه تنها نیروی هوایی ضعیف نشد بلکه در کوتاهترین زمان ممکن زمام امور در عرصه‌های مختلف به دست گرفته شد.
همه می‌دانیم انقلاب اسلامی تازه جوانه زده بود که جنگ از سوی عراق با حمایت آمریکا و غربی‌ها به ایران تحمیل شد. در آن زمان ما نیروهای زبده نظامی کم داشتیم، دشمن به خیال ضعف ارتش جمهوری اسلامی به ایران حمله کرد، اما فکر نمی‌کرد در همان ساعات اولیه جنگ ۲۴۰ فروند هواپیما پایگاه‌های مهم عراق را مورد هدف قرار دهد و آنان را از بین برد، این مهم معجزه‌ای بود که از استقلال و خودباوری نشئت می‌گرفت.
پس از انهدام پایگاه‌های عراق تمام دنیا بسیج شده و ارتش عراق را بار دیگر تجیهز کردند و هر بار با قدرت بالادستی می‌آمدند و تیزپروازان نیروی هوایی با الهام گیری از قرآن و تأسی از مکتب اهل‌بیت(ع) هر بار آنان را سرجای خود می‌نشاندند. حتی نیروی هوایی در پشتیانی رزمندگان در عملیات‌های مختلف هم حضور جدی داشت. خوشبختانه پس از جنگ قدرت نظامی ایران در عرصه‌های مختلف به طور چشمگیری رشد صعودی داشت تاجاییکه امروز جزو ۴ کشور برتر دنیا هستیم.
ـ موضع‌گیری امام راحل در مقابل با ارتش چگونه بود؟
امام(ره) در دیدار با همافران فرمودند «درود بر شما که قدر نعمت خدا را دانستید و به دامان قرآن پیوستید، درود بر شما که ترک حکومت طاغوت کرده و به حکومت الله پیوستید، باید این نعمت را حفظ کنید». پس از آن دیدار تاریخی تاکنون نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی همواره پا به رکاب امام و رهبری بوده است و با اهدای خون خود از این انقلاب، آرمان‌های امام، شهدا و رهبری دفاع می‌کند.
برخی از انقلابیون ادعا کردند، ارتش، ارتش شاهنشاهی است و باید منهدم شود، اما امام که از درک بسیار بالا برخوردار و با بدنه الهی، دینی و مکتبی ارتش آشنا بودند به شدت با این نظریه خام برخورد کردند. ایشان اعتقاد داشتند بدنه ارتش تنها چند نفر عامل خودفروحته نیست، بلکه بدنه اصلی ارتش متشکل از نیروهای باوفا و مخاصی است که می‌توانند با تمام قوا از کیان اسلامی ایران دفاع کنند و در طول ۴۰ سال این مهم به اثابت رسیده است.
امام به خوبی آگاه بودند که اگر ارتش از جامعه جدا شود، بدنه ضعیف می‌شود. ارتش در اوایل جنگ تا قبل از شکل‌گیری سپاه و بسیج یک تنه در مقابل دشمن ایستاد و از ایران دفاع کرد. نیروهای ارتشی، سپاه و بسیج در زمان جنگ حمایت تجهیزاتی و انسانی نمی‌شدند؛ اما با وجود بدنه الهی و عرق به میهن اسلامی مقابل دشمن ایستاد. ۱۴۰۰ شهید استان به ارتش اختصاص دارد. نیروی هوایی خون‌های بسیاری پای بیعت خود با امام داده است و از تمامیت ارضی دفاع می‌کنند و این بیعت هرساله در ۱۹بهمن تکرار می‌شود.
ـ حمایت از انقلاب تنها در رده افسران بود؟
بدنه نیروی هوایی متشکل از گروه‌های مختلفی است که هریک به نوبه خود نقشی را در پیروزی انقلاب داشتند، سربازان، درجه‌داران، افسران و همافران و حتی خلبانان که در گروه افسران تعریف می‌شوند در پیروزی انقلاب نقش‌آفرین بودند و حضور آنان در مدرسه علوی و خلق آن حماسه تاریخی با حضور همه اقشار شکل گرفت.
اگر قرار است بدنه‌ای در هر گروه و یا سازمانی قوت داشته باشند باید به تمام ارکان آن توجه شود. نیروی هوایی ارتش تبعیت از آمریکا و مستشاران را برنمی‌تابید و با تمام قوا در برابر آنان موضع گرفت، آنان توانستند با استفاده از فرمایشات رهبری از زیر یوغ رژیم رها شده و این انسجام را بیافرینند. طبق فرمایش رهبری ارتش از زمان انقلاب به بعد رسالت خود را از «خدمت به اجانب» به «خدمت به مردم» تغییر موضع داد.
