از آنجا كه حب و علاقه دنيا سرچشمه هر گناه است در آيه 20 سوره حدید ترسيم گويايى از وضع زندگى دنيا و مراحل مختلف، و انگيزه هاى حاكم بر هر مرحله را ارائه داده، مى فرماید: «بدانيد زندگى دنيا تنها بازى، و سرگرمى، و تجمل پرستى، و تفاخر در ميان شما، و افزونطلبى در اموال و فرزندان است»(اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ).
این آیه دوران هاى پنجگانه عمر آدمى را تشكيل مى دهد: 1. دوران كودكى: كه زندگى در هاله اى از غفلت و بيخبرى و بازى فرو مى رود.2. مرحله نوجوانى: که سرگرمى جاى بازى را مى گيرد، و در اين مرحله انسان به دنبال مسائلى است كه او را به خود سرگرم سازد و از مسائل جدى دور دارد. 3. مرحله جوانى: که دوران شور و عشق و تجمل پرستى است. 4. دوران احساسات: که كسب مقام و فخر فروشی در انسان زنده مى شود.5. مرحله تکاثر(جمع کردن مال و ثروت) و حرص و طمع : که انسان در اين مرحله به فكر افزايش مال و نفرات و جمع ثروت مى افتد.
مراحل نخستين تقريبا بر حسب سنين عمر مشخص است ولى مراحل بعد در افراد كاملا متفاوت مى باشد، و بعضى از آنها، مانند مرحله جمع آوری اموال، تا پايان عمر ادامه دارد، هر چند بعضى معتقدند كه هر دوره اى از اين دوره هاى پنجگانه هشت سال از عمر انسان را مى گيرد، و مجموعا به چهل سال می رسد، و هنگامى كه به اين سن رسيد شخصيت انسان شکل می گیرد. اين امر نيز كاملا ممكن است كه بعضى از انسان ها شخصيتشان در همان مرحله اول و دوم متوقف گردد، و تا پيرى در فكر بازى و سرگرمى و معركه گيرى باشند، و يا در دوران تجمل پرستى متوقف گردد، و ذكر و فكرشان تا دم مرگ فراهم كردن خانه و مركب و لباس زينتى باشد، اينها كودكانى هستند در سن كهولت و پيرانى هستند با روحيه كودك!
سپس با ذكر يك مثال آغاز و پايان زندگى دنيا را در برابر ديدگان انسان ها مجسم ساخته، مى فرمايد: «همانند بارانى است كه از آسمان نازل مى شود، و چنان زمين را زنده مى كند كه گياهانشان کشاورزان را در شگفتى فرو مى برد، سپس خشك مى گردد، به گونه اى كه آن را زرد رنگ مى بينى، سپس درهم شكسته و خرد و تبديل به كاه مى شود»! (كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً). «كفار» در اينجا به معناى كشاورزان است، زيرا اصل معناى «كفر» به معناى پوشاندن است، و چون كشاورز بذر افشانى كرده و آن را زير خاك مى پوشاند از اين رو به او «كافر» مى گويند.
آرى مراحلى را كه انسان در طى هفتاد سال يا بيشتر طى مى كند در چند ماه در گياهان ظاهر مى شود، و انسان مى تواند بر لب كشتزار بنشيند و گذشت عمر، و آغاز و پايان آن را در ديدارى كوتاه بنگرد .(1)
در آیۀ دیگر خداوند مى فرمايد: «صحنه ىزندگى دنيا را براى مردم دنيا پرست به آبى مثال بزن. آنگاه كه از آسمان آن را فرو مى فرستيم، به وسيله ى آن گياهان زمين سرسبز و درهم مخلوط مى شوند، ولى بعد از مدّتى (فصل پاييز و زمستان) مى خشكند و بادها آن ها را به هر سو پراكنده مى كنند و خداوند بر هر چيز تواناست؛»(کهف/45)
حضرت على (عليه السلام) در مورد نكوهش دنيا بعد از تلاوت این آیه مى فرمايد: شما را از (پرستش و علاقه به) دنيا برحذر مى دارم. دنيا ظاهرش شيرين و با طراوت است و در ميان شهوات غوطه ور است و به دليل نقد بودنش جلب توجه مى كند، ولى نعمت های آن اندك است؛ در عين حال، دل ها را به خود مى كشاند، اما سخت ناپايدار و بى وفا و در حال تغيير و زوال است ... هيچ كس از اين دنيا شادمانى نديده، جز اين كه در پايانش با اشك و آه روبرو شده و هنوز كه به خوشى هايش تماس نگرفته، به ناراحتى هاى آن مبتلا مى گردد.(2)
#قرآن #زندگی_دنیا
علی کفشگر فرزقی
منبع:
1. تفسير نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج23، ص: 351
2. نهج البلاغه/ خطبه ى 111(نقل از هزار و يك نكته از قرآن كريم،اکبر دهقان،، ص: 563)
