آسیب‌شناسی عزاداری امام حسین(ع)/ از تبیین نقش تربیتی برای جوانان تا نگاه کاسب‌کارانه به مداحی
گروه معارف – عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش طی قرون متمادی دستخوش تغییرات متفاوتی شده است، از ممنوعیت کامل برپایی عزای سیدالشهدا(ع) در برهه‌ای از تاریخ تا گسترش این مستحب الهی به سراسر جهان و بوجود آمدن فرصت ابلاغ پیام‌های حقیقی نهضت حسینی(ع) به جهانیان که کم‌وبیش در مقطع زمانی فعلی قابل دسترسی است. اما تحقق مطلوب انتقال پیام‌های کربلا مستلزم عملکرد صحیح دست‌اندرکاران است تا خدای‌ناکرده نتایج معکوس به بار نیاورد.
به گزارش ایکنا از استان مرکزی، به مناسبت فرارسیدن ایام محرم و سوگواری شهادت سرور و سالار شهیدان، امام حسین(ع) نشست تخصصی «واکاوی و آسیب‌شناسی عزاداری امام حسین(ع)» با حضور حجت‌الاسلام صابری اراکی عضو جامعه مبلغان کشور، حجت‌الاسلام چمانی معاون فرهنگی اجتماعی اداره کل تبلیغات اسلامی، علیرضا مرادی مداح برجسته کشوری و رئیس بنیاد دعبل خزاعی استان مرکزی و عضو شورای اسلامی کلانشهر اراک و حجت‌الاسلام شفیعی مسئول دارالقرآن استان مرکزی به میزبانی خبرگزاری ایکنا شعبه مرکزی برگزار شد که مشروح بخش اول این نشست منتشر می‌شود.
محرم؛ زمینه‌ساز احیاء ارزش‌های الهی
حجت‌الاسلام داوود چمانی، معاون فرهنگی اجتماعی اداره کل تبلیغات اسلامی استان مرکزی، ضمن تسلیت ایام سوگواری شهادت امام حسین(ع) و یاران با وفای ایشان، در پاسخ به فلسفه عزاداری و نحوه عزاداری صحیح گفت: در ایام محرم ارزش‌های دینی و الهی و سنت‌های نبوی و علوی احیا می‌شود.
عزاداری سید‌الشهداء(ع) افضل قُرُبات است
وی به منویات امام راحل در باب سیدالشهدا(ع) که فرمودند؛ «عزاداری سید‌الشهداء(ع) افضل قُرُبات است» استناد و ذکر این فرمایش را نشان از جایگاه این امام همام عنوان کرد افزود: ما عزاداری آن حضرت را به فرمان امام صادق(ع) اقامه می‌کنیم و در فرهنگ و روایات ما یکی از برجسته‌ترین نکاتی که به آن اشاره است، اقامه عزای آل‌الله است که قطعا در فرهنگ‌سازی تاثیرگذار خواهد بود.
حجت‌الاسلام چمانی اضافه کرد: امام در جایی دیگر فرمودند؛ «این محرم و صفر است که اسلام را زنده داشته باشد» بیان سخنان فراوان از بزرگان دینی نشان از اهمیت موضوع دارد، وقتی به نکات توجه کرده و به عمق آن وارد می‌شویم متوجه می‌شویم که نمی‌توان با شوخی به این مباحث وارد شد.
امام(ره) انقلاب را به محرم گره زد
معاون فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی استان ادامه داد: اگر گذشته انقلاب را ورق زده و تعمق کنید متوجه می‌شوید که امام راحل انقلاب را با محرم گره زده و آغاز نهضت را از محرم آغاز کرده است، همانطوری که محرم و وجود امام حسین(ع) و مکتب ایشان باقی است و تا قیامت این روند ادامه دارد قطعا بقای شاخصه، اقدام و خدمتی که با آن حضرت گره خورد تضمین شده است.
مبانی نزدیک‌شدن به فرهنگ عزاداری از نگاه امام صادق(ع)
حجت‌الاسلام چمانی اضافه کرد: امام حسین(ع) همه وجود خود را وقف و خود را متصل به خدا کرد، چون خدا باقی است هرچه به خدا متصل باشد باقی است. امام صادق(ع) چهار نکته اساسی همچون ملاقات کردن و کنار هم قرار گرفتن، بررسی و رفع مشکلات، به مذاکره گذاردن امر و فرهنگ اهل بیت(ع) و زنده نگاه داشتن امر اهل‌بیت(ع) را از جمله مبانی نزدیک شدن به فرهنگ عزاداری بیان فرمودند.
امر به معروف یکی از اهداف قیام امام حسین(ع)
وی تأکید کرد: اگر امامت و ولایت در زمان و چرخه اصلی قرار بگیرد همه‌چیز سر جای خودش قرار گرفته است، امر به معروف و نهی از منکر نیز یکی از مهم‌ترین اهداف قیام امام حسین(ع) است، ایشان در باب پرداختن به این فریضه الهی ریشه را هدف گرفتند نه شاخ و برگ را.
لزوم تحقق عزاداری حقیقی
حجت‌الاسلام چمانی پرداختن به سیره و فرهنگ سیدالشهدا(ع) را لازمه تحقق عزاداری حقیقی دانست و بیان کرد: اگر به فرمایش امام صادق(ع) توجه کرده و عمل کنیم باید در سه مرحله شناخت فرهنگ سیدالشهدا(ع) و معرفت‌افزایی، ابلاغ فرهنگ حضرت و اجرای فرهنگ حسینی با جدیت وارد شویم. اگر این سه مرحله را برای هیئات مذهبی تبیین کرده و نوجوانان و جوانان را در این مسیر قرار دهیم قطعا شاهد آثار و برکات بسیاری خواهیم بود.
مراسم شیرخوارگان حسینی(ع) قابلیت خشکاندن ریشه وهابیت را دارد
وی با اشاره به اینکه پرداختن تنها به بُعد عاطفی سید و سالار شهیدان کافی نیست، اظهار کرد: پرداختن به بعد عاطفی خوب است اما کافی نیست، بعد عاطفی باید مراحل تکاملی خود از جمله معرفت‌افزایی را طی کند تا هدف اصلی محقق شود، امروز وهابیت از برگزاری مراسم شیرخوارگان حسینی(ع) که یکی از مهم‌ترین ابعاد عزاداری سید الشهداست احساس خطر کرده است، شیرخوارگان حسینی این قابلیت را دارد که ریشه وهابیت را بخشکاند و در گسترش فرهنگ ایشان تاثیرگذار باشد.
بیش از ۹۰ درصد شهدای دفاع مقدس بچه‌های هیئتی بودند
حجت‌الاسلام چمانی در بخشی از سخنان خود به شهدای دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: طبق تحقیقات انجام شده مشخص شده است که بیش از ۹۰ درصد شهدا بچه هیئتی بودند، یکی از برجسته‌ترین نکات دوران دفاع مقدس اقامه عزای حسینی در جبهه‌هاست. از این روزنه و طریق مراحل کمال خود را طی کرده و به سعادت ابدی یعنی شهادت رسیدند.
پرهیز از بیان مطالب کلیشه‌ای
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام ابوالفضل صابری اراکی، خطیب برجسته کشور وعضو جامعه مبلغان کشور، در ادامه گفت: امروز صحبت‌های کلیشه‌ای برای جامعه مفید نیست، کلمه آسیب‌شناسی عزاداری سیدالشهدا(ع) کلمه درستی برای این حوزه نیست، آسیب‌شناسی در حوزه بیماری‌ها مطرح می‌شود و نباید در مسائل عاشورا استفاده شود، همه کربلا عظمت، برکت و درمان است، بهتر است به جای کلمه آسیب‌شناسی از کلمه واکاوی یا بازنگری استفاده شود.
ندانم‌کاری‌ها؛ زمینه‌ساز بروز آسیب‌ها
وی با اشاره به اینکه کتاب کربلا همواره رو به فزونی است و پایانی ندارد و آسیب‌هایی که در عزاداری‌ها ایجاد می‌شود به دلیل ندانم کاری‌های ماست، تصریح کرد: درباره مسائل کربلا و عزاداری اصیل سخن بسیار است. اصالت عزاداری از زاویه معرفت کربلا شناخته می‌شود که ما نقش تربیتی کربلا و عاشورا را بدانیم. وجود حضرت سید الشهداء(ع) تعلق به دین، مذهب، جغرافیای خاصی ندارد، امام حسین متعلق به کل عالم است و پیامبر(ص) در معراج فرمودند؛ «إِنَّهُ لَمَکْتُوبٌ عَنْ یَمِینِ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِینَةُ نَجَاةٍ»
عزاداری‌ها باید حول محور انتقال پیام عاشورا باشد
صابری اراکی اضافه کرد: اگر کسی قرار است راه را پیدا کند، سنی باشد و شیعه شود، رسول ترک باشد که بشود حاج رسول، علی گندابی باشد و در ایوان نجف دفن شود، حر باشد در صف دشمن باشد و به صف اصحاب امام حسین(ع) بپیوندد؛ باید خود را به دانشگاه امام حسین(ع) متصل کند. کار امام حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است، عزاداری باید حول محور انتقال پیام عاشورا قرار گیرد.
وی ادامه داد: ما به جای اینکه روی پیام عاشورا تمرکز کنیم روی سبک‌های عزاداری متمرکز می‌شویم. سبک عزاداری با اصالت عزاداری متفاوت است، اصالت را باید حفظ کرد و سبکی متناسب با آن تعریف کرد. اصل این است که هدایت‌گری کربلا را فراموش نکنیم. این مطلب باید در قاموس عزاداری ورود پیدا کند. عزاداری در معنای واقعی یعنی هدایت، حال باید دید به چه سبکی عزاداری کنیم. اگر می‌خواهیم بدانیم منحرف شدیم یا خیر باید بررسی شود که عزاداری ما هدایت‌گری دارد یا خیر. خروجی‌ها را بررسی کنید.
نقش تربیتی کربلا برای جوانان و نوجوانان تبیین شود
خطیب برجسته اضافه کرد: جوانی که در هیئات مذهبی عزاداری می‌کند باید دید که آیا جلوه ظاهری و باطنی او حسینی شده است؟ اگر ظاهر و باطن جوانی با سیره امام حسین(ع) مطابقت داشت قطعا در مسیر هدایت‌گری قدم برداشته است. در دوران دفاع مقدس صورت وسیرت حسینی را در رزمندگان شاهد بودیم. وقتی صورت و سیرت کربلا با هم آمیخته م شود نتیجه آن محمدحسین فهمیده‌هاست. امروز در مدافعان حرم آموزه‌های دینی شهید حججی‌ها را تحویل جامعه می‌دهد. جوانی که ظاهری غیر‌متعارف دارد با کدام آموزه کربلا حرکت کرده است. در جلساتی که بیان معارف سید‌الشهداء(ع) می‌شود نقش تربیتی کربلا را برای نوجوانان و جوانان تبیین و بازگو کنیم.
پیام ظهر عاشورا اقامه نماز اول وقت است
حجت‌الاسلام صابری ادامه داد: وقتی جوانی می‌خواهد با فلسفه قیام عاشورا و امام حسین(ع) آشنا شود، خبرندارد که امام حسین(ع) اگر قرار بر سخنرانی داشتند حتما این‌کار را انجام می‌دادند، اما پس پرده را استیضاح و برای مردم ظاهر کرد، به طور مثال ایشان می‌توانستند نماز اول وقت را در کنج میدان و در خفا بخواند. دلیل اینکه صف اول جنگ را برای اقامه نماز جماعت انتخاب کرد این بود که به عالم معرفی کند ما برای کشورگشایی و تصاحب قدرت نیامدیم بلکه برای نماز قیام کردیم، پیام ظهر عاشورا نماز اول وقت است.
اهمیت اقامه همایش جهانی شیرخوارگان حسینی(ع)
وی در ادامه به همایش شیرخوارگان حسینی و اهمیت اقامه این همایش در جهان اشاره کرد و افزود: در مراسم شیرخوارگان مادر نمونه‌ای همچون «رباب» معرفی می‌شود، این مادر آنقدر عظمت و ادب دارند که می توان کنگره‌ای برای ادب ایشان برگزار کرد که برای همه کشته شدگان با سید‌الشهداء(ع) همراهی می‌کرد، اما وقتی علی‌اصغر(ع) به شهادت رسید، رفت داخل خیمه، در مقاتل نوشتند که ایشان در پاسخ به رفتن در خیمه فرمودند؛ نمی‌خواستم حسین شرمنده من باشد. این قسمت عزاداری دارای پیام است که به درستی برای همه به ویژه بانوان منتقل شود. حضرت علی اصغر(ع) مکتبی شده است، اینکه در روضه امام حسین(ع) آمده است؛ «یا اختاه! ایتینی بولدی الرضیع حتی أودعه» منظور از یا اختاه خواهرشان نیست بلکه همسرشان رباب است.
چرایی عدم موفقیت در انتقال پیام‌های عاشورا
حجت‌الاسلام صابری اراکی اضافه کرد: پیام‌های عاشورا بسیار زیاد است، اما وقتی مجلس امام حسین(ع) منعقد شد ولی خروجی را عفت و غیرت نباشد مجلس موفقی نبوده است. حال چرایی عدم موفق را باید در عدم انتقال پیام‌های عاشورا یا عدم مستمع خوب برای پیام‌ها جستجو کرد. فرد برای عزاداری ظاهری می‌آید اما از این عزاداری استفاده ابزاری می‌کند. نگاه این فرد به کربلا نگاه پیام هدایتی نیست. افراد باید عاشورا را برای هدایت با عزاداری و اشک بخواهند. درواقع کسی حق ندارد با بیان جملاتی همچون نوحه خواندن و روضه خواندن نسبت به عزاداری ایشان جسارت کند همه این موارد حس عاطفی است که کوه آتشفشان را مشتعل کرده عاشورا و اربعین را پدید و عظمت زائران پیاده را خلق می‌کند.
جوانان نور و پیام هدایت کربلا را گم نکنند
وی ادامه داد: عذری شاعر عرب‌زبان در اشعار خود آورده است: حسین جان من برای تو گریه می‌کنم ولی برای ثواب گریه نمی‌کنم فقط برای خودت گریه می‌کنم. مشخص است که ثواب با گریه بر این امام همام مترتب است، ولی عذری می‌گوید، گریه می‌کنم بر حسینی که آمد تا ما را بیدار کند اما به جای گلباران خنجر به او زدیم. اگر نگاه عزاداری به خاطر خود امام باشد قطعا تمام حوائج دنیوی و اخروی اجابت می‌شود. جوانان در نظر داشته باشند نور و پیام هدایتی کربلا را گم نکنند.
اشعار حاوی پیام عاشورا باشد
حجت‌الاسلام صابری در ادامه گفت: در عزاداری‌های سنتی اشعار بسیار با معنا و دارای پیام عاشورا بیان می‌شود. پیام هدایت‌گری عاشورا و کربلا در سبک‌های سنتی نهفته است اما امروز مداحان شور می‌گیرند اما این شور هیچ پیامی ندارد و رهبری نیز در این مسائل بسیار حساس هستند که باید رعایت شود. قبلا فقط عزاداری بود اما امروز مداحان باید پشت صدا و همراه داشته باشند. سبک همین مداحان در ماهواره گسترش پیدا می‌کند و می‌بینند خواننده‌ای غربی این سبک را خوانده است وقتی در مقام اعتراض بر آنان وارد می‌شوند، می‌گویند می‌خواهیم جوانان را جذب کنیم. آیا جوانان دفاع مقدس با ترانه‌ها و خواننده‌های لسآنجلسی به اینجا رسیدند قطعا اینطور نیست.
مؤسس اولین مسجد نت ایران افزود: وقتی اشعار آمیخته با هدایت کربلا نباشد انحراف ایجاد می‌کند. البته ناگفته نماند خیلی از مداحان در مسیر هدایت هستند و سبک‌های سنتی را برای جذب جوانان اعمال می‌کنند.
پیام‌رسانان هدایت مراقب محورها باشند
به گزارش ایکنا؛ علیرضا مرادی، مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) و رئیس بنیاد دعبل خزاعی استان مرکزی و عضو شورای اسلامی کلانشهر اراک نیز در ادامه نشست گفت: بنده برعکس دوستان که آسیب‌شناسی را قبول ندارند آسیب‌شناسی عزاداری را قبول دارم نه آسیب‌شناسی کربلا را. افرادی که پیام‌رسان هستند همچون جامعه روحانیت، مداحان، شعرا و ... حال در هر محور و موضوعی اگر مواظبت نکنند به سیستم هدف ضربه می‌زنند.
وی با بیان اینکه مفاهیم، اهداف کربلا و امام حسین(ع) به خودی خود آسیب ندارند و نبایستی هم مطرح شود، اظهار کرد: در حوزه کاربرها و افرادی که قرار است پیام را منتقل کنند، آسیب بسیار وارد است.
در روضه‌خوانی و مداحی عدد آوردن خطای فنی و علمی است
مرادی تصریح کرد: بنده نمی‌دانم زمین کربلا چند متر در چند متر است و اصولا در روضه‌خوانی و مداحی عدد آوردن را خطای فنی و علمی میدانم، مثلا می‌گویند امام حسین ۱۹۵۰ زخم به بدنشان خورده است، در این قسمت سؤال پیش می‌آید، حجم بدن ایشان چقدر است که ۱۹۵۰ شمشیر یا ضربه خورده باشد و چه کسی این ضربات را شمرده است؟ فلذا آوردن عدد مسأله است و در علوم قرآنی هم با آن خیلی سر و کار داریم.
نگاه کاسب‌کارانه به مداحی خیانت است
وی ادامه داد: دشمن در روز عاشورا معبر بسیار بسیار تنگی با روانشناسی بسیار بالایی ایجاد کرد تا پیام کربلا در همان معبر بماند و کسی بیرون نبرد، اما هنر حضرت زینب(س) این بود که از این معبر تنگ پیام کربلا را انتقال و گسترش داد، فضای کربلا برای خواهر خیلی سخت است اما برای رهبر پیام‌رسان سخت نیست، ایشان پیام را از کربلا به کوفه انتقال داد و پیام در این مکان پخش شده و در کربلا نماند، پیام‌رسانی وظیفه مداحان است و بنده مداحان را رزمندگی میدانم. نگاه کاسب‌کارانه به حوزه مداحی خیانتی است که اتفاق افتاده است.
مرادی بیان کرد: معبر تنگ تنها به کربلا اختصاص ندارد و در زمان رضاشاه ایجاد شده و ممکن است دوباره به دلیل بد عمل کردن برخی مسئولان وظیفه پیام‌رسانی کربلا محدود و سخت شود. در زمان رضاشاه مراسم عزاداری در بیغوله‌ها انجام می‌شد اما امروز به برکت امام، رهبری و خون شهدا در اکثر مراسم‌های مذهبی همچون عرفه، عاشورا و .. شاهد حضور هزاران عاشق اهل‌بیت(ع) هستیم.
علم مداحان افزایش پیدا کند
وی به تشریح آسیب‌های محتوایی پرداخت و گفت: مداحان به عنوان پیام‌رسان معبر عاشورا چقدر امام‌شناسی می‌دانند، آیا اهداف کربلا و قیام امام حسین(ع) را مطالعه کرده‌‌اند، وقتی از امام حسین(ع) در باب صلح امام حسن(ع) و عدم قیام ایشان می‌پرسند، ایشان در پاسخ می‌فرمایند؛ من مانند کسی هستم که بینی او را با خنجر بریده‌اند. من سازش‌کاری با معاویه را تلخ میدانم اما چون امام حسن(ع) امام و رهبر من است تا زمانی که عهدنامه ایشان یعنی تا زنده بودن معاویه اعتبار دارد دست به قیام نمی‌زنم، ما عهدشناسی را چقدر شناختیم و چقدر انتقال دادیم، مداح اهل‌بیت(ع) چقدر می‌داند امام حسین(ع) در باب عهدشکنی چه سخنانی دارد؟
آسیب‌های شکلی، فنی و محتوایی حوزه مداحی
مرادی اضافه کرد: ما در آسیب‌های شکلی، فنی و محتوایی بسیار مطلب داریم، رهبری فرمودند از عزاداری آسیب‌شناسی شود نه از امام حسین(ع). اگر انسان عامل باشد مبانی کربلا و قیام ایشان هدایت‌گر است. یکی از آسیب‌های محتوایی در حوزه مقاتل و نوشته‌هاست. در مداحی سه زبان مشاهده، نطق و کتابت و زبان‌حال وجود دارد. زبان مشاهده یعنی اینکه فردی در جریان واقعه بوده باشد که امروز نداریم ممکن است در مکاشفه باشد که ما اهل مکاشفه نیستیم پس زبان مشاهده کربلا کامل بسته است ولی زبان کتابت کربلا باز است.
وی ادامه‌داد: زبان کتابت کربلا باز است، در قرون متفاوت نوشته‌هایی داریم. خود ما در آسیب‌شناسی مقاتل با تهران اقدام به نوشتن کتابی کردیم که به چاپ رسیده است. زبان حال از دیگر زبان‌های بیان واقعه کربلاست. مداحی با زبان حال بیان زبان اول است، در واقع ما مداحان مسایلی را فهمیدیم و خود را جای صحابه گذاردیم و فکر می‌کنیم آنچه دریافت می‌کنیم همان است که باید باشد در حالیکه اینطور نیست.
مرادی با اشاره به اینکه زبان کتابت زبان منطقی کار است، اظهار کرد: در حوزه علوم قرآنی بیان می‌شود هر نقلی باید اعتبار عقلی داشته باشد، مداح حق نقل هر مطلبی را ندارد چراکه اگر اعتبار و انطباق عقلی نباشد قطعا آسیب زاست. برای نقل مطالب باید به اسناد معتبر مراجعه شود. ما تا قرن ششم تا هشتم هم اسنادی همچون کتاب«سید و انصاب» را داریم که می توان به آنها مراجعه کرد. اما پس از قرن دهم سندهای نامعتبر، ضعیف و حتی انحرافی همچون«روضةالشهدا» آمده است. آسیب های محتوایی بسیار داریم که حوزه علمیه به این فکر افتادند و چندین کتاب قوی چاپ و انتشار یافته است.
تحریف‌ستیزی و تحریف‌زدایی در خصوص واقعه کربلا
وی تصریح کرد: پس از برگزاری نشست مداحان نخبه بسیجی هیأت رزمندگان مقرر شد تحریف‌ستیزی و تحریف‌زدایی در خصوص واقعه کربلا ایجاد شود. اگر با تحریف‌ها مبارزه نشود قافیه را خواهیم باخت. تلاش علمی و منطقی باید صورت گیرد تا تحریف از بین رود.
دستگاه‌ها و آوازهای مداحی
مرادی با تأکید بر اینکه مداحان خطر را در سبک‌ها نمی‌دانند، ابراز کرد: در موسیقی ایرانی ۷ دستگاه و ۵ آواز وجود دارد که هر یک از آنان دارای چند گوشه هستند که دست مداح را برای خواندن باز می‌گذارد، بسیار پسندیده است روحانیون اگر صدای خوبی و گوشه‌های آوازی خوبی دارند استفاده کنند اما جامعه فعلآ پذیرش ندارد. با وجود فراوانی دستگاه‌ها و آوازها دست مداح باز است. ملودی‌ها بر اساس آواها و مصوت‌هایی تنظیم شده است، چه مداحی شود و چه ترانه خوانده شود البته باید مراعات شود. اگر انسان سخیفی شعر سخیفی را در ملودی خوانده است ما آن ملودی را نخوانیم. ولی نمی‌توان دست مداح را بست. مداح باید بر اساس یک ملودی یا گوشه‌های آوازی یا گوشه‌های دستگاهی بخواند. به طور مثال در دستگاه شور ۲۸ گوشه داریم اگر مداح در هر یک از آنان بخواند یکی از خوانندگان همچون افتخاری خوانده است.
آسیب‌شناسی در حوزه مداحان برای جامعه هدف بیان شود
مداح اهل‌بیت(ع) اضافه کرد: بنده از خبرنگاران و متفکران درخواست دارم به مباحث مهم و حساس به نوعی ورود پیدا کنند که آفت دوباره ایجاد نشود. اینکه مداح در دستگاه و آواز تحریف شده بخواند اشتباه است و خوشایند مردم نیست. سبک‌ها با حرکات خراب می‌شوند. آسیب‌شناسی در حوزه مداحان برای جامعه هدف بیان شده است. در روضه‌ها بیان می‌شود حضرت عباس(ع) بر اساس مقاتل معتبر وقتی که امام بالای سر ایشان رسیده است به شهادت رسیده بودند اما در تحریف محتوایی شاهدیم گفت‌و‌گوی بسیاری بین ایشان و سیدالشهدا(ع) وجود دارد. در حوزه محتوایی و شکلی مشکل داریم. وقتی که مبلغ از حضرت زینب سلام‌الله‌علیها سر سوزنی اطلاعات عمیق ندارد چه توقع دارید یک مداح حضرت را درست معرفی کند؟ گاه دفاع افراد بی‌سواد از امام حسین علیه‌السلام حمله خوب و خوراک خوب برای دشمنان است. وقتی که سر ۱۷ پاسدار را می‌بریدند در کنارش مداحی یکی از مداحان را گذاشته بودند، که این خود ناشی از عدم مواظبت بعضی مداحان است.
