بعد از بچه‌دار شدن، یکی از سخت‌ترین کار‌ها تربیت کودک است. همان‌طور که کودک بزرگتر می‌شود، میزان لج‌بازی‌های او هم افزایش پیدا می‌کند. او با این رفتار خواهان جلب توجه شما و امتحان کردن میزان صبرتان است. ممکن است در این موقعیت والدین بر اساس میل و نظر خودشان به تربیت کودک بپردازند و هر گونه رفتار و برخوردی را با کودک برای تربیت کردن او، توجیه کنند. حتی در بیشتر موارد ممکن است تربیت کردن با کتک زدن، زور و اجبار همراه شود. کتک زدن کودکان هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی تاثیرات ناخوشایندی روی کودک دارد و به او آسیب زیادی می‌زند. در ادامه با تعدادی از نتایج منفی کتک زدن کودکان آشنا می‌شویم.

ضربه زدن به باسن کودک

دلایل زیادی وجود دارد که والدین از سر نا‌امیدی و کلافگی تمایل به تنبیه بدنی کودک او پیدا می‌کنند و به باسن کودک ضربه می‌زنند. ممکن است بسیاری از والدین ابتدا از روش‌های دیگری غیر از کتک زدن برای کنترل نافرمانی کودک استفاده کنند و بعد از امتحان کردن این روش‌ها و مایوس شدن از آن، از این تنبیه بدنی استفاده کنند. به زودی این روش تبدیل به یک عادت برای والدین می‌شود و به محض دیدن کوچک‌ترین خرابکاری و اشتباهی از کودک او را از این طریق تنبیه می‌کنند. جدای از اینکه در نهایت این روش تا چه حد می‌تواند نتیجه دهد، تبدیل به آسان‌ترین روش و کوتاه‌ترین مسیر در تربیت کودکان خواهد شد و والدین را تشویق به یافتن روش‌های مناسب‌تری به منظور آرام کردن کودک، نمی‌کند.

اثرات منفی کتک زدن

دلایل زیادی وجود دارد که کارشناسان و متخصصان با کتک زدن کودکان مخالفت می‌کنند و والدین به شدت از هر گونه تنبیه جسمی کودک منع می‌کنند. در ادامه با تعدادی از این دلایل آشنا می‌شویم.

۱ـ تقلید کودک از کتک زدن

اگر برای تربیت کردن کودک، از تنبیه بدنی او استفاده کنید، به او مجوز آسیب رساندن به دیگران را در صورت انجام هر اشتباهی می‌دهید. بچه‌ها از رفتار سایرین مدلسازی می‌کنند و در اولین فرصت ممکن این الگو‌ها را اجرا می‌کنند.

۲ـ از بین رفتن عزت نفس کودک

کتک زدن کودکان فقط از نظر جسمی به آن‌ها آسیب نمی‌زند، بلکه آنها را در معرض آسیب‌های روحی شدیدی هم قرار می‌دهد. کودک در طول رشد، یک تصویر شخصی از خود در ذهنش خواهد داشت و در صورتی که شما او را بابت هر اشتباه کتک بزنید، عزت‌نفس او از بین می‌رود و هیچ ارزش و احترامی برای خود قائل نمی‌شود.

۳ـ  از بین رفتن احترام والدین

ممکن است با کتک زدن کودکان در کوتاه‌مدت احساس رضایت کنید و با گذشت زمان مطمئنا از این کار احساس خوبی نخواهید داشت. این رفتار به مرور و با بزرگ شدن کودک، ترس او را از شما افزایش می‌دهد.

۴ـ خارج از کنترل شدن کتک

ممکن است کتک زدن کودکان از یک تنبیه بدنی ساده شروع شود. آیا فکر کرده‌اید در صورتی که کودک همان اشتباه را تکرار کند، قرار است چه سرنوشتی در انتظار او باشد؟ آیا می‌خواهید او را سخت‌تر از بار اول، تنبیه کنید؟ آیا با کتک زدن کودکان می‌توانید آنها را به درس خواندن تشویق کنید؟ به این مسئله توجه کنید که ممکن است به مرور مرز بین تربیت کردن کودک و آسیب رساندن به او کمرنگ می‌شود.

۵ـ کتک زدن؛ چرخه معیوب

بر خلاف باور عموم، کتک زدن کودکان رفتار نامناسب آنها را بهبود نمی‌بخشد؛ او در لحظه کتک خوردن احساس ناخوشایندی نسبت به خودش خواهد داشت و به مروز منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس و عزت‌نفس او خواهد شد. کتک زدن فقط باعث می‌شود که او اشتباهات بیشتری انجام دهد و به همان نسبت دایره مجازات او بزرگ‌تر شود.

۶ـ کتک زدن، مجازات الهی نیست

بسیاری از والدین ممکن است کتک زدن کودکان را با جملاتی از کتاب‌های مقدس توجیه کنند. در واقع آنها تفسیر نادرستی از احکام کتاب‌های مقدس دارند. در واقع کلمه کتک زدن در کتاب‌های مقدس تفسیر‌های متنوعی دارد و به این معنا نیست که کتک زدن کودکان امر پسندیده‌ای است.

۷ـ کتک زدن، کودک را خشمگین می‌کند

کتک زدن کودکان هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. در واقع خشم ناشی از کتک زدن نه تنها به شما آسیب می‌زند، بلکه آتش کینه و عصبانیت را در ذهن کودکتان شعله‌ور می‌کند و کودک با مشکلات عاطفی زیادی در آینده رو به رو خواهد شد.

۸ـ اثر منفی کتک زدن در ذهن کودک

فرزند شما در هر سنی که باشد، اثرات منفی کتک زدن‌های شما در ذهن او باقی می‌ماند. این رفتار والدین باعث می‌شود که فرزندان با همین شیوه با کودکان خود برخورد کنند و احساس نفرت و خشم نسبت به والدین خود پیدا کنند.

۹ـ رفتار‌های ضد اجتماعی

تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که در کودکی توسط والدین خود مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند، در آینده رفتار‌های ضد اجتماعی و ضد اخلاقی و انسانی از خودشان نشان می‌دهند.

۱۰ـ تنبیه بدنی مفید و موثر نیست

تنبیه بدنی کودک هیچ تاثیری روی رشد و پرورش کودک ندارد و کتک زدن کودک هیچ بازخورد و نتیجه مثبتی نخواهد داشت.

روش‌های جایگزین کتک زدن کودکان

• به جای اینکه ناراحتی‌هایتان را روی کودک تخلیه کنید، ابتدا خودتان را آرام کنید. اگر فکر می‌کنید ممکن است از نظر جسمی به کودک آسیب بزنید، مدتی را با خودتان خلوت کنید. ممکن است از نظر روحی تحت فشار زیادی قرار داشته باشید؛ اما قرار نیست این ناراحتی را روی کودک خود خالی کنید.
• سعی کنید کودک را متوجه اشتباهش کنید و به او کمک کنید تا اشتباهش را جبران کند. مثلا اگر کودکتان بر خلاف هشدار‌های مکرر شما از دیوار بالا می‌رود، ممکن است به فکر تنبیه بدنی او باشید؛ در حالی که می‌توانید با آگاه کردن کودک به عواقب کار خود، مانع تکرار رفتارش شوید.
• به یاد داشته باشید هر روش تربیتی باید موثر در بهبود رفتار کودک باشد. روش تربیتی مناسب نقش مهمی در آموزش مهارت‌های مدیریت خشم به کودکان از دوران نونهالی تا سنین نوجوانی دارد.

با این وجود تنبیه کردن کودکان کار مناسب و سنجیده‌ای نیست؛ هر چند که تنبیه والدین خودتان روی شما تاثیر ناخوشایندی نگذاشته باشد. به جای تنبیه بدنی از روش‌های تربیتی مناسبی استفاده کنید تا کودک بتواند رشد کند و برای خود ارزش و احترام قائل شود

برای همه والدین ‍پیش آمده که در موقعیت‌هایی برای تربیت کودک تصمیم به تنبیه کودک خود بگیرند تا رفتار او را اصلاح کنند، اما واقعا تنبیه کودکان بهترین راه برای اصلاح مشکلات رفتاری در آن‌ها است؟

زمانی که شما از تنبیه برای تربیت کودک و اصلاح رفتار او استفاده می‌کنید در واقع فرصت توسعه و رشد و تعریف نظم درونی را از او گرفته‌اید، کودکان باید متوجه بشوند که با رفتار خوب و مناسب مورد تشویق قرار می‌گیرند و حتی زمانی که کسی ناظر بر کارهای آن‌‌ها نیست بازهم خودشان مراقب رفتار خود هستند. تنبیه کردن فقط باعث می‌شود که در زمان حضور شما این رفتار را از خود نشان ندهند و وقتی در جایی حضور نداشته باشید دوباره این رفتار را نشان خواهند داد. علاوه بر این تنبیه کودکان در مقابل دیگران باعث کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس کودک می‌شود و باعث احساس خجالت در او می‌شود.

در این مطلب از کودکت هم سه دلیل قانع کننده برای کنار گذاشتن تنبیه کردن کودکان و راه‌های جایگزین آن را به شما خواهیم گفت و در صورتی که شما هم با انجام این کارها متوجه تغییر رفتار در کودک خود شدید یا راه‌های دیگری برای جایگزین کردن تنبیه می‌شناسید، می‌توانید آن را با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.

چرا باید تنبیه کردن کودکان را متوقف کرد؟

به سه دلیل باید تنبیه کردن کودکان را متوقف کرد تا نه تنها به دلیل ترس از تنبیه شدن و حضور شما رفتار خوبی داشته باشند بلکه در غیاب شما هم رفتار مناسبی داشته باشند. تنبیه به شدت عزت نفس در کودکان را کاهش می‌دهد.

۱. تنبیه کردن کودکان باعث سرخوردگی در آن‌ها می‌شود و باعث می‌شود به قصد اذیت کردن شما این رفتار را مدام تکرار کنند. زمانی که بدرفتاری کودک هدفمند می‌شود باعث می‌شود که نتواند با دیگران ارتباط برقرار کند و کودکی سرخورده با رفتار بد اجتماعی خواهد بود. این کودکان در زندگی خود دچار نا امیدی شده و راهی برای مقابله با آن نمی‌دانند. افرادی که در بزرگسالی اغلب بسیار خشن و پرخاشگر هستند در کودکی بسیار مورد تنبیه قرار می‌گرفتند و از نظر اجتماعی سرخورده بودند. بنابراین تنبیه کردن کودکان فقط باعث افزایش اضطراب و خشم بیشتر و در نهایت به وجود آمدن مشکلات رفتاری بسیار شدید در بزرگسالی می‌شود. حتی اگر این مشکلات رفتاری تهاجمی نباشد و باعث ضرر رساندن به دیگران نشود، بازهم در نهایت باعث می‌شود که کودک شما از نظر روحی سرخورده و بدون عزت نفس باشد.

۲. شما نمی‌توانید با تنبیه کردن کودکان باعث شوید که از نظر فکری به بلوغ برسد. این که شما بخواهید با تنبیه کردن او سریع تر بزرگ شود و رفتاری عاقلانه داشته باشد فقط باعث بدرفتاری بیشتر در کودک شما خواهد شد. از نظر شما که فردی بزرگسال هستید ممکن است رفتارهایی مانند پرت کردن غذا، لجبازی، امتناع از خوابیدن یا حمام رفتن و بسیاری از کارهای دیگر «سوء رفتار» محسوب شود، اما دقت کنید که مغز کودکان در حال تکامل است و برخی از رفتارها به دلیل عدم بلوغ فکری در کودکان است. هیچ تنبیهی وجود ندارد که باعث شود مغز کودک زودتر رشد کند، در واقع بعضی از انواع تنبیه کردن هستند که باعث ضرر بیشتر به مغز کودک و رفتارهای بدتر در او می‌شود. گاهی باید اجازه دهید که کودک به رشد و بلوغ فکری برسد و پرخاشگری دوره‌ای او را به روش‌های صحیح اصلاح کنید.

۳. تنبیه کردن کودکان باعث نمی‌شود رفتار درست به او آموزش داده شود. زمانی که کودکی را به خاطر کتک زدن خواهر یا برادرش تنبیه می‌کنید و او را به اتاقش می‌فرستید تا به تنهایی با موضوع کنار بیاید، این نوع از تنبیه کردن نه تنها باعث نمی‌شود رفتار بد او درست شود بلکه کودک دقیقا نمی‌داند به چه دلیل باید تنبیه شود و در تنهایی به چه چیز فکر کند. باید بدانید که چه چیز باعث بروز چنین احساسات و رفتار بدی از او شده است و زمانی که فهمیدید به او بگویید که دقیقا به خاطر چه چیز باید ناراحت باشد. تنها زمانی می‌توانید به کودک رفتار درست را آموزش دهید که برای درک مفاهیم جدید آماده باشد. رفتار پرخاشگرانه چیزی نیست که با تنبیه کردن کودکان اصطلاح شود.

راه‌های جایگزین برای تنبیه کردن کودکان

رفتار شما تاثیر بسیار زیادی در تغییر رفتار مثبت کودک دارد و می‌توانید با آموزش صحیح به جای تنبیه کردن کودکان به او نشان دهید که بهترین رفتار چه رفتاری است. سه راه برای کمک به اصلاح رفتار کودکان بدون تنبیه کردن آن‌ها را در زیر به شما معرفی خواهیم کرد و امیدوار هستیم که برای شما مفید باشد.

۱. به ریشه عاطفی و احساسی رفتار بد کودک توجه کنید. زمانی که شما سعی کنید با رفتار کودک ارتباط برقرار کنید و به دنبال دلیل عاطفی این بد رفتاری باشید می‌توانید مشکلات بد رفتاری او را خیلی راحت حل کنید. برخی از رفتار‌ها وجود دارند که باید به خاطر آن‌ها تنبیه شوند و برخی از مشکلات دیگر نیز وحود دارد که باید به شیوه درست درمان و حل شوند. بهترین راه ارتباط با دیگران چه افراد بزرگسال و چه کودکان گوش کردن به حرف آن‌ها است.

۲. بهتر است شما به عنوان والدین کودک نقش فرد بالغ را تا پیش از به بلوغ ذهنی رسیدن او داشته باشید. زمانی که کودک شما، فرد دیگری را گاز می‌گیرد شما به عنوان والدینش باید او را از چنین موقعیتی دور کنید. کودکان زیر سه سال به خصوص چنین رفتاری را خیلی زیاد از خود نشان می‌دهند. اگر کودک به بلوغ ذهنی رسیده باشد بخض کورتکس مغزش به صورت خودکار به او پیغام می‌دهد که «دیگران را گاز نگیر» اما چون هنوز به بلوغ و تکامل دهنی خود نرسیده شما باید نه او را در چنین موقعیتی قرار دهید و نه اجازه دهید دیگران را حتی برای خنده و شوخی هم که شده گاز بگیرد. مسئولیت شما به عنوان والدین کودک این است که مراقب رفتار او باشید تا مجبور به تنبیه او نشوید.

۳. حل مسئله «این که باید چکار کنید» بخش بزرگی از مسئله تنبیه کردن کودکان را حل می‌کند. کودکان زیر پنج سال بیشتر رفتارهای نا به هنجار از خود نشان می‌دهند و شما به عنوان مادر یا پدر کودک باید بدانید که در زمان پرخاشگری او باید چه رفتاری نشان دهید. می‌توانید او را از موقعیت دور کنید و به او بگویید که متوجه ناراحتی تو هستم اما بهتر است آن را فریاد نزنی. اگر رفتار بد کودک باعث عصبانیت شما شد، ابتدا خودتان آرام شوید و نفس بکشید و بعد از این که آرام شدید سعی کنید کودک خود را آرام کنید. ممکن است یک ناراحتی در مدرسه یا دلخوری کوچک در محیط خانه باعث بروز چنین رفتارهای بدی در او شود.

کلام آخر در خصوص تنبیه کردن کودکان

درست است که تنبیه کردن کودکان همیشه بهترین راه تربیت او نیست اما گاهی برخی از رفتارها بدون تنبیه کردن اصلاح نمی‌شود، تنبیه کردن به معنای کتک زدن کودک نیست همیشه به یاد داشته باشید که اصلا و تحت هیچ شرایطی نباید کودک خود را کتک بزنید زیرا عوارض بسیار بد روحی و جسمی برای او به همراه خواهد داشت. بهتر است مهارت ارتباط مثبت و حل و فصل دعوا و کنترل آرامش خود را یاد بگیرید و هوش عاطفی را در خود و کودکتان افزایش دهید. همیشه تنبیه کردن بهترین راه برای تربیت کودکان نیست بهترین راه استفاده از شیوه های فرزند پروری صحیح است.