همین‌که از گناه پشیمان و خسته هستید و دیگر نمی‌خواهید این وضعیت ادامه پیدا کند توبه تحقق‌یافته است و باید سعی کنید که با تقویت ایمان و اراده دیگر به سراغ گناه نروید و این کار به‌تدریج حاصل می‌شود.
خسته شدم از زندگی لطفاً کمکم کنید توبه کنم. به هر دری زدم نشد. خواهش می‌کنم راهنمایی کنید که چطوری توبه کنم؟
خداوند بندگانش را دوست دارد و می‌خواهد سعادتمند و عاقبت‌به‌خیر شوند لذا برای آنان راه بازگشت گذاشته و دری از درهای رحمتش به نام توبه را به‌سوی آنان گشوده است. در روایات است که اگر بنده‌ی خطاکار می‌دانست که خداوند چه مقدار منتظر بازگشت اوست، هرآینه از شوق جان می‌داد؛ بنابراین مطمئن باشید خداوند شما را یاری می‌کند و در تمام پستی‌وبلندی‌های زندگی با شماست.
همین‌که از گناه پشیمان و خسته هستید و دیگر نمی‌خواهید این وضعیت ادامه پیدا کند توبه تحقق‌یافته است و باید سعی کنید که با تقویت ایمان و اراده دیگر به سراغ گناه نروید و این کار به‌تدریج حاصل می‌شود. تنها کافی است که وقتی موقعیت گناه پیش می‌آید شما با توجه به اینکه می‌دانید که لذت گناه زود می‌گذرد و وبال و پشیمانی آن باقی می‌ماند، خود را از گناه دورنگه دارید اگر انسان حقیقتاً پشیمان شود و گناهان گذشته را جبران كند مثلاً حق‌الناس را بپردازد و اگر واجبات را ترک كرده، قضایش را انجام دهد، مثل كسی می‌شود كه گناه نكرده (التائب من الذنب كمن لا ذنب له).
آمرزش الهی به حدی است که در این صورت حتی به‌جای گناهان حسنه در نامه‌ی اعمال او نوشته می‌شود «اولئک یبدل الله سیئاتهم حسنات. فرقان/70». هر كس توبه كند و ایمان آورده و عمل صالح انجام دهد خداوند گناهانش را تبدیل به نیكی می‌کند و خداوند بخشنده و مهربان است. هیچ‌کس نباید از رحمت خدا مأیوس باشد.
لیکن توبه و ندامت باید حقیقی باشد نه صرفاً لقلقه‌ی زبان.
حقیقت توبه عبارت است از ندامت و پشیمانی واقعی و به دنبال آن عذرخواهی از درگاه الهی و طلب بخشش و مغفرت. البته نشانه‌ی توبه واقعی این است که اولاً تصمیم جدی بر ترک و عدم بازگشت به گناه داشته باشد.
ثانیاً: اگر گناه حق‌الناس باشد باید ادا شود و اگر حق‌الله (ترک نماز – روزه‌خواری و ...) است باید قضا شود. انسان فرصت و مجالی کوتاه و مغتنم در دنیا دارد ولی متأسفانه خیلی آسان به پوچ و باطل و غفلت و یا تشکیک و ایرادهای بیجا آن را از دست می‌دهد و ناگهان سفر ابدی‌اش با مرگ و ورود به عالم ناآشنای برزخ آغاز می‌شود درحالی‌که دستش خالی و زاد و توشه‌ی لازم برای این سفر تهیه نکرده است.
دنیا خیلی زود و سریع‌تر ازآنچه گمان کنیم سپری می‌شود (توجه کنیم میلیاردها نفر قبل از ما آمده‌اند با همین آمال و آرزوهای ما و گمان می‌کرده‌اند دنیا هست و آنان و با مرگشان دنیا پایان می‌پذیرد ولی رفتند و هیچ نشد اجداد و پدربزرگ‌های ما کجا رفتند؟ محل دفن و قبر آن‌ها را آیا می‌دانیم؟) این دنیا فانی است اما حیات ابدی بعد از مرگ باقی است؛ اما آن حیات جای بهره بردن از توشه‌ای است که در این دنیا تهیه‌کرده‌ایم. سعادت و خوشبختی ابدی ما، درگرو دین‌داری ما و پیروی از دین کامل در دنیاست و شقاوت و هلاکت ابدی، نتیجه‌ی بی‌دینی در دنیاست.
یكى از آداب و شرایط توبه خالصانه، این است كه تائب واجد سه ویژگى باشد:
1. از اینكه توبه‌اش پذیرفته نشود، باید بترسد.
2. امید داشته باشد كه توبه‌اش پذیرفته شود.
3. اطاعت و بندگى خدا را ادامه دهد: «عسى ربكم ان یُكفّر عنكم سیّئاتكم».
توبه و ندامت باید حقیقی باشد نه صرفاً لقلقه‌ی زبان.
به‌طورکلی برای ترک گناه توجه به امور زیر مفید است:
1- توجه به اینکه خداوند حکیم که بیشتر از هر کس به نیازهای بشر آگاه است، بهترین برنامه را برای سعادت انسان در اختیار او قرار داده و این برنامه تنها راه رسیدن به کمال و خوشبختی و آرامش هم در این دنیا و هم در زندگی اخروی است.
2- توجه به ناظر بودن خدا همیشه و در همه حال بر اعمال و نیات ما «هو اقرب الیكم من حبل الورید؛ او از رگ گردن به شما نزدیک‌تر است»، «ألم یعلم بان الله یری، آیا ‹گنهكار› نمی‌داند كه خدا می‌بیند»، أیحسب ان لم یره احد، آیا می‌پندارد کسی او را نمی‌بیند. توجه به اینكه هرلحظه، حتی در همان لحظه گناه ممكن است مرگ فرارسد و در آن حال خدا را ملاقات كند.
3-تلاوت روزانه‌ی آیات و روایات بیم دهنده از آثار گناه و سختی‌های برزخ و روز قیامت و تدبر در آن.
4- مطالعه كتب مربوط به قبر و قیامت و انذار دهنده در این زمینه معاد*/شهید دستغیب -سرای دیگر* /شهید دستغیب - منازل الاخرة (داستان‌هایی از سفر آخرت) * /محدث قمی (حاج شیخ عباس قمی)(این کتاب به‌صورت الکترونیکی در کتابخانه تبیان وجود دارد) - بازگشت به خدا/ علی‌اکبر ناصرى
5- دعا. از خدا بخواهید شما را در طاعت و بندگی خودش یاری کند.
6- انس با مسجد و مجالس مذهبی و دوستان خوب. شرکت در مراسم نماز جماعت و دعا به‌طور مداوم.
7- اجتناب و دوری از زمینه‌های گناه و فراهم کردن شرایط اجتناب از گناه، مانند ازدواج برای کسی که به گناهان مربوط به غریزه جنسی گرفتار است.
8- توجه به آثار منفی گناه که هم زندگی دنیوی ما را خراب می‌کند و هم در آخرت موجب عذاب می‌شود؛ و توجه به این امر که سعادت انسان فقط در پرتو تقوا تأمین می‌شود؛ و در پایان اگر درهرحال بازهم لغزشی حاصل شد از توبه و بازگشت هرگز ناامید نشوید چون این هم یکی از نقشه‌های شیطان است که انسان را از توبه ناامید کند. یکی از دام‌های شیطان این است که بنده‌ی گناهکار را از رحمت خدا ناامید کند لذا یاس از دام‌های شیطان و خود گناهی بزرگ است.
منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره معارف اسلامی مرکز مشاوره تبیان
