تنگه دره دیز
این تنگه در مسیر مرند – جلفا واقع شده و تنها مسیر ارتباطی مستقیم بین ایران به نخجوان است و اهمیت استراتژیک زیادی دارد بطوریکه اولین خط آهن ایران در این مسیر بین جلفا و تبریز احداث شده است .كوهستان و معبر دره ديز در شمال شهرستان مرند و جنوب جلفا واقع شده است. دره ديز كوهستاني‌بلند و صخره‌اي است كه در جهت شرقي غربي كشيده شده‌است و دنباله كوههاي شمالي آذربايجان درمسير جاده ارتباطي تبريز ـ مرند به شوروي است. معبر دره ديز يكي از ارتفاعات صعب‌العبور آذربايجان‌شرقي است. كوهستان دره ديز بوسيله رودخانه دره ديز بريده شده و اين رودخانه آبهاي كوهستان مزبوررا در مسير جنوبي ـ شمالي به رود مرزي ارس هدايت مي‌كند.
در داخل اين كوهستان معبر مهم و قابل توجهي بناشده كه تنها راه وصول به جلفا و كناره رودخانه‌ارس است از كمركش كوهستان دره ديز راه آهن تبريز به جلفا و شوروي سابق و از كناره دره رودخانه دره ديز راه آسفالته تبريز به جلفا مي‌گذرد. از دره ديز به طرف شهرستان هاديشهر (علمدار گرگر كوههاي‌قاري قيز)پير دختر(قرار گرفته و تا حدود دهستان هرزندات عتيق كشيده شده است كه ارتفاع آن تقريبا در حدود 2609 متر مي‌باشد.
معبر معروف جولاه در مدخل ارتفاعات دره ديز نزديكترين راه ارتباطي داخل فلات ايران به سوي‌اران و ارمنستان بوده و اين راه تاريخي همواره مورد استفاده سلاطيني چون شاه اسماعيل، عباس ميرزا, نادرشاه ، فتحعلي‌شاه ، ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه بوده است.
از هموطنان عزیز ساکن جلفا تقاضا می شود در صورت داشتن تصاویری از تنگه دره دیز آنرا از طریق ایمیل(info@seeiran.ir) برای ما ارسال نمایند.
