مسجد ظهيريه تبريز
اين مسجد درجانب غربي صحن بقعه سيدحمزه و کنار خيابان ثقة الاسلام واقع است . بناي مستطيل شکل به ابعاد 8×20 متراست که توسط يک گنبد بزرگ به قطر هشت متر ودو طاق و دو گنبد کوچکتر درشمال و جنوب مسقف مي شود . دراطراف اين گنبدخانه، چند رواق و اتاق قرار گرفته است و دو درگاه، آن را به خيابان ثقة الاسلام و صحن رو باز بقعه سيدحمزه مرتبط مي کند . دور تا دور مسجد، از اره مرمري خوشرنگي به ارتفاع 105 سانتي متر تعبيه شده که برقسمت فوقاني آن، سوره مبارکه اسراء به خط ثلث بسيار زيبا به طور برجسته نقر شده است . درچند جا، از اره اصلي ازبين رفته و ازاره مرمري ساده اي جايگزين آن شده است . درجانب شمالي در ورودي بزرگ مسجد، به جاي ازاره اصلي، سنگ قبر ملامحمد باقرتبريزي- متولي بقعه سيدحمزه، متوفاي 1188 ه-. ق- را نصب کرده و جسد نامبرده را در زير آن به خاک سپرده اند . طاق هاي مرمرين محراب، در ورودي روبه روي محراب و دو پستوي کوچک مجاور، همه مزين به نقش ترنج، ختايي، اسليمي و آيات قرآني و متعلق به بناي اوليه مسجد هستند . سطح دروني گنبد بزرگ مسجد، مزين به اسما، جلاله، آيات و نقوش مختلف تزييني است که زيبايي خاصي به گنبد خانه بخشيده است . نوشته ها و تزيينات سقف مسجد سابقا همه مذهب بوده اند؛ اما درتعميرات سال هاي 1334-1333 رنگ هاي نامتناسبي روي آنها کشيده اند . کتيبه سر در مسجد ازخيابان ثقة الاسلام سابقا مرمرين و متن آن معرفي باني، تاريخ بناي مسجد و تعمير بقعه سيدحمزه بوده که به هنگام تعميرمسجد، آن را به ديوان شرقي دهليز ورودي منتقل کرده و کتيبه کاشي ساده اي به جاي آن نصب کرده اند . براساس کتيبه مرمرين، باني مسجد، ميرزا محمد ابراهيم وزير، و تاريخ بناي مسجد و تعمير بقعه، “عشرتاسع بعد الالف ” (1087 ه- . ق) است . اين مسجد را سابقا “قزللو مسجد” مي گفته اند که شايد علتش مذهب بودن تمام تزيينات و کتيبه هاي طاق ها و ازاره ها و رواق ها بوده است . قبر ميرزا محمد ابراهيم، در جوار قبر سيدحمزه واقع است . بناي مسجد و منضمات، به علت خرابي هاي پيش آمده، بارها تعمير و مرمت گرديده که از آن جمله، تعميراتي است که در سال 1297 ه-. ق و در زمان ناصرالدين شاه به عمل آمده است . اين بنا به شماره 881 به ثبت تاريخي رسيده است .
