خامنه
خامنه یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شهرستان شبستر واقع شدهاست. این شهر در ۵ کیلومتری شمالغرب شبستر و ۷۲ کیلومتری شمالغرب تبریز قرار گرفتهاست. خامنه با ۲٬۷۵۰ نفر جمعیت در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، کمجمعیتترین شهر شهرستان شبستر و پنجاهمین شهر استان آذربایجان شرقی بهشمار میرود.
پیشینه
خامنه در گذشته محل تولید پارچه و پشم بوده و نام قدیم آن «خومنا» بودهاست. این شهر در دورههای صفویان و قاجاریان از شهرهای مهم منطقهٔ ارونق بوده و در میان شهرهای آذربایجان شهرت خاصی داشته و از جایگاه ویژهای برخوردار بودهاست. مدرسهٔ معرفت (نثار) نخستین مدرسهٔ منطقهٔ شبستر بوده که پیش از پیروزی انقلاب مشروطه و در سال ۱۲۷۸ هجری در خامنه بنا شدهاست.
خامنه در گذشته مرکز تجاری منطقه بوده و بازارهای هفتگی و بازارهای کاروانها در آن برقرار میشدهاست. هم اکنون نیز در روزهای پنجشنبه بازار هفتگی در شهر خامنه برپا میشود که بسیاری از مردم خود شهر خامنه و مردم شهرها و روستاهای اطراف، مایحتاج هفتگی خود را از این بازار تهیه می نمایند. حمام تاریخی، درخت چنار کهنسال، قلعهٔ هراتی، مساجد تاریخی (متعلق به سدههای پنجم و ششم هجری) و مسجد میرپنج (متعلق به دورهٔ قاجاریان) از مهمترین بناهای تاریخی این شهر محسوب میشوند. همچنین در سال ۱۳۸۶ خورشیدی در محل حمام تاریخی خامنه، موزهٔ هدایای این شهر تأسیس شد.
جغرافیا
خامنه در چهار کیلومتری شمال جادهٔ تبریز-شبستر-سلماس واقع شده و ۱۳۸۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. شهرداری خامنه در سال ۱۳۱۴ خورشیدی تأسیس شد. این شهر تا سال ۱۳۶۹ خورشیدی تابعهٔ شهرستان تبریز بود که در این سال با ارتقای درجهٔ شبستر و ایجاد شهرستان شبستر به این شهرستان پیوست.
خامنه در کوهپایههای میشوداغ گسترده شده و شیب عمومی آن از شمال به جنوب است. این شهر از سمت شمال به شهر دریان و از شرق به شهر شبستر ،از سمت جنوب به شورهزارهای بندر شرفخانه، شندآباد و دریاچهٔ ارومیه و از سمت غرب به تسوج و کوزهکنان محدود شدهاست. خامنه پیشتر دارای منابع آبی و قناتهای فراوانی بودهاست. امروزه رود داریان از مرکزشهر و رود کبوترعلی (کفترعلی) از بخش غربی آن عبور میکند.
مردم
خامنه با افت شدید جمعیت روبهرو بودهاست؛ به گونهای که جمعیت این شهر از ۴٬۸۰۰ نفر در سال ۱۳۳۵ خورشیدی به ۲٬۷۵۰ نفر در سال ۱۳۸۵ خورشیدی کاهش یافتهاست. علت اصلی افت جمعیت، مهاجرت ساکنان این شهر به شهرهای دیگر بودهاست. مردم خامنه پیرو مذهب شیعهٔ دوازدهامامی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند.
امروزه دامپروری و کشاورزی از مشاغل اصلی خامنه محسوب میشود و بادام و سیبزمینی از مهمترین محصولات کشاورزی آن بهشمار میرود.