پاسخ : دين اسلام همه را به پذيرش دعوت الهى فرا مى خواند، اما اين بدان معنا نيست كه همگان را به پذيرش آن مجبور كند؛ زيرا ايمان و اعتقاد جبر و زور را بر نمى تابد و اكراه در دين با هدف اسلام ناسازگار است. به واقع ايمان به حقانيت مكتب به مرور زمان با مطالعه و تحقيق و انديشه بدست مى آيد و اگر اصول دين براى كسى حاصل نشود، دين نيز در قلمرو جانش وارد نمى شود.
از اين رو با يادآورى دوباره آيه «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ» بر اين نكته تاكيد مى شود كه اسلام همگان را به ترك تقليد در عقايد و پيروى از منطق و استدلال فرا مى خواند و پيروانش را از پيروى كوركورانه و بى دليل برحذر داشته، همگان را بر پايبندى به مبانى مذهبى با دليل هاى منطقى و دور از ابهام دعوت مى كند. چنين دينى هرگز جبر و زور را در پذيرش دين بر نمى تابد و تشويق نمى كند; قرآن حتى امنيت مشركان را براى تحقيق و بررسى تضمين مى كند و به پيامبر مى فرمايد: «وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتّى يَسْمَعَ كَلامَ اللّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْلَمُونَ ; اگر يكى از مشركان از تو پناه خواست پناهش ده تا كلام خدا را بشنود; سپس او را به مكان امنش برسان، چرا كه آنان قومى نادانند.» [1]
بنابراين دين اسلام، انسانى را كه با تحقيقات خود درباره اصول دين به نتيجه اى نرسد مرتد نمى نامد و احكام مرتد را بر او جارى نمى سازند. البته اين امر به معناى فراهم آورى فضاى مخالفت با اصل دين نيست؛ زيرا اساس اسلام بر توحيد و نفى شرك استوار است. بنابراين اگر كسانى كه دين اسلام را پذيرفته اند و در خانواده هاى دينى رشد و نمو كرده اند، يكى از اصول دين را انكار كنند و به مخالفت آن برخيزند و آن را از يك اعتقاد فردى به حيطه اجتماعى كشانده، در برابر دين بايستند و با فتنه انگيزى اذهان عمومى را در تشخيص حق و باطل مشوش كنند، بزرگترين خيانت را مرتكب شده اند و مرتد خواهند بود و مجازات آن را بايد تحمل كنند.
ارتداد را نقض قرارداد و تعهد در برابر خدا و پشت پا زدن به فطرت انسانى دانسته اند[2]. مرتد بر اين اعتقاد است كه تمام تشكيلات فردى و اجتماعى مسلمانان كه بر اساس يكتا پرستى و ايمان به رسالت استوار است، باطل و بى اساس، بلكه مضر و زبان بخش است و بايد با نظام ديگرى جايگزين گردد. از اين رو مرتد بذر فتنه را مى كارد و زمينه تحريك و به سخره گرفتن دين و نظام و اعتقادات مبتنى بر دين را فراهم مى آورد و كار مرتد به نوعى اعلان جنگ است. بى شك برخورد با چنين فردى در هر نوع نظامى، سخت و شديد خواهد بود. [3] هر منصفى اذعان دارد كه براى پاسداشت جايگاه دين و حفظ روحيه دينى مسلمانان، از عرصه گردانى مرتد جلوگيرى نمايد.
پاورقي
[1] سوره توبه، آيه 6.
[2] فقه سياسى، عميد زنجانى، ج 2.
[3] پرسشها و پاسخها، جعفر سبحانى، ص 256 و 257.
