برخی از عذاب‌ها و گرفتاری‌های کوچک که در زندگی دامن‌گیر انسان می‌شود، تا مایه امتحان و بیداری انسان شود، می‌تواند از ناحیه رحمت پروردگار باشد، تا انسان به خود آید و به مسیر درست زندگی برگردد، این نوع از عذاب‌ها که از آنها به «العذاب الأدنی»؛ یعنی عذاب کوچک تعبیر می‌شود، می‌تواند نشانی از رحمت خدا باشد، اما عذاب‌های بزرگ و نهایی که امت‌های گذشته به آن گرفتار میشدند و با عنوان «العذاب الاکبر» از آن یاد شده نمی‌تواند مایه رحمت باشد، بلکه بیانگر غضب الهی است: «وَ لَنُذیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى دُونَ الْعَذابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُون»[1] و پیش از آن عذاب بزرگتر عذاب دنیا را به ایشان بچشانیم، باشد که باز گردند.
خداوند در این آیه است که سوگند مىخورد که به زودى از عذاب ادنى؛ یعنى عذاب نزدیک‌تر، از عذاب قیامت؛ مانند قحطى، مرض، جنگ و خونریزى و... به ایشان مىچشانیم، باشد که قبل از عذاب روز قیامت به سوى ما برگردند، و از شر و لجبازیشان توبه نمایند.[2]
رسول خدا(ص) فرمود: مراد از «الْعَذابِ الْأَدْنى»، مصیبتها، بیماریها و رنجهایى است که انسان در دنیا به آن گرفتار مىشود.[3]
[1]. سجده، 21.
[2]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 16، ص 264، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1417ق.
[3]. دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، ج 1، ص 46، الشریف الرضی، قم، چاپ اول، 1412 ق.
