اشتباه نكنيد. اين مطلب درباره قصه هاي مجيد هوشنگ مرادي كرماني، يا فيلم كيومرث پوراحمد نيست؛ درباره يك جور روش پيشگيري از بارداري است.
خب، اگرچه توضيح دادنش مشكل است، اما در قالب يك سوال كاملا علمي مي شود قصه را خيلي استريليزه شروع كرد. سوال: اگر اسپرم و تخمك با هم تركيب شوند، آيا ديگر نمي شود جلوي هيچ چيز را گرفت؟
ياد (سقط جنين) مي افتيد و لبتان را گاز مي گيريد، اما اينجا حرفي از جنين نيست. فقط يك سلول تخم تشكيل شده كه اگر در ديواره رحم (لانه گزيني) كرد و رشد كرد و بزرگ شد، به آن جنين مي گويند. پس ماجرا اساسا ربطي به جنين و سقط و اين حرف ها ندارد.
حالا مي شود راحت تر صحبت كنيم. بعضي از روش هاي پيشگيري از بارداري هستند كه نمي گذارند هيچ سلولي به وصال سلول ديگر برسد. يعني اصلا اجازه نمي دهند سلول تخم تشكيل شود. (كاندوم، ديافراگم و...) بعضي ديگر هستند كه اساسا نمي گذارند سلولي پايش را توي كوچه بگذارد كه بخواهد با سلول ديگري چشم تو چشم شود. (قرص هاي ضدبارداري و...) اما گروهي ديگر هم هستند كه كاري ندارند سلول به سلول مي رسد يا نه. اگر هم برسد، آنها نمي گذارند اين سلول در جايش مستقر شود كه بخواهد رشد كند و (آدم) شود. آي يودي معروف ترين اينهاست كه باعث مي شود جداره رحم ديگر پذيرش سلول تخم را نداشته باشد.
برگرديم به سوال اول. اگر اسپرم و تخمك با هم تركيب شوند، آيا ديگر نمي شود جلوي هيچ چيز را گرفت؟ جواب اين است كه مي شود؛ اما بايد عجله كرد تا سلول تخم، لانه اش را در جداره رحم نسازد. اگر ساخت و مستقر شد، آن وقت از بين بردنش شايد بشود مصداق سقط و اين جور حرف هاي خطرناك.
اين، شروع قصه اي است كه (صبح روز بعد) نام دارد.
مقدمه: پيش از اين كه بگوييم قصه اين روش (اورژانس) پيشگيري از بارداري از كجا شروع مي شود، اين 3 نكته را بايد به خانم هاي محترم يادآوري كنيم:
1- اين روش فقط و فقط درموارد اورژانس به كار مي آيد. پس، بي خيال روش هاي معمول ضد بارداري نشويد، به اميد (صبح روز بعد).
2- هر كس خربزه مي خورد، پاي لرزش مي نشيند. اگر براي اولين بار از اين روش استفاده كرديد و اذيت شديد، اين ضرب المثل يادتان بيايد.
3- اگر يك بار از اين روش استفاده كنيد، يعني شما و همسر محترم به احتمال زياد هنوز نتوانسته ايد يك روش پيشگيري از بارداري درست و حسابي پيدا كنيد. پس يك بار ديگر با پزشك مشورت كنيد، لطفا.
صبح روز بعد: در اولين فرصت، 2 قرص خوراکي ضد بارداري HD همراه با حداقل يك ليوان شير يا آب بخوريد. اين نوبت اول است. پس بايد طوري برنامه ريزي كنيد كه نوبت دوم، يعني 12 ساعت بعد، 2 قرص ديگر هم بخوريد.
البته، مصرف نوبت اول را بي دليل نبايد به تأخير انداخت. هرچه زمان بيشتري بگذرد، احتمال موفقيت كم مي شود. چرا؟ چون گفتيم كه كار اين قرص ها جلوگيري از لانه گزيني سلول تخم است و اگر سلول تخم زرنگ باشد و زود خودش را به سنگر برساند، قرص ها ديگر معجزه نمي كنند.
اگر بيش از 72 ساعت از رابطه جنسي گذشته باشد، ديگر با قاطعيت مي شود گفت از دست قرص ها هيچ كاري برنمي آيد. (صبح روز بعد) گفته اند؛ صبح سه روز بعد كه نگفته اند.
نكته اميدوار كننده: ناراحت نشويد. قرص صبح روز بعد دقيقا فقط براي روز بعد نيست و مي شود آن را تا 72 ساعت بعد هم استفاده كرد. با اين وجود، هرچه زودتر مصرف شود، نتيجه بهتري دارد و ايده آلش اين است كه تا 24 ساعت بعد مصرف شود.
اما چرا بعد از 72 ساعت فايده ندارد؟ چون اسپرم حداکثر در رحم مي تواند 72 ساعت زنده بماند. بعد از آن، يا سلول تخم تشكيل و بازي تمام شده، يا اين كه اصلا اسپرمي زنده نمانده كه بخواهد دردسر درست كند. يا رومي روم شده، يا زنگي زنگ.
عصر روز بعد: 12ساعت پس از خوردن قرصهاي نوبت اول، 2 قرص HD ديگر مي خوريد، البته اگر در اين 12 ساعت اتفاق خاص ديگري نيفتاده باشد. مثلا اگر تا دو ساعت پس از مصرف قرص ها در نوبت اول يا دوم، استفراغ كنيد (عارضه كاملا شايعي است. خربزه و لرزش كه يادتان نرفته؟) در اولين فرصت بايد 2 قرص ديگر HD ميل كنيد. اگر اين اتفاق بعد از خوردن قرص ها در نوبت اول رخ دهد، قرصهاي نوبت دوم کماکان بايد 12 ساعت بعد از نوبت اول مصرف شوند.
استفراغ اگر بيش از دو ساعت بعد از مصرف قرصها رخ دهد، اهميتي ندارد. دارو جذب شده است. خلاص.
توضيح واضحات1: قرص هاي HD را مي توانيد از داروخانه تهيه كنيد. اين ها همان قرص هاي ضد بارداري معمول هستند كه روزي يك عدد از آنها را مي خورند. اگر داروخانه HD نداشت، قرص نوع LD را ديگر حتما دارد. فرقش اين است كه LD را درهر نوبت بايد 4تا مصرف كنيد. (در مجموع 8 قرص)
توضيح واضحات 2: ممكن است داروخانه بدون نسخه اين قرص را به شما ندهد. كار خوبي مي كند. در آمريكا هم مدت ها اين بحث وجود داشت كه آيا مي شود اين قرص ها را بدون تجويز پزشك به مردم داد يا نه. البته ظاهرا بالاخره تصويب شده که قرص هاي صبح روز بعد (morning after pill) كه در آنجا در بسته بندي هاي حاوي 2 قرص عرضه مي شود (نه بصورت ورق هاي 10تايي قرص كه در كشور ما هست و در اين مورد، 4 تايش مصرف مي شود و بقيه اش را عملا دور مي ريزيم)، بدون نياز به نسخه پزشک به هر فرد بالاي 18 سال فروخته شود.
بد نيست بدانيد قيمت اين قرص ها در آمريكا 20 تا 40 دلار است. چيزي حدود 100 برابر قيمت قرص هاي ما.
توضيحات تخصصي: براي آنها كه به علم و دانش علاقه بيشتري دارند، بايد عرض شود كه اگرچه مکانيسم دقيق تأثير قرص ناشناخته است، ولي گفته مي شود اين قرص ها با تداخل در تخمک گذاري يا لقاح (يکي شدن تخمک و اسپرم) ويا جلوگيري از لانه گزيني از حاملگي جلوگيري مي کنند. قرص ها حاوي پروژسترون يا استروژن يا هردو هستند.
پروژسترون، مانع رسيدن اسپرم به تخمك يا چسبيدن تخمك هاى بارور شده به ديواره رحم (لانه گزيني تخم) مى شود؛ استروژن هم مانع آزاد شدن تخمك از تخمدان ها (تخمك گذارى).
صبح روز بعدتر: اگر قرص ها را درست استفاده كرده باشيد، به احتمال زياد بعد از يك روز دچار عوارض جانبي شده ايد: تهوع ، استفراغ، سردرد، سرگيجه، دل درد، لكه بيني، انقباض عضلات، حساسيت و درد پستان ها و...
خيلي هم نگران نشويد. رايج ترين عارضه تهوع است كه معمولاً پس از 24 رفع مي شود. اگر تهوع و استفراغ خيلي اذيتتان كرد، تزريق يک آمپول ب 6 عضلاني كمك مي كند.
صبح چند روز بعد: هيچ علامت فوري که نشان بدهد قرصها اثر کرده اند يا نکرده اند، وجود ندارد. فقط قاعدگي بايد سر موقع اتفاق بيفتد. اگر شروع قاعدگي، بيش از يک هفته به تاخير بيفتد، بايد به پزشک مراجعه کرد.
نکته مهم1: اگر بعد از مصرف قرصها، دوباره مقاربتي انجام شود که احتمال بارداري در آن وجود داشته باشد، قرصها از بارداري مجدد جلوگيري نمي کنند.
نكته مهم2: توجه کنيد که اگر قرص ها درست هم خورده شوند، در 11 درصد موارد، احتمال حاملگي وجود دارد.
صبح يك ماه بعد: روش دايمي ضد بارداري تان را انتخاب كرده ايد؟ فراموش كرده ايد دفعه قبل چه بلايي سرتان آمد؟
