نشانی: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
تلفن: ۱۵-۲۲۲۸۲۰۱۲ داخلی ۱۵۰
شکلگیری موزهی جهاننما
باغ نیاوران یکی از باغهای ییلاقی شمال تهران است که در اوایل دورهی قاجار به دستور فتحعلی شاه ساخته و در دوران ناصرالدین شاه بزرگترین بنای آن، کاخ صاحبقرانیه، احداث شد. آخرین بنایی که در دوران قاجار در باغ نیاوران ساخته شد، مشهور به کوشک احمدشاهی است. در زمان حکومت پهلوی دوم، برخی از بناهای کوچک باغ نیاوران تخریب شد و کاخ نیاوران با سبکی مدرن جهت سکونت وی و خانوادهاش ساخته شد.
فرح دیبا از همان آغاز دههی ۱۳۴۰ به فعالیتهای فرهنگی روی آورده بود. او علاوه بر خرید آثار هنری در سفرهایش به فرنگ، کارشناسهایی تماموقت در پایتختهای فرهنگی مهم دنیا گماشت تا برایش از حراجیها خرید کنند. بعدها برای نگهداری این آثار دستور ساخت دو ساختمان جدید در کنار کاخ نیاوران را داد. یکی ساختمانی دو طبقه بود برای کتابخانهی اختصاصی و دیگری ساختمانی برای نگهداری اشیای قیمتی اهدایی به فرح. ساختمان مجاور صاحبقرانیه (واقع در ضلع غربی آن) برای این کار انتخاب و در سالهای اوایل دههی پنجاه دستخوش تغییر و بازسازی شد. این ساختمان در گذشته انباری برای حوضخانه آن بوده است.
در سال ۱۳۵۵ شمسی، این ساختمان با چهار سالن در طبقه همکف و یک سالن در زیرزمین برای نگهداری اشیاء هنری اهدایی به فرح دیبا یا خریداری شده توسط وی آماده شد و نام قدیمی تالار بزرگ و آینهکاری شدهی کاخ صاحبقرانیه را برای این قسمت انتخاب کردند: «جهاننما»
پس از پیروزی انقلاب با ملی شدن کاخهای سلطنتی نیاوران و سعدآباد و تبدیل آنها به موزه، این بخش نیز تحت عنوان موزه «جهاننما» در بهمن ۱۳۷۷ گشایش یافت.
با توجه به مشکلات محیطی و فقدان امکانات و تجهیزات فنی و همچنین شرایط نامناسب نگهداری آثار، پروژه بازسازی و ساماندهی موزه در پاییز ۱۳۸۳ آغاز و پس از انجام عملیات مرمتی، شامل نوسازی سیستم الکتریکال، طراحی و نصب سیستم نورپردازی ویژه موزهای از نوع فایبراپتیک، ساخت ویترینهای جدید، موزه برای بازدید عموم تکمیل شد.
آثار موزهی جاننما
ورودی این ساختمان با یک درب کوچک از حیاط ورودی مجموعه از میدان باهنر تعریف میشود. از ویژگیهای عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته و در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی و با طرحهای متنوع به رنگ نخودی است.
علاوه بر این، اگر در زمان قدم زدن در موزه سرتان را بالا بگیرید، می توانید سقف زیبای تالار میانی را ببینید که اثر منحصربهفردی از نقاشی روی چوب با نقوش گل و مرغ شیراز است. این سالن، بزرگترین سالن موزه است.
آثار موجود در این موزه در دو بخش هنر پیش از تاریخ و آثار هنرهای تجسمی معاصر ایران و جهان به نمایش درآمدهاند و انتخاب آنها با دو معیار تنوع و نفیس بودن آثار هنری و همچنین گسترهی زمانی خلق آثار است.
موزهی جهاننما منتخبی از آثار نخبه موجود در مجموعه کاخهای نیاوران را در خود جا داده است، تا پنجرهای گشوده به جهان پر وسعت هنر باشد. آثاری از تمدنهای سیلک، موشیکا، حاشیهی نیل و خاور دور در کنار نامآوران هنر معاصر چون آمادئو مودیلیانی، پابلو پیکاسو، پل گوگن، کامیل پیسارو، لوئی والتا، ادگار دگا، خوان میرو، آگوست رنوار، سالوادور دالی، مارک شاگال، آلبرتو جاکومتی، اندی وارهول و پیشگامان هنرنوگرای ایران، حسین زنده رودی، پرویز تناولی، بهمن محصص، پرویز کلانتری، مسعود عربشاهی، سهراب سپهری، ژازه طباطبایی، ناصر اویسی، منوچهر یکتایی، پروانه اعتمادی ... .
تنگ سفالین مربوط به نیمهی دوم هزاره اول پیش از میلاد از املش گیلان به همراه پیکرههای مفرغی لرستان مربوط به هزارهی دوم و اول پیش از میلاد، اثری مفرغی «پیکره مرد ایستاده» از آلبرتو جاکومتی و سردیس بودا از سدهی دوم میلادی و آثاری از هنرهای آئینی «پیش کلمبیائی precolombien» و تمدنهای مصر باستان، ویکوس vicus و موشیکای mochica پرو، پیوندی ملموس در کمالگرایی دست ساختهای بشری، از اعماق تاریخ تا به امروز را به نمایش گذاشتهاند.
طبقهی زیرین موزه هم برای نمایش ادواری آثار هنری اختصاص یافته و آثار مختلف، به صورت دورهای، در این محل به نمایش در میآید.
نکتهی جالب در مورد این موزه جمع و جور ولی نه بیمحتوا تنوع زیاد اقلام موجود در آن است؛ به گونهای که در آن میتوان اقلام باستانی با قدمت ۳۰۰۰ ساله تا نقاشیهای معاصر را مشاهده کرد.
گالری
قسمتی از ساختمان جنبی موزه جهاننما، در ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۳۸۳، همزمان با روز جهانی موزه، تحت عنوان گالری جهاننما کار خود را آغاز کرد. در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ برای انجام یک دوره تعمیرات و مرمت بسته شد و از مهرماه سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را از سر گرفت.
هدف از ایجاد گالری جهاننما، فراهم کردن فضایی برای معرفی هنرمندان معاصر و جوان و همچنین هنرهای ملی و سنتی کشور در کنار آثار موزهای بود. این مجموعه موفقیتهایی نیز در زمینه برپایی نمایشگاه و فروشگاه در پاریس و پکن به پیشنهاد کشورهای فرانسه و چین داشت.
نمایش آثاری از هنرهای نقاشی، نقاشی خط، زیورآلات ساخته شده از سنگهای درمانی قیمتی و نیمه قیمتی و آثار کولاژ از جمله نمایشگاههایی است که در گالری جهان نما، به صورت دورهای، برگزار شد.
در سال ۱۳۹۴ این گالری به بخش خصوصی واگذار شد و تحت عنوان آرت سنتر به فعالیت خود ادامه میدهد. گالری آرت سنتر تا ساعت ۲۱ به ارائه خدمات به بازدیدکنندگان میپردازد و علاقهمندان میتوانند با تهیه بلیط ورودی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران از این فضاها و محوطه باغ نیاوران استفاده کنند.
اگر اهل هنر هستید و به هنرهای تجسمی علاقه دارید، پیشنهاد میکنیم یکی از همین روزها سری به موزه جهاننما بزنید تا بتوانید آثار برتر هنری دنیا را که در دورههای مختلف خلق شدهاند، از نزدیک ببینید.
