گروه بين الملل / حوزه شبه قاره هند
89/10/11 - 14:33
شماره:8910080515
خبرگزاري فارس: رويكرد هند از يك جامعه سوسياليستي به يك جامعه مدرن سرمايه‌داري با جذب سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي تاثيرات عميقي بر سياست خارجي اين كشور به ويژه با ايران گذاشته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري فارس در دهلي‌نو، تغيير سياستهاي كلي و رويكرد سياسي هند از جامعه‌اي سوسياليستي به يك جامعه مدرن سرمايه‌داري با سرمايه‌گذاري‌هاي مستقيم خارجي، جستجو براي دستيابي به بازارهاي پر رونق در سراسر دنيا، تغيير نگاه به غرب و اتخاذ رويكرد عملگرايانه و رئاليستي به جاي سياستهاي ايدئولوژيك، در سالهاي اخير تاثيرات عميقي بر سياست خارجي اين كشور با بازيگران مهم منطقه‌اي به ويژه جمهوري اسلامي ايران به جاي گذاشته است.
سخن از روابط ايران و هند همواره يادآور تاريخچه‌اي طولاني كه به هزار‌ها سال مي‌رسد و نيز مملو از مشتركات فرهنگي سنتي و زباني است. در دوره‌اي با تفكر ايدئولوژيك اين گره‌ها از اهميتي دو چندان برخوردار بوده‌اند. دهه‌اي است كه هند از موسسان جنش عدم تعهد، پايه و تعريف منافع ملي خود را بر اساس رويكرد نئوليبراليستي خود بنا نهاده كه تاثير آن كاربردي‌تر از گره‌هاي عميق فرهنگي است يا نقشي بسيار پررنگ‌تر ايفا مي‌كند.
از دهه 1990 هند با اتخاذ رويكرد عملگرايانه نگرش‌هاي سوسياليستي و ايده‌آليستي خود را به كناري نهاد و به سمت سياستهاي همكاري و همگرايي با بازارهاي بين‌المللي حركت كرد. رويكرد جديد دهلي‌نو در سياست خارجي به گرايش و روابط نزديك اين كشور با واشنگتن، لندن، پاريس، مسكو، پكن و ديگر بازيگران موثر در عرصه بين‌الملل منجر شده است.
قدرت رو به رشد هند در سالهاي اخير بسيار مورد توجه قدرت‌هاى بزرگ به ويژه آمريكا قرار گرفته و اين كشورها نه تنها با تبديل شدن هند به يك قدرت جهانى مخالف نيستند، بلكه در صدد هموار كردن راه براي اين كشور در جهت پيوستن آن به جمع قدرت‌هاى بزرگ دنيا هستند.
هند داراي ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي فراواني از قبيل وسعت سرزميني بسيار زياد، دارا بودن دومين كشور پرجمعيت دنيا و مدعي نگرش و ايدئولوژى درباره سيستم مديريت و اداره جهان است.
تاثيرات حضورو بازي در حلقه قدرت را به وضوح مي توان در سياست خارجي هند به ويژه نسبت به جمهوري اسلامي ايران مشاهده كرد. گرايش هر چه بيشتر هند به آمريكا و نزديكي روابط ، سياستهاي اين كشور در قبال تهران را با سياست هاي واشنگتن، خواسته يا ناخواسته، همسو ساخته است.
ناظران سياسي رويكرد اوباما در برابر ايران به گونه قابل ملاحظه اي به سياست هاي دور دوم رياست جمهوري جورج دبليو بوش شبيه مي دانند كه همواره تاكيد بر اين نكته دارد كه همه گزينه ها در مورد تهران روي ميز گشوده اند و با اين كه آنان به مذاكرات هسته اي اصرار مي ورزند ولي حاضر به گسترش مواد گنجانده شده در دستور جلسه نيستند كه بتواند مسئله مورد نگراني ايران را نيز در بر بگيرد.
كارشناسان بر اين اعتقادند كه هند به رغم اينكه ايران را به عنوان يك قدرت منطقه‌اي از منظر تهديد نمي‌نگرد و حتي خواستار ايفاي نقشي ميانجي ميان واشنگتن و تهران و هموار كردن مسير ميان دو كشور است، در واقع رويكرد و نگرش خود را نسبت به ايران تغيير داده و اكنون جهت‌گيري سياست خارجي هند سيال و برپايه اصل منافع محور تعيين مي‌شود. هر كجا كه منافع هند ايجاب كند حركت مي‌كند.
به همين دليل وقتي بحث فعاليت‌هاي هسته‌ايي ايران مطرح مي‌شود موضع رسمي هند اين است كه پيوستن به مقررات بين‌المللي داوطلبانه است و اكنون كه ايران داوطلبانه به مقررات بين‌المللي پيوسته، اجراي اين مقررات الزام‌آور است. به همين روش هند راي عليه ايران را توجيه مي‌كند.
نمونه ديگر اين نوع تغيير سياست را مي‌توان در سخنان "پرينيت كور " وزير مشاور در امور خارجه هند ملاحظه كرد كه در10 آذرماه سال جاري(1 دسامبر 2010) در پاسخ به سوال نماينده‌اي در مجلس هند در مورد تغيير سياست در امور خارجه هند بعد از سخنراني اوباما گفت: اظهارات اوباما درباره ايران تاثيري در روابط و سياست خارجي هند با اين كشور نداشته و ندارد.
اوباما طي سخنراني خود در تاريخ 8 نوامبر در پارلمان هند با اشاره به ايران از دولت هند خواست با درخواست آمريكا در زمينه اعمال تحريم‌ها عليه برنامه اتمي ايران موافقت كند و همچنين در سفرش قول داد كه حمايت‌هاي لازم را از درخواست هند براي عضويت دائم در شوراي امنيت به عمل خواهد آورد. اين در حالي است كه هفته گذشته بانك مركزي هند بدون ارائه دليلي اعلام كرد از اين پس براي خريد نفت خام از ايران تسهيلات بانكي ارائه نخواهد كرد و ضمانت ارزي و اعتبارات لازم براي اين كار را تامين نمي كند.
بر اين اساس پرداخت‌هاي مربوط به واردات نفت و گاز از ايران بايد در يك سامانه بانكي خارج از اتحاديه پاياپاي آسيا انجام شود. اتحاديه پاياپاي آسيا، معاملات پاياپا بين بانك‌هاي مركزي هند، بنگلادش، مالديو، ميانمار، ايران، پاكستان، بوتان، نپال و سريلانكا را در بر مي گيرد.
هند از نخستين كشورهايي بود كه پس از اعمال تحريم‌هاي مستقل آمريكا عليه ايران، از آن كشور انتقاد كرد و از نگراني‌هاي خود از اعمال تحريم‌ها در بخش انرژي ايران سخن به ميان آورد.
وزير خارجه اين كشور پس از امضا متن تحريم‌هاي مستقل توسط باراك اوباما گفت: ما نگران اين هستيم كه طبيعت فرامرزي تحريم‌هايي كه برخي كشورها عليه ايران اعمال كرده‌اند و برخي كمپاني‌هاي خاص هم به رعايت آنها روي آورده‌اند، بر اقتصاد شركت‌هاي هندي تاثيرگذار باشد. تحريم بخش انرژي ايران مي‌تواند بر اهداف ما براي خريد انرژي از ايران و تامين نيازهاي شهروندانمان تاثيرگذار باشد.
بر اساس نظر كارشناسان است اين اقدام گامي است بزرگ از سوي مقام‌هاي هند در جهت افزايش همكاري با مقام‌هاي آمريكا و اتحاديه اروپا در زمينه تحريم‌ها عليه ايران. با اين تصميم بانك مركزي هند خريد نفت و گاز از ايران بايد با يك واسطه بانكي اروپايي كه بتواند اعتبارات ارزي اين معاملات را تضمين كند، صورت بگيرد و همين امر به بازار فروش نفت ايران در هند لطمه خواهد زد.
ايران دومين تامين كننده بزرگ نفت خام هند است و در سال 2009 هند با خريد 22 ميليون تن نفت خام به ارزش تقريبي 10 بيليون دلار تبديل به سومين بازار نفت خام ايران شده بود. اكنون هند روزانه نزديك به 426 هزار بشكه نفت از ايران وارد مي كند.
تاثيرپذيري از تنش‌هاي ايران و آمريكا صرفا محدود به لطمه پذيري منافع تهران نخواهد نشد و بدون شك اين مسئله دامنه منافع دهلي نو را نيز در بر خواهد گرفت كه مسائل خط لوله گاز و امنيت انرژي، روابط راهبردي و دفاعي، گفت وگو با دنياي اسلام، جاده‌هاي منتهي به آسياي مركزي و افغانستان، و افراط گرايي و تروريسم مذهبي نمي‌تواند از اين امر مستثني باشد.
