آیا شیطان تسلیم پیامبر اکرم(ص) شد؟

پاسخ اجمالی

بنابر روایاتی؛ شیطان تسلیم پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) شده است:
پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) فرمود:
«با هر انسانی یک شیطان است !» پرسیدند حتی با شما؟ فرمود: «بله، ولی شیطان من به حول و قوه الهی تسلیم شده است» .[1]
«خدا مرا بر شیطان [من] یاری کرد تا این که او به دست من تسلیم شد».[2]
در توضیح این روایات توجه به چند نکته لازم است:
1. آنچه در این روایات آمده، تنها تسلیم شدن شیطان به دست رسول اکرم(صلی الله و علیه وآله) است، نه ایمان قلبى شیطان. بر فرض که بپذیریم یک شیطان به دست رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) ایمان آورده باشد، این به معنای این نیست که همه شیاطین جن و انس، مراد این روایت باشد.
2. وسوسه شیطان در حد الزام و اجبار نیست و شیطان هرگز نمی تواند و اجازه ندارد که انسان را به ارتکاب گناه و معصیت مجبور کند. کار او تنها وسوسه است و شخص با ایمان وقتی چند بار با آن مبارزه کرد دیگر مخالفت با آن، کار دشواری نخواهد بود.[3]

از این رو؛ پیامبر(صلی الله و علیه وآله)، آنقدر با شیطان مخالفت کرده بود که دیگر شیطان از وسوسه کردن او دست کشیده بود و در قرآن کریم آمده است که شیطان بر مؤمنان تسلط ندارد: «زیرا او(شیطان)، بر کسانى که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل می کنند، سلطه اى ندارد. سلطه او تنها بر کسانى است که او را سرپرست خود قرار داده اند، و کسانى که او را شریک خدا [در اطاعت و بندگى] قرار می دهند [و به فرمان شیطان گردن می نهند]».[4]
همچنین قرآن در جای دیگر از زبان شیطان نقل می کند که در روز قیامت در پاسخ کسانی که شیطان را مسئول گمراهی خود می شمارند، خواهد گفت: «من بر شما تسلّطى نداشتم، جز این که دعوتتان کردم و شما دعوت مرا پذیرفتید؛ بنابراین، مرا سرزنش نکنید؛ و خود را سرزنش کنید».[5]
خلاصه این که؛ وسوسه شیطان الزام آور نیست و همین وسوسه گری هم موجب پیشرفت و تکامل مؤمنان است.[6] و چون پیامبر(صلی الله و علیه وآله) به اوج کمال رسیده بود، وسوسه او معنایی نداشت.

 

---

[1]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق: عراقی، مجتبی، ج 4، ص 97، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، 1405ق؛ شیبانی، أبو عبد الله أحمد بن محمد، مسند احمد بن حنبل، ج 41، ص 342، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.

[2]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 1، ص 229، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق.

[3]. ر. ک: «راه های نفوذ شیطان در انسان»، سؤال 165.

[4]. نحل، 99 ٓ 100.

[5]. ابراهیم، 22.

[6]. ر. ک: «وجود شیطان وسیله ای برای تکامل انسان»، سؤال 6432.