0

تكبر؛ سرچشمه گناه و معصیت

 
shirdel2
shirdel2
کاربر طلایی1
تاریخ عضویت : مهر 1393 
تعداد پست ها : 5535
محل سکونت : یزد

تكبر؛ سرچشمه گناه و معصیت

 تكبر؛ سرچشمه گناه و معصیت

بنام خدا

تكبر؛ سرچشمه گناه و معصیت

سیماى سوره اعراف‏

این سوره دویست و شش آیه دارد و از سوره ‏هاى مكّى است، عدد آیات آن در شمارش قاریان حجاز و كوفه دویست و شش و در شمارش دیگران دویست و پنج است، قول اول به وسیله عاصم و ابو عبدالرحمن سلمى به امیر المؤمنین (صلوات اللَّه علیه)  مى ‏رسد.

در تفسیر خازن آمده كه این سوره داراى سه هزار و سیصد و بیست پنج كلمه و چهارده هزار و ده حرف است‏.

سوّمین سوره‏ اى است كه با حروف مقطّعه آغاز مى ‏شود و اوّلین سوره از سوره‏ هاى سجده‏ دار قرآن است و در آیه‏ ى آخر آن، سجده مستحبّ وارد شده است.

در این سوره از اصحاب اعراف و داستان اعراف (آیه 46 و 48) سخن به میان آمده، و در تفسیر كوثر (ج 4) آمده است كه: علت نامگذارى این سوره به «اعراف» اشتمال آن به آیه‏اى است كه در آن راجع به اعراف صحبت شده و آن محلى است كه در قیامت گروهى از افراد كه نه شایسته بهشت و نه مستحقّ جهنم هستند در آن جاى داده مى‏ شوند.

و در تفسیر برهان ج 2  آمده است كه اصحاب اعراف ممكن است ائمه(علیهم السلام) باشند زیرا كه در حدیث آمده است: «نحن الاعراف»: ما اعرافیم كه یاران خود را می شناسیم و هر كس كه ما را بشناسد و ما او را بشناسیم  وارد بهشت می شود.

سوره مباركه انعام با ذكر رحمت خداوند، خاتمه یافت و این سوره، با توصیفى از قرآن كریم و احكام دین و مطالب حكمت آمیز آغاز شده است.‏

در این سوره علاوه بر آنها، به ماجراى آدم علیه السلام با ابلیس، داستان حضرت نوح، هود، صالح، لوط، شعیب و موسى علیهم السلام، بیان اصول و مبانى دعوت پیامبر اسلام و شرح احوال قیامت، توبه و اصلاح خویشتن، موضوع عرش، میزان، عالم ذرّ و پیمان خداوند با انسان و بیان قرآن و عظمت آن و اعراف و اصحاب اعراف اشاره شده است.

فضیلت سوره اعراف

در تفسیر عیاشى از امام صادق(علیه السلام) نقل شده كه فرمود: «هر كس سوره اعراف را در هر ماه بخواند در روز قیامت، از كسانى خواهد بود كه نه ترسى دارند و نه غمى (من الذین لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ) و اگر در هر جمعه بخواند، در روز قیامت از كسانى مى‏باشد كه بدون حساب به بهشت مى‏رود

 و نیز فرمود: «در این سوره آیات محكمه‏ اى است، "قرائت" و"تلاوت" و"قیام به آنها" را فراموش نكنید، زیرا اینها روز رستاخیز در پیشگاه خدا براى كسانى كه آنها را خوانده ‏اند گواهى مى‏ دهند»!

و در حدیث أبىّ بن كعب از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل شده است كه هر كس سوره اعراف را بخواند خداوند میان او و ابلیس حجابى قرار دهد و در قیامت حضرت آدم شفیع او باشد.(ترجمه جوامع الجامع، ج‏2، ص291)

 

ماجرای سركشی و عصیان ابلیس در سوره اعراف!

وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ ثُمَّ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلیسَ لَمْ یَكُنْ مِنَ السَّاجِدینَ. (11)

ما شما را آفریدیم سپس صورت بندى كردیم بعد به فرشتگان گفتیم: «براى آدم خضوع كنید!» آنها همه سجده كردند جز ابلیس كه از سجده كنندگان نبود.

در این آیه به مقام معنوى انسان اشاره شده كه همه ‏ى فرشتگان بر او سجده كرده ‏اند. وقتى همه‏ فرشتگان فرمانبردار خدایند و بر آدم سجده كردند، دریغ است كه انسان فرمان نبرد و براى خدا سجده نكند.

همه از بهر تو سرگشته و فرمان بردار

شرط انصاف نباشد كه تو فرمان نبرى‏

 

در این آیه، دو بار همه ‏ى انسان‏ها مخاطب قرار گرفته‏ اند، «وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ» ... «صَوَّرْناكُمْ» امّا سجده براى حضرت آدم علیه السلام ذكر شده است، شاید اشاره به این باشد كه همه‏ ى انسان‏ها استعداد مسجود ملائكه شدن را دارند.

مردى یهودى از حضرت على(علیه السلام) سؤال كرد: خداوند به ملائكه فرمود: بر آدم سجده كنند، آیا به  پیامبر اسلام نیز چنین احترامى شده است؟

حضرت فرمود: خداوند به پیامبر(صلى اللَّه علیه و آله) فضیلتى بالاتر از این داد، خداوند با همه عظمتش همراه تمام فرشتگان، بر محمّد(صلى اللَّه علیه و آله) صلوات مى‏ فرستد و صلوات مؤمنین بر پیامبر را عبادت خود خوانده است. (احتجاج طبرسى، ج 1، ص 204)

پیامهای آیه

1- آفرینش انسان، در چند مرحله تحقّق یافته است. «وَ لَقَدْ خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ»

2- سجده براى حضرت آدم بود، نه همه‏ ى انسان‏ها. «قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ» وگرنه مى ‏فرمود: «اسجدوا لكم» همان‏گونه كه فرمود: «خَلَقْناكُمْ ثُمَّ صَوَّرْناكُمْ»

3-  در انسان، استعداد و لیاقت رسیدن به مقامى است كه مسجود فرشتگان شود. «اسْجُدُوا لِآدَمَ»

4- سجده براى غیر خدا، اگر بر اساس فرمان خدا باشد، شرك نیست. «قُلْنا» ... «اسْجُدُوا لِآدَمَ»

5-  ابلیس، هم‏پایه ‏ى فرشتگان بود و خطاب به فرشتگان، شامل او نیز مى ‏شد. «فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ»

6- سجده نكردن ابلیس سهوى نبود، بلكه از روى علم و عمد بود. «إِلَّا إِبْلِیسَ لَمْ یَكُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ»

همچنین در روایات نیز داریم كه :

از امام على بن الحسین(علیهماالسلام) چنین نقل شده كه فرمود: «گناهان شعب و سرچشمه‏ هایى دارد، اولین سرچشمه گناه و معصیت پروردگار، "تكبر" است كه گناه ابلیس بود و به خاطر آن از انجام فرمان خدا امتناع كرد و تكبر ورزید و از كافران شد و سپس"حرص" بود كه سرچشمه گناه(و ترك اولى) از ناحیه آدم و حوا شد... سپس "حسد" بود كه سرچشمه گناه فرزندش (قابیل) گردید و نسبت به برادرش (هابیل) حسد ورزید و او را به قتل رسانید.»(سفینة البحار، ج 2، ص 458، ماده كبر)

از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده كه فرمود:

«اصول و ریشه‏ هاى كفر و عصیان، سه چیز است:  حرص و تكبر و حسد، اما حرص سبب شد كه آدم از درخت ممنوع بخورد، و اما تكبر باعث شد كه ابلیس از فرمان خدا سرپیچى كند، و اما حسد، سبب شد كه یكى از فرزندان آدم دیگرى را به قتل رساند!» (اصول كافى، ج 2، ص 219، باب اصول الكفر)

و نیز در نهج البلاغه در "خطبه قاصعه" از امیرمؤمنان على(علیه السلام) به هنگام نكوهش كبر و خود برتربینى چنین مى‏خوانیم: پند و عبرت گیرید از آنچه خداوند با ابلیس‏ رفتار كرد، در آن هنگام كه اعمال و عبادات طولانى و تلاش و كوششهاى او را كه شش هزار سال بندگى خدا كرده بود ... به خاطر ساعتى تكبر ورزیدن بر باد داد. (نهج البلاغه، خطبه 192، طبق نهج البلاغه صبحى صالح)

 منابع:

1- تفسیر احسن الحدیث ج3

2- تفسیر نور ج 4

3- تفسیر كوثر ج 4

4- البرهان فی تفسیرالقرآن ج 2

5- ترجمه مجمع البیان ج 9

6-تفسیر نمونه ج 6

7-ترجمه جوامع الجامع

منبع : گروه دین و اندیشه تبیان ، آمنه اسفندیاری

شنبه 8 اسفند 1394  4:50 PM
تشکرات از این پست
nazaninfatemeh
دسترسی سریع به انجمن ها