بنای اولیه شهر قزوین را به شاپور اول ساسانی معروف به شادشاپور نسبت می دهند. شادشاپور شهرقزوین را برای جلوگیری از تهاجمات بنا نهاد و در آن دژ و استحکامات به وجود آوردوسپاهیان خود را در آن استقرار داد. به مرور زمان ، پایگاه نظامی شاپور توسعه یافت و هسته اصلی شهر قزوین به وجود آمد. موقعیت این شهر همواره به عنوان گذرگاه مهم طبرستان و دریای خزر اهمیت فراوان داشت.

ظاهرا نام خیابان از نام محله‌ای به نام خیابان درهرات گرفته شده‌است که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی در آن شهر ساکن بوده‌است. در زمان شاه صفی خیابان را از سوی جنوب امتداد داده و به گورستان جنوب شهر قزوین (گورستان کُهَنبر) رسانده‌اند. بعدها نام این خیابان بر قسمتی از محله شهرستان قدیم اطلاق شد و این بخش از شهر قزوین  را محله خیابان نامیدند.

جانمایی  خیابان سپه بر روی  نقشه

خیابان سپه

در دوره صفوی به دستور شاه طهماسب اول، اراضی زنگی آباد از میرزا شرف جهان قزوینی خریداری شد و با عنوان جعفرآباد برای ساخت کاخ ها، باغ ها و عمارت های حکومتی تعیین شد و مجموعه کاخ و باغ‌های طراحی شد که دولتخانه و باغشهرصفوی در قزوین شکل گرفت. توصیف‌ها و تعاریفی که عبدی بیک در اشعار خود از دولتخانه صفوی کرده است بیان کننده چگونگی باغات است.

عالی قاپو و خیابان سه 

اسکندر بیک در عالم آرای عباسی درباره آثار شاه طهماسب اول می‌نویسد:

از آثارش عمارت دولتخانه مبارکه دارالسلطنه قزوین و حمامات معدود و چهار بازار و باغ ارم تمامی موسوم به سعادت آباد که به لطافت و  خوبی شهره‌ی جهان و نمونه‌ای از باغ جنان است. بخش‌های باقیمانده از باغ‌های صفوی در مرکز شهر قزوین است از جمله سبزه میدان و باغی که عمارت چهلستون را دربرمی‌گیرد. همچنین بخش‌هایی هم از باغ دارالشفا در نزدیکی بازار باقی مانده است.

 عکسی  زیبا از نگین خیابان سپه سر در عالی قاپو 

در زمان ناصرالدین شاه  به مباشرسعدالسلطنه که بعدها حاکم قزوین شد، در قسمت جنوبی خیابان یعنی ازمقابل مسجد جامع  تا چهارراه سپه کنونی، مهمانخانه و چاپارخانه احداث شد و خیابان سپه را از شرق مهمانخانه در معبر باریکی به خیابان طهران (تهران قدیم کنونی) متصل ساختند، که هم اکنون محل بارفروشان است. این مهمانخانه و چاپارخانه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی خراب شد و سبزه میدانی بر جال آن احداث شد که به سبب بی آبی مخروبه ماند و بعدا با رسیدن خط آهن به قزوین  و بنا شدن ایستگاهی در جنوب شهر، خیابان سپه را تا ایستگاه ادامه دادند و سبزه میدان مذکور و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه از میان رفت، که در ضلع جنوبی خیابانی که از دروازه طهران تا سلامگاه شاهزاده حسین امتداد داشت.

 عکسی قدیمی از عالی قاپو و خیابان سپه 

این خیابان از مهمترین آثار دوران صفویه بوده و با وسعتی افزونتر از آنچه در حال حاضر است در عصر شاه طهماسب و شاه عباس بزرگ جهت پذیرایی ازسفرای دول بیگانه و بزرگان پذیرایی شد. این خیابان که به نام عالی قاپو یا دولتی نیز خوانده می شد، پیش از این قلب مرکز شهر بوده و هم اکنون نیز در محدوده محور فرهنگی قرار دارد و از ضلع شمالی به مجموعه کاخ چهلستون و عالی قاپو و از ضلع جنوبی به خیابان سلامگاه و خیابان راه ری راه پیدا می‌کند. 

عکسی از بالای عالی قاپو به خیابان سپه 

 خیابان سپه  قزوین به عنوان نخستین فضای شهری که ماهیتی متفاوت از میدان‌ها و میدانچه‌ها و یا گذرهای ارگانیک فاقد طراحی بوده و بیشتر به عنوان مسیری مستقیم و طراحی شده برای رفت و آمد شباهت داشت، شناخته می‌شود. این محور در دوره صفوی و در دوره پایتختی شهر قزوین از محل سردر عالی قاپو  تا موضع تقریبی مقابل مسجد جامع احداث شده است. پس از آن و با انتقال پایتخت به اصفهان نمونه‌ی تکامل یافته‌تر آن در این شهر و با عنوان چهار باغ  احداث شد. بنابراین اطلاق عنوان "نخستین خیابان ایران" برای این محور منطقی به نظر می‌رسد.

در محدوده‌ی این خیابان آثار ارزشمندی همچون مسجد و آب انبار ساخته شده که تاریخ ساخت قدیمی‌ترین بنای موجود در آن یعنی مسجد جامع به قزوین اولیه بر می‌گردد.

نمایی سه بعدی از طرح اجرا شده در خیابان سپه 

 منابع: 

 منابع اطلاعاتی میراث فرهنگی استان قزوین 

 سازمان نوسازی بهسازی استان قزوین 

 ویکی  پدیا