چرا قرآن یک‌باره بر پیامبر صلی الله علیه واله نازل نشد و به‌تدریج نازل شد؟ این امر دلایل گوناگونی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
الف. مردم روزگار پیامبر صلی الله علیه واله بت‌پرست بودند و هیچ اطلاعی از احکام دینی و اخلاقی نداشتند. آن‌ها دخترهایشان را زنده‌به‌گور می‌کردند، به بهداشت و نظافت اهمیت نمی‌دادند، به شکل بی‌رحمانه‌ای با یکدیگر می‌جنگیدند، از علم و دانش بی‌بهره بودند، زن‌ها و دخترها را موجودات بی‌ارزش می‌شمردند و خلاصه آنکه در وضعیت بسیار بدی به سر می‌بردند. اگر قرآن و دستورهای خدا یک‌باره نازل می‌شد، قبول آن برای مردم حجاز بسیار دشوار بود. خدا آیه‌های قرآن را به‌تدریج نازل کرد تا مردم آهسته‌آهسته از زشتی‌ها جدا شوند؛
ب. هرگاه آیه‌ای از قرآن بر پیامبر صلی الله علیه واله نازل می‌شد و رسول خدا صلی الله علیه واله آن را برای مسلمان‌ها می‌خواند، آن‌ها به لطف و رحمت خدا دلگرم‌تر می‌شدند و ایمانشان به خدا بیشتر می‌شد. اگر قرآن یک‌باره نازل می‌شد، مسلمان‌ها از اثر دلگرم‌ کنندۀ نزول تدریجی محروم می‌ماندند؛
پ. بسیاری از آیه‌ های قرآن دربارۀ یک موضوع و یک مطلب خاص است؛ مثلاً آیاتی مربوط به جنگ بدر، آیاتی دربارۀ قصۀ مباهله و برخی دیگر هم مربوط به واقعۀ غدیرخم است. آیا مناسب بود که آیه‌های مربوط به جنگ بدر و امثال آن زودتر از وقوع این حوادث نازل می‌شدند؟ در زمان پیامبر صلی الله علیه واله وقتی حادثه ‌ای اتفاق افتاد، همه منتظر آیات خداوند دربارۀ آن حادثه بودند. بعد که آیه‌ای نازل می‌شد، خیلی خوب می‌فهمیدند که نظر خدا دربارۀ آن حادثه چیست و به همین دلیل آیه‌های قرآن تأثیر بیشتری روی مردم می‌گذاشت؛
ت. البته قرآن یک نوع نزول یک‌باره در شب قدر هم داشته و مربوط به اصل حقیقت و کلیت معارف آن است.