ايلنا/ يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ وَ إِنْ تَسْئَلُوا عَنْها حِينَ يُنَزَّلُ اَلْقُرْآنُ تُبْدَ لَکمْ عَفَا اَللّهُ عَنْها وَ اَللّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ
اي کساني که ايمان آورده ايد! از اموري که اگر برايتان آشکار شود ناراحتتان مي کند نپرسيد، و اگر هنگام نزول قرآن از آنها سؤال کنيد، برايتان روشن مي شود. خداوند از سؤال هاي نابجاي شما گذشت و خداوند آمرزنده اي بردبار است.
(سوره المائدة, آيه 101)
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله با مردم درباره ي حج سخن مي گفت. کسي پرسيد: آيا حج، همه ساله واجب است يا در تمام عمر تنها يکبار؟ پيامبر پاسخ نداد. او چند بار پرسيد، رسول خدا فرمود: اين همه اصرار براي چيست؟ اگر بگويم: «هر سال، کار بر شما سخت مي شود»، تا موضوعي را مطرح نکرده ام، شما هم نپرسيد: «يکي از عوامل هلاکت امّت هاي پيشين سؤال هاي نابجاي آنان بود». [بحار، ج 1، ص 221]
گرچه آنچه را نمي دانيم، بايد از اهلش بپرسيم، «فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکرِ إِنْ کنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» [نحل، 43]، امّا برخي سؤال هاست که اگر جوابش روشن شود، به زيان فرد يا جامعه است، مثل سؤال از عيوب ديگران، يا اسرار نظامي.
نمونه ها و مصاديق
*مسئولان، بعضي از مطالبي را که مي دانند، نبايد در اختيار عموم بگذارند. نظير مسائل اقتصادي، مانند: کمبود گندم و... .
*صداقت خوب است؛ ولي صراحت، همه جا مفيد نيست. *اخبار و اطّلاعات، بايد رده بندي و طبقه بندي شود. (جابرِ جُعفي، هزاران حديث از امام باقر عليه السلام مي دانست که حقّ گفتن آن را براي همه مردم نداشت. [معجم رجال الحديث، ج 4، ص 22])
*برخي از اخبار، نبايد از رسانه ها و جرايد، پخش شود، چون به زيان مردم است (گاهي سکوت، عاقلانه لازم است) «إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ» *معلّمان و گويندگان بايد، ظرفيّت شنوندگان را در نظر داشته باشند. *در برخي موارد، بايد به شيوه ي تقيّه، عقايد را کتمان کرد و برخي سؤال ها را جواب نداد. «إِنْ تُبْدَ لَکمْ تَسُؤْکمْ»
*انسان حقّ ندارد اسرار مردم و اسرار نظامي را فاش سازد.
دانستن هر چيزي، نه لازم است و نه مفيد، بلکه بايد سراغ دانش هاي مفيد رفت. «لا تَسْئَلُوا» (حسّ کنجکاوي بايد تعديل شود ونبايد در پي اطلاعاتي رفت که سبب ايجاد کدورت، مشکلات و اختلال در نظام جامعه مي شود.)
* مکلّف نساختن مردم به پاره اي از احکام، پرتوي از عفو و گذشت الهي است. لا تَسْئَلُوا... عَفَا اَللّهُ عَنْها
* خداوند به بندگانش مهلت توبه مي دهد. «غَفُورٌ حَلِيمٌ»
* اگر مردم ظرفيّت نداشته باشند، بيان پاره اي از حقايق، سبب کفر آنها مي شود. «قَدْ سَأَلَها قَوْمٌ مِنْ قَبْلِکمْ ثُمَّ أَصْبَحُوا بِها کافِرِينَ»
