قمه زنی از مراسمى است كه در بعضى شهرستانها و بلاد شيعى و توسط برخى از عزاداران امامحسين«ع»اجرا مىشود و در تاسى به مجروح و شهيد شدن سيد الشهدا«ع»و شهيدان كربلا و بعنوان اظهار آمادگى براى خون دادن و سر باختن در راه امام حسين«ع»انجام مى دهند.
صبح زود عاشورا،با پوشيدن لباس سفيد و بلندى همچون كفن،بصورت دسته جمعى قمه بر سر مى زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفيد جارى مى شود.بعضى هم براى قمه زنى نذر مى كنند،برخى هم چنين نذرى را در باره كودكان خردسال انجام مى دهند و بر سر آنان تيغ مىزنند،در حدى كه از محل آن خون جارى گردد.
قمه زنى نيز،مثل زنجير زنى و شبيه خوانى و...از دير باز مورد اختلاف نظر علما و پيروان و مقلدين آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنى بر جواز يا عدم جواز آن مىپرداخته اند.
اين مراسم،از نظر شرعى پايه و مبناى دينى ندارد و صرفا روى علاقه شيعيان به ابا عبد الله الحسين«ع»انجام مىگيرد. فقها نيز آن را در صورتى كه ضررى نداشته باشد،مجاز مى دانند.برخى از فقها نيز به خاطر تاثير نامطلوب آن بر افكار ديگران و موجب وهن مذهب بودن،آن را ممنوع دانسته اند.
البته شرايط زمانى در اين مساله بى تاثير نيست.
امام خمينى«ره»در پاسخ به استفتايى كه در سالهاى اول پيروزى انقلاب اسلامى در اين زمينه از ايشان شده بود،فرمودند:
«در وضع موجود،قمه نزنند...»
آية الله خامنه اى نيز در ديدار با روحانيون،در آستانه ايام عاشورا(سال 1373 شمسى)در ضمن بيانات مبسوطى درخرافه زدايى از عزادارى سيد الشهدا«ع»فرمودند:
«قمه زدن هم از آن كارهاى خلاف است...اين يك كار غلطى است كه عدهاى قمه ها را بگيرند و بر سر خود بزنند و خون بريزند...كجاى اين كار،حركت عزادارى است؟ اين جعلى است.اينها چيزهايى است كه از دين نيست...».
آن را بدعت،خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه اردبيل،نوشتند:
امروز اين ضرر بسيار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علنى و همراه با تظاهر،حرام و ممنوع است. (1)
علماى ديگر نيز در تاييد موضع و سخن رهبر انقلاب،آن راموجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. (2)
البته اين احساس مذهبى و عواطف دينى كه سبب مىشود به عشق حسين«ع»چنين كارهايى كنند،بايد در مسير صحيح هدايت شود و مورد بهره بردارى قرار گيرد تا شور وانگيزه جهاد و شهادت بيافريند.بعلاوه،آنان كه به خاطر حسين«ع»حاضرند خون بدهند،چه بهتر كه خون خويش را به درمانگاه ها و مراكز انتقال خون اهدا كنند يا با تاسيس بانك خون،از فداكاران و ايثارگران داوطلب،در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهدارى گردد،تا از اين طريق،جان انسانهاى بسيارى كه نيازمند خونند،نجات يابد.
گر چه اينكار،شايد مثل قمه زنى،تامين كننده احساس عاطفى فرد نباشد،ولى قطعا رضايت خداوند و پسند سيد الشهدا«ع»را بيشتر در پى دارد.كاش روزى صدقه دادن خون نيز،مثل صدقه و كمك مالى و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گيرد.
كى گفت حسين،بر سر خويش بزن؟ با تيغ، به فرق خويشتن نيش بزن
تيغى كه زنى بر سر خود،اى غافل بر فرق ستمگران بد كيش بزن
پی نوشتها :
1- در تاريخ 7 محرم 1415،22 خرداد 1373.
2- مجموعه سخنان ايشان و استفتاها و جوابها در جزوهاى به نام«پيرامون عزادارى عاشورا»در 71 صفحه در محرم1415 از سوى دفتر تبليغات اسلامى چاپ شد.
