دعوت رسمی از جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست وین درباره بحران سوریه، سبب شد تا بسیاری از تحلیلگران آمریکایی به نقش بیبدیل ایران در مناسبات منطقهای و بینالمللی اذعان کنند.
به نوشته وبگاه آمریکایی بیزنس اینسایدر، این اولین بار در طول پنج سال اخیر از زمان آغاز بحران در سوریه است که کشورهای برگزار کننده مذاکرات صلح، با دعوت از ایران به نقش این کشور در آینده سیاسی سوریه معترف میشوند.
پس از برگزاری نشست مشترک روسیه، ترکیه، آمریکا و عربستان سعودی در هفته گذشته، سرانجام ایران به درخواست کشورهای مذکور – که به گفته مقامات واشنگتن یک دعوت چندجانبه بوده است – پاسخ مثبت داد.
در عین حال، برخی از کارشناسان همچنان سعی دارند با نگاهی مغرضانه بر ادعاهای خود مبنی بر سعی ایران در گسترش سیطره خود بر منطقه غرب آسیا پافشاری کنند. لذا این عقیده نیز وجود دارد که این دعوت، به نوعی پیامآور تسلیم غرب در مقابل ایران و حزبالله است.
«تونی بادران»، پژوهشگر اندیشکده آمریکایی دفاع از دموکراسی، در این خصوص گفته است که: «موافقت آمریکا با حضور ایران برای شرکت در این دور از مذاکرات حامل پیام مشروعیت حق ایران در مسائل مرتبط با سوریه است. اما ایران تنها بدنبال حفظ پل ارتباطی خود با حزبالله لبنان است.»
نظر «مایکل پرگنت» از اندیشکده هادسون در واشنگتن نیز تکرار کننده حرفهای باردان است. پرگنت که زمانی افسر اطلاعات ارتش آمریکا در جریان تجاوز به عراق بوده است در اظهارنظر اخیر خود مدعی شده است: «این دعوت، به ورود ایران در جنگ سوریه مشروعیت میدهد. دعوت از ایران، به منزله دادن حق رأی به این کشور است که بتواند همچون روسیه برای حفظ بشار اسد در رأس قدرت تصمیمگیری کند. به این ترتیب، ایران در جایگاه امتیازخواهی از ایالات متحده قرار خواهد گرفت و این در نهایت به معنی کسب مشروعیت برای حزبالله است.»
«فردریک هاف»، عضو ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک و مشاور امور سوریه در زمان تصدی هیلاری کلینتون بر وزارت خارجه آمریکا عنوان کرده است که: «نه آمریکا و نه هیچ کشور دیگری نمیتواند بر سر موضوع حمایت ایران از حزبالله لبنان و دولت بشار اسد مذاکره کند.»
بیزنس اینسایدر در گزارش خود میافزاید زمانی که بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، در ماه ژانویه سال جاری میلادی (دیماه ۱۳۹۳) از ایران برای شرکت در دور جدید گفتگوها درخصوص مسأله سوریه دعوت کرد، این اقدام با واکنش شدید کاخ سفید مواجه شد که مدعی بودند ایران باید ابتدا موافقت خود را با پیششرطهای تعیین شدهی آمریکا مبنی بر حذف دولت قانونی بشار اسد اعلام کند.
از سوی دیگر «بادران» معتقد است اجماع طرفهای شرکتکننده در مذاکرات برای دعوت از ایران، مسلماً بیانگر تغییری بزرگ در رویکرد آمریکا و شرکای منطقهای آن در قبال سوریه و رسیدن آنها به درکی واقعبینانهتر از آینده دولت بشار اسد است. آمریکا در این تغییر رویکرد پیشرو تر از سایر طرفها بود.
این تحلیلگر آمریکایی البته ادعا میکند: «به عقیده من دعوت از ایران به معنای تغییر سیاست دولت اوباما نیست، بلکه اتفاقاً این اقدامی در راستای فهم دیرینه آمریکا از ماهیت میدان نفوذ ایران در سوریه است. آمریکا قصد دارد از این فرصت برای مشروعیت بخشیدن به ایران با عنوان نماینده آمریکا در گفتگو با نظام سوریه استفاده کند.»
پژوهشگر باسابقه بنیاد دفاع از دموکراسی واشنگتن بر این باور است که این همان چیزی است که دولت ایالات متحده از درون مذاکرات هستهای و دستیابی به توافق [برجام] در پی آن بود.
تونی بادران همچنین ادعا میکند: «در واقع، این همان نقطه اساسی و وجه عمده توافق هستهای با ایران است؛ پایهگذاری یک همکاری منطقهای وسیع با ایران. دادن کرسی به آقای ظریف در جمع طرفهای مذاکرهکننده در موضوع سوریه، دقیقاً ادامه منطقی همان سیاست است.»