برخى از كلمات حضرت سيدالشهدا (عليه السلام) چه در فاصله مدينه تا كربلا و چه در روز عاشورا، داراى پيام هاى مؤثر و ديدگاه هاى الهامبخش براى جهاد و كرامت است. اين سخنان يا در ضمن خطبه ها آمده است، يا رجزها و اشعار آن حضرت، و حالت شعارى به خود گرفته است.
مى توان هدف حسينى و انديشه ها و روحيه هاى عاشورايى را از آنها دريافت و آن فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از اين شعارها چنين است:
1- "على الاسلام السلام، اذ بليت الامة براع مثل يزيد" (1)؛ اين را در پاسخ مروان در مدينه فرمود، كه از آن حضرت مى خواست تا با يزيد بيعت كند.
2- "و الله لو لم يكن ملجا و لا ماوى لما بايعت يزيد بن معاوية" (2)؛ در پاسخ برادرش محمد حنفيّه فرمود.
3- "انى لا ارى الموت الا سعادة و الحياة مع الظالمين الا برما" (3)؛ خطاب به يارانش در كربلا .
4- "الناس عبيد الدنيا و الدين لعق على السنتهم يحوطونه مادرت معايشهم فاذا محصوا بالبلاء قل الديانون" (4)؛ در مسير رفتن به كربلا در منزلگاه ذى حسم.
5- "الا ترون ان الحق لا يعمل به و ان الباطل لا يتناهى عنه؟ فليرغب المؤمن في لقاء ربه محقا" (5)؛ در كربلا خطاب به اصحاب خويش فرمود.
6- "خط الموت على ولد آدم مخط القلادة على جيد الفتاة" (6)؛ از سخنرانى امام حسين (عليه السلام) در مكه پيش از خروج به سوى كوفه، در ميان جمعى از خانواده، ياران و شيعيان خويش.
7- "من راى سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناكثا عهده مخالفا لسنة رسول الله يعملفى عبادالله بالاثم و العدوان فلم يغير عليه بفعل ولا قول كان حقا على الله ان يدخله مدخله" (7)؛ در منزلگاه بيضه، در مسير كوفه، خطاب به سپاه حرّ.
8- "ما الامام، الا العامل بالكتاب و الآخذ بالقسط و الدائن بالحق و الحابس نفسه على ذات الله" (8)؛ امام اين صفات امام راستين را در پاسخ به دعوتنامه هاى كوفيان نوشت و توسط مسلم بن عقيل به كوفه فرستاد.
9- "سامضى و ما بالموت عار على الفتى اذا ما نوى حقا و جاهد مسلما" (9)؛ شعر از ديگرى است، امّا امام حسين عليه السلام آن را در پاسخ به تهديدهاى حرّ، در مسير كوفه خواند.
10- "رضى الله رضانا اهل البيت، نصبر على بلائه و يوفينا اجر الصابرين" (10)؛ در خطبهايي كه هنگام خروج از مكه ايراد نمود، خطاب به اصحاب و ياران فرمود.
11- در آستانه خروج (11) از مكه به سوى كوفه فرمود و راه خونين و آميخته به شهادت را ترسيم فرمود.
12- "انما خرجت لطلب الاصلاح فى امة جدى" (12)؛ در وصيت نامه سيدالشهدا(عليه السلام) به برادرش محمد حنفيه آمده است كه قبل از خروج به سوى مدينه نوشت.
13- "لا اعطيكم بيدى اعطاء الذليل و لا اقر اقرار العبيد [لا افر فرار العبيد]" (13)؛ در سخنرانى صبح عاشورا، خطاب به نيروهاى دشمن فرمود، كه خواستار تسليم شدن آن حضرت بودند.
14- "هيهات منا الذلة، يابى الله ذلك لنا و رسوله والمؤمنون..." (14)؛ (در خطاب به سپاه دشمن فرمود، پس از آن كه خود را سر دو راهى ذلت و شهادت محير ديد.)
15- "فهل هو الا الموت؟ فمرحبا به" (15)؛ (در پاسخ عمر سعد، كه نامه اى به آن حضرت فرستاد و خواستار تسليم شدن بود).
16- "صبرا بنى الكرام، فما الموت الا قنطرة تعبربكم عن البؤس و الضراء الى الجنان الواسعة و النعيم الدائمة" (16)؛ (خطاب به ياران فداكار خويش در صبح عاشورا، پس از آن كه تعدادى از اصحابش شهيد شدند).
(كه روز عاشورا هنگام پيكار با (17) سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى خواند و شهادت را بر ننگ تسليم، ترجيح مى داد).
18- "موت فى عز خير من حياة في ذل" (18)؛ كه مرگ سرخ، به از زندگى ننگين است.
19- "ان لم يكن لكم دين و كنتم لا تخافون المعاد فكونوا احرارا فى دنياكم" (19)؛ (در آخرين لحظات پيش از شهادت، وقتى شنيد سپاه كوفه به طرف خيمه هاى حرم او حمله كرده اند،خطاب به پيروان ابوسفيان چنان فرمود).
20- "هل من ناصر ينصر ذريته الاطهار؟ " (20)، "هل من ذاب يذب عن حرم رسول الله؟ " (21)؛ (وقتى سيدالشهدا(عليه السلام) اين نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد كه همه ياران و بستگانش شهيد شده بودند).
از مجموعه اين جملات نورانى و حماسى كه شعارهاى امام حسين (عليه السلام) در نهضتش به شمار مى آيد، تاكيد آن امام، بر مفاهيم و ارزش هاى زير به دست مى آيد: نابودى اسلام در شرايط سلطه يزيدى، حرمت بيعت با كسى چون يزيد، شرافت مرگ سرخ بر زندگى ذلت بار، اندك بودن انسان هاى راستين در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبى در عصر حاكميت باطل،
زينت بودن شهادت براى انسان، تكليف مبارزه با سلطه جور و طغيان، اوصاف پيشواى حق، تسليم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهى شهادت طلبان در مبارزات حق جويانه، حرمت ذلت پذيرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگ براى عبور به بهشت برين، آزادگى و جوانمردى، يارى خواهى از همه و هميشه در راه احقاق حق و ...
بقا و جاودانگى عاشورا، در سايه همين تعليمات و آرمان هاست كه در كلام آن حضرت جلوه گر است و نهضت هاى ضد ستم و ضد استبداد، همواره از اين پيام ها و درونمايه ها الهام گرفته اند.
درس آزادى به دنيا داد رفتار حسين بذر همت در جهان افشاند، افكار حسين
گر ندارى دين به عالم، لااقل آزاده باش اين كلام نغز مى باشد ز گفتار حسين
مرگ با عزت ز عيش در مذلت بهتر است نغمه اى مى باشد از لعل درّ بار حسين(22)
منبع: کتاب نامه ها و ملاقات هاى امام حسین علیه السلام، على نظرى منفرد
پي نوشت ها:
1- موسوعة كلمات الامام الحسين، ص 284.
2- بحارالانوار، ج 44، ص 329/ اعيان الشيعه، ج 1، ص 588.
3- بحارالانوار، ج 44، ص 381.
4- تحف العقول(چاپ جامعه مدرسين)، ص 245، بحارالانوار، ج 75، ص 117.
5- مناقب،ابن شهر آشوب، ج 4، ص 68.
6- لهوف، ص 53، بحارالانوار، ج 44، ص 366.
7- وقعة الطف،ص 172، موسوعة كلمات الامام الحسين، ص 361.
8- بحارالانوار، ج 44، ص 334.
9- همان، ص 378.
10- همان، ص 366، اعيان الشيعه، ج 1، ص 539.
11- همان.
12- مناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 89 .
13- مقتل الحسين، مقرم، ص 280.
14- نفس المهموم، ص 131، مقتل خوارزمى، ج 2، ص 7.
15- موسوعة كلمات الامام الحسين، ص 382.
16- نفس المهموم، ص 135، معانى الاخبار، ص 288.
17- مناقب، ابن شهر آشوب، ج 1، ص 68.
18- بحارالانوار، ج 44، ص 192
19- همان، ج 45، ص 51.
20- ذريعة النجاة، ص 129.
21- بحار الانوار، ج 45، ص 46.
22- حسين پيشواى انسان ها، ص70(شعر از فضل الله صلواتى).