امروزه سیستمهای پیشرفته ارتباطی بایستی دارای قوانین خاص و پیوستهای فرهنگی باشند تا هویت اجتماعی، خانوادگی و سبک زندگی دینی و بومی را کمتر تهدید کرده و در خدمت فرهنگ اصیل اسلامی و آموزه ناب ظهور درآیند.
در بخش اول این نوشتار به بررسی یکی از دو دیدگاه درباره کارکرد شبکه های مجازی در آخرالزمان و نقش آن در زمینه سازی برای ظهور پرداختیم. همچنین به دو نوع سبک زندگی، بر اساس روایات مهدویت اشاره کردیم.
دیدگاه دوم شبکه های مجازی را در خدمت سبک زندگی آخرالزمانی می بیند. دیدگاهی که شبکه های مجازی را ابزار شیطان می داند، واقعیت عینی و ملموس این فضاها را در شرایط کنونی بررسی می کند و درباره خیر و شرش برآیند می گیرد و در مجموع به شاخصه هایی می رسد که منطبق بر سبک زندگی آخرالزمانی است.
ویژگی های کلی این شبکه ها (1) این گونه برشمرده شده اند:
- از بین بردن روحیه نجابت و عفت:
« زنان در آن زمان، بی حجاب و برهنه و خودنما خواهند شد، آنان در فتنه‌ها داخل، به شهوت‌ها علاقه‌مند و با سرعت به سوی لذّت‌ها روی می‌آورند...» (2)
- معکوس کردن جریان پاکی و طهارت در جامعه و گستراندن دام های گروهی و باندی و فرقه ای برای ابتذال و فساد بیشتر:
«... مردم براى فجور پیمان برادرى مى بندند و دیندارى برخى موجب انزواى آنان از دیگران مى شود و با دروغ گفتن عزیز و محبوب مى شوند و محبت تنها بر زبان ها به كار مى رود و دل هاى مردم با یكدیگر كینه دارد.» (3)
- شیوع تجارت فحشا و درآمدزایی نامشروع از طریق پورنو و ابتذال جهانی و تشویق مردم به کسب درآمد از این طریق:
«مى بینى مردان خود را براى مردان آماده ساخته و زنان براى زنان; و خواهى دید كه زن و مرد از عمل نامشروع امرار معاش مى كنند و زنان هم چون مردان به برپایى مجالس اقدام مى كنند.» (4)
- گستراندن رفتارهای پرخاشگرانه و اجتماع گریز و اخلاق ستیز:
«... جوان آنها بدخو شود و هر كه با آن مردم درآمیزد گنه كار باشد... كوچكان بزرگان را احترام نكنند و توانمندان فقیران را پوشش ندهند» (5)
دیدگاهی که ارتباطات فراگیر را در خدمت ظهور می داند، با استفاده بی قید و شرط از این شبکه ها مخالف است و معتقد است بایستی این ابزارها در خدمت حق و فرهنگ ناب اسلامی و شیعی در آید.
- عادی جلوه دادن فسق و فجور جهانی و ایجاد رقابت در انجام فساد اخلاقی:
«. . . در آن روزگار ـ خواهى دید كه مردى چون روزى بر او گذشت و گناه بزرگى چون فجور و كم فروشى و ارتكاب حرام و... انجام ندهد ـ ناراحت و غمگین بوده و گمان دارد كه آن روز عمرش تلف شده است.» (6)
- گستراندن روحیه فخر فروشی و خودبرتربینی کاذب و پوشالی:
«در آن هنگام مردم بر یكدیگر با نیاكان و ثروتهاى خود برترى مى جویند.» (7)
- ترویج روحیه ثروت دوستی و تجمل گرایی روز افزون:
«در آن روزگار خواهى دید كه ثروتمند از مومن عزیزتر است.» (8)
- گستراندن روحیه خیانت ورزی و عدم پایبندی به تعهدات و پیمان ها:
«امانت داری کم می شود و خیانت زیاد می شود.» (9)
- ترویج جنسیت گرایی افراطی:
«هنگامى كه زنان بر امور جامعه مسلط شوند و دختران زمام كار در دست گیرند و كودكان به امارت رسند...» (10)
- تحقیر و استهزای دینداران و مومنان:
«مومن را می بینی كه غمناك و ذلیل و كوچك شمرده مى شود» (11)
حتی این دیدگاه نیز، با اصل وجود این شبکه های گسترده مخالفت ندارد و معتقد است که بایستی این سیستم های پیشرفته ارتباطی قوانین خاص خودشان را داشته باشند و برای آن ها پیوست فرهنگی تعریف شود که هویت اجتماعی، خانوادگی و سبک زندگی دینی و بومی را کمتر تهدید کنند. چنان چه در همین راستا دیدگاهی که ارتباطات فراگیر را در خدمت ظهور می- داند نیز، با استفاده بی قید و شرط از این شبکه ها مخالف است و معتقد است بایستی این ابزارها در خدمت حق و فرهنگ ناب اسلامی و شیعی در آید.
از سخنان زیبا تا عمل نیک
به علاوه با فرض این که در این شبکه های مجازی صرفا محصولات خاص عقیدتی و اخلاقی ارائه شود، باز هم نکات قابل تأملی در پرهیز از درگیر شدن با این موج های فراگیر وجود دارد. در این شبکه ها هر کسی هر محصولی داشته باشد نشر می دهد. بر فرض که این محصول صرفا عقیدتی و اخلاقی باشد و در راستای افزایش علم و اطلاعات، اولین نکته ای که باید رعایت شود، این است که علم را بایستی از اهلش گرفت و نکته دوم عمل کردن به آن است.
این دیدگاه با اصل وجود این شبکه های گسترده مخالفت ندارد و معتقد است که بایستی این سیستم های پیشرفته ارتباطی قوانین خاص خودشان را داشته باشند و برای آن ها پیوست فرهنگی تعریف شود که هویت اجتماعی، خانوادگی و سبک زندگی دینی و بومی را کمتر تهدید کنند.
امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: «اى مردم بدانید كمال دین طلب علم و عمل بدانست، ... علم نزد أهلش نگهداشته شده و شما مأمورید كه آن را از اهلش طلب كنید، پس آن را بخواهید.» (12)
امام صادق علیه السلام فرمود: «هر كه براى خدا علم را بیاموزد و بدان عمل كند و به دیگران بیاموزد در مقامهاى بلند آسمان ها عظیمش خوانند و گویند: آموخت براى خدا، عمل كرد براى خدا، تعلیم داد براى خدا.» (13)
در این زمینه در وصف مردم آخرالزمان در "مکارم الاخلاق" آمده است: «سخنانشان زیباست، و اعمالشان بیمارى شفا ناپذیر است.» (14)
همچنین در این شبکه ها با نوعی انباشتگی اطلاعات و سرگرمی مواجه هستیم. انباشتگی اطلاعات در کنار همه ویژگی- های زندگی پر مشغله دنیای مدرن، زمینه غفلت را در عصر غیبت (15)، بیش از پیش فراهم می کند.
پی نوشتها:
1) برگرفته از سخنان حجت الاسلام رحیم کارگر، خبرگزاری شبستان.
2) من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۳۹۰، ح۴۳۷۴ .
3) نهج البلاغه صبحی صالح، ص 157.
4) كافى، ج 8 ص 38.
5) نهج البلاغه صبحی صالح، ص 354.
6) بحارالانوار، ج 52، ص 259.
7) مکارم الاخلاق، ص 451.
8) تلخیص و ترجمه منتخب الاثر، ص 179.
9) بحارالانوار، ج 42 ، ص 310.
10) كافی، ج 8 ص 69.
11) همان، ص 39 .
12) همان، ج1 ص 30.
13) همان، ص 35.
14) مكارم الأخلاق، ص 448.
15) برای مطالعه در این مورد ر.ک: "راه نجات بشر از سراشیبی غفلت در عصر غیبت "، ویژه نامه نیمه شعبان .
