مریم آریایی - استفاده از کارت بانکی به جای پول نقد دیگر چند سالی است که برای اغلب ما جا افتاده است و حالا دیگر به جای پول نقد در کیفهای ما انواع کارتهای بانکی است. در همین سالهایی که به مرور این کارتها به جای اسکناس در جیب ما جا خوش میکرد، جیببرها هم راههای رسیدن به پولهای ما را از کیفقاپی و جیبزنی به پای عابربانکها کشاندند و سالها است که به همین منظور شیوههای مختلفی را از روشهای سنتی کلاهبرداری تا ترفندهای مختلف هکری آزمودهاند.
گرچه آگاهی ما در این سالها نسبت به امنیت کارتهای بانکی اضافه شده و بسیاری از ما گمان میکنیم دست کلاهبرداران از حسابهای ما کوتاه میشود اما همچنان وضعیت سرقت از کارتهای بانکی و عابربانکها به نحوی است که پلیس نه تنها هشدارهای پیشین خود را کافی نمیداند بلکه این روزها صحبت از افزایش چنین جرایمی است که هشدارهای جدیدی را میطلبد.
آنچنان که ريیس مرکز تشخیص و پیشگیری جرایم سایبری پلیس فتا میگوید هرچند جرایم سایبری در کشور کاهش یافته است اما میزان سرقت از عابربانکها افزایش داشته که در این زمینه باید اطلاعرسانی بیشتری به شهروندان در مورد نحوه سرقتها انجام شود. به گفته علی نیکنفس رشد جرايم مرتبط با کارت بانک 47 درصد بوده است.
در سالهای گذشته سرقت از عابربانکها به فراخور شرایط، حالتهای مختلفی را به خود گرفته و کلاهبرداران با چندین نسل از ترفندها کارت مراجعان به دستگاههای خودپرداز را خالی کردهاند؛ از شیوههای کاملا سنتی سرقت مثل اینکه به محض دریافت پول آن را به سرقت بردهاند تا استفاده از ضعفهای امنیتی کارتها و سیستمهای خودپرداز بانکها.
×× چالش کارت جعلی و نفوذ به نواقص کارتهای بانکی
سوءاستفاده از ضعفهای امنیتی کارتهای اعتباری در یک برهه زمانی باعث شد تا بانک مرکزی به بانکها در خصوص عدم رعایت استانداردهای امنیتی اخطار دهد.
در این برهه خبر دستگیری سارق 23 سالهای منتشر شد که با وجود تحصیلات اول دبیرستان با آگاهی از نقص موجود توانسته بود موفق به خالی كردن ۲۰۰ حساب عابربانك شود. او با سوءاستفاده از نواقص این کارتها و به دست آوردن شماره رمز و شماره كارت مشتریان بانك، این اطلاعات را وارد كارتهای جعلی كرده و از این طریق به حسابها دستبرد زد.
در یک سرقت دیگر یک کارشناس ارشد الکترونیک برای به رخ کشیدن علم خود دست به یک کلاهبرداری مشابه زد و آنچنان که قاضی پرونده بر اساس اعترافات متهم میگوید او بعد از مشارکت در یک آگهی خرید کارتهای بانکی خالی و از طریق اینترنت توانسته بود به حسابهای سیبا نفوذ پیدا کند و هرچند ابتدا انگیزه مادی نداشته اما به مرور وسوسه برداشت پول را هم پیدا کرده بود.
به گفته قاضی، ضعف سیستم سیبا باند دیگری را هم ایجاد کرده که آنها هم مشغول خرابکاری مشابهی بودند و او معتقد بود که در زمینه خرید این سیستم به کشور ما خیانت شده و میتوان گفت از همان ابتدا معیوب بوده است.
×× اسکیمر، یک روش مدرن
اما استفاده از روشهای مبتنی بر تکنولوژی به اینجا ختم نمیشود؛ کلاهبرداری با استفاده از دسترسی به شماره کارت و کپی کردن از روی کارتهای بانکی افراد مسالهای است که در چند سال اخیر در مورد گسترش آن شنیدهایم . در این روش مجرم به کمک یک اسکیمر که روی ورودی کارت دستگاه قرار میدهد اطلاعات کارت را میخواند و توسط دوربین کوچکی که بالای دستگاه خودپرداز نصب کرده است رمز فرد را سرقت میکند و سپس اقدام به کپی کردن کارت وی میکند.
در بعضی موارد حتی دوربین هم برای خواندن رمز فرد استفاده نمیشود. در عوض از یک کیبورد جعلی روی کیبورد اصلی استفاده میشود که ترتیب فشردن کلیدها را ذخیره میکند.
برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری و تخلف، یک قطعه پلاستیک در دریچه ورود کارت دستگاههای خودپرداز قرار داده میشود. این قطعه در دریچه کارتخوان دستگاه خودپرداز نصب شده و محفظه ورود کارت را پایش میکند و هر نوع ورود غیر مجاز و موارد این چنینی را کنترل میكند.
مواجهه پلیس با سرقتهایی که کارت بانکی در اختیار خود فرد است اما از حساب آن مبالغی کم میشود، موجب شد تا با توجه به سریالی بودن سرقتها، پلیس فرضیه استفاده از اسکیمر را در دستور کار خود قرار دهد و در نتيجه مشخص شد که این فرضیه درست است.
نصب آنتیاسکیمر و بالا بردن امنیت کارتها به نحوی که به هیچ وجه قابل کپی کردن نباشد از توصیههای پلیس در این زمینه است.
×× چسب مایع به کمک سارقان آمد
البته همیشه هم نیاز به تکنولوژی نیست؛ گاه چسب مایع کار سارقان را راه انداخته است. در یک مورد سه جوان با چسب مایع از عابربانکها سرقت ميكردند. به این صورت که در جای کارت دستگاه خودپرداز چسب مایع میریختند و زمانی که فردی برای استفاده از عابربانک به آنجا ميآمد، کارتش در داخل كارتخوان گیر میکرد وآنها وانمود ميكردند در صف استفاده از عابربانك ايستادهاند و پس از ديدن مخفيانه رمزش به او پيشنهاد ميكردند براي كمك گرفتن از مسوول دستگاه به داخل بانك برود. زماني كه وي به داخل بانك ميرفت آنها كه رمز را در اختيار داشتند اقدام به برداشت پول از حساب بانکی او میکردند.
در مورد دیگر سارق با پيدا كردن خودپردازي در محلهاي خلوت، با دستكاري دستگاه خودپرداز و چسبكاري در باز شوندهاي كه در پايان پروسه دريافت، پول از آنجا خارج ميشود، نقشه خود را عملي ميكرد.
×× تعویض کارت و خالی کردن حساب
تعویض کارت ترفند دیگری است که با استفاده از ناآگاهی مشتریان چند سالی است که از سوی سارقان به کار گرفته میشود. سرقت با این ترفند اکثرا درباره افرادی که اشراف کامل به کار با دستگاه خودپرداز ندارند رخ میدهد به این ترتیب که فرد سارق در صف میایستد و پیشنهاد کمک به این افراد را میدهد و به محض دریافت کارت آنها در یک لحظه آن را با کارت دیگری تعویض میکند و چندین بار رمز را میزند و بعد از آن کارت دیگری را به مشتری تحویل میدهد و میرود.
×× سرقت در ساعتهای مرده
بنا به گفته پلیس نوع دیگری از سرقتها مربوط به ساعات غیر اداری است به این صورت که در این موارد یک نفر با قرار گرفتن در پشت سر افرادی که در حال برداشت وجه از حساب خود از طریق عابر بانک بوده، بعد از این که کارت فرد مورد نظر در دستگاه گیر میکرد، نفر پشت سر میگفت: یا کارت یا حساب شما دارای اشکال بوده و در این گونه موارد دستگاه کارت را نگه داشته یا دستگاه دارای اشکال است که در هر صورت شما باید به شعبه بروید و چون الان ساعت غیر اداری است، فردا به داخل شعبه بروید و کارت خود را دریافت کنيد.
روز بعد فرد به شعبه مراجعه و در بررسی کارمند شعبه مشخص میشد از کارت مشتری خبری نیست. بنا به گفته مقامات قضایی، در بازرسیها معلوم شد بعد از عدم تحویل کارت به صاحب آن توسط دستگاه در روز گذشته و رفتن مشتری از محل، همان فرد با دادن کد رمز، کارت را از دستگاه برداشته و لحظاتی بعد در یک طلا فروشی یا یک فروشگاه خرید کرده و وجه مربوطه را از عابر بانک سرقتی پرداخته است.
×× خالی کردن حساب مردم با زبالههای بانکی
اما اشکال دیگری از این نوع دزدیها هم وجود دارد؛ مثلا به تازگی ريیسپلیس فتای تهران بزرگ از دستگیری جوانی که با سوءاستفاده از زبالههای بانکی، اقدام به خالی کردن حساب دارندگان کارتهای جدید عابر بانک کرده بود، خبر داد.
به گفته سرهنگ محمد مهدی کاکوان در این روش فرد با پرسه زدن در شعب مختلف یکی از بانکهای کشور مشتریانی را که اقدام به افتتاح حساب و دریافت کارت عابربانک کرده بودند شناسایی کرده و در فرصتی مناسب به تعقیب آنان میرفته و هنگامی که این مشتریان برای عوض کردن رمز کارت خود به دستگاه عابربانک مراجعه کرده و پاکتی را که رمز اولیه کارت درون آن نوشته را باز کرده و به سطل زباله میانداختند، این فرد این کاغذ را برداشته و با سوءاستفاده از اطلاعات درج شده در آن اقدام به خالی کردن حساب مالباختگان میکرد.
همچنین متهم با نزدیک شدن به مالباخته هنگام تعویض رمز اول کارت خود، رمز جدید را حفظ کرده و با توجه به اینکه بانک مذکور اقدام به درج رمز اول و دوم کارت درون کاغذ کرده بود، این فرد نیز با سوءاستفاده از این خلاء در فرصتی مناسب اقدام به خالی کردن حساب مالباختگان از طریق برداشت اینترنتی کرده بود.
×× نصب دستگاه عابربانک تقلبی
نصب کردن دستگاههای کارتخوان تقلبی از دیگر مواردی بوده که در این سالها از سوی پلیس گزارش شده است. در این نمونه کلاهبرداران از روی دستگاههای کارتخوان شبیهسازی و آن را در محلهای مخصوصی نصب میکردند. دارندگان کارتهای بانکی با توجه به شباهت زیاد و دقیق این دستگاهها با اصل آنها نسبت به ساختگی و تقلبی بودن آنها شک نکرده، کارت اعتباری خود را به داخل دستگاه کارتخوان وارد کرده و با وارد کردن رمز عبور خود سعی میکردند تا وجوهی را از حساب خود برداشت کنند. اما با پیام خطای دستگاه ساختگی مواجه شده و به تصور اختلال در شبکه، کارت اعتباری خود را از دستگاه بیرون می کشیدند اما خبر نداشتند که رایانه نصب شده در داخل دستگاه مذکور، به طور خودکار مشخصات کارت و رمز عبور کارت فوق را ضبط کرده است. پس از آن مرتکبان با تمسک به این اطلاعات، کارتهای جعلی ساخته، اطلاعات مربوطه را در آن وارد کرده و از دستگاههای اخذ وجه، از حساب آن پول برداشت میکردند.
×× کلاهبرداران تلفنی در کمین دستگاههای خودپرداز
در شیوه کلاهبرداری تلفنی، فرد کلاهبردار از یک واحد صنفی یا مغازه درخواست سفارش میدهد که در گفتههای خود اذعان میکند در شهری دیگری است و قادر به خرید حضوری نیست. در این شیوه سرقت، سارق سفارش کالا داده و درخواست میکند که یکی از افراد از طریق دستگاه خودپرداز حاضر شده تا با راهنمایی وی پول سفارش به حساب ریخته شود. او از کاربر که معمولا شاگرد یا پادوی آن مغازه است میخواهد تا وارد منوی انگلیسی خودپرداز شود و به محض ورود به منوی انگلیسی فرد مالباخته مورد سرقت سارق قرار گرفته و تمامی حساب سرقت میشود.
در شکلی دیگر با اعلام اینکه فرد در مسابقهای برنده شده او را پای دستگاه عابربانک میکشانند و با شیوه مشابه حساب او را خالی میکنند.
×× انتقال کارت به کارت
يكي ديگر از روشهای سرقت ازعابربانكها این است که سارق، مشتري خاص خود را درصف انتخاب كرده، سپس آشفته و دستپاچه به او مراجعه ميكردند و با عنوان كردن اين توضيح كه مثلا بچهام در بيمارستان نياز به پول دارد و من سهم ۲۰۰هزار توماني امروز را از خودپرداز دريافت كردهام و امكان دريافت مبلغ بيشتر را ندارم. بعد از طعمه خود ميخواستند ۲۰۰هزار تومان از حساب خود را به صورت نقدي به او(سارق) تحويل دهد. او نيز متقابلا۲۰۰ هزار تومان را به صورت كارت به كارت به حساب طعمه واريز ميكند، بنابراين وقتي كه سارق پول نقد را دريافت ميكرد، با شگردي حرفهاي عملياتي غيرواقعي انجام ميداد و ادعا ميكرد كه مبلغ به حساب طعمه واريز شده و از او ميخواست حسابش را چك كند و خودش به بهانه حال نامناسب فرزندش و الزام حضور خود در بيمارستان عذرخواهي كرده و از صحنه ميگريخت.
×× هشدارها
اما همیشه هشدارهایی از سوی پلیس و سیستم بانکی برای جلوگیری از اینگونه جرايم داده شده است که در این میان هم باز برخی با شایعاتی که بسیار هم فراگیر شد تلاش کردند با شیوههای جعلی فرصت بیشتری برای کلاهبرداریهای خود بخرند.
ادعای اینکه ورود برعکس رمز خودپرداز پلیس را به محل سرقت میکشاند، یکی از این شایعات بود که بعد از مدتی هم مسوولان بانک و هم دستاندرکاران پليس چنين قابليتي را انکار کردند.
پلیس در این زمینه هشدار میدهد که فراگیری استفاده صحیح از کارت، دقت در حفظ و نگهداری از کارت، اطلاعات آن و رمز عبور، وارد کردن رمز کارت توسط خود شخص و استفاده از رمزهای غیر قابل حدس زدن از هشدارهای اولیه است.
کنترل کردن موجودی حساب در فاصلههای زمانی مناسب، ارسال نکردن مشخصات بانکی از طریق پیامک حتی برای آشنایان، مراقبت از اینکه کسی اطلاعات روی کارت را برندارد، پرهیز از انجام عملیات بانکی به پیشنهاد افراد غیرمطمئن، پاسخ ندادن به پیامکهایی كه اطلاعات حساب شما را میخواهد و قرار ندادن کارت در اختیار هر فردی دیگر، دست رد زدن به پیشنهاد کمک غریبهها در استفاده از عابر بانک از دیگر توصیههایی است که در این زمینه مطرح شده است و با عمل به آنها ممکن است رشدی که در آمار اینگونه سرقتها رخ داده، فروکش کند.
