فرجام نیکوی زمان
شنبه 4 آبان 1392 4:47 PMحکومت جهانی مهدوی و فرجامشناسی، از جمله مسائل مهمی است که همواره مورد مداقه ادیان مختلف - و البته با رویکردها و تفاسیر مختص به خود - قرار گرفته است. در این مقال سعی خواهیم کرد تا با نگاهی به متون مقدس از قبیل قرآن و روایات اسلامی این مسئله را مورد بررسی اجمالی قرار دهیم.
الف - آیات قرآنی:
در مورد حکومت مهدوی و چگونگی تشکیل آن، آیات قرآنی زیادی آمده است که طبق تفسیر مفسّرین صاحب نام اسلامی، به این امر مهم اشاره دارند. ذکر برخی از این آیات بیانگر مشروعیت حکومت جهانی امام زمان (عج) است:
1.سورهى قصص، آیهى 5: «و نُریدُ ان نَمُنَّ علی الّذینَ استُضْعِفِوا فی الارضِ و نَجْعَلَهُم اَئِمة و نَجْعَلَهُمُ الوارثین»؛ و ما اراده کردهایم بر آنان که در روی زمین به ضعف کشیده شدهاند، منّت نهاده، آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.
این آیه، معروفترین آیه دربارهى وجودِ حکومتِ مهدوی توسط حضرت حجت (عج) است. در ذیل تفسیر این آیه در کتاب تفسیر برهان به نقل از حضرت امام محمد باقر و امام جعفر صادق - علیهما السّلام - آمده است که آن دو بزرگوار پیرامون این آیه فرمودهاند:
«این آیهى مبارکه مخصوص به صاحبالامری است که در آخرالزمان ظاهر میشود و فرعونیان و جبّاران را نابود میسازد و شرق و غرب جهان را به تصرّف خود درمیآورد و آن را چنان که پر از ظلم و ستم شده است. مالامال از عدل میسازد».1
2.سورةنور، آیهى 55: «وَعَد الله الّذین آمَنوا مِنْکُمْ و عَمِلوُا الصالحاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُم فی الارض کَما اسْتَخَلفَ الّذین مِنْ قَبْلِهمْ و لَیُمَکِنَّنَّ لَهُم دینَهُمُالّذی ارّتَضی لَهُم...»؛ خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل شایسته انجام دادند، وعده داده است که آنها را در روی زمین جانشین قرار دهد؛ چنانچه کسانی را که قبل از ایشان بودند، جانشین ساخته بود و دینی را که برای ایشان پسندیده - در جهان - استقرار خواهد بخشید.
این آیهى شریفه نیز بیانگر خلافت جهانی امام مهدی (عج) است و طبق تفسیر بسیاری از مفسرین از جمله علامهى طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان و ... بر اصل حکومت مهدوی صحّه میگذارد. جانشینی خدا بر روی کره زمین، مبیّن این مدّعاست.
3. سورهى اسراء، آیهى 33: «و مَنْ قُتِلَ مَظلوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِولیّهِ سُلطاناً فَلا یسرِفْ فی القتلِ انّه کان منصوراً»؛ و آن کس که مظلوم کشته شده، ما به ولیّ او حق حکومت [و حقّ قصاص] دادیم پس در کشتن اسراف و زیادهروی نکند که او از جانب ما «منصور» و مورد حمایت است.
حضرت امام محمد باقر (ع) در تفسیر این آیه میفرمایند: «منظور از این جمله «و مَن قُتِلَ مظلوماً» حسین بن علی (ع) است ... و مقصود از این جمله «اِنَّه کان منصوراً» این است که، حضرت قائم (عج) که ولیّ حقیقی حسین و مردی از دودمان رسول خدا (ص) است، از دنیا نمیرود تا این که به پیروزی کامل برسد و بر همهى دنیا تسلط یابد و سراسر زمین را پر از عدل و داد کند، همانگونه که پر از ظلم و جور شده باشد».2
4. سورهى توبه، آیهى 33: «هُوَ الّذی اَرْسَلَ رسولَهُ بِالهُدی و دینِ الحّقِ لِیُظْهِرَهُ علی الدّین کُلّهِ وَ لَوْ کَرِهَ المُشْرِکُونَ»؛ او خداوندی است که پیامبرش را با هدایت و دینی حق فرستاد تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند، اگر چه مشرکان ناخشنود باشند.
از مجموع روایات متواتر اسلامی برمیآید که این آیهى مبارکه، مربوط به زمان ظهور امام عصر (عج) است؛ زیرا در زمان حکومت جهانی آن حضرت است که دین مقدّس اسلام در سراسر زمین حاکم میشود. به عنوان مثال؛ باید به حدیثی از حضرت امام محمد باقر (ع) اشاره کرد که حضرت در تفسیر این آیه، اشاره میکنند که: «این آیهى مبارکه به هنگام خروج مهدی آل محمد - صلوات الله علیهم - تحقق مییابد. دیگر احدی در روی زمین باقی نمیماند، جز این که به رسالت محمد (ص) اعتراف میکند».3
5. سورهى سجده، آیهى 29: «قُلْ یَوْمَ الفَتْحِ لا یَنفْعُ الّذین کَفَروا اِیْمانُهم وَ لا هُم یُنْظَرونَ»؛ بگو (ای پیامبر!) روز پیروزی، دیگر ایمان آوردن برای کافران سودی ندارد و به آنها هیچ مهلت داده نمیشود.حضرت امام صادق (ع) در تفسیر این آیه میفرمایند: «روز پیروزی، روزی است که دنیا به دست قائم (عج) فتح میشود...».4
6. سورة آل عمران، آیهى 39: «اَفَغَیر دینِ الله یَبْغوُنَ وَ لَهُ اَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ و الاَرْضِ طَوْعاً و کَرْهاً و اِلیه یُرْجَعوُنَ»؛ آیا جز دین خدا را میجویند؟ با آنکه آنچه در آسمانها و زمین است خواه و ناخواه تسلیم او هستند و به سوی او باز گردانیده میشوند.
این آیهى شریفه، بر جهانی شدن آیین توحید و حاکمیت آخرین دین بر سرتاسر جهان حکایت دارد و طبق تفاسیر متعدّد و معتبر، بر حکومت مهدوی (عج) صحّه میگذارد، چنانکه حضرت امام موسی الکاظم (ع) در تفسیر این آیه تأکید میکنند که: « این آیه، دربارهى حضرت قائم (عج) نازل شده است. هنگامی که ظاهر شود، آیین مقدّس اسلام را در شرق و غرب جهان، به یهود و نصاری و صائبان و ملحدان و مرتدان و کافران عرضه میدارد...».5 البته غیر از این آیات، موارد دیگری نیز در قرآن وجود دارد که به اصل حکومت مهدوی اشاره دارد که به منظور رعایت اختصار، از ذکر سایر آیات خودداری میکنیم.