فرجام نیکوی زمان

شاکله‌حکومت مهدوی

در مورد شکل و کیفیت اجزاء دولت مهدوی، می‌توان سه مورد را اجمالاً ارزیابی نمود:

کارگزاران: در مورد کیفیت و کمّیت کارگزاران و همراهان حکومت عدل امام زمان (عج)، می‌توان به برخی اخبار و روایات مراجعه کرد. قدر متقن آن است که دولتمردان حکومت مهدوی از شایستگان و نخبگان جامعه می‌باشند. به همین علّت در بسیاری از روایات، دولت امام زمان ترکیبی از پیامبران، جانشینان آنان، صالحان روزگار و امت‌های پیشین ذکر شده است.

در رأس وزیران؛ یکی از پیامبران بزرگ الهی یعنی حضرت عیسی بن مریم (ع) قرار دارد. حضرت مسیح به عنوان جانشین و فرمانده و مسئول در حکومت مهدوی معرفی شده است و وزراء و سایر کارگزاران این حکومت عبارتند از: سلمان فارسی، مالک اشتر، اصحاب کهف، مقداد، ابادجانه انصاری، یوشع وصی موسی (ع) و چند نفر از قوم موسی و ... 17

مقرّ حکومت: در مورد پایتخت حکومت مهدوی اقوال و احتمالات گوناگونی ارائه شده است، اما با توجه به روایات متعدد و معتبر، می‌توان دریافت که مقر حکومت مهدوی شهر «کوفه» است. حضرت امام جعفر صادق (ع) از مسجد سهله - واقع در شهر کوفه - به عنوان خانه و مسکن حضرت مهدی (عج) یاد می‌کند18 و امام باقر (ع) نیز تأکید می‌کند که حضرت مهدی پس از قیام به سوی کوفه می‌رود و منزلش را آن جا قرار می‌دهد.19 ابوبکر حضرمی نیز وقتی از امام صادق (ع) می‌پرسد:

کدام سرزمین پس از حرم خدا و حرم پیامبرش بافضیلت‌تر است؟ پاسخ می‌شنود: «سرزمین کوفه؛ که جایگاه پاکی است و در آن مسجد سهله قرار دارد و مسجدی که همه‌ى پیامبران در آن نماز خوانده‌اند و از آن جا عدالت الهی پدیدار می‌گردد و قائم خداوند و قیام‌کنندگان پس از او از همان جا خواهند بود. آن جا جایگاه پیامبران و جانشینان صالح آنان است». 20 نبی مکرّم اسلام نیز تأکید می‌کنند: «حضرت مهدی (عج) نُه یا ده سال حکومت می‌کند و خوشبخت‌ترین مردم نسبت به او، مردم کوفه هستند.» 21 از این روایات می‌توان دریافت که شهر کوفه مقرّ فرمانروایی و پایتخت دولت عدل مهدوی خواهد بود.

مدت حکومت: مدت حکومت امام زمان نیز به طور دقیق مشخص نشده است. در روایتی که از حضرت رسول ذکر شده، مدت آن 9 یا 10 سال است. برخی از احادیث عمر حکومت حضرت را هفت سال و برخی دیگر، هشت، ده، نوزده، بیست و حتی تا هزار سال ذکر می‌کنند. مرحوم مجلسی صاحب کتاب ارزشمند «بحار الانوار» در تفسیر و تحلیل این روایات می‌گوید:

«روایاتی را که درباره‌ى مدت حکومت امام آمده است، باید به احتمالات زیر توجیه کرد: برخی روایات بر تمام مدّت حکومت دلالت دارد و برخی بر مدّت ثبات و استقرار حکومت. بعضی بر طبق سال‌ها و روزهایی است که ما با‌ آن آشناییم و بعضی احادیث دیگر بر طبق سال‌ها و ماه‌های روزگار حضرت است که طولانی می‌باشد و خداوند به حقیقت مطلب آگاه است».22

حقوق مخالفان در حکومت مهدوی

به طور کلّی می‌توان مخالفان حضرت مهدی در حکومت مهدوی را به سه دسته تقسیم کرد؛23 دسته‌ى اوّل: مخالفان سیاسی و مذهبی مسلمانان دسته‌ى دوّم: اهل کتاب و دسته‌ى سوّم: مستکبران. سؤالی که پیش می‌آید این است که روش برخورد حاکمان دولت مهدوی و در رأس آنان، حضرت حجت (عج) با مخالفان به چه صورت است؟ مروری بر روایات، نشان می‌دهد که در نظام آن حضرت، آزادی مذهب وجود دارد و مسلمانی به جرم داشتن عقیده‌ى مخالف، مجازات نمی‌شود و مخالفان مذهبی، حقّ اظهار عقیده دارند، به چند دلیل:

1.در هیچ دولتی از منابع شیعی چنین مطلبی نقل نشده است که حضرت مهدی (عج) مخالفان را به ترک مذهب و پذیرش ولایت علی (ع) وا می‌د‌ارد. تنها در مواردی که از شدّت عمل سخن به میان آمده، برخورد با ناصبی‌ها و معاندان اهل بیت است24 و بس و ناصب - نه هر مخالف و غیر موافق عقیده و مسلک اهل بیت - کسی است که دشمنی با علی (ع) و دیگر امامان را در سینه پرورانده و از اظهار سبّ و دشمنی ابایی ندارد و در فقه شیعه، سبّ علی و ائمه (ع)، حکم سبّ پیامبر را دارد.

2.امام در همه‌ى مراحل دعوت و فعّالیت، به تبیین اهداف و علل اقدامات خود می‌پردازد و نقطه‌ى ابهامی را برای مردم باقی نمی‌گذارد. مخالفان سیاسی و مذهبی، با استفاده از جوّ  آرامی که امام ایجاد می‌کند، به بیان مواضع خود می‌پردازند و جواب می‌شنوند.

از جمله، در منزل ثعلبیّه، یکی از بزرگان بنی‌هاشم، به سیره‌ى امام انتقاد می‌کند و خواهان دلیل شرعی بر آن می‌شود. امام، برخلاف برخی از مأموران که خواهان شدّت عمل با این گونه انتقادگرانند، به آرامی پاسخ می‌دهد و با استدلال‌های مستند به سیره‌ى پیامبر (ص)، او را با خود همراه می‌سازد. 25

3.امام (ع) تنها با مخالفان مذهبی و سیاسی که مسلّحانه علیه امام و برنامه‌هایشان بپاخیزند، برخورد قهر‌آمیز دارد. در مورد آنان نیز از جاده‌ى انصاف بیرون نمی‌رود و با آنان مدارا می‌کند. حضرت، پیشاپیش با مخالفان اتمام حجّت می‌کند و به قرآن و سنّت پیامبر، با ایشان به گفت و گو می‌نشیند. در مواردی که دشمن، کینه‌ى خود را آشکار می‌سازد و به جنگ با حضرت می‌پردازد، امام مهدی (ع) دستور مقابله می‌دهد. 26

پی‌نوشت‌ها:

1. تفسیر برهان، ج 3، ص 220.

2. تفسیر نور الثقلین، ج 3، ص 163.

3. تفسیر مجمع البیان، ج 5، ص 38

4.منتخب الاثر، فصل 7، باب 1، ص 470.

5. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 207، حدیث 82.

6. ینابیع المودة، ج 3، ص 295، باب 78.

7. بحار الانوار، ج 52، ص 338، حدیث 83.

8. ینابیع المودَة، ج 3، ص 208، باب 68.

9. همان، ج 3، ص 338، باب 84.

10. بحار الانوار، ج 52، ص 191، حدیث 24.

11. منتخب الاثر، ص 448، حدیث 4.

12. همان، ص 169، حدیث 84.

13. بحار الانوار، ج 51، ص 133.

14. جهان بعد از ظهور، ص 80، به نقل از مفهوم نسبیّت اینیشتین، ص 35.

15. هاشمی شهیدی، سید اسد الله، ظهور حضرت مهدی از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان، ص 415.

16. همان، ص 414.

17. بحار الانوار، ج 36، ص 246.

18. برای اطلاع از منابع این روایات، ر.ک: (چشم اندازی به حکومت مهدی (عج)) نجم الدین طبسی، صص 170 - 173.

19. بحار الانوار، ج 52، ص 331.

20. همان،‌ ص 225.

21. اعیان الشیعه، ج 2، ص 51.

22. بحار الانوار، ج 52، ص 280.

23. فروع کافی، ج 8، ص 227.

24. ر.ک: چشم به راه مهدی، جمعی از نویسندگان مجله‌ى حوزه، صص 394 - 401.

25. بحار الانوار، ج 52، ص 343.

26. همان، ص 387.

منبع: ماهنامه فرهنگ پویا شماره 5