اصول ترییت 1

بدون ترديد، «يادگيري‌» از مهم‌ترين فرآيندهاي رواني است كه زمينه‌هاي آن از سنين كودكي شكل مي‌گيرد و به تدريج با بالا رفتن سن كودك، استعدادهاي او نيز در اين راستا، بيشتر شكوفا مي‌شود. كودك به دليل وجود حس قوي تقليد در او، تلاش مي‌كند تا رفتاري همسان با والدين خود بازسازي كند. وجود اين حس، كمك فراواني به او در يادگيري مي‌كند. والدين نيز بايد از اين حس قوي به سود فرزند خود بهره برداري كنند و با آموزشهاي ابتدايي، كم كم زمينه‌هاي آشنايي با تعاليم ديني و مباني اعتقادي به ويژه نماز را در او به وجود آورند.
امام صادق عليه السلام مي‌فرمايند:
«هنگامي كه كودك به سه سالگي رسيد، «لا اله الاّ الله‌» را به او بياموزيد و او را رها كنيد (همين مقدار كافي است) ! وقتي هفت ماه ديگر گذشت، «محمد رسول اللّه صلي الله عليه وآله‌» را به او آموزش دهيد و سپس او را رها كنيد تا چهار ساله شود. آن گاه «صلوات‌» فرستادن را به او بياموزيد. در پنج سالگي به او سَمت راست و چپ را آموزش دهيد و قبله را نشان او داده، بگوييد سجده كند. آن گاه او را تا شش سالگي واگذاريد؛ فقط پيش روي او نماز بخوانيد و ركوع و سجود را يادش دهيد تا هفت سالش هم تمام شود. وقتي هفت سالگي را پشت سر گذاشت، وضو ساختن را به او تعليم دهيد و به او بگوييد كه نماز بخواند تا هنگامي كه نه ساله شد، وضو و نماز را به نيكي فرا آموخته باشد. و هنگامي كه آن دو را به خوبي ياد گرفت، خداوند پدر و مادر او را به خاطر اين آموزش آنها خواهد آمرزيد.» ¹

آموزشهاي لازم و ارتقاء سطح بينش كودك
گذشته از ضرورت تعليم كودك و آشنا كردن او با اصول اعتقادي، آموزشهاي ديگري نيز - ولو در حد آشنايي - براي كودكِ در حال رشد ضروري است. اگر چه به دليل رشد جوامع و مدرن شدن آن، خانواده برخي كاركردهاي خود را از جمله آموزش و پرورش به ديگر نهادها واگذار كرده؛ اما اسلام واگذاري كامل آن را بر نمي‌تابد و بر اين مبنا پا مي‌فشارد كه بذر اين نهال بايد توسط والدين پاشيده شود و علاقه به تحصيل و نيز كسب معرفت بايد به وسيله آنان در كودك شكوفا گردد و همه آن را به نهادهاي اجتماعي نمي‌سپارد. از جمله مهم‌ترين اين تلاشها، ارتقاء سطح بينش و معرفت كودك است، تا كودك پيش از پا گذاشتن در متن جامعه و رو به رو شدن با انواع انحرافات و كجرويها، بُنْ مايه اعتقادات ناب را به دست آورده و ره توشه زندگي اجتماعي را گردآوري كرده باشد. امام صادق عليه السلام به جميل بن دُرّاج فرمودند: «بَادِرُوا أَحْدَاثَكُمْ بِالْحَدِيثِ قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَكُمْ إِلَيهِمُ الْمُرْجِئَةُ؛ ²رزندانتان را با كلام [ما] آشنا كنيد! پيش از آنكه مرجئه [و ديگر فرقه‌هاي منحرف عقيدتي] بر شما سبقت بگيرند [و آنان را منحرف سازند] .»
و نيز فرمودند: «عَلِّمُوا صِبْيانَكُمْ مِنْ عِلْمِنَا مَا ينْفَعُهُمُ اللَّهُ بِهِ لَا تَغْلِبْ عَلَيهِمُ الْمُرْجِئَةُ بِرَأْيهَا؛ ³كودكانتان را به دانش ما آموزش دهيد كه خداوند به وسيله آن به آنها سود مي‌رساند، تا مرجئه [و منحرفان] با ديدگاههاي خود، آنان را مغلوب نسازند.»
اهل بيت طهارت عليهم السلام همواره عنايت ويژه‌اي به آموزش فرزند و بالا بردن سطح درك و معرفت او نشان مي‌دادند. نوشته اند: روزي امير المؤمنين علي عليه السلام در دوره كودكي حضرت عباس عليه السلام، او را در برابر خود نشاند و به وي فرمود: بگو يك! عباس عليه السلام گفت: يك. [امام كه مي‌خواست شمردن را به او بياموزد،] فرمود: بگو دو! پاسخ داد: شرم دارم با زباني كه با آن، «يك‌» گفته‌ام [و به يگانگي خدا، شهادت داده‌ام] ، بگويم دو. امام عليه السلام چشمان پسرش را بوسيد و اين موضوع، باعث شد كه محبت او در دل امام بيشتر شود. ⁴

پی نوشت:

1) وسائل الشيعة، ج 15، ص 193.
2) همان، ج 17، ص 231.
3) الخصال، ابن بابويه القمي الشيخ الصدوق، قم، انتشارات جامعه مدرسين، 1362 ش، ج 2، ص 157.
4) مستدرك الوسائل، ج 15، ص 215.

منبع: ماهنامه اطلاع رساني، پژوهشي، آموزشي مبلغان شماره79.