بانک مقالات معارف قرآن

اسلوب و شیوه بیان قرآنی-در عین حال که موجب جذب و کشش عرب گردید-با هیچ یک از اسلوب و شیوه‏های متداول عرب شباهت و قرابتی ندارد.قرآن‏سبکی نو و روشی تازه در بیان ارائه داد که برای عرب بی‏سابقه بود و بعدا هم‏نتوانستند در چنین سبکی سخنی بسرایند.
این از شگفتی‏های سخن‏وری است که سخن‏ور سبکی بیافریند که مورد پذیرش‏و پسند شنوندگان قرار گیرد،با آن‏که از شیوه‏های سخن متعارف آنان بیرون است.
شگفت آورتر آن که از تمامی محاسن شیوه‏های کلامی متعارف بهره گرفته باشد،بی‏آن که از معایب آن‏ها چیزی در آن یافت‏شود.
در گذشته اشارت رفت که شیوه‏های سه گانه متعارف(شعر و نثر و سجع)هریک محاسنی دارند و معایبی.سبک قرآنی،جاذبیت و ظرافت‏شعر،آزادی مطلق‏نثر،حسن و لطافت‏سجع را دارا است،بی آن که در تنگنای قافیه و وزن دچار گردد،یا پراکنده‏گویی کند یا تکلف و تحمل دشواری به خود راه دهد.همین امر مایه‏حیرت سخن دانان عرب گردید و خود را در مقابل سخنی یافتند که شگفت آفرین‏است و در عین غرابت و تازگی،جاذبیت و ظرافت‏خاصی دارد که در هیچ یک ازانواع کلام متعارف آنان یافت نمی‏شود.
امام کاشف الغطاء-فقیه و دانش مند ادیب معروف-در این باره می‏گوید:«تلک‏صورة نظمه العجیب و اسلوبه الغریب،المخالف لاسالیب کلام العرب و مناهج‏نظمها و نثرها،و لم یوجد قبله و لا بعده نظیر،و لا استطاع احد مماثلة شی‏ء منه،بل‏حارت فیه عقولهم، و تدلهت دونه احلامهم،و لم یهتدوا الی مثله فی جنس کلامهم‏من نثر او نظم او سجع او رجز و او شعر...هکذا اعترف له افذاذ العرب و فصحاؤهم‏الاولون (1) ،چنان است صورت نظم عجیب و اسلوب غریب(شیوه و سبک تازه)
قرآن،که بر خلاف سبک و شیوه‏های کلام عرب و روش نظم و نثر آنان بود.نه پیش‏از آن و نه پس از آن نظیری ندارد و کسی را یارای هم آوردی با آن نباشد.بلکه درحیرت شدند و اندیشه شان فرو افتاد و ندانستند چگونه با او مقابله کنند،چه در نثرو چه در نظم و چه در سجع یا رجز و شعر که سخن متداول آنان بود...این چنین‏زبدگان عرب و فصحای اولین آنان در مقابل قرآن به زانو در آمدند».
بزرگ مرد عرب و یگانه فرزانه آن عصر به ناچار اعتراف نمود:«یا عجبا لما یقول‏ابن ابی کبشة،فو الله ما هو بشعر و لا بسحر و لا بهذی جنون.و ان قوله لمن کلام الله (2) ،آن چه محمد صلی الله علیه و آله می‏گوید مایه شگفتی است،به خدا سوگند سخن او نه شعر است‏و نه سحر و نه به بیهوده گویی بی‏خردان می‏ماند.همانا سخن او کلام خدا است‏».
سخنان شگفت انگیز دیگر فرهیختگان عرب آن روز را پیش از این آوردیم.آری،بیان رسا و دل‏پذیر قرآن گرچه شعر نیست ولی ویژگی شعر را دارد،حتی برشیواترین آهنگ‏های وزین عرب تنظیم گردیده،بی آن که در تنگناهای شعری قرارگیرد.چنان که در بخش‏«نظم آهنگ‏»قرآن خواهیم آورد.متانت نثر و استواری کلام‏آزاد را نیز دارد می‏باشد،که در چینش و گزینش کلمات و واژه‏ها راه او فراخ و هرگز بادشواری بر خورد ندارد.هم چنین از زیبایی‏های سجع و کلام موزون-بی‏تکلف-به‏خوبی بهره‏مند می‏باشد.بدین سبب جامع محاسن انواع کلام و فاقد تمامی معایب‏آن‏ها گردیده است.