کنترلهای سازه ای از خسارتهای زلزله جلوگیری می کند نه معماری
شنبه 28 مرداد 1391 3:50 PM
خبرگزاری فارس: برداشتی وجود دارد که زلزله بلای آسمانی نیست و صرفا آن را یک حادثه طبیعی می داند و بر این باور است بشر به مدد علمی که خداوند در وجود او نهاده است، می تواند به مبارزه با این حادثه طبیعی برخیزد و خود را طوری مجهز کند که زلزله ۹ ریشتری هم نتواند خطری بر جان سرآمد آفریدگان خدا بر زمین، بگذارد!
زندگی در مناطق زلزله خیزی مانند ژاپن و به کارگیری علوم روز، ثابت کرده اگر خود را به شیوه های جدید علمی مجهز کنیم، چنین می شود که زلزله 8 ریشتری در طبقه پانزدهم یک ساختمان فقط می تواند منجر به زخمی شدن یک نفر شود که آن هم بر اثر شتابزدگی فرد اتفاق افتاده است.
به هر حال خاطرات بدی از زلزله در یاد و خاطره تمامی انسان ها، به ویژه هم میهنان مان وجود دارد که نمی توان آنها را به راحتی از یادها زدود. زلزله طبس، بوئین زهرا، رودبار و منجیل ، بم و آخرین آنها یعنی زلزله آذربایجان، به این دلیل که تلفات سنگینی بر جا گذاشته به راحتی قابل فراموشی نیست.
به همین دلیل وقتی صحبت از زلزله در شهرهای بزرگ خصوصا شهری مانند تهران می شود، حساسیت های بیشتری با خود به همراه دارد! اما گاهی تمام این خاطرات و تجربیات تلخ، حرکتی برای پیشگیری و تجهیز در مقابل چنین حوادثی، به وجود نمی آورد و با وجود تجربه بروز تلفات و خسارات سنگین زلزله های اخیر و احتمال وقوع زمین لرزه های بزرگ در مناطق پرجمعیت کشور که بیشتر آن روی کمربند زلزله است، نیاز مبرم به اعمال کنترل کیفی در طراحی و اجرای ساختمان ها، و با وجود اجباری شدن آئین نامه 2800 و انجام ویرایش های متعدد، متاسفانه در فرایند تولید مسکن عموما کانون توجه شهرداریها و ارگانهای ذیربط، مواردی نظیر تامین پارکینگ، نورگیرها و ضوابط معطوف به معماری است و بخش های مهم و حیاتی که بیشتر مربوط به سازه ساختمان بوده، نادیده گرفته شده است.
شاید بخشی از این امر، به نگرش بهره برداران مربوط باشد.به این ترتیب که بسیاری از کارفرمایان در صنعت ساختمان، طراحی سازه منطبق بر مقررات ملی ساختمان را امری هزینه بر، زمان بر و اضافی می دانند.
از طرفی شهرداری ها به دلیل عدم مهارت و تخصص در کنترل سازه به جای ارسال نقشه های سازه ای به سازمان نظام مهندسی و کنترل طراحی و اجرای سازه، چه در بخش سازه های فولادی و چه سازه های بتنی، صرفاً به مسایل مربوط به معماری ساختمان می پردازند. همزمان با این مشکلات، نقشه های مربوط به سازه، توسط مهندسانی مهر و امضا می شود که خودشان آن را طراحی نکرده و از فرضیات طراحی و کنترل آن آگاهی ندارند.
دراین فرآیند، بالطبع دقت لازم در طراحی اتصالات جوشی و مقاطع بتنی مبذول نمی شود و بعضی اوقات از اتصالات و جزیئات طراحی شده برای یک ساختمان، در نقشه ساختمانهای دیگر کپی شده و در بسیاری از موارد جزییات اتصالات موجود در نقشه ها، نامفهوم، بی دقت و ناقص است.
کافی است اندکی درباره صنعت ساختمان در شهر تهران که بسیار سهل الوصول است، تحقیق شود، خواهید دید اکثر سازه های فلزی، توسط جوشکاران فاقد صلاحیت جوشکاری ساخته و نصب می شود. ابتدایی ترین مسایل جوشکاری نظیر رعایت بعد و طول جوش در فرآیند جوشکاری ساختمان اعمال نمی شود که این امر باعث شده کیفیت جوش در ساخت وسازهای شهری تهران به شدت افت کند.
البته اگر بخواهیم این افت کیفی را آسیب شناسی کنیم به مواردی نظیر انطباق نداشتن اجرای معمول سازه های فولادی با آیین نامه ها و دستورالعمل های موجود، عدم آموزش های کلاسیک و کافی در این زمینه برای جوشکاران و مهندسان، عدم فرهنگ سازی جامعه و کارفرمایان به اهمیت جوش(درحال حاضر حضور یک بازرس جوش برای کنترل و تضمین کیفیت درجوش امری دور از ذهن،لوکس و هزینه بر تلقی می شود) فقدان تدوین طرح دقیق اتصالات جوشی با توجه به عملکرد مورد نظر آنها و نیز عدم وجود وحدت رویه و ناهماهنگی لازم بین شرکتهای بازرسی جوش و مسئولان وزارتخانه راه و شهرسازی و نیز سازمان نظام مهندسی برمی خوریم که مجموعه این موارد به تولید ساختمان هایی منجر می شود که دربرابر زلزله از کمترین مقاومت لازم برخوردار هستند.
در این بین اجرای جوش کارگاهی و نبود آموزش کافی برای مهندسان ناظر و عدم نظارت کافی برحسن اجرای جوش از جمله مشکلاتی است که به شدت در صنعت ساختمان احساس می شود.
به هر روی توجه نداشتن به موضوعات مطرح شده ، کاملا سازه ها، ساختمانها و در نهایت جان شهروندان را به خطر می اندازد و توجه نکردن و جدی نگرفتن آن، ممکن است در سال های آینده و هنگام بروز زلزله ای نه چندان بزرگ، به فجایعی بیانجامد که هیچ کدام از ما خواهان آن نیستیم. اکنون وقت آن است که دستگاه ها و نهادهای مرتبط به این حوزه، با توجه جدی به این موضوع، از تلفات و خساراتی که در اثر بروز زلزله، بر ما تحمیل می شود، جلوگیری کنند.
* حجت الله عزیزی - عضو انجمن صنفی سازندگان مسکن و ساختمان