نگاهي کوتاه به شهرستان دامغان

 گردكوه دامغان (گنبدان دژ)

گردكوه دامغان كه به نام گنبدان دژ نيز معروف است, قلعه عجيب و جالبي است كه در 18 كيلومتري مغرب دامغان در بين كوهستان صعب‌العبور واقع شده است. كوهي كه قلعة گردكوه بر آن بنا شده درست به شكل گنبد است. ارتفاع تقريبي اين كوه هزار متر و طول آن در حدود 5/0 كيلومتر است. از لحاظ موقعيت طبيعي يكي از قديمي‌ترين پناه گاه هايي است كه در دور ه هاي مختلف تاريخي مورد استفاده اقوام مختلف قرار مي گرفته است و از قديمي‌ترين زمان تاريخي اهميت به خصوصي داشته است. بر اساس نوشته هاي دقيقي و فردوسي، اسفنديار مدتي به فرمان پدرش گشتاسب در قلعه اين كوه كه گنبدان دژ نام داشته دربند بوده است.
قلعه گردكوه يكي از مهم ترين پناه گاه هاي مستحكم و غيرقابل تسخير فرقه اسماعيليه در ايران بوده است. درسمت مشرق گردكوه نشانه ساختمان مستحكمي با سه آب انبار معتبر به طول 27 – 21 – 20 و عرض 8 – 5/4 – 4 متر به جامانده است كه گودي آن به علت اين كه به مرور پر شده دقيقاً معلوم نيست. چند عمارت در نقاط مختلف كوه به منظور ديده باني ساخته و حوض‌هايي در كنار آن ها درست كرده‌اند. كليه اين ساختمان ها به غير از يك ساختمان همه از سنگ و ساروج بنا شده و كوه را به صورت قلعه پابرجايي درآورده است. راه صعود به اين كوه از سمت مشرق بوده و پيوسته زيرنظر ديده بانان قلعه قرار داشته است. در گردكوه كليه وسايل زندگاني براي عدة نسبتاً زياد در مدت زيادي فراهم بوده و قطعه‌هاي سنگ آسياي دستي و شكسته‌هاي ظروف سفالي و ساير چيزها كه اكنون در آن جا مشاهده مي‌شود, مويد اين مطلب است.