سبک رازی

سبک رازی

تغییرات اسلوب معماری روندی تدریجی و آرام دارد، آغاز تغییرات در اسلوب خراسانی و نزدیک شدن آن به سبک رازی از دوره‌ی آل زیار و سامانیان صورت پذیرفته است. سبک رازی دومین سبک معماری پس از اسلام در ایران می‌باشد. که اوج آن در دوره‌ی سلجوقی بوده است.چون اولین بناها در شهر ری (راز) احداث گردیده، به سبک رازی معروف است. از مهمترین تغییرات این سبک حذف فضای شبستانی و ستون‌های آن و احداث ایوان، گنبد با پلان چهار ایوانی می‌باشد.

اصلی ترین متنوع ترین سبک معماری ایرانی، سبک رازی است.

سبک رازی تحت تأثیر سبک پارسی و پارتی قرار دارد.

روند تغییر مساجد شبستانی به ایوانی

مساجد شبستانی: مانند مسجد جامع فهرج یزد، مسجد تاریخانه‌ی دامغان. مساجد چهار طاقی: مانند مسجد یزد خواست، مسجد جامع اردبیل. مساجد تک ایوانی: مانند مسجد جامع نیریز، مسجد جامع رجبعلی (درخونگاه تهران) مسجد جامع یزد، مسجد جامع سمنان. مساجد دو ایوانی: مسجد جامع زوزن (فریومد خراسان)، مسجد جامع ساوه. مساجد چهار ایوانی: مسجد جامع اصفهان – مسجد امام اصفهان

ویژگی‌های سبک رازی:

۱- پلان مستطیل شکل
۲- فضای ایوانی
۳- مصالح اولیه آجر
۴- ساخت ایوان ۰پلان ایوان مربع شکل می‌باشد)
۵- استفاده از طا ق های جناقی (تیزه دار)
۶- ساخت گنبد و متعلقات آن (گوشواره و فیلپوش)، گنبدها بر پشت ایوان جنوبی ساخته می‌شده است.
۷- ساخت زوج مناره بر ایوان جنوبی
۸- استفاده از تزئینات (گچ‌بری، آجرکاری، گره‌سازی، کاشی خشتی)

بناهای سبک رازی:

۱- مقبره ی امیر اسماعیل سامانی در بخارا
۲- گنبد سرخ مراغه
۳- مقبره‌ی امیر ارسلان جاذب در مشهد
۴- برج رسگت در سواد کوه مازندران
۵- برج لاجیم در مازندران
۶- برج اردکان در گرگان
۷- برج مهماندوست در دامغان
۸- برج طغرل در شهر ری
۹- برج علاءالدین تکش در ورامین
۱۰- برج مقبره‌های خرقان در همدان
۱۱- گنبد قابوس در گرگان
۱۲- مسجد برسیان در اصفهان
۱۳- مسجد جامع اردستان
۱۴- مسجد جامع کبیر قزوین
۱۵- رباط شرف (کاروانسرای شرف) در سرخس
۱۶- مسجد جامع گلپایگان
۱۷- مسجد جامع اصفهان (عتیق اصفهان)
۱۸- گنبد علویان درهمدان
۱۹- پل شهرستان در اصفهان
۲۰- حرم حضرت عبدالعظیم