بايو استراتي گرافي سازند آب تلخ برمبناي نانوپلانکتون هاي آهکي در مقطع

نوع مقاله : چينه شناسى و فسيل شناسى

مقدمه

حوضه رسوبى کپه داغ يکى از واحدهاى زمين شناسى ايران با اختصاصات ساختمانى متفاوت از ساير نقاط است که در شمال و شمال شرق ايران قرار گرفته است.

1- شناسايى نانوفسيل هاى آهکى سازند آب تلخ

2- ارائه سن لايه هاى رسوبى در منطقه مورد مطالعه

3- مقايسه برش مورد مطالعه با برشهاى چهچهه و کلات

چينه شناسى سازند

سازند آب تلخ داراى بهترين گسترش در شرق کپه داغ است و در مقاطع مختلف داراى ضخامتهاى متفاوتى است. مرز زيرين سازند آب تلخ سطح تغيير سنگ آهک سفيد رنگ چاکى به شيل خاکسترى است که پيوسته و همشيب مى باشد­، مرز آن با سازند فوقانى گذرى تدريجى پيوسته و همشيب است.

سنگ شناسى عمده اين سازند را شيل هاى آهکى خاکسترى مايل به آبى با لايه هاى جزئى و فرعى مارن تشکيل مى دهند. نزديک سطح فوقانى لايه هاى نازک ماسه سنگ رس دار و سنگ آهک مارنى و ماسه اى وجود دارد. ضخامت سازند در مقطع تيپ 813 متر است. 80 نمونه از اين توالى رسوبى برداشت شده که پس از آماده سازى نانوپلانکتونهاى موجود در آنها توسط ميکروسکوپ نورى مطالعه و عکس بردارى شده است.

نانوپلانکتونهاى آهکى شناسايى شده در سازند مورد مطالعه

نانوپلانکتونهاى آهکى شناسايى شده در اين بررسى بسيار فراوان و متنـــوع بوده و به خوبى حفظ شده اند. نانو فسيلها از هر­3 گروه هترو کوکوليت­، هولوکوکوليــت و نانوليت به فراوانى در نمونـه هاى اخير يافت شده اند( پليت هاى 1-4) که گسترش چينه شناسى آن در آينده به دقت و در گزارشى جداگانه مورد بررسى قرار خواهد گرفت. در اينجا مختصراً اشاره مى­ کنيم که هولوکوکوليت ها در قسمتهاى پايينى فراوانتر بوده و از اندازه بزرگترى نسبت به بخشهاى فوقانى برخوردارند.

مطالعات زيست چينه اى

تا کنون مطالعات چينه شناسى و فسيل شناسى معدودى بر روى سازند آب تلخ انجام شده است که در اين ميان ميتوان به گزارشات کلانترى، بزرگ نيا و رهقى اشاره کرد. (افشار حرب، 1373)

مجموعه سنى داده شده در برشهاى مختلف کپه داغ توسط نامبردگان از سانتونين تا ماستريشتين ذکر شده است. در ســـــالهاى اخير مطالعات متــــعددى بر روى ســــازند آب تلخ توسط هادوي1381و2004،هـــادوى- خدادادى،1381و هادوى - نطقى مقدم،1381 انجـام شده است که به ترتيب در برشهــــاى چهچهه و کلات مى­باشد. در مطالعات کنونى نانوفسيلهاى مقطع تيپ براى اولين بار معرفى و سن يابى مى شوند.

بر اساس بررسى هاى انجام شده لبه پايينى نهشته ها در اين برش با بيوزون Calculites ovalis(CC19) و لبه بالايى آن مطابق با بيوزون Arkhangelskiella cymbiformis(CC25) از زون بندى سى سينگ است.

با توجه به مطلب مذکور و مقايسه بيوزنهاى ارائه شده با مطالعات قبلى دربرشهاى چهچهه و کلات مى توان نتيجه گيرى کرد که شروع سازند در هر سه برش مطالعه شده با زون CC19 معادل کامپانين آغازى، و پايان آنها دربرش چهچهه و مقطع تيپ با زون CC25 که نشانگر ماستريشتين­ پسين­­ مى باشد، مشخص مى شود، اما در مقطع کلات بخش انتهاى نهشته هاى­ سازند آب تلخ­ با زون CC23 معادل ماستريشتين آغازى پايان مى يابد و اين مساله مى تواند به دليل نبود رسوبگذارى و يا فرسايش در اين بخش از حوضه رسوبى سازند آب تلخ باشد.

نتيجه گيرى

1- نانوفسيل هاى شناسايى شده، از حفظ شدگى بسيار خوب، فراوانى و تنوع بسيار برخوردارند و فاکتورهاى مذکور در مقايسه با مقاطع مطالعه شده قبلى ( مقاطع چهچهه و کلات) از کيفيت و کميت بهترى برخوردارند. فراوانى و تنوع تجمعات فسيلى موجود در اين مقطع نشانگر شرائط مساعد براى حفظ شدگى فسيلها مى باشد.

2- در اين بررسى جمعاً 41 جنس و 71 گونه نانوفسيل هاى آهکى براى اولين بار از اين مقطع شناسايى و معرفى شده است.

3- بر اساس نانوفسيل­هاى شناسايى شده، زمان زمين شناسى پيشنهاد شده براى نهشته هاى سازند آب تلخ در مقطع تيپ، انتهاى کامپانين پيشين - ماستريشتين پسين است.

4- بر اساس بازه زمانى فوق، نهشته هاى سازند آب تلخ در اين برش با زون هاى استاندارد جهانى مقايسه شده و مطابق بايوزونهاى CC19-CC25 از زون بندى سيسينگ،1977 است

منابع

§ افشار حرب. ع ، 1373­، زمين شناسى کپه داغ (زمين شناسى ايران، 11) طرح تدوين کتاب­، سازمان زمين شناسى کشور

§ هادوى .ف ، 1381، نانوفسيلهاى آهکى ايران، کپه داغ­، ايران مرکزى­، مکران­، سازمان زمين شناسى و اکتشافات معدنى کشور­، شماره 83

§ هادوى .ف ، خدادادي. ل، 1381­، بيو­استراتى گرافى بخش فوقانى سازند آب تلخ بر مبناى نانوپلانکتونهاى آهکى در جاده مشهد - کلات

§ هادوى .ف ، نطقى مقدم. م ، 1381­، بيو­استراتى گرافى بخش تحتانى سازند آب تلخ بر مبناى نانوپلانکتونهاى آهکى در جاده مشهد- کلات

Reference

§ Afshar Harb. A, "Geological map of Sarakhs area" , scale 1:250000 .

§ Perch- Nielsen, " Mesozoic Calcareous nanno fossils" , 1985

§ Paul R. Bown , "Calcareous nanno fossils Biostratigraphy", 1999

§ Hadavi. F, "Calcareous nanno fossils from the Abtalkh formation (Campanian- Maastrichtian ) Kopet - Dogh range - NE Iran" , J. Nanno Plankton research 2004

خلاصه توضيحات :

چکيده

سازند آب تلخ يکى از سازندهاى کرتاسه بالايى حوضه رسوبى کپه داغ است. اين سازند از لحاظ ليتولوژيکى شامل شيل آهکى مارنى خاکستـــــرى­ رنگ مايـــل به آبى و مارنهــــــاى خاکستــــرى رنگ است( افشار حرب ، 1979).

در اين مطالعه تعداد 80 نمونه از سازند آب تلــخ از مقطع تيپ برداشت شده و براى اولين بار بر مبنــــاى نانو پلانکتونهاى آهکى مورد بررسى قرار گرفته است. نمونه­ ها پس از آماده سازى توسط ميکروسکوپ نورى پلاريزان مطالعه و توسط دوربين ديجيتال عکس بردارى شد.