0

تاریخچه گل سرخ_2

 
abdo_61
abdo_61
کاربر طلایی1
تاریخ عضویت : مهر 1388 
تعداد پست ها : 37203
محل سکونت : ایران زمین

تاریخچه گل سرخ_2
دوشنبه 8 فروردین 1390  3:23 PM

خواستگاه و انتشار جغرافیائی:

گل سرخ یکی از پنج پایه اصلی رز در دنیا است . منشأ اصلی این گل آسیای جنوب شرقی و ایران گزارش شده است . امروزه در تمام نقاط دنیا کشت می گردد و قسمت اعظم گل سرخ از کشورهای بالکان ، فرانسه ، ترکیه ، مراکش و ایران تولید و صادر می گردد. کشت و کا رآن در ایران ، در زمانهای پیش متداول بوده است. درسالهای اخیر محصول گل بریده یکی از محصولات عمده باغبانی کشور به شمار می آید و این محصول در تمام فصول به بازار عرضه می شود.

مورفولوژی:

ساقه و برگ :

گل سرخ درختچه ای بوته ای است که به مقتضای انواع اقلیمها ارتفاعی بین یک تا دو متر متغیر ، دارای ساقه های خاردار ، خارهای ریز و فراوان ، برگهای مرکب ، غالبا پنج برگچه ای و دندانه دار سطح روئی برگ سبز تیره و سطح پشتی آن کدر است . ساقه های گل محمدی به جوانب و بالا رشد می کند.

گل ، میوه ، بذر:

گل رز دارای گلهای درشت ، معمولاً پرپر و به رنگهای صورتی ، سفید ، قرمز، متمایل به ارغوانی، درروی ساقه بطور منفرد و یا خوشه های سه تا پنج تائی ظاهر میشود.

موارد استفاده :

گل سرخ ، مظهر محبت است و زیبائی، عطر دل انگیز آن از دوران باستان آن را ستوده اند و حکمای یونان مصارف فراوانی ( مخصوصا در عطر سازی و پزشکی ) برای آن ذکر کرده اندو در طب شرق جایگاه ویژه ای داردگل محمدی که در واقع گل سرخ پرپر ، صورتی رنگ مظهر زیبائی و جمال طبیعت به شمار می آید گویند پیامبر اسلام به عطر گل سرخ علاقه وافر داشتند و آن را زیاد استعمال می فرمودنداکنون نیز عطر و گلابی که از گل سرخ تهیه می کنند، در مجالسی با ختم صلوات مصرف می کنند.عمده قسمتهای مورد استفاده این گیاه گلها و میوه های آن می باشد .گلبرگها و میوه های گل سرخ ، کمی قابض بوده و از این رو آن را به عنوان داروی قابض ملایم به کار می برند. دانشمندان انگلیسی در حین جنگ جهانی دوم متوجه شدند که میوه های گل رز ، به عنوان منابع بسیار غنی از ویتامین ث به شمار می آید ، به طوریکه سه عدد میوه متوسط گل سرخ یه اندازه یک پرتغال معمولاً ویتامین ث دارد. روی همین اصل از قدیم در روستاهای مناطق معتدل ایران ، از میوه گل سرخ و نسترن ، آش ، شربت و ترشی درست می کردندو یا نوعی ازآن که در مازندران << کلیک >> ودر آذربایجان<<گلدیک >> می گویندو بعد از ریختن گلبرگها رنگشان قرمز روشن و نرم می باشد به شکل خام نیز مصرف می گردد.از گلبرگهای گل محمدی در نواحی غربی و شمال کشور ، مربا و شربت درست می کنند که به علت داشتن املاح ملین و مفید است.میوه های گل رز حاوی اسید اسکوربیک به مقادیر 5/0 تا 7/1 درصد می باشد ولی مقدار ویتامین موجود در آن بستگی تام به منشا ء گیاهی ، محل کشت ، آب و هوای منطقه ، زمان جمع آوری و طریقه خشک شدن محصول دارد. در حقیقت میوه های گل سرخ موجود در بازار اغلب فاقد ویتامین ث می باشد، حتی اگر بپذیریم که میزان اسید اسکوربیک موجود در میوه گل محمدی بالا و در حدود یک درصد باشد و تمام این مقدار کاملاً وارد فراورده ها ی تهیه شده مانند دمکرده ، سوپ و مربا مصرف شود ولی قیمت ویتامین ث این فراورده ها در حدود 25 برابر قیمت ویتامین صناعی ( سنتزی ) خواهد بود ، چون اغلب خصوصیات فوق ممکن است ، صحیح نباشد و چون از نظر جذب و متابولیسم ویتامین ث طبیعی و صناعی فرقی با یکدیگر ندارد ، بنابراین میوه گل سرخ ، نمی تواند به عنوان یک منبع اقتصادی برای ویتامین ث محسوب شود و در قرصهای ویتامین ث محتوی میوه گل سرخ و ویتامین ث صناعی است ، اغلب ذکری از ویتامین ث طبیعی نمی شود و در اکثر موارد مقدار ویتامین ث طبیعی نیز بسیار ناچیز است.

گلاب و اسانس:

همزمان با بهار و ماههای اردیبهشت و خرداد ، گلهای محمدی با عطری دل انگیز محیط پیرامون را عطر آگین می کنند. در این زمان کارگاههای سنتی و صنعتی مختلف گلابگیری در اقصی نقاط ، با وسایل تقطیر ، گلها را هر روز صبح زود ، قبل از باز شدن کامل غنچه ، چیده و به همراه بخار آب در دیگهای مخبلف ، تقطیر می نماید.اسانس حاصله که در قسمت فوقانی پارچه جمع آوری شده ، تجمع می یابد را جدا و پس از آبگیری در درون شیشه های در بسته ، دور از نور نگهداری می کنند ، اسانس را در ظروفی که اطراف آن توسط نمد پوشیده شده است ، عرضه می نمایند، آب باقیمانده حاصل از عمل تقطیر را به عنوان <<گلاب >> به مصارف مختلف می رساند .از هر 3000 کیلوگرم ، حدود یک کیلو اسانس به دست می آید . اسانس رز یکی از عطرهای بسیار معروف می باشد که به طوروسیع در عطر سازی و سایر فراورده ها ی آرایشی ( پودر دندان و انواع پمادها ) به عنوان خوشبو کننده به کار می رود . قسمت اعظم اسانس گل محمدی در گلاب ، به عنوان تقویت کننده قلب و تهیه شربت مصرف می شود . کشورهای بالکان ، فرانسه ، ترکیه ، مراکش ، اسپانیا و ایران تولید می شود.براورد قابل قبول مصرف میکرو گرم به ازاء هر کیلو وزن بدن برای ستیرال ژرانیل استات ، سیترونلول ، لینالیل ، استات بر حسب سیترال می باشد.

صنعت کلابگیری :

ایران باستان ، از دوران های بسیار گذشته ، به صنعت گلابگیری اشتهار داشته و این کشور مرکز اصلی گل سرخ و گیاهان معطر به شمار می رفته است.بیشترین کارگاههای تولید گلاب در میمند و فیروز آباد فارس بوده است . حمله مغولان همراه با نابودی همه چیز، این صنعت را نیز دچار رکورد نمود ، به طوریکه از آن تاریخ تا کنون این صنعت رواج قبلی خود را باز نیافته است. هنر گلابگیری در قرن دهم میلادی توسط اعراب به اروپا بده شد و اولین کشور اروپائی که این هنر را در خدمت گرفت ، اسپانیا بود.عطر و گلاب گل سرخ ایران به علت شرایط مناسب آب و هوائی ، از مرغوبیت خاصی برخوردار است. به جهت اینکه به مقدار کم تولید و بیشتر در داخل کشور مصرف می شود. از شهرت جهانی برخوردار است. اکثر کشورهای عربی حوضه خلیج فارس ، انواع مختلف عرقیات وگلاب را از ایران تهیه می کنند . متأسفانه اکثر مراکز و کارگاههای گلابگیری کشور به صورت سنتی انجام می گیرد . کمتر تولید کننده ای با شیمی ترکیبات مواد تولید شده آن آشنائی دارد .

آب مقطر ( گلاب ) گل سرخ:

آب مقطر حاصل از تقطیر گل سرخ را گلاب می نامند. تفاوت گلاب ایران با سایر کشورها در این است که گلاب ایران در واقع از تقطیر گلهای تازه محمدی با آب مقطر تهیه می شود ، در صورتیکه گلاب سایر کشورها ، از طریق حل کردن اسانس گل محمدی در آب مقطر به دست می آورند.هنگامی که آب مقطر گل سرخ به طریقه مصنوعی تهیه شود . ژرانیول با درصد زیادی در آب حل شده ، ولی استرها روی صافی باقی می مانند. به عبارت دیگر ، یکی از مشخصات گل سرخ حضور هیدروکربنهای دارای 15 تا 22 اتم کربن است که نسبت 9/22 درصد در آن موجود هستند. این هیدروکربنها ( استرها ) به مقدار زیاد در هنگام تهیه آب مقطر به روش مصنوعی توسط صافی گرفته شده و به هدر می رود.

گلاب قوی (Stronger rosewater):

محلول اشباع شده استاندارد خوشبو از گلهای محمدی که از تقطیر گلهای تازه با آب و جدا ساختن اسانسهای اضافی از قسمت آب زلال حاصل از تقطیر به دست می آید.برای اینکه بوی معطر آن حفظ شود ، بهتر است که آن را درظرفهائی که مقداری هوای تازه اضافی در بالای آن است، نگهداری نمود، به این نوع گلاب ، اصطلاحاً گلاب قوی گویند، این آب مقطر جزء محصولات ثانوی اسانس گل سرخ است و آن را با هم حجم خود آب مقطر ساده مخلوط می کنند و آب مقطر معمولی گل سرخ را گلاب سه برابر (Triple Rosewater) به دست می آورند.گلاب تجاری رقیق نشده ، به وسیله تقطیر گلهای تازه گل محمدی حاصل می شود و محلول آبی اشباع شده از اسانسهای حاصل می گردد، آب باقیمانده حاصل از تقطیر گلهای محمدی که به گلاب مشهور است را یا به همین صورت به مصرف می رساند یا اینکه برای تقطیر مجدد گلبرگهای تازه ( به جای آب مقطر ) به کار می برند.

ترکسبات شیمیایی:

اسانس گل محمدی ، مایعی است فرار ، بیرنگ ، یا زرد رنگ ، نیمه جامد ، درجه حرارت 20 درجع سانتیگراد مایع بوده و در اثر سرد شدن تدریجی، شکل توده کریستالی یا متبلور به خود می گیردو در اثر گرم شدن مجدد به حالت مایع در می آید . ماده اصلی این اسانس ، حاوی الکل بوده که مهمترین الکلهای ترپنی آن عبارتند از: ژرانیول ، رودینول ، نرول(Nerol) 5 تا 10 درصد لینالول و اوژنون و مقدار قابل ملاحضه ای استرژرانیل استات می باشد . وزن مخصوص اسانس در درجه حرارت 30 درجه ، 861/0 گرم است.به طور کلی اسانس گل محمدی شامل دو قسمت جامد و مایع است. قسمت جامد کریستالی به نام استئاروپتن (Stea roptene) بدون بو بوده و در گرمای 33 درجه ذوب می شود. قسمت مایع اسانس گل محمدی اولئوپتین (Oleoptene) نام دارد.آمریکا و اسپانیا، اسانس گل محمدی (Damask Rose) را مجاز می دانند. بوی اسانس ، معطر قوی و مزه آن کمی شیرین است. قسمت اعظم اسانس شامل الکلهای ترپنی مانند ژرانیول ( C10 H18O) 40 تا 70 درصد و درحدود 20 تا 40 درصد ال سیترونلول یا رود ینول (C12 H22O) تشکیل می شود . این دو ماده که بخش قابل ملاحظه ای از اسانس را شامل می شود ، به حالت مایع وبوئی مطبوع و ملایم دارد. قسمت مایع اسانس گل محمدی ، علاوه بر دو ماده ذکر شده ، حاوی فارند سول ،نرول، لینالول، اوژنون(به مقدار 5 تا 10 درصد اثر بسیار مشخصی روی اسانس دارد) سیترال، آلدئیدتونیلیک و سایر ترکیبات است.وزن هر میلی لیتر آن در 30 درجه ، 852/0 تا 862/0 می باشد که با الکل یک محلول کدر می دهد. ال لینالول ، اوژنونو استئاروپتین ، بیرنگ که در حرارت معمولی جامد است.

 

مدیر سابق تالار آموزش خانواده

abdollah_esrafili@yahoo.com

 

  شاد، پیروز و موفق باشید.

تشکرات از این پست
دسترسی سریع به انجمن ها