تاپیک جامع دندان پزشکی

پاسخ به:تاپیک جامع دندان پزشکی
سه شنبه 26 بهمن 1389  2:23 AM

ارتودنسی - مطلب شماره ۱

ارتودنتيكس(متخصص ارتودنسي)- اين تخصص بخشي از دندانپزشكي است كه درارتباط با كنترل، هدايت وتصحيح بافتهاي دهاني صورتي در حال رويش يا بالغ مي باشد مثل وضعيت هايي كه نياز به جابجايي دندانها دارد، تصحيح روابط نامناسب فكي و دنداني، تنظيم و تصحيح روابط بين دندانها و استخوانهاي سر و صورت. مسئوليت اصلي ارتودنتيست، تشخيص، پيشگيري، تفسير و درمان انواع جفت شدن غلط دندانها و تغييرات بافتهاي مجاور آنها مي باشد.

• مال اكلوژن
• نمونه هائي از انواع مال اكلوژن
• مراقبتهاي اوليه ارتودنسي(ارتودنسي پيشگيري)
• مراقبتهاي لازم در حين درمان ارتودنسي متحرك
• مراقبتهاي لازم در حين درمان ارتودنسي ثابت

مال اكلوژن
مال اكلوژن چيست؟
مال اكلوژن، به وضعيت قرارگيري غير طبيعي دندانها و يا فكين گفته مي شود و انحرافي از رشد و تكامل مي باشد كه بر جفت گيري دندانها، توانائي در تميزكردن دندانها، سلامت لثه، رشد فكري و در يادگيري تكلم، تأثير مي گذارد.
علت مال اكلوژن چيست؟
هم ارث و هم محيط نقش مهمي را در ايجاد مال اكلوژن دارند. شكل و اندازة صورت، فكين و دندانها غالباً بوسيله توارث انتقال مي يابند. عوامل محيطي ايجاد كننده مال اكلوژن زياد بوده و اغلب آنها توسط دندانپزشك كودكان قابل كنترل مي باشند و عمده ترين آن پوسيدگي دندانهاي شيري و يا زود از دست دادن آنها مي باشد.
دندانپزشك به چه اطلاعاتي نياز دارد تا شكل گيري و پيشرفت مال اكلوژن را ارزيابي كند؟
چگونگي و تركيب مشكلات اختصاصي هر بيمار، محدوده و مراحل معاينه و تشخيص را معين مي كند. حين معاينات كلينيكي، دندانپزشك تاريخچه اي از سوابق پزشكي و دندانپزشكي مي گيرد، از دندانها قالب گيري بعمل آورده و آنها را با گچ دندانپزشكي مي ريزد. اين قالب هاي مطالعه علاوه بر اينكه روابط دندانها را نشان داده و در طرح درمان كمك كننده مي باشد، ماخذي نيز براي بررسي پيشرفت درمان مي باشند. تهيه عكس هاي معمولي از صورت و دندانها نيز يك ركورد و ثبت قبل از درمان است. تعدادي راديوگرافي نيز ممكن است براي تشخيص پيشرفت مال اكلوژن نياز باشد. راديو گرافي رايج در اين زمينه پانوراميك مي باشد كه همه دندانها را در يك كليشه نشان مي دهد. راديوگرافي ديگر سفالومتري جانبي مي باشد كه بصورت نيم رخ رابطه دندانها و فكين را نسبت به صورت و جمجمه نشان مي دهد.
از چه دستگاههايي براي تصحيح مال اكلوژن استفاده مي شود؟
بطور كلي از 2 نوع دستگاه براي اين منظور استفاده مي شود: 1- دستگاههاي متحرك 2- دستگاههاي ثابت. دستگاه متحرك از سيم و مواد پلاستيكي (اكريل) ساخته مي شود و توسط بيمار در دهان گذاشته و برداشته ميشود. بعضي از انواع آن بطور همزمان دندانهاي بالا و پايين را در بر مي گيرد. كلاً گرفتن نتيجه مطلوب درماني با اين دستگاهها منوط به همكاري، پذيرش و استفاده صحيح بيمار از آن و آموزش كامل از طرف دندانپزشك به بيمار، ميباشد. مزيت عمده دستگاههاي متحرك اين است كه به راحتي برداشته شده و تميز مي شوند. دستگاههاي ثابت عبارتند از قطعاتي بنام براكت كه مستقيماً به دندانها چسبانده مي شوند و سيم در داخل آنها گذاشته مي شود، اين دستگاهها كنترل بهتري بر حركات دنداني دارند. به علت گير غذايي در اطراف اين دستگاهها، همكاري بيمار در تميز كردن دندانها و رعايت بهداشت دهان به منظور جلوگيري از پوسيدگي الزامي است.
چه مدت زماني طول مي كشد تا مال اكلوژن درمان شود؟
دوره درمان براي هر ناهنجاري بستگي به نوع مال اكلوژن، شدت و پيشرفت آن و رشد كودك و همكاري وي دارد. دندانپزشك مدت زمان لازم براي انجام درمان اوليه را بطور تقريبي تخمين مي زند.
آيا كشيدن دندانهاي سالم بمنظور تصحيح مال اكلوژن صحيح است؟
انتخاب دقيق يك دندان شيري براي كشيده شدن ممكن است جهت هدايت رويش دندان دائمي لازم باشد. در اين مواقع نياز به كنترل بيمار در يك دوره زماني بوده و گاهاً ممكن است از بعضي دستگاههاي ارتودنسي استفاده شود ولي كشيدن دندان دائمي بستگي به چگونگي وضعيت دندانها ، ميزان كمبود فضا و صورت بيمار دارد و در هر بيماري متفاوت است. بسياري از مال اكلوژن ها بدون كشيدن درمان نمي شوند ولي مواردي وجود دارد كه نياز به كشيدن دندان نيست.

نمونه هائي از انواع مال اكلوژن
موقعيت نا صحيح يك دندان پس از درمان
روابط نا صحيح دندانها و فكين پس از درمان
روابط نا صحيح دندانها و فكين پس از درمان
روابط نا صحيح دندانها و فكين پس از درمان
روابط نا صحيح دندانها و فكين پس از درمان
روابط نا صحيح دندانها و فكين پس از درمان
رويهم آمدگي زياد دندانها پس از درمان


مراقبت هاي اوليه ارتودنسي(ارتودنسي پيشگيري)
هرگز آنقدر زود نيست تا نگاهي به رشد و تكامل دهان بچه شما بيفتد. يك دندانپزشك ضمن اينكه مي تواند دندانها را بعد از ظاهر شدن به داخل حفره دهان تا جايگاه خود هدايت كند، مي تواند مال اكلوژن، شلوغي و بهم ريختگي دندانها يا مشكلات مربوط به روابط آنها و جويدن را تشخيص دهد. معالجات ارتودنسي بموقع مي توانداز پيشرفت و وسعت عارضه بوجود آمده جلوگيري كند.
علت شلوغي دندانها و ديگر مشكلات ارتودنسي چه مي باشد؟
مال اكلوژن ممكن است ارثي بوده و يا در اثر عوامل محيطي ايجاد شده باشد. مشكلات ارتودنسي مي تواند در اثر پوسيدگي و آسيب به دندانها ايجاد شده باشد و يا در اثر زود از دست دادن دندانهاي شيري، و يا اينكه از عاداتي چون تنفس دهاني، مكيدن انگشت و يا جويدن ناخن و لب، بوجود آمده باشد. دندانپزشك مي تواند در ترك اين عادات به شما كمك كند.
شلوغي دندانها رديف شدن دندانها پس از درمان
چرا انجام مراقبت هاي ارتودنسي اوليه و بموقع با اهميت مي باشد؟
ارتودنسي بموقع به فرزند شما اعتماد به نفس مي دهد و لبخند را بر لبان او مي كار د، ولي سود حاصل از انجام ارتودنسي پيشگيري و اوليه به مراتب از اينها بيشتر است. دندانپزشك كودكان مي تواند دندانهاي كج شده را راست كند و آنها را به جايگاه صحيح شان هدايت نمايد. مشكلات مربوط به جفت گيري و در هم رفتن دندانهاي دو فك را اصلاح نموده و حتي از كشيدن دندان در معالجات ارتودنسي آينده جلوگيري نمايد. بديهي است كه دندانهاي رديف شده و منظم را بهتر مي توان تميز كرد و اين امر باعث كاهش استعداد به پوسيدگي و ناراحتي لثه مي شود.
نحوه درمان ارتودنسي پيشگيري چگونه است؟
بدين منظور از وسايل و دستگاههاي ارتودنسي استفاده مي شود. بعضي از اين دستگاهها ثابت بوده و به دندان چسبانيده مي شود و برخي متحرك بوده و قابل درآوردن مي باشند. دندانپزشك اطفال تشخيص مي دهد كه از چه وسيله اي با توجه به نياز كودك استفاده كنيد، و به شما توضيح مي دهد كه چه معالجه اي مي توان انجام داد و زمان تقريبي آن چقدر است.
چه مراقبت هايي در طول درمان ارتودنسي توصيه مي گردند؟
اول: مانند بسياري از معالجات دندانپزشكي، همكاري بيمار بسيار مورد توجه بوده و او بيشترين نقش را بر عهده دارد تميز كردن دندانها با استفاده از نخ و مسواك و نگهداري دستگاه ارتودنسي در دهان و مراقبت از آن در رأس قرار دارند. دوم: معاينات منظم دندانپزشكي در كنار ويزيت هاي ارتودنسي كودك شما را از پوسيدگي و بيماريهاي لثه محافظت ميكند. سوم: تماس فوري با دندانپزشك در زمانيكه قسمتي از دستگاه ارتودنسي شكسته شود باعث مي شود كه درمان ارتودنسي به روال صحيح از نظر زماني و كارايي ادامه يابد.
آيا بچه ها، با داشتن دستگاه ارتودنسي، بطور طبيعي مي توانند صحبت كنند، بخورند و يا بازي كنند؟
فرزند شما مي تواند رژيم غذايي عادي را داشته باشد ولي از خوردن مواد غذايي چسبنده مثل آدامس و شكلات و غذاهاي سخت و زياد سفت مثل پسته - فندق - بادام - يخ و ... با هدف جلوگيري ازشكسته شدن و كج شدن قطعات دستگاههاي ارتودنسي بايد خودداري كند. ممكن است بعضي از دستگاهها نحوه صحبت كردن كودكان را موقتاً تغيير دهند، ولي اغلب خود را با آن وفق داده و بعد از طي يك الي چند روز بطور عادي صحبت مي كنند. عموماً بچه ها مي توانند با داشتن دستگاههاي ارتودنسي در دهان براحتي بدوند، جست بزنند، شنا كرده و يا بازي نمايند، ولي بايستي توجه داشت كه در مواردي اين فعاليتها عدم تجويز دارند. بهتر است با توجه به نوع دستگاه از دندانپزشك معالج دستورات ويژه را دريافت نمائيد.

مراقبت هاي لازم در حين درمان ارتودنسي متحرك
1 - لازمه موفقيت درمان با اين دستگاهها، استفاده مداوم از آنها با توجه به زماني است كه ارتودنتيست توصيه مي كند.
2 - از دستكاري اجزاء سيمي جداً خودداري نمائيد، بديهي است در صورت شكسته شدن آن علاوه بر اين كه درمان طولاني تر شده و نتايج بدست آمده قبلي از دست مي رود، هزينه قالب گيري و ساخت دوباره آن مجدداً دريافت خواهد شد.
3 - دستگاههاي پيچ داري را كه براي رفع تنگي فك تجويز شده اند، 24 ساعته استفاده نمائيد.
4 - استفاده متناوب و نامرتب از اين دستگاهها باعث درد و ناراحتي و لقي دندانهاي پايه مي گردد.
5 - نتايج بدست آمده در طي چند ماه، در صورت كنار گذاشتن بي موقع و خود سرانه، ظرف چند ساعت تا چند روز سريعاً از دست خواهد رفت. لذا اكيداً توصيه مي گردد، زمان تجويز شده را دقيقاً رعايت نمائيد.
6 - براي حفظ و سلامتي دندانها و لثه بعد از هر بار غذا خوردن، دندانها و پلاك را مسواك زده و مجدداً پلاك در دهان گذاشته شود.
7 - در صورت شكسته شدن و يا هرگونه اتفاقي در كوتاهترين زمان با كلينيك تماس بگيريد.
8 - از كم و زياد نمودن نيروي فنرهاي فعال شده خودداري نمائيد.
9 - جهت برداشتن پلاك از ناخن انگشت اشاره هر دو دست كمك گرفته و گيره هاي روي دندانهاي كرسي را آزاد نمائيد و از گرفتن اجزاء سيمي ديگر اجتناب كنيد.
10 - طراحي، ساخت و دستور استفاده ازدستگاههاي ارتودنسي متحرك براي هر بيماري متفاوت است، لذا فقط دستورات توصيه شده از جانب ارتودنتيست براي شخص شما را بكار ببريد.
11 - در مواقعي كه از پلاك استفاده نمي شود، ان را در يك ظرف در بسته نگهداري كنيد و جهت جلوگيري از شكسته شدن، از گذاشتن آنها در گوشه و كنار و جيب لباس اجتناب نمائيد.
12 - مقدار نيرو، زمان و نحوه استفاده از دستگاههاي خارج دهاني (چانه بندـ هدگير ـ فيس بو ـ فيس ماسك) در موفقيت درمان تأثير بسزائي دارد. لطفاً به دستورات داده شده در اين خصوص نيز توجه فرمائيد.
پلاك متحرك ارتودنسي پلاك متحرك در دهان

مراقبت هاي لازم در حين درمان ارتودنسي ثابت
دستگاههاي ارتودنسي وسائلي هستند كه هزينه زيادي بابت آنها پرداخت مي شود، همچنين قرار دادن آنها به دقت و نيز صرف وقت نياز دارد. در صورت بي احتياطي و شكسته شدن آنها نه تنها طول درمان طولاني مي گردد، بلكه مشكلات خاصي چون پوسيدگي دندانها، بيماري لثه و از دست دادن فضاي دندان كشيده شده و ... ايجاد مي شود. لذا مراقبت از آنها و بهداشت دهان ضروري بوده و اكيداً توصيه مي شود به موارد ذيل توجه نمائيد:
1 - روز اول بعد از نصب براكتها بر دندانها از خوردن و آشاميدن مواد خوراكي رنگي مثل: چاي، نوشابه، سس، رب، سبزي، شكلات، پاستيل و ... خودداري نمائيد.
2 - در روزهاي اولي كه دستگاه ارتودنسي در دهان شما قرار مي گيرد ممكن است دندانها حساس شده و يا احياناً كمي درد و ناراحتي داشته باشيد. اگر درد روي دندانها و لثه شديد بود با كلينيك تماس بگيريد.
3 - در طول درمان از خوردن غذاهاي چسبنده مانند شكلات ، آدامس و مواد مشابه اجتناب كنيد.
4 - غذاهاي سخت مانند: ته ديگ، نان خشك و برگه ميوه جات خورده نشود.
5 - گاز زدن به مواد غذايي سفت مانند: ساندويچ، سيب، هويج و ميوه هاي مشابه انجام نگيرد.
6 - شكستن تنقلات مثل: تخمه، پسته، فندق، بادام و ... به هيچ وجه صورت نگيرد.
7 - هسته ميوه هاي هسته دار مثل: هلو، شليل، زردآلو و ... قبل از خوردن جدا شود.
8 - در موارداورژانس مثل: شكستن، خم شدن، باز و جدا شدن قسمتي از دستگاه و سيم بلافاصله با كلينيك تماس بگيريد و اصلاح آن را به وقت آينده يا روزهاي بعد موكول نكنيد.
9 - ميزان نيرو و زمان استفاده ازدستگاهها كمكي خارج دهاني (فيس بو ، هدگير، چانه بند) و كش هاي داخل دهاني در پيشرفت درمان نقش بسزايي دارد. لطفاً نيروي آنرا كم و زياد ننموده و زمان تجويز شده را دقيقاً رعايت كنيد.
10 - در صورت تجويز كش هاي داخل دهاني قبل از تمام شدن كش ها جهت دريافت آن به كلينيك مراجعه نمائيد.
11 - مهم ترين نكته در خلال درمان ارتودنسي تميز كردن مرتب دندانها و دستگاههاي ارتودنسي مي باشد. دستگاههاي ارتودنسي به علتِ گير غذايي، دندانها را مستعد پوسيدگي مي كند. لذا بعد از هر وعده غذايي بطور صحيح و كامل دندانهاي خود را مسواك زده و هنگامي كه در خانه نيستيد حتماً مسواك ارتودنسي خود را به همراه داشته باشيد. هر دنداني بايستي ده مرتبه مسواك زده شود و يك مسواك زدن صحيح براي دو فك حدوداً 15 دقيقه زمان نياز دارد. مطمئن شويد كه موهاي مسواك در ناحيه مجاور و زير لثه ها را تميز نمايد. ميكروب ها تمايل زيادي دارند كه در اين ناحيه مخفي گردند.