چابهار از شهرهای جنوب استان سیستان و بلوچستان است که علاوهبر زیبایی، موقعیت بسیار مهمی در منطقه دارد. بندر چابهار یکی از مهمترین بنادر ایران است که بهدلیل موقعیت راهبردی که نزدیکترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آبهای آزاد است و از اهمیت زیادی برخوردار است.
شهر چابهار سوغاتیها و صنایعدستی زیادی دارد، بدون شک صنایعدستی چابهار و سیستان و بلوچستان از زیباترین صنایعدستی شهرهای ایران است. سکه دوزی، سوزندوزی، سفالگری و تراش سنگهای قیمتی ازجمله صنایعدستی است که مردم چابهار و سیستان و بلوچستان از گذشته به آن مشغول بودند و امروز حتی این محصولات به خارج از کشور هم ارسال میشوند. با ما همراه باشید تا سوغاتیها و صنایعدستی چابهار را بهتر بشناسیم:
خوراکیها
شیرینی لندو
تهیهی این شیرینی سنتی و بومی، برای پذیرایی از مهمانان در مناطق مختلف استان رواج دارد. لندو، از ترکیب خرما، گندم و کنجد تهیه میشود پس از مخلوط کردن خرمای هسته گرفتهشده، گندم داغ (برشته) و کنجد، مواد را زیر بار سنگین میگذارند تا سفت شوند و حالت چسبندگی پیدا کنند. این مرحله از تهیهی لندو به زمان زیادی نیاز دارد و مواد باید حداقل نصف روز، زیر بار بمانند. پس از اینکه مواد زیر بار به یکدیگر چسبیدند، از زیر بار برداشته میشوند و به اشکال مختلف آماده میشوند.
صنایعدستی
سوزندوزی
هنر بلوچ بهویژه سوزندوزی یکی از کهنترین هنرهای ایرانی است که عموما بهصورت سنتی در میان زنان رواج داشته و امروزه مردان نیز به شکل صنعتی به آن روی آوردهاند. سوزندوزی از هنرهای زیبا و کاربردی منطقه چابهار نیز به شمار میرود که با دوختهای سنتی دیگر مناطق ایران کاملاً فرق داشته و به آن «بلوچی دوزی» نیز میگویند. این هنر از زندگی و سنن بلوچ ریشه گرفته است که آن را مادران هنرمند به دختران خود آموزش میدهند در بلوچستان انواع مختلفی از سوزندوزیها را میتوان دید.
بیشتر این دوختها برای لباس خود افراد استفاده میشود و مازاد آن را به بازار عرضه میکنند. بهترین سوزندوزی از آن زنانی است که بین ۱۸ تا ۳۰ سال سن دارند.
نصب قطعات دوختهشده بر لباس علاوهبر زیبایی سبب استحکام آن نیز میشود. پیراهن زنان با چهار قطعه تزئین یافته که عبارت است از: یک قطعه پیشسینه، دو قطعه سرآستین، قطعه دیگری که در پیشسینه بهطور عمودی تا پایین پیراهن دوخته میشود و جیب که در اصطلاح محلی «گرمتان» یا «پندول» نامیده میشوند.
گاه قطعه عمودی زیر پیشسینه به کار نمیرود و فقط کنار جیب بهطور عمودی و بافاصله حاشیهدوزی میشود. همچنین پایین لباس و پا دامنی (پارچه شلوار) سوزندوزی میشود.
در این قطعات از طرح هندسی (و گاه غیر هندسی) مانند انواع گلوبوته استفاده میشود. طرحهای غیر هندسی عمدتاً برای تزئین پرده، پشتی، سفره دستمال و غیره بهکاررفته و بهصورت قرینه دوخته میشود. در سوزندوزی یا بلوچی دوزی که درواقع نوعی رودوزی به شمار میآید معمولاً رنگهای روشن و گرم مانند نارنجی و قرمز بهعنوان رنگهای اصلی و رنگهای دیگر مانند سبز، سفید، سیاه و قهوهای بهعنوان رنگهای فرعی انتخاب میشود.
حصیربافی
حصیربافی یکی از صنایع دستی پردامنه چابهار است که مردان وزنان به آن اشغال دارند و بیشتر در نقاطی مرسوم که انبوه درختان وحشی نخل زینتی وجود دارد.
صنایع حصیری را میتوان به دودسته مصرفی و صادراتی تقسیم کرد گلدان، سبد خمرهای (کپاد)، کیف حصیری، سبد نان، فرش، بادبزن و... ازجمله صنایعدستی منطقه است.
سکه دوزی
سکه دوزی از مهمترین صنایعدستی چابهار بهحساب میآید، از بافتهای سکه دوزی شده برای پوشاندن و زینت رخت خواب در اتاقها و همچنین برای زینت روی گردن شتر در هنگام عروسی استفاده میشود. قطعات پارچه به رنگهای مختلف را بروی یکتخته نمد یا سایر وسایل مرتبط به هم میپیوندند و روی آنها را با آینهکاری و انبوه دکمههای سفید پیراهن تزئین میکنند. به یک لبه که در طرف پایین قرار میگیرد منگوله پشمی نیز آویزان میکنند. مواد اولیه این هنر یا بهتر است بگوییم صنعت بهوفور در بازار یافت شده و قیمت مناسبی دارد. محصولات سکه دوزی شده مشتریان پروپاقرصی داشته و بهعنوان سوغات توسط گردشگران خریداری میشود.
چادر بافی
عشایر شهرستان چابهار، سیاهچادر یا پلاس خود را خودشان تهیه میکنند و گاهی در روستاها نیز پلاس بافته میشود. نحوه تولید آن چنین است که روی دار و با استفاده از موی بز بهعنوان تاروپود آن را میبافند.
گلیمبافی
گلیمبافی بیشتر کار زنان چادرنشین است ولی بانوان روستایی ازجمله روستاهای دهستان جهلیان نیز به آن مشغول هستند. بنا بهگفته روستاییان یک گلیم ۵/۲ در ۵/۱ متر در مدت هفتاد ساعت بافته میشود.
زریدوزی و گلدوزی
دستبافتهای تزئینی چون زریدوزی و گلدوزی نیز از هنر زنان این شهرستان است. این کارها بسیار جالب است و بهبیاندیگر انواع دستبافت های تزئینی و نقش نگارههای عامیانه در این منطقه از ارزش فرهنگی و هنر ویژهای برخوردار هستند.
معرق صدف
ابزار این هنر شامل صدف، چسب، پارچه و البته دستگاه مخصوص تراش و صیقل صدف است که در منطقه آزاد تمامی آنها فراهم و با استقبال بسیاری مواجه است. صدفها از داخل کشور تهیه که پس از شستوشو، تراشکاری و صیقل دادن، محصولات این هنر ساخته میشود.
تراش سنگهای قیمتی
این نوع از صنایعدستی توسط سازمان منطقه آزادراه اندازی گردیده است. مواد اولیه آن شامل انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی است که پس از انجام عملیات برش به آن حالت داده و از آن نگین انگشتر و سایر اقلام زیبا میسازند.
وسایل زینتی
صنایعی که بهویژه ازنظر عشایر و روستاییان بسیار قابلتوجه بوده و بهعنوان زینت از آن استفاده به عمل میآید عبارت است از تراش انواع حلزونهای دریایی با ترتیبی که بدان میدهند تا جنبه تزئینی به خود گیرد. سینهبندها، دست بندهای زینتی برای بانوان، نوارهای مختلف برای حاشیه رخت خواب، پیچ و رشتههای مخصوص که برای تزئین شتر جمال شده و سایر دواب ساخته میشود.
ماهی و میگو تازه
چابهار تنها بندر ایرانی است که در ساحل اقیانوس قرار دارد و چون تحت تاثیر بادهای اقیانوسی است هوای ان در تمام فصل ها دلپذیر است سردترین بندر ایران در تابستان و گرمترین آن در زمستان است. انواع ماهی چابهار بهصورت تازه و با کیفیت ممتاز و نرخ های عالی عرضه میشود.
از لحاظ تولیدات شیلاتی و صنایع وابسته نیز این منطقه حرف های زیادی برای گفتن دارد.ماهی های صید شده از دریای این منطقه دارای کیفیت وگوناگونی بسیار بالایی بوده و طرفداران بسیار زیادی نیز دارد.به همین خاطر است که همواره ماهیان ساحل چابهار از شهرت فراوانی در بین ماهی های جنوب برخوردار بوده و همیشه مشتریهای پر و پا قرص فراوانی دارد.
شامل ماهی قباد، ماهی سنگسر، ماهی سرخو، ماهی حلوا سفید، ماهی هامور، ماهی شوریده، شیرماهی، میگو و اره ماهی هستند.
