چرا تاج محل ساخته شد؟

تاج محل را به عنوان بنایی رویایی می‌شنایم، اما چه قدر درباره تاریخچه آن می‌دانیم؟

در لیست جدید عجایب هفت گانه جهان تاج محل جایگاه والایی دارد. تاج محل مسجد و مقبره‌ای واقع در شهر آگرا هند است و علی‌رغم داشتن ریشه‌‌های اسلامی، به نماد اصلی کشور هندوستان تبدیل شده است.

این بنای مرمرین سفید رنگ تحت تدابیر شدید امنیتی حفظ و نگهداری می‌شود. یک محوطه ویژه‌ی امنیتی ۵۰۰ متری در اطراف بنا قرار دارد. اتومبیل‌ها باید در فاصله ۲ کیلومتری از محوطه پارک شوند و گردشگران باقی مسیر را پای پیاده یا با سه‌چرخه، کالسکه و وسایل نقلیه برقی طی کنند. این کار از آن جهت است که دود اگزوز ماشین ممکن است باعث زرد شدن سنگ نمای مرمری تاج محل شود. حتی یک حصار از سیم خاردار در ساحل مقابل رودخانه جامونا (Jamuna River)، در کنار بنای تاج محل کشیده شده است. پرسنل امنیتی این بنا به صدها نفر می‌رسد.

در ژانویه ۲۰۱۲، دیما مویسینکو (عکاس تیم ایرپانو) راهی آگرا می‌شود تا برای عکس‌برداری هوایی از باستان‌شناسی که مسئول مدیریت بنا بود مجوزهای لازم را دریافت کند. اما تدابیر امنیتی به حدی سفت و سخت گرفته می‌شود که کسی حتی اجازه همراه بردن سه پایه عکاسی به محوطه بنا را ندارد. اما پس از تلاش‌ها و ممارست‌های بسیار در نهایت کار به سفارتخانه می‌رسد و کاغذبازی‌های اداری برای گرفتن مجوز ۲ ماهی طول می‌کشد.

تاریخچه تاج محل

تاج محل به فرمان جهان شاه (Shah Jahan)، یکی از امپراتورهای بزرگ مغول از نسل تامرلان، به یادبود همسرش ممتاز محل (Mumtaz Mahal) ساخته شده است. در این دوره زمانه‌ی آشفته، باور عواطف و احساسات چنین قوی که منجر به ۱۷ سال ازدواج و ۱۳ فرزند و وفاداری این چنینی شود کمی سخت است. اما این یک واقعیت است - همه افسانه‌ها و داستان‌هایی که در باب عشق شاه به همسرش وجود دارد از یک حقیقت حرف می‌زنند: زمانی که برای اولین بار آن دو با هم روبه‌رو می‌شوند، جهان شاه چنان شیفته و دلباخته‌ی ممتاز محل می‌شود که از آن لحظه به بعد هیچ توجهی به دیگر همسرانش نشان نمی‌دهد. اما ممتاز محل حین زایمان چهاردهمین فرزندش در سال ۱۶۳۱ درگذشت. با شنیدن این خبر شاه تمام مبارزات خود را کنار می‌گذارد، به خانه بازمی‌گردد و بقیه عمر خود را صرف ساختن آرامگاهی اختصاصی برای همسرش می‌کند.

بیست هزار نفر کارگر برای بیش از بیست سال در ساخت این اثر تاریخی ارزشمند نقش داشتند. علاوه بر متخصصان محلی، معماران خارجی (همچون Venetian and Frenchman) برای شرکت در این پروژه دعوت شدند. زحمت و تلاش همگان منجر به تولد بنایی با ۵ گنبد و ۷۴ متر ارتفاع روی صحنی با ۴ مناره در گوشه و کنار آن شد. نمای دیوارها از سنگ مرمر نیمه شفاف جلا داده شده است که از فاصله ۳۰۰ کیلومتری به محل ساخت بنا آورده شده‌اند. تاج محل در روشنایی روز سفید، در غروب آفتاب صورتی و در زیر نور مهتاب نقره‌ای به نظر می‌آید. علاوه بر این، دیوارها با فیروزه، عقیق، مالاکیت، عقیق جگری و دیگر سنگ‌های قیمتی که از بسیاری از کشورها از جمله روسیه آمده‌اند تزئین شده است.

این ساختمان بزرگ سراسر با پارک احاطه شده است. کانال‌های آب پارک را به چندین بخش مربعی شکل تقسیم می‌کنند. سر منشا این کانال گسترده با فوراه‌های میانی‌اش از دروازه اصلی است. زمانی که فواره‌ها خاموش‌اند بازتاب سحرآمیز تاج محل را می‌توان در آب دید.

ساخت و ساز بنا هنوز ادامه داشت که جهان شاه ایده ساخت بنایی مشابه تاج محل، این بار برای خودش، در ساحل مقابل رودخانه به ذهنش رسید. قرار بود ساختمان جدید از سنگ مرمر سیاه باشد و از طریق یک پل به آرامگاه همسرش متصل شود. متاسفانه، این رویای زیبا هیچ‌گاه تحقق نیافت. برای حفظ چشم‌اندازی واضح و روشن از دیدنی‌ترین مقبره جهان، ساخت هر گونه ساختمانی که بیش از ۴ طبقه ارتفاع داشته باشد تا شعاع ۳ کیلومتری تاج محل ممنوع شد.

سال‌های دراز غم و اندوه و سوگواری و وسواس بیش از حد بر روی ساخت مقبره مانع از آن شد که جهان شاه به نیازهای کشورش هندوستان توجه نشان دهد. در انتها، او توسط پسر خودش (پسر همان زنی که سال‌های متمادی صرف ساخت مقبره‌اش کرده بود) از تخت پادشاهی پایین کشانده شد و بقیه عمرش را در زندان سپری کرد. بر اساس حکایت‌ها که هم‌چون شوخی‌ای تلخ و غم‌انگیزاند، پنجره سلول جهان شاه در زندان رو به تاج محل بود، بنایی که به عشقش تعلق داشت و در آخر منجر به مرگش شد.

تاج محل فقط یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های هندوستان نیست. این بنای تاریخی شاهکاری نادر است که باید دید و با تمام وجود حسش کرد. تاج محل داستان عشقی است که هنرمندانه در غالبی سنگی حفظ شده است و تاثیرش را بر همگان می‌گذارد.