- باغ چهلستون درون بافت شهری اصفهان و در غرب خیابان چهار باغ پایین و شمال خیابان سپه و شرق میدان نقش جهان در استان اصفهان واقع شده است.
باغ در بستر شهری و در میان سایر باغ‌ها شکل گرفته و به گونه‌ای استقرار یافته که امکان دسترسی به آن از سایر باغ‌ها میسر بوده است. مجموعه‌ای از این باغها که در امتداد چهارباغ شکل گرفته بودند یکی از شالوده‌های اصفهان عصر صفوی را شکل می‌دادند و نقش باغ چهلستون از این جنبه ممتاز است که حلقه پیوند دهنده این شالوده و شالودة دیگری شهری یعنی مجموعة نقش جهان بوده است.
این باغ با ابعاد 275*225 متر که طول آن در جهت شرق ـ غربی است و با وسعتی در حدود 67000 متر مربع، به شماره 108 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 

باغ چهلستون را با شکل فعلی شاه‌عباس کبیر طرح انداخته و در وسط آن عمارتی به شکل کلاه فرنگی (ابعاد کاخ 36*57 متر و ارتفاع آن 12 متر) با اطاق‌های کوچک در اطراف آن احداث کرده است که با شروع سلطنت شاه‌عباس دوم عمارت مزبور توسعه داده شد و تالارها و ایوانهایی بر آن افزودند.
هر یک از ستونهای تالار از یک تنه درخت چنار ساخته شده و روی آن قشر نازکی از تخته رنگ شده وجود دارد که سابقا با آیینه و شیشه‌های رنگین پوشش شده بوده است. تمام دیوارها از آیینه‌های قدی و شیشه‌های رنگی و نقاشیهای زیبا تزیین شده و همة درها و پنجره‌ها از نوع منبت و خاتم بوده است. استخر مقابل عمارت به طول 110 متر و عرض 16 متر اکنون هم طراوت و زیبایی خاصی به این کاخ می‌دهد و جهش آب در حوض میان تالار از دهان چهار شیری که در چهار گوشة حوض قرار دارند و فواره‎های سنگی مسیر جوی کوچک اطراف کاخ، صفای مخصوصی به این قصر باشکوه داده است.
 

چهار قطعه پایه ستونهایی که به صورت مجسمه‎های شیر و انسان در چهار گوشة استخر در حال حاضر مشاهده می‎شود و دو تخته سنگ حجاری شده به شکل چهار شیر در ورودی این عمارت قرار دارد که متعلق به این کاخ نیست و تنها آثار بر جای مانده یکی از قصرهای زمان صفویه به نام سرپوشیده و قصر دیگری به نام آیینه خانه است که در اواخر دوره قاجار از بین رفته‎اند.
 

منبع آبی آبیاری باغ در گذشته عبارت بود از آب جریان یافته در مادی، که شاخه‎ای از نهر فدین است و پس از آبیاری باغ از شمال خیابان سپه به میدان نقش جهان وارد می شده است.
منبع آب باغ در حال حاضر یک حلقه چاه عمیق است که تنها منبع آبیاری باغ می‎باشد. سیستم آبیاری باغ در حال حاضر به صورت دستی و با استفاده از شلنگها و به صورت غرقابی است.
 

در حال حاضر پوشش گیاهی باغ عبارتند از: 1625 اصله کاج ایرانی، 292 اصله نارون، 75 اصله افرای سیاه،61 اصله چنار، 25 اصله عرعر و تعداد معدودی درختان توت، سرو، تبریزی،زالزالک،برگ بو، ابریشم، انجیر، اقاقیا در باغچه های طرفین استخر بوته های رز و در باغچه های اطراف عمارت گلهای فصلی که شامل: بنفشه، مینا، شب بو و ...کاشته شده است که در گوشه جنوبی باغ در گلخانه پرورش داده می‎شوند.

- باغ هشت بهشت درون بافت شهری اصفهان و در غرب خیابان چهار باغ پایین و شرق به خیابان متاخری، از جنوب به بازارچه بلند (بازار هنر) واقع شده است.
باغ در بستر شهری و از نوع باغ‌های مسطح ودر میان سایر باغ‌هایی چون باغ خرگاه در شمال، در شمال شرق باغهای میوه همچون انگورستان، باغ بهشت آیین، باغ دمور واقع شده است.
باغ هشت بهشت در محدوده دولت خانه صفوی، که در زمان شاه عباس صفوی بنیان شده است، این باغ در زمان شاه صفی ( 1052-1038 ق) وجود داشته و دو شاه بعدی (شاه عباس دوم و سلیمان) بر درختان آن افزوده اند. کوشک این باغ به زمان شاه سلیمان صفوی (1105-1077 هـ . ق/ 1694-1667 م) تعلق دارد و در آن دوره باغ تکمیل و اصلاح شده و در سال 1080 هـ . ق و مقارن با سومین سال سلطنت شاه سلیمان صفوی به اتمام رسیده است و نمونه عالی ترین کاخهای نشیمن دوران صفویه است.
 

این باغ نشیمن هشت سوگلی حرم پادشاه بوده است، به این ترتیب که 4 نفر از آنها در طبقة همکف و 4 نفر دیگر در طبقه اول بنا می‎زیسته‎اند.
 

این باغ در زمان ناصرالدین شاه قاجار به بانو عظمی افتخارالدوله واگذار شده بود، مشروط بر اینکه وضع و شکل آن را تغییر نداده و حریم آن را در خیابان چهار باغ در کمال تنظیف و تنقیح نگاهداری کند.
 

پس از فوت بانوی مزبور باغ و قصر در تصرف وراث او باقی ماند ولی در این مدت تغییرات کلی در وضع باغ و قصر مزبور بوسیله متصرفین بنا داده شد و در سال 1343 این باغ رسماً به وزارت فرهنگ و هنر واگذار گردید.
 

در حال حاضر این باغ به پارک تبدیل شده و با شماره 227 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. بعضی از درختان و حوض‎ها و کوشک، یادآور آن باغ تاریخی است، که متاسفانه تغییرات در طی دوره‎های مختلف، مشهود می‎باشد و کوشک آن به عنوان مکانی تاریخی جهت بازدید مورد استفاده قرار می‎گیرد.

- شهر کاشان در حاشیه کویر در فاصله 220 کیلومتری جنوب شهر تهران و 86 کیلومتری جنوب شهر قم در استان اصفهان واقع است.
ناحیه‌ای که باغ فین در آن قرار گرفته‌است، به نام فین کوچک معروف بوده و موقعیت آن در جنوب غربی شهر کاشان می‌باشد. باغ تاریخی فین در منتهی‎الیه جنوب شرقی جاده فین (خیابان امیرکبیر) در شهر کاشان و در مجاورت مظهر چشمه تاریخی سلیمان قرار گرفته‌است.
باغشاه فین از گونه باغ قلعه‌های ایرانی است که به دلایل خاص خود بدین گونه و با چنین نظمی شکل گرفته‌است. چشمه سلیمانیه در جنوب باغ فین قرار گرفته است،آب آن زلال و دارای املاح زیادی است.
 

آب چشمه فین به واسطه کیفیت‌های خاص خود مانند صافی و پاکی و روشنایی کم نظیر وهمچنین کیفیت ثابت وتغییر ناپذیرش همواره مشهور و ضرب المثل بوده است. این چشمه از بن صخره‌ایی به نام کوه دندانه و شکاف تخته سنگهای معدن گچ و آهک در شش کیلومتری غرب کاشان از زمین می‎جوشد.
 

نظام کاشت باغ فین شامل درختان مثمر، از جمله انجیر، توت، انار، بید، بید مشک، به، گوجه سبز، گلابی و زردآلو و همچنین گونه‎های تزیینی همچون سنجد زینتی می‌شد. بخش دیگری از گیاهان باغ را گل‎ها و گیاهان تزیینی تشکیل می‎دادند.
 

عمده‎ترین بخش از گیاهان که در شکل بخشیدن به نظام گیاهان در باغ تأثیر به سزایی دارد مرتبط با درختان سایه‎گستر باغ است که عمدة آن را درختان سرو تشکیل می‎دهند.
 

همچنین درختانی همچون چنار و سپیدار و بید نیز در این بخش به چشم می‎خورد.
 

تعداد درختان نظام‎ساز باغ :
شامل 579 اصله درخت سرو، 11 اصله درخت چنار و 2 اصله درخت سپیدار است.

- این باغ در جبهه شمال غربی، خارج از شهر شیراز در استان فارس و در دامنه کوه آسیاب سه‌تایی قرار داشته و در حدود 3-2 کیلومتر تا کوه معروف بابا کوهی، در شهر شیراز فاصله دارد.
اطراف آن بیابان و رودخانه و سنگلاخ بوده، با گسترش شهرنشینی در جبهه غربی، به تدریج این باغ در داخل بافت شهری قرار گرفته. در حال حاضر در انتهای خیابان ارم و در تقاطع بلوار شرقی ـ غربی و بلوار شمالی ـ جنوبی جام جم و آسیاب سه تایی، باغ ارم قرار گرفته است. این باغ به مناسبت عمارت و باغ بزرگی که در گذشته توسط شداد بن عاد پادشاه عربستان جنوبی به رقابت با بهشت ساخته شده، به باغ ارم مشهور گردیده است.
تاریخ ساخت این باغ را به دوره سلجوقیان نسبت داده‎اند چرا که در آن زمان، باغ تخت و چند باغ دیگر توسط اتابک قراجه حکمران فارس ـ که از سوی سنجر شاه سلجوقی به حکومت فارس منصوب شده بود، احداث شد و احتمال می‎رود ایجاد این باغ به درخواست وی و در آن زمان بوده است.
 

در اواخر سلسلة زندیه، بیش از 75 سال این باغ در تصاحب سران ایل قشقایی بود، بنای اولیة عمارت باغ ارم توسط جانی خان قشقایی اولین ایلخان قشقایی و پسرش محمدقلی خان و در زمان فتحعلیشاه قاجار احداث شده است. معماری بنا نیز توسط شخصی به نام حاج محمد حسن که از معماران معروف بود، صورت گرفته است.
 

در زمان ناصرالدین شاه قاجار، میرزا حسن علی خان نصیرالملک، آن باغ را خریداری و عمارت فعلی موجود در باغ را به جای عمارت ایلخانی بنا نمود، اما تزئینات ناتمام باغ پس از فوت حسنعلی خان در سال 1311 توسط ابوالقاسم خان نصیرالملک پایان یافت.
 

باغ ارم پس از فوت ابوالقاسم خان نصیرالملک به پسرش عبدالله قوامی رسید و بعد از مدتی دوباره یکی از خوانین ایل قشقایی به نام محمد ناصر خان آن را خرید. سپس به مالکیت دولت درآمده و به دانشگاه شیراز واگذار شد. در سال‎های 50-1345 هـ . ش این باغ زیر نظر مسؤولین دانشگاه شیراز تعمیر شده و زمین وسیعی نیز در حاشیه بلوار ارم و بلوار آسیاب سه‌تایی به آن افزوده شد و در سال 1353 به شماره 1013 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در سال 1358 به وسیله سازمان میراث فرهنگی مرمت گردید.
 

هم اکنون این باغ به عنوان باغ گیاهشناسی مورد استفاده قرار گرفته و در اختیار دانشگاه شیراز می‌باشد. در سه دهه پیش قسمتهایی در سمت غربی باغ ازجمله اراضی دهی موسوم به «کوشک» به مساحت باغ افزوده شده است. در این زمان مساحت کل باغ ارم نزدیک 110380 متر مربع است.
زمین باغ بشکل مربع مستطیل بسیار وسیعی است که جهت شیب آن از غرب به سوی شرق است و مجموعه عمارت اصلی و اندرون در قسمت مغرب و در بلندی چشم‌گیری قراردارد. به سبب شیب زیاد زمین در قسمتهایی از خیابانهای اصلی و دیگر خیابانهای باغ پله‌هایی ایجاد نموده‌اند و این پستی و بلندی زمین بر زیبایی فضای باغ بسی افزوده است.
 

امروزه، کوشک اصلی، هستة مرکزی باغ و متشکل از سه طبقه است که در پیشانی عمارت، هلالی هایی وجود دارد که معروف به سنتوری است و دارای سه مجلس بزرگ و دو مجلس کوچک کاشیکاری با کاشی های لعابدار رنگی است. به روی این هلالیها تصاویری از ناصرالدین شاه قاجار، داستانهایی از فردوسی و نظامی و ادبیات کهن فارسی و قصه‌های مذهبی کاشیکاری شده است. طبقة زیرین دارای حوض خانه‎ای برای استراحت در روزهای گرم تابستان است. نهر آب مستقیماً از این تالار می‌گذرد و در سر راه خود قبل از اینکه به حوض بزرگی فرو ریزد استخر را پر می‌کند.
 

در جلوی عمارت اصلی که مشرف بر باغ است، استخر بزرگی است که تصویر عمارت در آن نمایان می‌شود. مساحت این استخر سیصد و سی و پنج متر مربع است و محیط آن را هجده قطعه سنگ بزرگ و یکپارچه تشکیل می‌دهد.
 

آب روان و زلالی که از نهر اعظم است پس از گردش در حوضچة حوضخانه وارد جویهای اطراف استخر می‌شود و سپس در جوی عریض خیابان اصلی و جویبارهای دیگر در خیابانهای باغ و اطراف باغچه‌ها روان می‌گردد. قسمت عمدة آبی که این باغ را مشروب می‌سازد مانند بیشتر باغهای شیراز از نهر اعظم است. این نهر به جدول‌های متعدد تقسیم می‌گردد، از آن جمله جدول میری می‌باشد که یک پنجم از نهر اعظم است. باغ ارم از جدول میری مشروب می‌گردد.
علاوه براین، دو حلقه چاه عمیق در باغ حفر گردیده که آب مورد نیاز بوسیلة پمپ تأمین شده و با استفاده از لوله کشی به مصرف آبیاری گلهای باغ می‌رسد. از آب لوله‎کشی شهر نیز برای آشامیدن و مصارف عمارات استفاده می‌گردد.
 

پوشش گیاهی باغ را می‌توان به 2 دسته درختان غیر مثمر و درختان مثمر تقسیم کرد:
1. درختان غیر مثمر باغ عبارتند از: سرو ناز (بلندترین سروناز این باغ که قریب 35 متر بلندی آن است، بلندترین سروناز شیراز است)، کاج، افرا، ارغوان، بید مجنون، سیاه بید، زبان گنجشک، بید مشک، سپیدار، و اکالیپتوس.
2. درختان مثمر باغ عبارتند از: انار، ازگیل، نارنج، خرمالو، گردو، زردآلو، بادام، سیب، به و گلابی. محصول اصلی درختان میوه‌دار باغ در درجة اول انار است و در درجة دوم می‌توان مرکبات را به حساب آورد. درختان مرکبات باغ ارم در ردیف سایر نارنجستانها و باغهای مرکبات شیراز است.

- این باغ در جبهه شمال شرقی و در سمت جنوب تنگ آب خان و نزدیک آرامگاه سعدی و در بستری کوهستانی واقع شده است.
سابقة آبادانی و وجود این باغ نه تنها به پیش از دوره سلسله‎های آل اینجو و آل مظفر می‎رسد بلکه تا پیش از اسلام یعنی دورة حکومت ساسانیان، به دلیل همجواری با مظهر کاریزی کهن و استقرار در حریم قلعه بسیار قدیمی مشهور به کهن‎دژ بوده که بقایای آن تا نیم سده پیش بر فراز کوه مقابل قرار داشت، قطعی است.
این باغ در دشت زیر پای این قلعه و در نزدیکی مظهر کاریز سعدی که آب گازاران هم نامیده می‎شود واقع شده است، آب قنات سعدی از گذشته تا کنون باغ دلگشا و چند باغ دیگر و کشتزارهای اطراف را مشروب می‎سازد.
 

در دورة تسلط تیمور گورکانی در فارس، این باغ و مجموعه باغها در نهایت آبادانی بوده و پس از دیدن این باغ، در سمرقند باغی بزرگ به همین شیوه به نام دلگشا احداث نمود. این باغ در دورة صفویه از باغهای مشهور به شمار می‎رفته و در دوره افشاریه همچنان آباد و احتمالاً مدتی در تملک میرزا محمد کلانتر فارس بوده است.
 

این باغ با مساحتی بالغ بر 5/7 هکتار به شمارة 912 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. ورودی باغ رو به جنوب، با عمارتی کرسی دار و ایوان دو ستونه به سمت جنوب و در سه طبقه در مرکز، که اطراف آن چهار خیابان است که به حصار اطراف باغ ختم می‎گردد، در طبقه اول عمارت، یک هشتی وسیع با چهار شاه نشین و حوض بزرگ هشت گوشی با کاشی آبی که لبه‌های آن قطعات سنگهای سرخ فام حجاری شده است.
 

خیابان اصلی از مدخل در ورودی تا حوض جلو عمارت امتداد یافته، در طرفین این خیابان دو باغچه از انواع مرکبات دیده می‎شود. در سمت (شرق و غرب) عمارت دو خیابان و در سمت شمالی ساختمان از شمال به جنوب یک خیابان، که در دو سوی این خیابانها درختان کاج و سرو کاشته شده است و بقیة پوشش گیاهی باغ را درختان نارنج، نخل و گردو) و بخش عمدة آن را مرکبات تشکیل می‎دهد. حوضی بزرگ در سمت جنوبی ساختمان در جلو ایوان دو ستونه وجود دارد که لبه‎ها و پاشویه آن قطعات سنگ سرخ فام است و در وسط حوض یک گلدان سنگی بزرگ نصب گردیده که سابقا در آن درخت سرو بسیار زیبایی بود، که متاسفانه خشک شده و امروزه اثری ازآن نیست.
 

حدود نیم قرن پیش این باغ در تملک خورشید کلاه لقاءالدوله دختر قوام‎الملوک بود که با شوهر خود ناظم‎الملک در آنجا می‎زیست، تا اینکه چندین سال قبل از ورثة قوام خریداری گردید و در حال حاضر در تملک دولت می‎باشد.
در سمت شمال باغ، باغچه کوچکی است که به علت احداث خیابانهایی در اطراف باغ، از ضلع شمالی، جدا شده است که این باغچه به نام باغ طاووس خوانده می‎شود و فاقد عمارت است، ولی دارای درختان کهنسال سرو، کاج و نخل می‎باشد که بین آنها را درختان نارنج پوشانده است.

- باغ نارنجستان قوام در شهر شیراز در محله بالا کفت و تقریبا در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی‌خان زند قرار دارد.
این باغ و عمارت از مجموعه ارزشمند دوران قاجار در شیراز است و به علت وفور درختان نارنج به باغ نارنجستان نامیده می‎شود. احداث این باغ و مجموعه‎های آن بوسیله علی‎محمد خان قوام‎الملک آغاز و در سال 1300هـ . ق بوسیله فرزندش محمد رضا قوام‎الملک تکمیل گردید.
در ورودی اصلی باغ رو به جنوب و سردر ورودی با تزیینات آجری و کتیبه‎ای سنگی از مرمر سرخ فام شامل آیاتی از قرآن کریم است و از چوب ساج با منبت‎کاریهای زیبا ساخته و به هشتی باز می‎شود و بوسیله دو راهرو به محوطه باغ ارتباط پیدا می‎کند.
 

این باغ در جبهه‎های شمالی، جنوبی و شرقی دارای ساختمان می‎باشد. عمارت اصلی با ایوان دو ستونه در جبهة شمالی، با شیوة معماری دورة زندیه در دو طبقه و یک زیرزمین می‌‌باشد.
 

در دو طرف ایوان بزرگ دو راه برای ورود به سایر قسمتها تعبیه شده است که با کف محوطه دو متر اختلاف دارد. ستونهای ایوان بزرگ از سنگ مرمر یکپارچه، با بدنه‎ای استوانه‎ای و سرستونهای دارای مقرنس تشکیل شده است.
 

بالای عمارت دارای 3 هلالی با نقوش اسلیمی می‎باشد، که در وسط آن دو شیر که صفحه‎ای را نگاه داشته‎اند و بر روی آن آیة نصر من الله و فتح قریب نوشته شده است که دو فرشته هم از بالا آن را نگاه داشته‎اند و در طرفین دو هلالی دیگر صحنه‎ای از شکار آهو، توسط پلنگ به چشم می‎خورد.
 

عمارت نارنجستان به مساحت تقریبی 940 متر مربع در باغی به وسعت 3500 متر مربع در دو جبهه شمالی و جنوبی بنا شد. این باغ در اردیبهشت ماه سال 1353 به شماره 1073 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
 

این باغ در سال 1345 به دانشگاه شیراز واگذار گردید و بین سالهای 1348 تا 1358 مورد استفاده موسسه آسیایی تحت نظارت پرفسور آرتور پوپ بود و در سال 1378 در اختیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز قرار گرفت.

- باغ ائل گلی (شاه گلی) درون بافت شهری و در فاصله 7 کیلومتری جنوب شرقی تبریز در استان آذربایجان شرقی با ابعاد 263 *40/355 متر مربع واقع شده است.
شاه گولی به معنی «استخر شاه» ترجمه شده است. گول در زبان ترکی به معنی استخر می‎باشد. احداث بنای اولیه این آبگیر را به زمان پادشاهان آق قویونلو و توسعه آن را به زمان صفویه نسبت می‎دهند.
شاهزاده قهرمان میرزا، پسر هشتم نایب‎السلطنه عباس میرزا، هنگام فرمانروایی در تبریز، به تعمیر این استخر همت گماشت، عمارت 2 طبقه زیبایی در وسط آن بنا کرد، از وسط ساحل شرقی استخر تا محل عمارت خیابانی تعبیه نمود و کوه بلندی را که در جانب شرقی استخر قرار داشت به صورت سکوها و پله‎های عریض مرتبی درآورد و در چند جای آنها به فاصله معیّن جویها و آبشارهایی ایجاد کرد و در نظر داشت که این بنا را کاخ ییلاقی خود قرار دهد، اما هنوز کار تزیین بنا اتمام نیافته، درگذشت و فرزندانش این حادثه را به فال بد گرفتند، عمارت متروک ماند و از آن تاریخ به بعد، فقط استخر شاه برای ذخیره کردن آب جهت آبیاری مزارع و باغهای شهر در تابستانها مورد استفاده قرار گرفت.
 

در بهار سال 1309 هـ . ش که هنوز استخر و طبقه پایین عمارت آن باقی بود از طرف شهرداری تبریز تعمیر گردید و از اواخر اردیبهشت ماه به صورت گردشگاه عمومی شهر در آمد. عمارت یک طبقه در فروردین ماه 1346 به علت کثرت رطوبت و فرسودگی بنا تخریب شد و در سال 1349 هـ . ش بنای عمارت دو طبقه با همان طرح قبلی آغاز گردید.
 

اندازه فعلی استخر در مرمت سالهای 1367 بعلت احداث فضای گلکاری در حاشیه آن قدری کوچکتر شده است. کف استخر روی زمین طبیعی قرار داشته و از هیچ مصالحی برای پوشاندن آن استفاده نشده است، عمق استخر از سه متر در گوشة شرقی تا نه متر در کنار دهنه متفاوت است.
 

مخزن آب، مثل باغ تخت شیراز از چشمه‌ای تامین می‎گرددکه از سنگی بالای مرتفع ترین سکو می‎جوشد. آب مخزن را پنج نهر تشکیل می‎دهد که در هر سکویی، یک آبشار ایجاد می‎شود و هر سکو یا پلکان، دارای یک ردیف درخت تبریزی در کنار دیوار عقب آن و یک ردیف درخت بید در کنار نهرهای آن است.
 

- باغ اکبریه بیرجند در انتهای خیابان معلم، روستای اکبریه، واقع در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است.
این باغ با وسعتی در حدود 45069 متر مربع با شماره 2326 در 20خردادماه سال 1378 هـ.ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ در بستری کوهستانی واقع شده و متشکل از 2 بنا است که قدیمی‎ترین آن ساختمانی متعلق به حشمت‎لدوله پدر ابراهیم شوکت‎الملک که تاریخ احداث آن به اواخر دورة زندیه و اوایل دوره قاجاریه (1364ـ1300‏‎ هـ . ق) بر می‎گردد. بنای دیگری که در این مجموعه واقع است ساختمان تشریفات می‎باشد که توسط شوکت الملک بنیان شده است.
این باغ به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت به طوری که در لهجه محلی به (کلاته سرکار امیر) شهرت یافت.
 

بعد از درگذشت ابراهیم خان شوکت الملک، پسر وی اسدالله علم وزیر دربار شاه از این باغ بعنوان محل سکونت در برخی از ایام سال استفاده می‎کرد. بنای مزبور بوسیله عَلَم وقف آستان قدس رضوی شد و در سال 1371 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
ساخت این مجموعه از اوایل دورة قاجار تا اواخر آن دوره و در چند مرحله انجام شده است. این مجموعه شامل چند عمارت است که قدیمی‎ترین آن مربوط به عمارت حشمت الملک در منتهی الیه شرقی، که شامل دو طبقه است می‎باشد. طبقه همکف که دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می‎کند.
 

عمارت مرکزی در جبهة غربی و با عملکرد تشریفات و پذیرایی از مهمانان که تقریبا به عنوان هستة مرکزی باغ به حساب می‎آید از تزیینات و چشم‎انداز بسیار عالی برخوردار است. این کوشک در دو طبقه ساخته شده است که دارای تزیینات منبت، مشبک و نیز ارسی با شیشه‎های رنگی، تزیینات گچی با طرحهای اسلیمی و هندسی می‎باشد.
 

وجود درختان بلند قامت کاج در دو طرف خیابان و نیز خیابانهای منتهی به خیابان اصلی عمارت مرکزی بر‌ زیبایی و طراوات باغ و نمای آن افزوده است. باغ جنوبی واقع در جبهة جنوبی و کوچکتر از باغ شمالی است. این باغ بوسیلة فضاهایی چون فضاهای خدماتی، عمارت مرکزی و دیواره غربی اصطبل احاطه شده است. یکی از عناصر مهم، استخر نسبتا بزرگ با طرح مربع است که بخش عمده فضای باغ را به خود اختصاص داده است. استخر در وسط دارای سکویی مربع شکل است.
 

درختان موجود در این باغ شامل کاج، انار و توت می‎باشد و گوشه‎هایی از باغ گلهای تاج خروس به چشم می‎خورد. از جبهة جنوبی این باغ ورودی به روستای اکبریه تعبیه شده است. هم اکنون بخش‌های مختلف این باغ و عمارت مورد استفادة ادارة کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار، به عنوان کتابخانه و دانشکدة هنر دانشگاه بیرجند فعال است.
از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده به عنوان موزة باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استفاده می‌شود. بخش ساخته شده در دوره پهلوی کاربری اداری دارد و بالاخره دیگر بخش‌ها به سفره‌خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته است.
 

- باغ شوکت‌آباد در 10 کیلومتری شرق بیرجند، در کنار راه بیرجند به زاهدان در روستای شوکت‌آباد استان خراسان جنوبی قرار دارد.
این باغ با وسعتی در حدود 5/8 هکتار با شماره 2363 در 23مردادماه سال 1378 هـ . ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این باغ در بستری کوهستانی قرار گرفته است که مربوط به دوره قاجار و از املاک امیر اسماعیل خان شوکت‎الملک بوده و به عنوان سکونتگاهی ییلاقی استفاده می‎شده و به دلیل آنکه وی وارث و فرزندی نداشت اموال او به برادرش محمدابراهیم خان رسید و بعدها توسط اسدالله علم، وزیر دربار وقف گردید.
 

این باغ دارای ورودی‎ها، عمارت اندرونی، فضاهای خدماتی، اصطبل، یخچال و برجهای نگهبانی می‎باشد.
عمارت اصلی باغ در ضلع جنوبی و با محور شرقی ـ غربی بنا شده است. این عمارت دارای 3 بخش است:
حوضخانه
بخش مرکزی
اتاقهای ضلع شرقی و غربی حوضخانه
بخش اندرونی باغ که جنوبی‎ترین قسمت باغ است از لحاظ طرح و معماری شباهت زیادی به خانه‎های مسکونی بافت بیرجند دارد.
 

این فضا شامل: حیاط، ایوان، هشتی، فضاهای ارتباطی، راهروها و اتاقهای متعدد در چهار ضلع حیاط می‎باشد.
ایوان در ضلع جنوب دارای دو ستون با مقطع دایره و دو نیم ستون می‎باشد. در مرکز حیاط، حوضی با طرح 8 ضلعی و چهار باغچه کوچک در اطراف به چشم می‎خورد که درختان کاج در آنها کاشته شده است.
 

فضاهای خدماتی شامل: سرویس بهداشتی، مطبخ، حمام، اتاقهای خدمه و نگهبانان است که در گوشه جنوب شرقی و نیز در ضلع جنوب عمارت اصلی قرار دارد. این باغ در چهار گوشه دارای برجهای نگهبانی است.
 

درختان موجود در باغ شامل درختان تزیینی، سایه‎دار و میوه‎دار از جمله چنار، کاج، سرو، هلو، انار، توت، زردآلو و تاک می‎باشد. درختان باغ بیشتر از گونه کاج می‎باشند که در میان آنها درختان عرعر، انار و گردو به همراه بوته‎های گل چون شقایق، محمدی به چشم می‌خورد.
از بخشی از این باغ به عنوان موزة تاریخ طبیعی و حیات وحش بیرجند استفاده می‌شود و بخشی دیگر به رستوران سنتی تغییر کاربری داده است.
 

- باغ چشمه بلقیس در استان کهگیلویه و بویراحمد، در دشتی هموار معروف به شهرک قلعه کره شهبازی از توابع بخش چرام و در 9 کیلومتری شرق چرام و یک کیلومتری روستای شهرک در میان تپه ماهورها و کوهها واقع شده است.
این باغ از شمال به جاده چرام ـ گچساران، از جنوب به اراضی کشاورزی، از غرب به باغ جهاد کشاورزی(باغ عمران) و از شرق به اراضی کشاورزی و کوههای همجوار محدود می‎شود. چندین نهر فصلی و دایمی در این دشت جریان دارد و محصولات غلات چون گندم، جو و برنج در این منطقه کشت می‎شود. [استان کهگیلویه و بویر احمد]
این بنا به گفته اهل منطقه توسط زنی به نام بلقیس حدود اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی احداث گردید. در سال 1327 مردم محل در اطراف آن به احداث چند باغ کوچک اقدام نمودند و در سال 1338 شخصی به نام اسکندر خان چرامی آن را خریداری شد و به گسترش آن اقدام نمود. چشمه بلقیس نام جدید روزگار ما برای باغی است که مرحوم اسکندر خان چرامی در اطراف این چشمه بر جای باغی که از ازمنه پیش از او، در این محل وجود داشت توسیع و تجدید رونق نموده است.
 

مدتی هم این باغ و یک آبادی کوچک نزدیک آن در مکاتبات و اسناد و بعضی از سفرنامه ها به نام اسکندریه شهرت گرفته است... به نظر می‎رسد این باغ مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی می‎باشد. این باغ با مساحتی در حدود 38960 متر مربع و شامل فضاهایی چون 4 برج به ابعاد 70 *150 متر در ضلع غربی باغ، چشمه، استخر و در قسمت شرقی آن صخره‎ای بزرگ به ارتفاع 20 متر تشکیل شده است. این باغ در حال حاضر در تملک شهرداری می‎باشد.
 

پوشش گیاهی این باغ بدلیل گرمسیری بودن این منطقه شامل اکالیپتوس، سدر، بلوط، سرو و دارای درختان متنوع میوه‎ای چون گردو، گلابی، سیب، لیمو ترش، خرمالو، پرتقال، نارنگی، انجیر، انگور، توت، نارنج، نخل و ... می‎باشد. همچنین بوته‎های گیاهی گوناگون و گلهای مختلف در آن به چشم می‎خورد.
 

نظام آبیاری این باغ بر اساس فوران آب چشمه‌های اصلی و چندین چشمة فرعی می‎باشد که بوسیله نهرهای کوچک و بزرگ متعددی در باغ جریان می‎یابد و آب مازاد آنها بوسیله جویی بزرگ به طرف استخر باغ که در ضلع جنوب غربی باغ واقع شده هدایت می‎شود. این استخر زیبا به شعاع 10 متر و عمق 1/5 متر بصورت دایره و دارای سه ورودی و یک خروجی می‎باشد که آب چشمه از مسیر خروجی به رودخانه فشیان می‎ریزد. این استخر، باغچه‎ای به قطر 4 متر که پوشیده از درختان نخل، نارنج، پرتقال و گلهای زیبا و متنوع است را در آغوش گرفته است.
 

- چشمه علی در بین کوه‎ها و تپه خاکی‎های شمالی آبده و در دره با صفایی در حوزه دهستان رودبار چهارده کلاته، واقع در 35 کیلومتری شهر دامغان در دوره قاجار (فتحعلیشاه) با ساخت عمارتهایی زیبا در باغ به عنوان تفرجگاه تابستانی مورد استفاده قرار می‎گرفت.
این باغ شامل مجموعه‎هایی چون: مسجد و حمام (جبهه غربی دریاچه و نزدیک به عمارت فتحعلیشاهی)، باغ، استخر، کوشک فتحعلیشاهی و ... می‎باشد.
بناهای موجود در باغ شامل عمارت قراول خانه با بنایی خشتی و دیگری نشیمن‎گاه شاهان قاجار که در دو طبقه (آجری) و دارای ایوان محصور است که منظر بسیار عالی از دریاچه و باغهای اطراف دارد.
 

این عمارت بر روی شالوده سنگی و در داخل یک دریاچه طبیعی قرار گرفته، که به دوره فتحعلیشاه قاجار مربوط می‎شود.
 

در اطراف دریاچه چشمه‌های زیادی است که از آنها آب خارج می شود و همین چشمه، آب شهر دامغان را تامین می‎کند.
 

با توجه به شواهد تاریخی در گذشته به دلیل وجود چندین مجرای آب در این باغ به آن عالی بولاغ یا هزارچشمه می‎گفتند.
 

که این چشمه به خاطر فشار بسیار قدرتمند آب زیرزمینی همواره حتی در فصول خشکسالی جریان داشته است.
 

- شهر اشرف‎البلاد را شاه عباس اول در سال 1021 هـ . ق (1612 م)، در کنار سواحل دریای خزر در دامنه رشته کوه‎های البرز احداث کرد.
مجموعه باغهای اشرف از 6 باغ متصل به یکدیگر که با دیواره‎های سنگی از هم جدا می‌شدند، احداث شده است.
این باغها شامل باغ و عمارت چهل‌ستون، باغ چشمه و باغ تپه در جنوب شرقی چهل ستون، باغهای خلوت، باغ شمال و باغ صاحب‎الزمان در غرب چهلستون (که در حال حاضر از آن باغها اثری دیده نمی‎شود) است.
 

هر یک از این باغها محل اقامت زمستانی شاه عباس اول و هر کدام دارای عملکرد خاصی مانند: حرم‎سرا، تشریفات، تفریح، شکارگاه و... بود.
 

همچنین علاوه بر این باغها 2 باغ دیگر در دوره صفویه ساخته شد: باغ صفی‎آباد که در آن رصدخانه وجود داشت و استخر عباس‎آباد که برای شکار مورد استفاده قرار می‎گرفت.