مجله پزشکی : کلیه و مجاری ادرار

  رژیم غذایی در بیماران بر اساس ناتوانی انجام کار کلیه ها تنظیم می شود.
اعمال طبیعی کلیه ها عبارتند از:
۱- دفع مواد زائد . ازته
۲- تنظیم حجم قوام مایعات بدن « آب و الکترولیت »
۳- ساخت و پرداخت بعضی از مواد اساسی بدن از جمله ویتامین ها بنابراین صرف نظر از علت اولیه نارسایی کلیه مثلا فشارخون، دیابت گلو مرو نفریت مزمن که بعضا رژیم غذایی خاص خود را نیز لازم دارند در این دسته بیماران دفع آب- سدیم- کلر- منیزیم – فسفر – تعدادی از اسیدهای آلی و غیر آلی – پایانه مواد پروتئینی . ازته مختل می شود.
از طرف دیگر جذب موادی چون ویتامین D – کلسیم – اسید فولیک – ریبوفلاوین – آهن دو ظرفیتی مختل می شود و همچنین بعضی از مواد از جمله پیریدوکسین « ویتامین B۶ » - اسید فولیک – ویتامین C افزایش دفع پیدا می کند و نیز موادی مثل ویتامین D۳ فعال ساخته نمی شود و نکته آخر اینکه این بیماران دچار هیپر لیپیدی خصوصا افزایش تری گلیسیرید خون می شوند که نه به جهت زیادتر ساخته شدن بلکه به علت عدم دفع کافی آن است.
بعضی از این اختلالا ت با دیالیز قابل اصلاح است ولی بیمارانی تحت درمان با دیالیز قرار می گیرند که دفع خیلی پایین تری دارند که بدون دیالیز قادر به زیست نیستند لذا بیماران دچار نارسایی مزمن کلیه ها به دودسته بیماران دیالیزی و غیر دیالیزی « بیماران فونکیسون بهتر کلیه ها» تقسیم می شوند.
تغذیه در بیماران دچار نارسایی مزمن کلیه های غیر دیالیزی
آب – یکی از مشکلات اولیه در بیماران دچار نارسایی کلیه عدم توانایی در تغلیظ ادرار است بنابراین ممکن است بیماران مقدار زیادی آب از دست بدهند. لذا تا زمانی که فیلتراسیون ( CFR ) به کمتر از ۲۰ ml / min نرسیده است بیماران محدودیتی در مصرف آب ندارند جز در موارد فشار خون و بهترین روش اندازه گیری آب مصرفی اندازه گیری سدیم خون است ولی می توان مقدار ادرار و مایعات از دست رفته در یک ۲۴ ساعت را با مقدار مایعات از دست رفته ناپیدا « از راه مدفوع، تنفس، پوست و غیره » که حدودا ۶۰۰ سی سی می شود جمع نمود مقدار مایعات مصرفی روزهای بعد بیمار را تعیین نمود.
ناگفته نماند وضعیت و شرایط بیمار و محیط او در محاسبه مقدار مایعات مصرفی یک شرط است. در موارد تب- تعریق زیاد- محیط گرم و خشک- اختلالات تنفسی و گوارشی لازم است. مقداری مایع افزون تر محاسبه شود ولی از طرفی در محاسبه مقدار مایعات غذایی باید به مواد خشک هم دقت کرد. مثلا نانها به طور متوسط ۱۰% - گوشتها ۶۰% و میوه ها تا ۹۰% آب دارند. شاید بهترین روش محاسبه مقدار نیاز مایعات بدن اینگونه باشد که بیمار آن مقدار مایعات مصرف نماید که در اندام تحتانی در وضعیت ایستاده به شرط عدم ضایعه و اختلال عمومی و موضعی ادم مختصری پیدا شود، نه به طور محسوس و واضح، ولی علمی ترین روش محاسبه وابستگی آب به کلرور سدیم است که با محدودیت کلرور سدیم آب بدن تنظیم شود.
الکترولیت ها :
سدیم : (NA )
می دانیم در نارسایی کلیه سدیم نمی تواند از لوله های ادراری کلیه خارج شود که موجب افزایش حجم- ادم- فشار خون می شود. بیمارانی با نارسایی مزمن کلیه ها هستند که به علت دفع زیاده از حد سدیم نیاز به نمک کافی و حتی افزون بر حد معمول دارند مثلا بیمارانی که دچار اسهال مزمن هستند و یا تعریق شدیدی دارند و یا بیمار این که دچار سندرم فانکونی و یا بیماری کیستیک مدولاری کلیه باشند و یا هیپر کلسمی دارند که باید کلرور سدیم مصرفی روزانه آنها ۱۰۰- ۱۲۰ میلی اکی والان یعنی ۸- ۶ گرم باشد ولی به طور معمول در بیمارانی که دچار نارسایی مزمن کلیه ها بوده ولی دچار ادم، فشار خون هستند می توان ۸۰- ۱۰۰ میلی اکی والان کلرورسدیم ( ۳- ۵ ) گرم نمک داد ولی اگر بیمار اولیگوریک شده و یا عوارض بالا را داشت محدودیت مصرف نمک یعنی ۶۰- ۸۰ میلی اکی والان برابر ۳-۲ گرم ضروری است. ناگفته نماند که نباید فقط نمک به صورت پودر و افزودنی را محاسبه نمود چون مواد غذایی می توانند کم و بیش نمک داشته باشند و بعضی از مواد غذایی مقدار نمک زیادی دارند اگر چه نا محسوس است مثلا کیک ها که در ساخت آنها جوش شیرین به کار برده شده و یا غذاهای کنسروی و نیز دسته غذاهایی مثل کالباس- سوسیس – ژامبون- سس های تجاری و ترشی های ساختگی غنی از کلرور سدیم می باشند لذا در جدول غذایی باید محاسبع شوند به طوری که در یک بیمار دچار نارسایی کلیه که قرار است غذای کم نمک در رژیم داده شود مقدار مصرف نمک ظاهری ۲-۱ گرم بیشتر نباید باشد.
پتاسیم : K
پتاسیم کاتیون اصلی داخل سلولی بدن است ولی در خارج سلول کم است اما انباشته شدن آن در خارج سلول با توجه به ضایعات قلبی خطرناک ترین سم در نارسایی کلیه محسوب می شود.
اگر بیماری دارای رژیم محدودیت پروتئین باشد که صحبت خواهد شد با توجه به اینکه هر گرم از پروتئین دارای یک میلی اکی والان پتاسیم است نیاز بدن برای این که کاتیون تامین می شود زیرا مقدار ۱-۲/۱ میلی اکی والان پتاسیم برای هر کیلو وزن بدن در شبانه روز کافیست.
البته تا زمانیکه کراتینین سرم به حد ۳ mg / dl نرسیده باشد یعنی فیلتراسیون (GFR ) کمتر از ۱۵ ml نباشد محدودیت پتاسیم نیازی نیست و این یون از توبول ها دفع می شوند زیرا هیپوکالمی هم با آریتمی های کشنده ای که می سازد مانند هیپرکالمی مضر است و در تعدادی از بیماران و داروها در زمینه نارسایی مزمن کلیه ایجاد هیپر کالمی می کند مثل هیپوالدیترونسیم به هر علت و نیز بیماران تحت درمان با هپارین – بتابلوکر- بازدارنده های ACE ، سیکلوسپورین و از طرفی بیمارانی که داروی دفع ادرار و هیدروکورتیزون می گیرند و یا دچار RTA تیپ I هستند دچار هیپوکالمی می شوند.
از نظر پتاسیم همان رژیم با پروتئین محدود مقدار پتاسیم کافی به بدن می دهد ولی چون اکثر غذاها دارای مقداری پتاسیم هستند شناختن غذاهای غنی از پتاسیم لازم است. تا در صورت امکان حداقل مصرف را داشته باشند و اگر مصرف زیاده از حد شد درمان سریع هیپرکالمی بشود.بیشترین پتاسیم در آب میوه- آب کمپوت و آبگوشت است.
از میوه ها : موز- کی وی- آلوزرد- شلیل- خربزه- طالبی- غنی از پتاسیم هستند.
سیب زمینی- جگر- بستنی- لبنیات- گوشت های قرمز- بوقلمون- آجیل و خرما- خشکبار مقدار زیادی پتاسیم دارند.
گوجه فرنگی- قارچ- آرد نخودچی- جو و از سبزیجات اسفناج- جعفری- ترخون- سیر- فلفل- کنگر- دارای پتاسیم زیادی هستند.
منیزیوم : Mg
بر خلاف نوشته های قبلی در مورد منیزیوم هیچگونه رژیم خاصی برای محدود کردن منیزیوم رژیم غذایی نیاز نیست و در فیلتراسیون (GFR ) پایین تر از ۱۵ میلی لیتر در دقیقه بدن می تواند مصرف زیاده از حد منیزیوم را متعادل نماید و حتی در نارسایی شدید کلیه ها (ESRD ) و هیپرپاراتیرویید یسم شدید که منیزیوم خون به علت استئودیستروفی حداکثر میزان است. نیاز به محدودیت مصرف منیزیوم نیست ولی از مصرف زیاد و ناگهانی منیزیوم باید پرهیز نمود.
منیزیوم در گوشت- سبزیجات و لبنیات بیشترین مقدار موجود را دارد و نیز ساخت آنتی اسیدها به کار می رود.
فسفر : P
کلیه ها تا فیلتراسیون (GFR ) کمتر از ۳۰ ml قادرند فسفر را دفع نمایند و سطح خونی فسفر نرمال است ولی پس از آن به همراه عدم جذب کافی کلسیم از روده ها در نارسایی کلیه و عدم ساخت ویتامین D فعال و هیپرپاراتیرویید یسم ثانوی موجب عوارض و اختلالاتی می شوند اینکه آیا محدود کردن فسفر رژیم غذایی کمکی در به تاخیر انداختن هیپرپارا تیرویید یسم می کند نامشخص است.
اعتقاد بر این است که چنانچه مقدار مصرف روزانه فسفر ۳۰۰-۵۰۰ میلی گرم باشد فسفات کلسیم کمتر در بافتهای نرم- جداره عروق و سایر بافتهای غیر استخوانی می نشیند و نیز کم بودن فسفر غذا موجب تحریک و ساخت بیشتر ۲۵ (OH۲) D۳ ( ویتامین D ) می شود.
غذاهایی که دارای فسفر بیشتری هستند، عبارتند از پروتئین ها خصوصا پنیر- حبوبات- زرده تخم مرغ- جوانه گندم- نان های سبوس دار- کله پاچه- ماهی ها خصوصا ماهی سفید.
پروتئین:
در محدودیت مصرف پروتئین مباحث ضد و نقیض بسیاز زیاد است. طرفداران این نظریه معتقدند که طول عمر بیشتر به کلیه ها می دهد و مخالفین معتقدند که موجب سوء تغذیه و اختلالات کلی در سیستم بدن می شود ولی به هر صورت امروزه محدودیت گرم بر حسب هر کیلو وزن در حدود ۰ / ۶g / kg / day در بیماران نارسایی مزمن کلیه غیر دیالیزی توصیه می شود. با چند شرط مهم= اول اینکه نوع پروتئین از اسید آمینه های اصلی ساخته شده باشد که مسلما پروتئین های حیوانی ارجح تر به پروتئین های گیاهی هستند.
دوم اینکه در کنار این محدودیت غذایی، کنترل فشار خون، هیپرلیپیدمی هیپرکلسترولمی و نیز محدودیت مصرف فسفر و کلسیم باشد و در مرحله بعدی کالری کافی ۱۵ – ۴۵ Kcal / kg در روز به بیمار برسد که از خودسوزی جلوگیری شود.
شرط پایانی اینکه گروه ویتامین های B خصوصا B۶ ، اسید فولیک و موادی مثل Zn ، Fe در غذاها گنجانده شود.
تغذیه در بیماران ESRD - « نارسایی تحت درمان با دیالیز»
آب و الکترولیت ها :
زمانی بیمار نیاز به دیالیز دارد که دفع مواد ( GFR ) به حداقل میزان می رسد و پس از چند ماه اولیه دیالیز GFR به کمترین حد می رسد و بیماران کم ادرار و حتی بی ادرار می شوند لذا مصرف مایعات بیشتر موجب ادم – فشار خون- نارسایی قلب گردیده و در هنگام دیالیز نیز با کم کردن حجم اضافی افت شدید فشار خون- ایسکمی قلب- آریتمی های مختلفه و کرامپ های عضلانی شدیدی اتفاق می افتد که موجب مرگ و میر بیشتر بیماران می گردد.
توصیه می شود با توجه به مایعات توصیه شده به جهت سوخت و ساز بدن و نیز مقدار آب موجود در غذاهای خشک و با احتساب مایعات هدر شونده ناپیدا حداکثر ۱۰۰۰ سی سی مایعات در ۲۴ ساعت مصرف شود و به زبان ساده تر در فاصله دو دیالیز اضافه وزن بیمار بیش از یک و نیم کیلو تا دو کیلو نباشد.
در مورد سدیم می دانیم کلیه ها فیلتراسیون ( GFR ) ۱۵ میلی متر در دقیقه با افزودن FENA « * » = Soduim Fraction Excretion سدیم اضافی را هر چه بیشتر از دیستال خارج می کند. این قانون در مورد پتاسیم هم صدق می کند و از فیلتراسیون (GFR ) پایین تر کلیه ها قادر به دفع سدیم و پتاسیم نیستند که همراه عدم دفع ادرار موجب مشکلات ذکر شده می شوند توصیه شده است مقدار مصرف نمک در بیماران دیالیزی چه همودیالیزی چه دیالیزی صفاقی ۵/۱- ۱ گرم در روز باشد.
۸۰-۹۰ در صد پتاسیم از راه ادرار دفع می شود و ۸-۱۰ میلی اکی ولالن نیز از راه مدفوع خارج می گردد در نارسایی کلیه دفع گوارشی تا سه برابر افزوده می شود به شرط آنکه این بیماران یبوست نداشته باشند.
بیماران دچار نارسایی مزمن کلیه ها در مقایسه با بیماران دچار نارسایی حاد کلیه مقدار بیشتری پتاسیم در خون تحمل می کنند و از طرفی به علت نارسایی انسولین – اسیدوز متابولیک- مصرف بتابلوکر- هیپوالدسترونسیم و هر بار هیپرکاتابولیک شدن در سیر بیماری، پتاسیم بالاتری دارند و اگر چه با دیالیز و یا مصرف رزین های تبادل کننده سدیم – پتاسیم (Kayexalate ) می توان سطح سرمی پتاسیم را پایین آورد ولی توصیه می شود حداکثر مصرف روزانه پتاسیم ۷۰ میلی اکی والان باشد.
در مورد مقدار منیزیوم غذاها مشکلی ایجاد نمی شود ولی توصیه شده است روزانه ۲۰۰-۳۰۰ میلی گرم منیزیوم در غذاها مصرف شود.
با هر بار همودیالیز می توان ۲۵۰ میلی گرم فسفر را از خون جدا ساخت ولی این مقدار در مقابل مصرف فسفر که در غذاها خصوصا در مواد پروتئینی وجود دارد و با علم به اینکه ۷۰-۶۰ درصد فسفر خورده شده که سریعا جذب بدن می شود بسیار ناچیز است لذا توصیه می شود با توجه به اینکه بیشترین منابع غذایی فسفر گوشت- لبنیات و کولاها می باشد روزانه حد اکثر ۸۰۰ میلی گرم فسفر مصرف شود که غیر ممکن است لذا رژیم غذایی باید با داروهای لازم باند شونده فسفر همراه باشد.پروتئین- کالری و چربی در رژیم غذایی بیماران تحت دیالیز (ESRD )
سوء تغذیه موجب کوتاهی عمر بیماران دیالیزی است. متاسفانه ۸-۶% بیماران دیالیزی دچار سوء تغذیه شدید می شود ۳۵-۳۰% بیماران سوء تغذیه متوسط دارند. عوامل متعددی چون بی اشتهایی – توکسی اوری – افسردگی و اختلالات عصبی روانی دیگر که در بیماریهای مزمن شایع است بیماران دچار نارسایی کلیه در دسته بیماران کاتابولیک قرار می گیرند.
و از طرفی با هر بار درمان مقداری از اسید کربنه های آزاد « حدود ۸ گرم »
از دست می رود که در دیالیزهای جدید و دیالیز صفاقی مقدار بیشتری از اسید آمینه از دست می رود و از طرفی با نارسایی کلیه ساخت بعضی از پروتئین ها مانند کارنتین « Carnetene که امروزه نقش بزرگی را برای کاتابولیک شدن آن نسبت می دهند» مختل می شود و به دلائل متعدد دیگر باید پروتئین از نوع مرغوب به این بیماران داد البته پروتئین افزون تر خود عوارضی چون نیاز به درمان بیشتر و افزایش پتاسیم و فسفر را به همراه دارد. توصیه می شود روزانه ۲/۱- ۱ گرم پروتئین برحسب هر کیلو وزن به بیماران داده شود « برای یک انسان ۶۰ کیلویی حدود ۱۵۰-۱۳۰ گرم گوشت پخته بدون چربی و استخوان نیاز است.» علت مرگ در ۵۰% بیماران دیالیزی عوارض قلبی عروقی متاثر هیپرلیپیدی است.
این بیماران دچار هیپرلیپیدمی نوع IV منتشر یعنی تری گلیسیرید ، CDLVLDL هستند برای پایین آوردن لیپید خون این بیماران رژیم غذایی توصیه می شود زیرا داروهای موجود ضد لیپید ایجاد عوارض کبدی شدیدی در این بیماران می کند و فقط در تری گلیسیرید بالاتر از mg / dl ۱۰۰۰ می توان دارو داد آن هم با دز بسیار کم اما مهم ترین مسئله در تغذیه این دسته از بیماران کالری کافی روزانه یعنی ۳۵-۳۰ کیلوکالری بر حسب وزن بدن است.
علاوه بر مسائل ویتامین ها که گفته شد ناگفته نماند که درمان با دیالیز ویتامین ها و املاح محلول در آب را با خود می برد لذا طبق جدول زیر رژیم غذایی روزانه این بیماران تعیین می گردد.
جدول غذایی روزانه بیماران تحت درمان، همودیالیز ۱۲ ساعت در هفته و تحت درمان، با درمان صفاقی CAPD
کالری
۳۵ کیلو کالری برای هر کیلو وزن شرط عدم چاقی
پروتئین
۲/۱- ۱ گرم برای هر کیلو وزن از شروع دیالیز نگهدارنده
چربی
۴۰-۳۰ درصد کالری بدن از چربی های اشباع و غیر اشباع مصرف شود.
کربوهیدرات
۷۰-۶۰ درصد کالری بدن
فیبر
۲۵-۲۰ گرم
کلرورسدیم افزودنی
۵/۱- ۱ گرم
پتاسیم
۷۰-۴۰ میلی اکی والان
فسفر
۱۵-۱۰ میلی گرم برای هر کیلووزن بدن
کلسیم
۳۰-۲۰ میلی گرم برای هر کیلو وزن بدن
منیزیوم
۳۰۰-۲۰۰ میلی گرم
آهن- روی
۱۵-۱۰ میلی گرم ( هر کدام)
آب
۱۵۰۰-۱۰۰۰سی سی
ویتامین ها
در حد مجاز « ویتامین های محلول در چربی ضروری نیستند.»
رژیم غذایی در نارسایی حاد کلیه
بیماران دچار نارسایی حاد کلیه به سه دسته تقسیم می شوند.
- بیماران غیر الیگوریک
- الیگوریک غیر کاتابولیک
- بیماران کاتابولیکبا توجه به وضعیت عمومی بیمار تغذیه از راه دهان و یا از راه لوله و یا تزریقی خواهد بود به طور کلی بیماران دچار نارسایی حاد کلیه به دلائل مختلفه می توانند دچار سوء تغذیه شوند. عدم تغذیه کافی، عدم جذب کافی، خرابی پروتئین به دلائل متعدد، عدم ساخت و پرداخت پروتئین ها و نیز وجود مواد کاتابولیکی زیادی از جمله PTH – گلوکاگن- کورتیزول و کاهش موادی مثل انسولین و (IGF ) Insulin Growth Factor موجب می شوند که بیمار دچار نارسایی حاد کلیه بیمار کاتابولیک ( سوخت زیاد) باشد و مانند همه بیماران کاتابولیکی نیاز به کالری و پروتئین بیشتر دارند و حتی عده ای معتقدند که این روش تغذیه در سیر و بهبودی بیماران نقش بسزا و خیلی مفیدی دارد.
در این خلاصه ابتدا از آب و الکترولیت پس از آن، پروتئین و کالری صحبت خواهد شد اولین اقدام درمانی بجا و منطقی رسانیدن حجم کافی به بیمار است که این حجم با محاسبه حجم های از دست رفته پیدا « ادرار- مدفوع- ترشح معدی- ترشحات زخم و سوختگی -» با اضافه حجم ناپیدای از دست رفته روزانه « تنفس- پوست و ... » با در نظر گرفتن وضعیت بیمار و محیط مثلا تعریق – تب- استفاده از ماشین تنفس مصنوعی و با احتساب مقدار مایع غذاهای خنک و آب ایجاد شده از سوخت و ساز مواد در بدن که حساب سرانگشتی روزانه حداکثر ۴۰۰-۳۰۰ گرم وزن بیمار کم می شود و نیز محاسبه مقدار مایعات با در نظر گرفتن هیپوهیپرناترمی در بیمار.
دادن الکترولیت ها مثل سدیم- پتاسیم- فسفر- منیزیوم- بی کربنات- ویتامین ها و مواد مورد نیاز بدن که در نارسایی مزمن کلیه گفته شد.
اقدام بعدی رساندن کالری کافی است.
دردسته بعدی بیماران دچار نارسایی حاد کلیه در گروه اول که معولا در دو هفته به مرحله رکاوری ( بازگشت سلامتی) می رسند نیاز چندانی به کالری و پروتئین افزون ندارند البته بیمارانی هستند که نیازمند دیالیز نیستند و به شرط آنکه یک هفته قبل از شروع نارسایی حاد کلیه دچار سوء تغذیه نباشند می توان در روزهای اولیه کالری کمتر حدود ۴۰۰ کیلوکالری به بیمار رساند. البته اتفاق نظری نیست و بعضی معتقدند که تا ۱۵۰۰ کیلوکالری می توان داد و این کالری از فند تامین می شود و پس از ۳-۲ روز اول ضمن دادن پروتئین مورد نیاز طبق جدول از کالری بیشتری در محاسبه رژیم غذایی برخوردار خواهد بود.
در دادن قند مشکل مقاومت به اثر انسولین در این بیماران است که با وجود سطح بالای انسولین مصرف قند عضلات کم می شود و اسید آمینه ها می سوزند که کاناپولیسم پروتئین سطح اوره خون را بالا می برد و بیمار نیاز به دیالیز پیدا می کند و معتقدند که محاسبه کالری اگر مصرف قند بیش از ۵ گرم برای هر کیلو وزن باشد قند اکسیده نشده و به لیپولیز افزوده می گردد که خود موجب انفیلتراسیون چربی در کبد هیپرکالمی خواهد شد لذا توصیه می شود پس از ۴۸ ساعت از امولوسیون چربی همراه قند داده شود.
ناگفته نماند که توصیه می شود با توجه به سوء جذی کافی در بیماران اورمیک بهتر است مقداری از تغذیه تزریقی باشد.
در تزریق مشکل اولیه دادن حجم بیشتر است. با توجه به اسمولاریته مواد تزریقی حداکثر ۶۰۰ میلی اسمول را می توان داد و آن هم باید از عروق محیطی دور باشد.
امروزه از محلولهای چربی ۱۰% و ۲۰% می توان استفاده کرد و ۴۰% کالری مورد نیاز را می توان از آنها به دست آورد. منتهی اگر بیمار تری گلسیرید بالای mg / dl ۴۰۰ باشند و یا دچار اختلاف انعقادی باشد و اسیدوز مقاوم به درمان، PH کمتر از ۲/۷ داشته باشد و بیمارانی که اختلاف عروقی دارند باید در مصرف آن احتیاط نمود.
و اما اساسی ترین مساله در تغذیه بیماران دچار نارسایی حاد کلیه برنامه ریزی جهت پروتئین هاست. در نارسایی حاد کلیه در مراحل اولیه مصرف و مقدار اکسیژن در ناحیه پروگزیمال خیلی کم است و نیاز به اکسیژن ناحیه را بیشتر می کند در نتیجه موجب اختلال بیشتر توبول می شود. شاخص دیگر نارسایی حاد کلیه کاتابولیسم بیش از حد پروتئین ها، در نتیجه ایجاد تعادل منفی ازت است و مانند هر حالت هیپرکابولیسم دیگری اسید آمینه از عضلات آزاد می شود ولی ساخت اسید آمینه جایگزین آن ناقص است.
در نارسایی کلیه ساخت پروتئین های اصلی و مهم مختل می شود و دادن اسید آمینه های مختلف جایگزین نخواهد بود و با شکستن سریع تر، نیاز به دیالیز را می افزاید از طرفی خود توکسمی اورمی و دیالیز ترانسپورت اسید آمینه را هم مختل می کند و مقاومت به انسولین که پروتئین سازی عضلات بستگی مستقیم به آن دارد. همه در اختلال متابولیسم پروتئینها نقش دارند.
محلولهای امینو اسید تزریقی و خوراکی مختلفه ای در بازار است که قابل مصرف با محاسبه طبق جدول هستند ولی حتما محلولهای اسید آمینه باید با محلولهای غلیظ قندی مصرف شوند تا بدن اسید آمینه را برای تامین کالری نسوزاند.
در مورد مصرف هورمون های رشد انسولین کارتنین و ... صحبت زیاد است ولی نقش قطعی هیچکدام تعیین نشده در نتیجه فعلا جای رسمی در تغذیه ندارند.
توصیه می شود از روز چهارم و پنجم نارسایی حاد کلیه با احتساب مایعات در حد نیاز به بیمار کالری و پروتئین داده و در اولین فرصت مناسب تغذیه از راه دهان نیز آغاز گردد.
دسته اول- « بیماریهای غیر کاتابولیک»
« مسمومیت های دارویی- پره رنال- کنتراست مدیا- تزریق خون و ...»
مقدار کالری روزانه ۲۵-۲۰ کیلوکالری برای هر کیلو وزن
مقدار پروتئین روزانه ۶/۰ – ۵/۰ گرم بر حسب وزن بدن از اسید آمینه های اصلی و غیر اصلی.بیماران کاتابولیک
« سپتی سمی- صدمات بدن- پریتونیت- جراحی های سبک»
مقدار کالری روزانه ۳۵-۳۰ کیلو کالری بر حسب هر کیلو وزن
مقدار پروتئین روزانه ۱- ۷/۰ گرم بر حسب وزن بدن
بیماران کاتابولیک شدید « که روزانه ۴-۳ میلی گرم در دسی لیتر کرانتین خون افزوده می شود.» « تروماهای شدید – سوختگی وسیع – سپتی سمی های شدید- جراحی های سنگین » مقدار کالری روزانه ۵۰-۳۵ کیلوکالری برحسب هر کیلو وزن بدن مقدار پروتئین روزانه ۵/۱- ۲/۱ گرم بر حسب وزن بدن .
تغذیه در سندرم نفروتیک
می دانیم در این سندرم مقدار زیادی از پروتئین های بدن از طریق ادرار از دست می رود ولی با رژیم غذایی پرپروتئین این کمبود جبران نمی شود و بر عکس هر وقت پروتئین افزودن داده شود مقدار پروتئین وری بیشتر و در نتیجه عوارض دفع کلیوی پروتئین برتوبولها و نسج کلیه افزون تر خواهد بود و این نتیجه بر اثر مطالعه تغذیه بیماران با محلولهای پروتئین های صفاقی که در این موارد مصرف می شد به دست آمده است.
از طرفی می دانیم این بیماران دچار هیپرلیپیدمی می شوند که لازم است در رژیم غذایی آنها منظور شود و یعنی قبل از اینکه علائم کلینیکی و پاراکلینیکی هیپرلیپیدمی ایجاد شود چون در صورت هیپرلیپیدمی نیاز است درمان دارویی بگیرند توصیه می شود طبق جدول زیر رژیم غذایی این بیماران تنظیم شود.
روزانه ۳۵-۳۰ کیلوکالری برای هر کیلو وزن بیمار محاسبه شود. به شرط آنکه اضافه وزن نباشد و ادم بیمار اصلاح شده باشد که این کالری از چربی ها تامین شود و بقیه از کربوهیدرات و در تامین نوع چربی ها هم باید دقت شود. یعنی:
۴۰% چربی اشباع شده
۳۰% چربی از نوع غیر اشباع پلیاستاریک
۱۰% چربی از نوع غیر اشباع مونواستئاریک
۲۰% چربی از نوع لینولئیک
مطلقا کلسترول داده نشود
کربوهیدرات انواع مختلفه به کار برده شود. در مورد پروتئین خیلی ها معتقدند که پروتئین های گیاهی « سویا» بهتر از پروتئین های حیوانی است ولی به طور کلی می توان از هر دو نوع پروتئین ۱- ۸/۰ گرم بر حسب هر کیلو وزن بدن پروتئین به بیمار روزانه داد.
مقدار نمک مصرفی روزانه۲-۵/۱ گرم بیشتر نباشد. مقدار مواد و املاح و ویتامین ها در رژیم غذایی تامین شود.
رژیم غذایی در بیماران دچار سنگ کلیه
امروزه ثابت شده است که سنگهای ادراری منشاء و انواع متعددی دارند و رژیم غذایی تا حدی بسیار قلیل کمک کننده در درمان سنگ سازی است و بر خلاف گذشته دیگر اعتقاد عمیقی بر رعایت و ممنوعیت غذا نیست و مهم تر از آن مصرف مایعات کافی و کالری مناسب مطرح می شود.
خوردن مایعات با توجه به اینکه غلظت ادراری را کم می کنند در نتیجه املاح و میکروبها موجود نیز رقیق شده و کار آیی خود را از دست می دهند و از طرفی با تغییر در فیزیولوژی مدولای کلیه و نیز با افزایش حرکات در سیستم ادراری می تواند مؤثر باشد.
مقدار مصرف مایعات روزانه باید ۳-۲ لیتر باشد که این مقدار باید به طور متناسب در طول مدت روز تقسیم شود حتی توصیه می شود در این گونه بیماران در نیمه خواب نیز مایعات خورده شود و به طوری که وزن مخصوص ادرار در طی شبانه روز هر زمانی در حد ۱۰۲۰ – ۱۰۱۸ باشد بنابراین بیمارانی که عرق زیاد می کنند ویا در شرایط گرم تری به سر می برند و کار آنها با فعالیت سنگین بدنی همراه است و یا اختلال گوارشی دارند باید آب بیشتری بخورند که حجم کافی ادرار با وزن مخصوص فوق داشته باشند.
مسئله مهم دیگر مصرف انواعی از غذاهاست که در اسید و یا بازی کردن ادرار نقش دارند می دانیم بعضی از املاح در محیط اسیدی کریستالیزه می شوند و بعضی در محیط قلیایی مثلا برای سنگ اسید اوریک قلیایی کردن ادرار توصیه می شود و یا برای سنگهای سیستینی هم همین طور، زیرا در محیط اسیدی کریستالیزه می شوند و حتی گاهی با درمان ادرار را قلیایی و اسیدی می کنند به هر جهت مهمترین غذاهای اسیدی کننده مواد پروتئینی است و قلیایی کننده ها سبزیجات و میوه جات هستند که لیمو نقش شاخصی در این میان دارد .
رژیم غذایی در سنگ ها « پرهیز»
اعتقاد بر این است که شاید تنها جایگاه رژیم در جلوگیری از سنگ های کلسیمی است که چنانچه بررسی علتی اولیه و رفع ان موفقیتی نداشت محدودیت مصرف کلسیم زیاد است و نیز باید با کمتر نمودن مصرف کلسیم مصرف کلرورسدیم را هم کم نمود.
مهمترین مواد غذایی دارای کلسیم پنیر و پروتئین های حیوانی است.
اما گاهی اعتقاد بر این است که به جهت عدم جذب کلسیم از روده موادی که علاقه زیادی به باند با کلسیم دارند می دهند. مثلا غذاهای دارای اگزالات زیاد.
در نتیجه در نوشتن رژیم غذایی تفاوت های زیادی به چشم خواهد خورد که ممکن است بیما ررا دلسرد نماید در مورد سنگ های با منشاء اسید اوریک که محدودیت غذایی چندان مفید نیست ولی بعضی مطالعات اثرات خوبی را در رعایت رژیم غذایی تایید می کنند ولی به طور کلی محدودیت رژیم غذایی به مصرف پروتئین حدود ۱۰۰-۹۰ گرم در روز یعنی ایجاد حداقل پورین و نیز قلیایی کردن ادرار با غذا و چنانچه نیاز باشد مصرف موادی چون جوش شیرین .
در سنگ های سیستنی بهترین رژیم غذایی آب درمانی است و قلیایی نمودن ادرار مع الوصف پرهیز از غذاها مثل حبوباتف آجیل، مرغ و تخم مرغ توصیه می شود. در مواردی که نوع سنگ نتوان به طور دقیق تعیین نمود. رژیم غذایی با پورین کم و اگزالات کم توصیه می شود ولی به طور کلی مصرف مایعات در کلیه ها سنگ ساز مفید است.

د کتر آمری نیا    

  تحقیقات جدید محققان ثابت کرده است که نوشیدن آب پرتقال بیش از هر مرکبات دیگری انسان را از خطر ابتلا به سنگ کلیه دور نگه می‌دارد.
رویترز،محققان مرکز بهداشت آمریکا با همکاری استادان دانشگاه تگزاس پس از چندین هفته تحقیق دریافتند که آب پرتقال برای جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه بسیار مفید است.
این افراد با آزمایش روی ۱۳ نفر که سابقه ابتلا به سنگ کلیه داشتند دریافتند که زمانی که آنها در طول هفته مقدار بیشتری آب پرتقال به جای آب و یا آب لیمو می‌نوشند به شکل قابل توجهی بلورشدن اوریک اسید در بدن آنان کاهش یافته و در نتیجه خطر سنگ کلیه در بدنشان کاهش می یابد.
این در حالی است که تا کنون دانشمندان بر این باور بودند که شربت آبلیمو از ابتلا به سنگ کلیه می‌کاهد، اما تحقیقات جدید نشان داده است که آبلیموها حاوی یون هیدروژن و آب پرتقال‌ها حاوی یون پتاسیوم هستند که یون پتاسیوم برای بدن و جلوگیری از سنگ کلیه مفیدتر به نظر می‌رسند.
گفتنی‌است کاهش کلسیوم و همچنین رژیم غذایی مناسب و نوشیدن آب فراوان می‌تواند برای جلوگیری از سنگ کلیه مفید باشد.    

  به احتمال زیاد تاكنون اصطلاح سوند ادراری را در بیمارستان ها و مراكز پزشكی درمانی زیاد شنیده‌اید و حتما حداقل تا این حد در مورد آنها می‌دانید كه این وسایل برای تسهیل و كمك به روند ادراركردن به‌كار می‌روند اما به‌طور قطع نكات مبهم و نادانسته‌های زیادی هم در مورد آنها دارید. به‌طور مثال آیا می‌دانید كه سوندها انواع مختلفی دارند و هركدام از آنها كارایی و روش مصرف متفاوتی می‌توانند داشته باشند؟
سوندها به‌طور كلی لوله‌های باریكی هستند كه وارد دستگاه ادراری می‌شوند تا تخلیه ادرار را تسهیل كنند. با این حساب موارد مصرف اصلی سوندها زمانی است كه به هر دلیل تخلیه ادرار به شكل مناسب صورت نمی‌گیرد. به‌طور مثال درنظر بگیرید كه در یك فرد مسن به علت بزرگ‌شدگی خوش‌خیم و یا حتی برعكس سرطان پروستات، مسیر ادرار مسدود شده باشد.
این مساله باعث می شود كه ادرار نتواند به راحتی تخلیه شود و بنابراین در مثانه تجمع پیدا كند. این تجمع ادرار در مثانه نه تنها برای بیمار درد و احساس ناراحتی به همراه دارد بلكه اگر برای مدت طولانی باقی بماند می‌تواند با واردآمدن فشار روی كلیه‌ها، عملكرد آنها را نیز تخریب كند. در این حالت تنها كاری كه می‌توان كرد این است كه به هر شكل ممكن امكان تخلیه ادرار از مثانه را فراهم كرد. پزشكان در این موارد سعی می‌كنند تا از سوندها یا همان كاتترهای ادراری استفاده كنند و بدین ترتیب یا راه معمول دفع ادرار را باز كنند و یا راه جدیدی برای دفع ادرار ایجاد كنند. سوندها از دو جنبه مهم با یكدیگر تفاوت دارند:
۱) نوع و محل قرارگیری،
۲) و مدت زمان باقی‌ماندن در محل.
● سوندهای ساده یا نلاتون
این سوندها در واقع لوله‌های پلاستیكی بسیار نرم و انعطاف‌پذیری هستند كه در داخل آن مجرایی برای عبور مایعات، و به طور مثال ادرار، وجود دارد. زمانی كه به دلایلی مسیر طبیعی ادرار مسدود می‌شود، این سوندها به داخل مجرای ادرار كار گذاشته می‌شوند تا با كنارزدن محل انسداد، به درون مثانه برسند. پس ادرار موجود در داخل مثانه از درون مجرای موجود در داخل این سوند می‌تواند به راحتی به بیرون تخلیه شود. تنها مساله‌ای كه در مورد این سوندها وجود دارد این است كه سوند پس از تخلیه ادرار باید خارج شود اگر دفعات بعد باز هم برای تخلیه ادرار به كمك این سوند نیاز باشد، باید دوباره كار گذاشته شود.
● سوند فولی
این سوندها در انتهای خود، یعنی در بخشی از سوند كه پس از عبور كردن از مجرای ادرار به درون مثانه می‌رسد، كیسه كوچكی دارند. این كیسه كوچك ازطریق یك مجرای بسیار باریك در بدنه سوند با سوراخی كه در انتهای دیگر سوند وجود دارد در ارتباط است. بدین‌ترتیب پزشك یا پرستار می‌تواند ازطریق این سوراخ به مقدار مناسب مایع به داخل بفرستد و از این طریق كیسه كوچك پر از هوا شده و به قدری بزرگ می‌شود كه دیگر امكان عبور آن از مجرای ادرار بیمار وجود ندارد و بنابراین سوند دیگر امكان خارج شدن از مثانه را ندارد.
پس هر زمان كه بخواهند سوند را برای مدت طولانی در مثانه نگه دارند می‌توانند از این روش استفاده كنند، چرا كه سوندهای معمولی فورا لیز می‌خورند و از مثانه خارج می‌شوند اما این سوندها به‌علت گیركردن بادكنك در ابتدای مجرا، هیچ‌گاه خارج نمی‌شوند مگر اینكه پزشك یا پرستار با یك سرنگ بادكنك را خالی كند. اما نكته مهم این است كه این بادكنك تنها باید زمانی باد شود كه بادكنك و سر داخلی سوند به‌طور كامل در مثانه قرار گرفته است. مثانه حجم بسیار زیادی دارد و بادكنك در داخل آن می‌تواند به راحتی و بدون آسیب‌رساندن به بیمار باد شود. اما اگر این بادكنك و سر داخلی سوند در داخل مجرا باد شود و متسع شود با توجه به اینكه قطر مجرا كوچك است به تدریج باعث پاره‌شدن و آسیب‌ وسیع به مجرا می‌شود.
پس این سوندها هیچ‌وقت نباید توسط فرد ناآشنا كار گذاشته شوند و كارگذاری آنها حتما باید توسط فرد آشنا به این روش مثل یك پرستار باتجربه یا پزشك صورت گیرد. خارج‌سازی این سوندها هم حتما باید توسط همین افراد صورت گیرد. هیچ‌وقت نباید سعی كرد كه این سوندها را با زور و كشیدن از جا خارج كرد چرا كه بادكنكی كه در انتهای آن در داخل مثانه باد شده است در هنگام خروج به‌علت قطر زیاد خود آسیب به مجرا وارد می‌كند كه با خونریزی همراه می‌شود.
● سوند فوق عانه‌ای
این سوندها كه در اصطلاح پزشكی سوند سوپراپوبیك هم نامیده می‌شوند، نسبت به دو نوع سوند قبلی كمتر به كار گرفته می‌شوند. برخلاف دو نوع سوند قبلی كه برای كارگذاری آنها، لوله از درون مجرای ادرار رد می‌شد، در این موارد سوند از پوست قسمت‌های پایینی شكم وارد مثانه می‌گردد. یعنی توسط پزشك یا جراح سوراخی در پوست پایین شكم ایجاد می‌شود و سپس سوند از پوست و بافت‌های روی مثانه رد می‌شود تا به داخل مثانه برسد.
● سوندهای داخلی
در تمام سوندهایی كه تاكنون گفتیم یك سر سوند خارج از بدن بیمار است تا ادرار را از مثانه به بیرون تخلیه كند. اما باید گفت سوندهایی هم وجود دارند كه در آنها هر دو سر سوند در داخل بدن بیمار است. به‌طور مثال درنظر بگیرید كه انسدادی در فاصله بین كلیه تا مثانه ایجاد شود. این مساله باعث می‌شود كه ادرار نتواند از كلیه به مثانه برسد تجمع ادرار در كلیه مربوطه باعث آسیب رسیدن به نسج كلیه و تخریب آن و در ضمن علائمی مثل درد و ناراحتی در پهلوی همان سمت می‌شود. تنها راه این است كه به نحوی امكان دفع ادرار از آن كلیه فراهم شود. برای این منظور ۲ كار می‌توان انجام داد:
۱) نفروستومی: در این روش مثل سوند سوپراپوبیك لوله را از پوست پهلوها رد می‌كنند (پس باز هم به سوراخ‌كردن پوست نیاز پیدا می‌شود) و لوله را به درون لگنچه كلیه می‌رسانند تا ادراری كه در آنها جمع می‌شود از این مسیر به بیرون بدن دفع شود.
۲) سوند :j-j این سوندها از یك طرف در درون مثانه قرار می‌گیرند و از طرف دیگر به لگنچه كلیه می‌رسند. با این حساب هرگونه انسدادی كه در بین راه كلیه تا مثانه وجود دارد را از سر راه برمی‌دارند و این امكان را برقرار می‌كنند كه ادرار بدون ممانعت از كلیه به مثانه برسد.
بقیه مراحل دفع ادرار با این حساب مثل حالت عادی نیازمند دفع ادرار توسط فرد است. كارگذاری این ابزارها نیازمند یك جراحی كوچك است پس از انجام جراحی، دیگر فرد نه سوند خود را می‌بیند و نه وجود آن را د ر بدن خود حس می‌كند.
● نكات قابل توجه در مورد سوندها
سوندها ابزارهایی خارجی هستند كه برای كمك به دفع ادرار به درون بدن وارد می‌شوند. پس همیشه نیاز است كه در مورد آنها موارد خاصی را رعایت كرد:
۱) تجویز و تعیین نیاز به كارگذاری سوند حتما باید طبق صلاحدید و نظر پزشك باشد. هیچ‌وقت به‌طور سرخود و بدون مشورت با پزشك برای خود یا اطرافیان خود سوند نگذارید.
۲) سوندها بروز عفونت ادراری را تسهیل می‌كنند. پس همیشه در مورد آنها باید تمام مسائل بهداشتی به‌طور دقیق رعایت شوند.
۳) به سوندها معمولا كیسه‌ای متصل می‌شود تا در آن ادرار جمع‌آوری شود. سعی كنید هرچه سریع‌تر ادرار موجود در داخل این كیسه‌ها را خالی كنید تا محیط مناسبی برای رشد میكروب فراهم نشود.
۴) همان‌طور كه گفته شد در افرادی كه سوند دارند عفونت ادراری راحت ایجاد می‌شود. پس اگر علائمی مثل درد كلیه ها یا پایین شكم یا تب ایجاد شد، حتما هرچه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنید.
۵) گاهی پزشك برای پیشگیری از سوارشدن عفونت بر روی سوند ادراری، ترجیح می‌دهد كه برای بیمار آنتی‌بیوتیك مصرف كند. در این موارد سعی كنید آنتی‌بیوتیك‌ها به‌طور مرتب مصرف شوند.
۶) در صورت مشاهده خون، لخته، چرك یا تغییر رنگ در ادراری كه در كیسه ادرار جمع شده است، وضعیت را هرچه سریع‌تر به اطلاع پزشك معالج برسانید.
۷) هیچ‌گاه سر خود و بدون مجوز پزشك اقدام به خارج‌سازی سوند نكنید. به‌دنبال این كار ممكن است احتباس ادراری رخ دهد كه بسیار دردناك و آسیب‌رسان است. در ضمن برخی از سوندها، نظیر سوندهای فولی كه پیش از این توضیح دادیم برای خارج‌سازی نیاز دارند كه در ابتدا بادكنك آنها تخلیه شود. بدون این كار، بادكنك در هنگام خروج مجرای ادراری را پاره می‌كند. پس خروج آنها را به فرد خبره در این زمینه واگذار كنید.
۸) برخی افرادی كه توانایی تخلیه ادرار را از دست داده‌اند نیاز دارند كه هرچند ساعت یك بار برای خود سوندگذاری كنند. این روش كه تخلیه متناوب و پاكیزه ادرار نام دارد، برای سلامت كلیه و مجاری ادراری این افراد ضروری است و این افراد نباید این كار را در فواصل مورد نظر فراموش كنند. در ضمن چون این كار ممكن است برای مدت‌های طولانی لازم باشد، باید یاد بگیرند كه این كار را با حداقل آسیب، پس از مصرف میزان كافی از مواد لغزنده و نرم‌كننده و نیز با رعایت كامل شرایط استریل انجام دهند. ‌     دكتر محمد موسوی ‌ علی حسینی
  روزنامه سلامت
 

  - چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟
- با وجود احساس شدید نیاز به ادرار کردن، مقدار کمی ادرار دفع می‌شود.
- تکّرر ادرار، سوزش ادرار، درد، یا ناراحتی همراه با احساس دفع ادرار است.

- احساس دفع ادرار نشانهٔ چیست؟
اجبار به دفع ادرار مانند خواب‌آلودگی یا گرسنگی است. ولی گاهی فشار وادار به رفتن به دستشوییتان می‌کند اما ادراری دفع نمی‌شود یا بسیار کم است. معمولاً چیزی مانع جریان ادرار شده یا مجرای ادرار را تحریک کرده است.
در حالت عادی، دستور تخلیه با اجازهٔ مثانه صادر می‌شود که یک کیسهٔ تو خالی است و ادرار از کلیه‌ها به آن می‌ریزد. وقتی مثانه پر شود، پیامی به مغز می‌فرستد تا دستور تخلیه ادرار بدهد.
اما بعضی تحریک‌کننده‌ها می‌توانند مثانه را گول بزنند. الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل قهوه و چای مثانه را تحریک می‌کنند.
تنش یا اضطراب هم شبکهٔ عصبی را گمراه کرده و ممکن است احساس نیاز به دفع ادرار را القا کند.
عفونت‌ها هم مجاری ادراری را تحریک کرده و از علل شایع احساس دفع ادرار هستند. عفونت چه کلیه را گرفتار کند یا مثانه، میزراه، مهبل، یا پروستات، به هر حال، یا تولید ادرار را تحریک می‌کنند یا احساس نیاز به دفع آن را. عفونت‌ها سوزش ادرار هم دارند. یک عفونت کمتر شناخته شده به نام التهاب بینابینی مثانه احساس تقریباً مداوم نیاز به دفع ادرار را همراه با درد و ناراحتی به‌وجود می‌آورد.
یبوست هم می‌تواند جریان ادرار را بند آورد. راست روده مجاور مثانه است. گاهی نیاز به ادرار کردن دارید، ولی پر بودن راست روده مانع دفع آن می‌شود.
سنگ کلیه، سنگ مثانه، و بزرگ شدن پروستات هم جریان ادرار را بند می‌آورند. در این حالت، مثانه کاملاً تخلیه نشده و زود دوباره پر می‌شود. اگر این مشکل درمان نشود، دفع ادرار بسیار سخت شده و بی‌اختیاری را به‌دنبال دارد.

- درمان احساس رفع ادرار
اگر قرار باشد با هر احساس دفع ادرار به دستشوئی بروید، به‌زودی حجم مثانه را کوچک کرده و احساس دفع را بیشتر خواهید کرد. بنابراین، باید راه حل دیگری پیدا کرد.
خود را شل کنید. گرچه عجیب به‌نظر می‌رسد، ولی وقتی فشار دفع ادرار دارید، سعی در مقاومت با آن نکنید. در عوض خود را شل کنید. با این کار فشار انقباضی ماهیچه‌های روی مثانه را برداشته و از احساس فشار آن می‌کاهید. وقتی احساس دفع می‌کنید، بنشینید و با چشمان بسته چند نفس عمیق بکشید. اما مواظب باشید ماهیچه‌های لگن را که مسئول جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار هستند شل نکنید.
اسفنکتر را محکم کنید. همان پیامی که اسفنکترهای لگنی را محکم می‌کند، مثانه را هم شل می‌کند. ظرف یک دقیقه احساس دفع ادرار موقتاً برطرف می‌شود.
یادداشت کنید. با یادداشت کردن آنچه که می‌خورید و زمان احساس دفع ادرار می‌توانید خوارکی‌هائی را که باعث احساس فشار می‌شوند پیدا کرده و آنها را از برنامهٔ غذائی حذف کنید یا کمتر بخورید.
عفونت را درمان کنید. خوردن آنتی‌بیوتیک‌ به مدت چند روز عفونتی را که احتمالاً باعث احساس دفع ادرار شده است برطرف می‌کند. پزشک آنتی‌بیوتیک لازم و مقدار مصرف آن را تجویز می‌کند.
 

  ادرار از موادی تشكیل می شود كه در نفرون ها بر اثر تصفیه خون ایجاد شده اند. هر كلیه حدود یك میلیون نفرون دارد. هر نفرون از مجموعه ای از مویرگ های باریك به نام گلومرول و لوله ای به نام لوله كلیوی تشكیل می شود. این لوله ۳ قسمت دارد: لوله پیچیده نزدیك، قوس هنله و لوله پیچیده دور. خون ابتدا از گلومرول عبور می كند. دیواره های مویرگ ها، منافذی دارند كه اجازه عبور آب و ذرات كوچك (مثل نمك ها ) را می دهند، ولی ذرات بزرگتر مثل پروتئین ها و گلبول های قرمز از آنها عبور نمی كنند. مایعی كه از خون گرفته شده است و ماده تصفیه شده نام دارد، وارد لوله كلیوی می شود و در آنجا آب و سایر مواد مفید آن مثل گوكز و نمك ها در صورت لوزم به داخل جریان خون بر می گرداند.    

  وقتی وارد اتاقش شدم، شعف و شادمانی غیر قابل وصف او چنان به نظرم عجیب آمد که احساس کردم از وضعیت عادی خارج است. شاید داروهایی که مصرف می کرد، روی مغزش اثر گذاشته بود البته مقادیر بالای داروهای استروئیدی که بعد از عمل پیوند کلیه تجویز می شوند چنین آثاری دارند البته حق داشت تا این حد مشعوف و سرمست باشد. بعد از آن همه سال که با رنج و تعب تحمل کرده بود تا نوبت پیوندش برسد، طبیعی بود که این همه از خود شادی و نشاط به خرج دهد. وقتی وارد اتاقش شدم، بازوی مرا گرفت و به ادراری اشاره کرد که بعد از عمل جراحی موفق به دفع آن شده و نشانه ای بود از اینکه کلیه جدید او کارش را درست آغاز کرده است. بعد هم با هیجان گفت: «نگاه کن. یک نگاه به آن بینداز. مثل ساعت کار می کند،»
ظرف چند روز سرپا شد و دور اتاقش قدم می زد. هر کس را می دید، از فرط خوشحالی بغل می کرد. بعد هم مرخص شد تا زندگی جدیدش را آغاز کند.
من شانس داشتم که شادترین و زیباترین روز زندگی این مرد را شاهد باشم. هر چند خاطره و تصویر کسانی که سالم از بیمارستان خارج می شوند به اندازه کسانی به یاد نمی ماند که جلوی چشمانم می میرند. این تصویر شاد تا مدت ها در ذهنم ماندگار شده بود. هرچند نه در آماده سازی وی برای عمل پیوند نقش داشتم، نه در عمل جراحی حضور پیدا کردم و نه حتی مراقبت های بعد از عمل به عهده من بود اما به هر حال به همان اندازه ای که در بازگشت سلامت وی نقش داشتم، احساس موفقیت آن را لمس کردم تا جایی که یک سال از این واقعه گذشت و با وجود آنکه زمان طولانی سپری شده بود، وقتی نامش را دوباره در فهرست بیماران کلیه دیدم، کنجکاو شدم. پرستار بخش که بعد از عمل جراحی از او مراقبت کرده بود، وقت ویزیت های دوره ای او را تنظیم می کرد از فرط عصبانیت به خود می پیچید و می گفت: «اگر جلوی چشمم ظاهر شود، خودم او را می کشم،» وقتی به آزمایش هایش نگاهی انداختم، معلوم بود کلیه پیوندی هم در حال از کار افتادن است. از پرستار پرسیدم، گفت: «چند هفته ای بود که دیگر به کلینیک نمی آمد و هر چه تلفن می کردم، جواب نمی داد.»
از قرار معلوم چند وقتی بود که دیگر به مصرف داروها ادامه نداده بود. به هر حال سیستم ایمنی بدن انسان کلیه غریبه را به عنوان دشمن می شناسد و اگر داروهای تضعیف کننده ایمنی مصرف نشوند، سیستم ایمنی کلیه پیوندی را به سرعت به عنوان جسم خارجی شناخته و درصدد دفع آن برمی آید. بله در مورد این بیمار هم همین اتفاق در حال وقوع بود.
دوباره در بیمارستان پذیرش شد تا کلیه در حال از بین رفتن وی، عملکرد صحیح خود را بازیابد. من هم که خود را در موفقیت شریک می دانستم، اکنون با دیدن این وضع داوطلب شدم از عضو پیوندی نمونه برداری (بیوپسی) کنم. خیلی مایل بودم بدانم که چرا این عمل بعد از یک سال با شکست مواجه شده است. او دوره درمانی بعد از پیوند را به آرامی طی کرده بود. داروهایی که مصرف می کرد، عوارض جانبی قابل توجهی ایجاد نکرده بود. پوشش بیمه ای وی هم عالی بود و از لحاظ پرداخت هزینه ها هیچ مشکلی نداشت، خانواده او نیز با عشق و محبت از وی حمایت و مراقبت به عمل آورده بودند. تنها کاری که باید می کرد این بود که روزانه دو قرص مصرف کند تا مجبور نباشد مثل سال های گذشته دیالیز چهارساعته را تحمل کند. او هیچ منعی در مصرف هیچ نوع خوراکی و نوشیدنی نداشت. می توانست با آن کلیه پیوندی راحت بخوابد و به مسافرت برود و دغدغه دیالیز نداشته باشد، به شرط آنکه در خوردن آن قرص ها کوتاهی نکند. وقتی منتظر جواب بیوپسی بودیم، لب به سخن گشود. از خودش خجالت می کشید که چرا در خوردن آن قرص ها کوتاهی و از ویزیت ماهانه دکتر اجتناب کرده است. مدتی طول کشید تا اینکه حالش رو به وخامت گذاشت. حتی اگر کمی زودتر از این خجالت یا حس کوتاهی دست برداشته بود، کمی امید بیشتر بود. به قول خودش این کوتاهی از زمانی شروع شد که یک یا دو بار به طور سهوی خوردن قرص را فراموش کرده بود. بعد هم دیده بود که وقتی سر موعد قرص اش را مصرف نکرده، هیچ اتفاقی برایش نیفتاده و با خود گفته بود حتماً خوب شده و دیگر احتیاجی به ادامه ندارد. به گفته خودش «گویی از زندان آزاد شده است» و در توصیف این شرایط می گوید: «نگاهی به پشت سرت می اندازی و می بینی که کسی در تعقیب تو نیست و کسی تو را نمی پاید. احساس بدی هم از نخوردن دارو به تو دست نمی دهد و با خود فکر می کنی آزاد شده ای.» خب چند هفته ای گذشت و احساس بدی هم به وی دست نداد، و با خود گفت: «دیگر حالم خوب شده است.» شاید می خواست از قید رفتن نزد پزشک رها شود. مگر قرار نبود با کلیه جدید دیگر از شر دیالیز و این بیماری خلاص شود؟
من از او عصبانی بودم چون او همه تلاش ها را نادیده گرفته بود و همه زحمات را به هدر داده بود. از او عصبانی بودم چون از کلیه ای که خیلی ها برای داشتنش ملتمسانه انتظار می کشند، به درستی نگهداری نکرده بود. من از او عصبانی بودم که نه تنها به جان خود رحم نکرده بلکه زحمات دیگران را به باد داده است.
من به این درک رسیده ام که نکته عمیقی در مورد بیمار بودن هست که من به درستی درک نکرده ام، با اینکه هر روز با بیماران زیادی سر و کار دارم. برای کسی مثل من و شما که بیمار نیستیم، گفتن این جمله آسان است که همه چیز از قانون علت و معلول پیروی می کند؛ ما معمولاً مداخله می کنیم نتایج را نام می بریم، هزینه ها و منافع را کنار هم می چینیم. برای ما خیلی ساده به نظر می رسد، با خود می گوییم خوردن دو قرص در روز است دیگر، یا اینکه حداکثر چهار ساعت باید پای دستگاه دیالیز بمانی. اما از نظر بیمار من وقتی قلابی از دستگاه به بدنت وصل باشد و نتوانی تکان بخوری این یک نوع بیماری است و حتی وقتی مجبور باشی هر روز دو بار قرص بخوری تا از کلیه جدیدت محافظت کند، این هم نوع دیگری از بیماری است. شاید از نظر او فقط یک راه رهایی وجود دارد و آن این است که چند روز به خود استراحت بدهد: نه قرصی، نه علائمی، نه دکتری و نه بیماری ای.     دکتر دنا ریفکین از پزشکان شهر بوستون آمریکا و فلوشیب بیماری های کلیوی. منبع: نیویورک تایمز
 

  کلیه، کارخانه تصفیه بدن است. هر میلی‌متر از خون در روز چند بار از این کارخانه عبور می‌کند و فیلترهای تصفیه کننده یا همان گلومرول‌های کلیوی سموم، ذرات و املاح اضافه و مواد زاید حاصل از سوخت و ساز سلول‌ها را از خون جمع‌آوری می‌کنند و خون تازه و تمیز دوباره وارد چرخه گردش خون می‌شود اما این سموم چه می‌شوند؟ قسمت اعظم این مواد تصفیه شده مواد حاوی نیتروژنی هستند که از متابولیسم مواد غذایی به وجود آمده‌اند. آب یا مایع اضافی خون، سدیم و پتاسیم و مواد حاصل از تخریب اسیدهای آمینه بعد از جمع‌آوری به داخل حالب ترشح می‌شوند و حالب، مثل یک ناودان این مایع را به منبعی منتقل می‌کند تا بعد از رسیدن به مقدار مناسب تخلیه شوند. این منبع همان مثانه و مایع داخل آن هم همان ادرار است...
جستجو و تحقیق کارآگاهان و بازرسان را دیده‌اید؟ وقتی بخواهند در مورد اتفاقاتی که داخل یک کارخانه و یا حتی یک خانه رخ می‌دهد بررسی کنند، یکی از کارهای آنها تحقیق و بررسی فضولات کارخانه و یا سطل آشغال خانه‌هاست. مواد دور ریختنی، باقی‌مانده مواد غذایی، ضایعات تولید و چیزهایی مثل اینها می‌تواند تا حدودی به کارشناسان بگوید که داخل کارخانه چه خبر است. آنالیز ادرار در واقع مشابه همین کار است. تحلیل و بررسی محتویات ادرار برای تعیین وضعیت بدن و علی‌الخصوص کلیه‌ها و مجاری ادرار، از راه تفسیر این آزمایش انجام می‌شود. هر کدام از شما ممکن است در طول زندگی‌تان مجبور شوید چند بار آزمایش ادرار بدهید. خواندن مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا حدودی از چگونگی تفسیر این آزمایش به ظاهر ساده سر در بیاورید.
● شرح آزمایش
به طور کلی بیش از ۱۰۰ تست آزمایشگاهی مختلف می‌توان روی ادرار انجام داد که هر کدام از آنها به منظور خاص و برای تعیین علت‌های مختلف بیماری‌های گوناگون انجام می‌شوند. بین این تست‌ها می‌توان آزمایش‌های بسیار اختصاصی را هم پیدا کرد که نیازمند دستگاه‌های پیشرفته و برای تعیین حالات بسیار خاصی از بعضی بیماری‌ها هستند اما آنالیز ادرار یا آزمایش ادرار که ساده‌ترین نوع آزمایش است معمولا برای عفونت‌های دستگاه ادرار (کلیه‌ها، حالب و مثانه)، تعیین وجود قند و ادرار در بیماران دیابتی، وجود سنگ کلیه، فشار خون بالا و بعضی بیماری‌های کلیوی و کبدی خاص انجام می‌شود. در بسیاری از بررسی‌های روتین هم آنالیز ادرار برای تعیین سلامت عمومی بدن درخواست می‌شود.
● اجزای مختلف تست ادرار
▪ رنگ (color): رنگ ادرار یکی از اجزای اصلی آنالیز ادرار است و بسته به شرایط مختلف بدن تغییر می‌کند. غلظت ادرار، میزان مایع بدن، رنگدانه‌های موجود در ادرار که از تخریب گلبول‌های قرمز و رنگدانه‌ای به نام اوروکروم به وجود می‌آیند و همچنین رژیم غذایی روی رنگ ادرار تاثیر دارند. بعضی بیماری‌ها هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهند.
ـ حالت طبیعی: طیف رنگ زرد کمرنگ تا پررنگ
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار قرمز رنگ می‌تواند به خاطر وجود خون در آن باشد. رنگ نارنجی می‌تواند به خاطر وجود ویتامین B اضافه در ادرار باشد. بعضی داروهای خاص مثل ریفامپین هم می‌توانند ادرار را نارنجی می‌کنند. رنگ نارنجی تیره تا قهوه‌ای ممکن است علامت بیماری‌های کبدی مثل زردی و یا رابدومیولیز (تخریب سلول‌های عضلانی) باشد. مصرف لبو و چغندر به ادرار رنگ صورتی ملایم می‌دهند. گاهی اوقات مصرف بعضی مواد خوراکی‌ حاوی رنگ‌های مصنوعی هم باعث تغییر رنگ ادرار می‌شوند. دیابت هم می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار شود. تعریق زیاد و از دست دادن مایع هم باعث می‌شود رنگ ادرار زرد تیره شود.
▪ شفافیت (Clarity)
ادرار به طور طبیعی شفاف است و باید بتوان از پشت شیشه‌ حاوی آن نوشته‌های یک متن را خواند اما مسایل مختلف باعث تغییر این حالت می‌شوند.
ـ حالت طبیعی: شفاف
ـ حالت غیرطبیعی: غیرشفاف
عفونت، چرک، باکتری‌های موجود در ادرار به خاطر عفونت‌ ادراری، کریستال‌ها، گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید، اسپرم، قارچ، موکوس و یا حتی عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث غیرشفاف شدن ادرار شوند البته بعضی مواقع در حالت‌های طبیعی و بدون بیماری‌ هم ممکن است ادرار غیرشفاف باشد. مصرف بعضی غذاهای حاوی چربی زیاد، فسفات یا اورات این حالت را ایجاد می‌کنند.
▪ بو (odor)
تعیین بوی ادرار هم یکی از اجزای تفسیر این آزمایش است. بوی طبیعی و معمول ادرار به خاطر وجود اسید وولاتایل است و بوی شبیه به فندق دارد اما مواد غذایی مختلف و بعضی بیماری‌ها این بو را تغییر می‌دهند.
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار بیماران دیابتی معمولا بویی قوی و شیرین شبیه به بوی استن دارد. بوی شیرین و میوه‌ای هم گاهی از ادرار این بیماران به مشام می‌رسد. بوی بسیار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری و وجود چرک در ادرار است. افرادی که ادرارشان بوی مدفوع می‌دهد ممکن است دچار فیستول روده به مثانه شده باشند. ادرار دارای بوی شربت افرا (بوی شبیه به چای شیرین) در بیماران فنیل کتون اوری دیده می‌شود. نارسایی کبدی هم باعث تغییر بوی ادرار می‌شود.
▪ وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity)
وزن مخصوص ادرار که به شکل عدد بیان می‌شود معمولا حاصل اندازه‌گیری اجزای مختلف ادرار شامل مواد دفعی و املاح است. وزن مخصوص بالا نشان‌دهنده ادرار غلیظی شده است. از این عدد برای تعیین قدرت تغلیظ و ترشح کلیه‌ها استفاده می‌شود.
ـ حالت طبیعی: اعداد بین ۰۰۵/۱ و ۰۳/۱
ـ حالت غیرطبیعی: بیماری‌های کلیوی باعث کاهش وزن مخصوص ادرار می‌شوند. همچنین مصرف بیش از اندازه مایع هم باعث کاهش این عدد می‌شود. غلیظ شدن ادرار و کمبود مایع در بدن (هنگام روزه‌داری یا تعریق زیاد) وزن مخصوص را افزایش می‌دهد. عدد وزن مخصوص به تنهایی شاخص خوبی برای تعیین سلامت نیست و باید حتما در کنار دیگر اجزای آزمایش تفسیر شود. تب، استفراغ و اسهال باعث بالا رفتن و کاهش دمای بدن، ادرار زیاد و دیابت بی‌مزه باعث کاهش آن می‌شود.
▪ PH
مثل همه آزمایش‌های شیمیایی، PH نشان‌دهنده اسیدی یا باز بودن ادرار است. بعضی اوقات میزان اسیدی یا بازی بودن ادرار در روند درمان یک بیماری موثر است و پزشک ممکن است به شما آموزش دهد که میزان PH ادرارتان را تغییر دهید. میزان دفع املاح در ادرار و وجود یون هیدروژن PH ادرار را تعیین می‌کند. اسیدی یا باز بودن ادرار در شکل‌گیری بعضی سنگ های کلیه هم موثر است.
ـ حالت طبیعی: ۶/۴ تا ۸
ـ حالت غیرطبیعی: بعضی غذاها مثل مرکبات و یا لبنیات و همچنین بعضی داروها مثل آنتی‌اسیدهای معده روی PH تاثیر دارند. استفراغ، آلکالوز تنفسی، عفونت مجاری ادراری PH ادرار را بالا می‌برد و در دیابت، اسهال، گرسنگی طولانی‌مدت و هنگام خواب PH پایین می‌آید و ادرار اسیدی می‌شود.
▪ پروتئین
(Prt یا Protein) پروتئین از آن چیزهایی است که به طور طبیعی نباید در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده یک حالت خاص و یا یک بیماری است.
ـ حالت طبیعی: منفی یا Negative یا میلی‌گرم۸۰-۵۰ در طول ۲۴ ساعت یا کمتر از ۲۵۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت بعد از ورزش شدید
ـ حالت غیرطبیعی: آسیب‌های کلیوی، عفونت ادراری، فشارخون بالا، دیابت، بیماری لوپوس گلومر ولونفریت (یک بیماری کلیوی) و سرطان باعث ورود پروتئین به ادرار می‌شوند.
اگر چه باید توجه داشت تب، ورزش شدید و بارداری هم در حالت‌های طبیعی حضور پروتئین در ادرار یا پروتئینوری را به دنبال دارند. به طور کلی وجود پروتئین در ادرار جزو آن مواردی است که نیازمند توجه ویژه پزشک است چون ممکن است مشکلات جدی‌تری را به دنبال داشته باشد. پروتئینوری اصلی‌ترین علامت بیماری کلیوی است.
▪ گلوکز (Glucose)
گلوکز، قندی است که در خون وجود دارد و غذای اصلی سلول‌ها محسوب می‌شود. به طور طبیعی مقادیر بسیار اندکی از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرایط عادی ادرار را عاری از گلوکز در نظر می‌گیرند. در صورت جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار طبیعی ممکن است مقدار این ماده کمتر از ۵/۰ گرم باشد.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: تغذیه وریدی (مثلا در مورد بیماران بستری در ICU) می‌تواند باعث وجود گلوکز در ادرار شود. دیابت کنترل نشده هم باعث می‌شود مقدار زیادی گلوکز در ادرار وارد شود. آسیب غدد فوق کلیوی، آسیب کبدی، آسیب‌های مغزی، بعضی از مسمومیت‌ها و بعضی از انواع مشکلات کلیوی هم باعث گلوکزوری یا حضور گلوکز در ادرار می‌شوند. اگر چه مثل پروتئینوری، این حالت در زمان بارداری هم می‌تواند به وجود بیاید که طبیعی محسوب می‌شود.
▪ کتون (Ketone)
وقتی چربی‌ها در بدن شکسته می‌شوند و در جریان سوخت و ساز مصرف می‌شوند کتون‌ها به وجود می‌آیند. این کتون‌ها در ادرار ترشح می‌شوند. اما به طور طبیعی هیچ کتونی نباید در ادرار دیده شود و حضور آنها نشان‌دهنده این است که بدن به جای مصرف گلوکز از چربی‌ها استفاده می‌کند.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: دیابت کنترل نشده، رژیم بدون کربوهیدرات، گرسنگی شدید یا بیماری‌هایی مثل آنورکسیا و مصرف الکل باعث حضور کتون در ادرار می‌شوند. مصرف بیش از حد آسپیرین، استفراغ طولانی‌مدت و بیماری‌های تب‌دار در کودکان هم حضور کتون در ادرار را به دنبال دارند.
▪ کریستال (Crystals)
افراد سالم فقط مقدار بسیار کمی کریستال در ادرارشان وجود دارد. کریستال‌ها در واقع مقدمه تشکیل سنگ کلیه‌اند و از روی هم قرار گرفتن آنها سنگ‌های کلیوی تشکیل می‌شوند. نوع کریستال‌های ادرار با توجه به بیماری و PH ادرار فرق می‌کند.
ـ حالت طبیعی: کم یا وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: سنگ کلیه، عفونت‌های ادراری و بعضی داروها باعث رسوب املاح و تشکیل کریستال‌ها می‌شود.
▪ گلبول‌ سفید و قرمز (WBC, RBC)
گلبول‌های خونی به طور طبیعی در ادرار وجود ندارند. حضور آنها نشان‌دهنده هماچوری یا خون در ادرار است که به خاطر بیماری‌های مختلف به وجود می‌آید. وجود گلبول‌ سفید هم نشان‌دهنده عفونت ادراری است.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد یا حداکثرش بین ۰ تا ۴ گلبو‌ل‌سفید و کمتر از دو عدد گلبول قرمز
ـ حالت‌های غیرطبیعی: التهاب، عفونت، سنگ کلیه، تومور کلیوی و مثانه، ضربه به کلیه یا آسیب مجاری ادراری باعث وجود RBC در ادرار می‌شوند. WBCها یا گلبو‌های سفید هم موقع عفونت، بیماری لوپوس، عفونت ادراری و تومور مثانه در ادرار افزایش می‌یابند.
به غیر از موارد فوق، اجزای دیگری هم در آزمایش ادرار بررسی می‌شوند Castها که انواع مختلف دارند و در بیماری‌های مختلف به وجود می‌آیند. باکتری‌ها که حضور آنها هم با منفی، کم یا زیاد مشخص می‌شود و نشان‌دهنده عفونت ادرار است و در صورت لزوم برای تشخیص‌ نوع این باکتری‌ها باید آزمایش دیگری انجام داد که کشت ادرار می‌باشد.
● چه کسانی می‌خورد؟
توضیحات فوق تا حدودی معنی‌ کلمات موجود در جواب برگه آزمایش ادرار را مشخص می‌کند اما فراموش نکنید تفسیر این آزمایش فقط با دانستن جواب این اجزا و معنی انگلیسی آنها کافی نیست. تفسیر این‌‌ آزمایش و تعیین علت بیماری‌های احتمالی حتما باید با آزمایشات و معاینات مختلف دیگر توسط پزشک همراه باشد و آنالیز ادرار فقط مقدمه‌ای برای تعیین بیماری‌ها است.
● آزمایش‌های خانگی ادرار
بعضی از آزمایش‌های ادرار را می‌توان در خانه انجام داد. اساس اکثر این آزمایشات براساس خاصیت کروماتوگرافی یا صعود و تغییر رنگ مواد خاص موجود در یک مایع روی نوار آزمایش است. به همین دلیل رقیق بودن ادرار ممکن است باعث نتایج منفی کاذب شود. برای دیابتی‌ها هم نوارهای آزمایشی برای تعیین وجود گلوکز یا کتون در ادرار وجود دارد.
با توجه به پیشرفت این کیت‌ها و افزایش دقت آنها می‌توان تا حدود زیادی به خصوص در موارد مثبت به این آزمایش‌ها اعتماد کرد اما به هر حال آزمایش آنالیز ادرار برای تعیین پاسخ دقیق از همه این کیت‌ها دقیق‌تر است.
● چه نکاتی را باید قبل از آزمایش ادرار در نظر بگیریم؟
آزمایش ادرار بهتراست صبح‌ها انجام شود. از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید. ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند. نیم تا یک ساعت قبل از انجام آزمایش مقداری آب بنوشید. مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج اطلاع دهید. نمونه ادرار باید از وسط جریان ادرار تهیه شود. قبل از مصرف دستان خود را بشویید تا نمونه‌گیری تمیز انجام شود. به هیچ وجه داخل ظرف نمونه‌گیری را لمس نکنید. آلت تناسلی را تمیز کنید (خانم‌ها باید این کار را از جلو به عقب انجام دهند تا باکتری‌های مدفوع محل دفع ادرار را آلوده نکند) شروع به ادرار کردن کنید و بعد از چند لحظه نمونه را از وسط جریان جمع کنید. بعد از جمع‌آوری لبه ظرف را لمس نکنید و در آن را بگذارید و به مسوول آزمایشگاه بدهید. توجه داشته باشید که نمونه‌گیری باید بدون قطع شدن جریان ادرار انجام شود.    
  روزنامه سلامت
 

  کلیه، کارخانه تصفیه بدن است. هر میلی‌متر از خون در روز چند بار از این کارخانه عبور می‌کند و فیلترهای تصفیه کننده یا همان گلومرول‌های کلیوی سموم، ذرات و املاح اضافه و مواد زاید حاصل از سوخت و ساز سلول‌ها را از خون جمع‌آوری می‌کنند و خون تازه و تمیز دوباره وارد چرخه گردش خون می‌شود اما این سموم چه می‌شوند؟ قسمت اعظم این مواد تصفیه شده مواد حاوی نیتروژنی هستند که از متابولیسم مواد غذایی به وجود آمده‌اند. آب یا مایع اضافی خون، سدیم و پتاسیم و مواد حاصل از تخریب اسیدهای آمینه بعد از جمع‌آوری به داخل حالب ترشح می‌شوند و حالب، مثل یک ناودان این مایع را به منبعی منتقل می‌کند تا بعد از رسیدن به مقدار مناسب تخلیه شوند. این منبع همان مثانه و مایع داخل آن هم همان ادرار است...
جستجو و تحقیق کارآگاهان و بازرسان را دیده‌اید؟ وقتی بخواهند در مورد اتفاقاتی که داخل یک کارخانه و یا حتی یک خانه رخ می‌دهد بررسی کنند، یکی از کارهای آنها تحقیق و بررسی فضولات کارخانه و یا سطل آشغال خانه‌هاست. مواد دور ریختنی، باقی‌مانده مواد غذایی، ضایعات تولید و چیزهایی مثل اینها می‌تواند تا حدودی به کارشناسان بگوید که داخل کارخانه چه خبر است. آنالیز ادرار در واقع مشابه همین کار است. تحلیل و بررسی محتویات ادرار برای تعیین وضعیت بدن و علی‌الخصوص کلیه‌ها و مجاری ادرار، از راه تفسیر این آزمایش انجام می‌شود. هر کدام از شما ممکن است در طول زندگی‌تان مجبور شوید چند بار آزمایش ادرار بدهید. خواندن مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا حدودی از چگونگی تفسیر این آزمایش به ظاهر ساده سر در بیاورید.
● شرح آزمایش
به طور کلی بیش از ۱۰۰ تست آزمایشگاهی مختلف می‌توان روی ادرار انجام داد که هر کدام از آنها به منظور خاص و برای تعیین علت‌های مختلف بیماری‌های گوناگون انجام می‌شوند. بین این تست‌ها می‌توان آزمایش‌های بسیار اختصاصی را هم پیدا کرد که نیازمند دستگاه‌های پیشرفته و برای تعیین حالات بسیار خاصی از بعضی بیماری‌ها هستند اما آنالیز ادرار یا آزمایش ادرار که ساده‌ترین نوع آزمایش است معمولا برای عفونت‌های دستگاه ادرار (کلیه‌ها، حالب و مثانه)، تعیین وجود قند و ادرار در بیماران دیابتی، وجود سنگ کلیه، فشار خون بالا و بعضی بیماری‌های کلیوی و کبدی خاص انجام می‌شود. در بسیاری از بررسی‌های روتین هم آنالیز ادرار برای تعیین سلامت عمومی بدن درخواست می‌شود.
● اجزای مختلف تست ادرار
▪ رنگ (color): رنگ ادرار یکی از اجزای اصلی آنالیز ادرار است و بسته به شرایط مختلف بدن تغییر می‌کند. غلظت ادرار، میزان مایع بدن، رنگدانه‌های موجود در ادرار که از تخریب گلبول‌های قرمز و رنگدانه‌ای به نام اوروکروم به وجود می‌آیند و همچنین رژیم غذایی روی رنگ ادرار تاثیر دارند. بعضی بیماری‌ها هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهند.
ـ حالت طبیعی: طیف رنگ زرد کمرنگ تا پررنگ
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار قرمز رنگ می‌تواند به خاطر وجود خون در آن باشد. رنگ نارنجی می‌تواند به خاطر وجود ویتامین B اضافه در ادرار باشد. بعضی داروهای خاص مثل ریفامپین هم می‌توانند ادرار را نارنجی می‌کنند. رنگ نارنجی تیره تا قهوه‌ای ممکن است علامت بیماری‌های کبدی مثل زردی و یا رابدومیولیز (تخریب سلول‌های عضلانی) باشد. مصرف لبو و چغندر به ادرار رنگ صورتی ملایم می‌دهند. گاهی اوقات مصرف بعضی مواد خوراکی‌ حاوی رنگ‌های مصنوعی هم باعث تغییر رنگ ادرار می‌شوند. دیابت هم می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار شود. تعریق زیاد و از دست دادن مایع هم باعث می‌شود رنگ ادرار زرد تیره شود.
▪ شفافیت (Clarity)
ادرار به طور طبیعی شفاف است و باید بتوان از پشت شیشه‌ حاوی آن نوشته‌های یک متن را خواند اما مسایل مختلف باعث تغییر این حالت می‌شوند.
ـ حالت طبیعی: شفاف
ـ حالت غیرطبیعی: غیرشفاف
عفونت، چرک، باکتری‌های موجود در ادرار به خاطر عفونت‌ ادراری، کریستال‌ها، گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید، اسپرم، قارچ، موکوس و یا حتی عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث غیرشفاف شدن ادرار شوند البته بعضی مواقع در حالت‌های طبیعی و بدون بیماری‌ هم ممکن است ادرار غیرشفاف باشد. مصرف بعضی غذاهای حاوی چربی زیاد، فسفات یا اورات این حالت را ایجاد می‌کنند.
▪ بو (odor)
تعیین بوی ادرار هم یکی از اجزای تفسیر این آزمایش است. بوی طبیعی و معمول ادرار به خاطر وجود اسید وولاتایل است و بوی شبیه به فندق دارد اما مواد غذایی مختلف و بعضی بیماری‌ها این بو را تغییر می‌دهند.
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار بیماران دیابتی معمولا بویی قوی و شیرین شبیه به بوی استن دارد. بوی شیرین و میوه‌ای هم گاهی از ادرار این بیماران به مشام می‌رسد. بوی بسیار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری و وجود چرک در ادرار است. افرادی که ادرارشان بوی مدفوع می‌دهد ممکن است دچار فیستول روده به مثانه شده باشند. ادرار دارای بوی شربت افرا (بوی شبیه به چای شیرین) در بیماران فنیل کتون اوری دیده می‌شود. نارسایی کبدی هم باعث تغییر بوی ادرار می‌شود.
▪ وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity)
وزن مخصوص ادرار که به شکل عدد بیان می‌شود معمولا حاصل اندازه‌گیری اجزای مختلف ادرار شامل مواد دفعی و املاح است. وزن مخصوص بالا نشان‌دهنده ادرار غلیظی شده است. از این عدد برای تعیین قدرت تغلیظ و ترشح کلیه‌ها استفاده می‌شود.
ـ حالت طبیعی: اعداد بین ۰۰۵/۱ و ۰۳/۱
ـ حالت غیرطبیعی: بیماری‌های کلیوی باعث کاهش وزن مخصوص ادرار می‌شوند. همچنین مصرف بیش از اندازه مایع هم باعث کاهش این عدد می‌شود. غلیظ شدن ادرار و کمبود مایع در بدن (هنگام روزه‌داری یا تعریق زیاد) وزن مخصوص را افزایش می‌دهد. عدد وزن مخصوص به تنهایی شاخص خوبی برای تعیین سلامت نیست و باید حتما در کنار دیگر اجزای آزمایش تفسیر شود. تب، استفراغ و اسهال باعث بالا رفتن و کاهش دمای بدن، ادرار زیاد و دیابت بی‌مزه باعث کاهش آن می‌شود.
▪ PH
مثل همه آزمایش‌های شیمیایی، PH نشان‌دهنده اسیدی یا باز بودن ادرار است. بعضی اوقات میزان اسیدی یا بازی بودن ادرار در روند درمان یک بیماری موثر است و پزشک ممکن است به شما آموزش دهد که میزان PH ادرارتان را تغییر دهید. میزان دفع املاح در ادرار و وجود یون هیدروژن PH ادرار را تعیین می‌کند. اسیدی یا باز بودن ادرار در شکل‌گیری بعضی سنگ های کلیه هم موثر است.
ـ حالت طبیعی: ۶/۴ تا ۸
ـ حالت غیرطبیعی: بعضی غذاها مثل مرکبات و یا لبنیات و همچنین بعضی داروها مثل آنتی‌اسیدهای معده روی PH تاثیر دارند. استفراغ، آلکالوز تنفسی، عفونت مجاری ادراری PH ادرار را بالا می‌برد و در دیابت، اسهال، گرسنگی طولانی‌مدت و هنگام خواب PH پایین می‌آید و ادرار اسیدی می‌شود.
▪ پروتئین
(Prt یا Protein) پروتئین از آن چیزهایی است که به طور طبیعی نباید در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده یک حالت خاص و یا یک بیماری است.
ـ حالت طبیعی: منفی یا Negative یا میلی‌گرم۸۰-۵۰ در طول ۲۴ ساعت یا کمتر از ۲۵۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت بعد از ورزش شدید
ـ حالت غیرطبیعی: آسیب‌های کلیوی، عفونت ادراری، فشارخون بالا، دیابت، بیماری لوپوس گلومر ولونفریت (یک بیماری کلیوی) و سرطان باعث ورود پروتئین به ادرار می‌شوند.
اگر چه باید توجه داشت تب، ورزش شدید و بارداری هم در حالت‌های طبیعی حضور پروتئین در ادرار یا پروتئینوری را به دنبال دارند. به طور کلی وجود پروتئین در ادرار جزو آن مواردی است که نیازمند توجه ویژه پزشک است چون ممکن است مشکلات جدی‌تری را به دنبال داشته باشد. پروتئینوری اصلی‌ترین علامت بیماری کلیوی است.
▪ گلوکز (Glucose)
گلوکز، قندی است که در خون وجود دارد و غذای اصلی سلول‌ها محسوب می‌شود. به طور طبیعی مقادیر بسیار اندکی از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرایط عادی ادرار را عاری از گلوکز در نظر می‌گیرند. در صورت جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار طبیعی ممکن است مقدار این ماده کمتر از ۵/۰ گرم باشد.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: تغذیه وریدی (مثلا در مورد بیماران بستری در ICU) می‌تواند باعث وجود گلوکز در ادرار شود. دیابت کنترل نشده هم باعث می‌شود مقدار زیادی گلوکز در ادرار وارد شود. آسیب غدد فوق کلیوی، آسیب کبدی، آسیب‌های مغزی، بعضی از مسمومیت‌ها و بعضی از انواع مشکلات کلیوی هم باعث گلوکزوری یا حضور گلوکز در ادرار می‌شوند. اگر چه مثل پروتئینوری، این حالت در زمان بارداری هم می‌تواند به وجود بیاید که طبیعی محسوب می‌شود.
▪ کتون (Ketone)
وقتی چربی‌ها در بدن شکسته می‌شوند و در جریان سوخت و ساز مصرف می‌شوند کتون‌ها به وجود می‌آیند. این کتون‌ها در ادرار ترشح می‌شوند. اما به طور طبیعی هیچ کتونی نباید در ادرار دیده شود و حضور آنها نشان‌دهنده این است که بدن به جای مصرف گلوکز از چربی‌ها استفاده می‌کند.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: دیابت کنترل نشده، رژیم بدون کربوهیدرات، گرسنگی شدید یا بیماری‌هایی مثل آنورکسیا و مصرف الکل باعث حضور کتون در ادرار می‌شوند. مصرف بیش از حد آسپیرین، استفراغ طولانی‌مدت و بیماری‌های تب‌دار در کودکان هم حضور کتون در ادرار را به دنبال دارند.
▪ کریستال (Crystals)
افراد سالم فقط مقدار بسیار کمی کریستال در ادرارشان وجود دارد. کریستال‌ها در واقع مقدمه تشکیل سنگ کلیه‌اند و از روی هم قرار گرفتن آنها سنگ‌های کلیوی تشکیل می‌شوند. نوع کریستال‌های ادرار با توجه به بیماری و PH ادرار فرق می‌کند.
ـ حالت طبیعی: کم یا وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: سنگ کلیه، عفونت‌های ادراری و بعضی داروها باعث رسوب املاح و تشکیل کریستال‌ها می‌شود.
▪ گلبول‌ سفید و قرمز (WBC, RBC)
گلبول‌های خونی به طور طبیعی در ادرار وجود ندارند. حضور آنها نشان‌دهنده هماچوری یا خون در ادرار است که به خاطر بیماری‌های مختلف به وجود می‌آید. وجود گلبول‌ سفید هم نشان‌دهنده عفونت ادراری است.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد یا حداکثرش بین ۰ تا ۴ گلبو‌ل‌سفید و کمتر از دو عدد گلبول قرمز
ـ حالت‌های غیرطبیعی: التهاب، عفونت، سنگ کلیه، تومور کلیوی و مثانه، ضربه به کلیه یا آسیب مجاری ادراری باعث وجود RBC در ادرار می‌شوند. WBCها یا گلبو‌های سفید هم موقع عفونت، بیماری لوپوس، عفونت ادراری و تومور مثانه در ادرار افزایش می‌یابند.
به غیر از موارد فوق، اجزای دیگری هم در آزمایش ادرار بررسی می‌شوند Castها که انواع مختلف دارند و در بیماری‌های مختلف به وجود می‌آیند. باکتری‌ها که حضور آنها هم با منفی، کم یا زیاد مشخص می‌شود و نشان‌دهنده عفونت ادرار است و در صورت لزوم برای تشخیص‌ نوع این باکتری‌ها باید آزمایش دیگری انجام داد که کشت ادرار می‌باشد.
● چه کسانی می‌خورد؟
توضیحات فوق تا حدودی معنی‌ کلمات موجود در جواب برگه آزمایش ادرار را مشخص می‌کند اما فراموش نکنید تفسیر این آزمایش فقط با دانستن جواب این اجزا و معنی انگلیسی آنها کافی نیست. تفسیر این‌‌ آزمایش و تعیین علت بیماری‌های احتمالی حتما باید با آزمایشات و معاینات مختلف دیگر توسط پزشک همراه باشد و آنالیز ادرار فقط مقدمه‌ای برای تعیین بیماری‌ها است.
● آزمایش‌های خانگی ادرار
بعضی از آزمایش‌های ادرار را می‌توان در خانه انجام داد. اساس اکثر این آزمایشات براساس خاصیت کروماتوگرافی یا صعود و تغییر رنگ مواد خاص موجود در یک مایع روی نوار آزمایش است. به همین دلیل رقیق بودن ادرار ممکن است باعث نتایج منفی کاذب شود. برای دیابتی‌ها هم نوارهای آزمایشی برای تعیین وجود گلوکز یا کتون در ادرار وجود دارد.
با توجه به پیشرفت این کیت‌ها و افزایش دقت آنها می‌توان تا حدود زیادی به خصوص در موارد مثبت به این آزمایش‌ها اعتماد کرد اما به هر حال آزمایش آنالیز ادرار برای تعیین پاسخ دقیق از همه این کیت‌ها دقیق‌تر است.
● چه نکاتی را باید قبل از آزمایش ادرار در نظر بگیریم؟
آزمایش ادرار بهتراست صبح‌ها انجام شود. از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید. ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند. نیم تا یک ساعت قبل از انجام آزمایش مقداری آب بنوشید. مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج اطلاع دهید. نمونه ادرار باید از وسط جریان ادرار تهیه شود. قبل از مصرف دستان خود را بشویید تا نمونه‌گیری تمیز انجام شود. به هیچ وجه داخل ظرف نمونه‌گیری را لمس نکنید. آلت تناسلی را تمیز کنید (خانم‌ها باید این کار را از جلو به عقب انجام دهند تا باکتری‌های مدفوع محل دفع ادرار را آلوده نکند) شروع به ادرار کردن کنید و بعد از چند لحظه نمونه را از وسط جریان جمع کنید. بعد از جمع‌آوری لبه ظرف را لمس نکنید و در آن را بگذارید و به مسوول آزمایشگاه بدهید. توجه داشته باشید که نمونه‌گیری باید بدون قطع شدن جریان ادرار انجام شود.    
  روزنامه سلامت
 

  کلیه، کارخانه تصفیه بدن است. هر میلی‌متر از خون در روز چند بار از این کارخانه عبور می‌کند و فیلترهای تصفیه کننده یا همان گلومرول‌های کلیوی سموم، ذرات و املاح اضافه و مواد زاید حاصل از سوخت و ساز سلول‌ها را از خون جمع‌آوری می‌کنند و خون تازه و تمیز دوباره وارد چرخه گردش خون می‌شود اما این سموم چه می‌شوند؟ قسمت اعظم این مواد تصفیه شده مواد حاوی نیتروژنی هستند که از متابولیسم مواد غذایی به وجود آمده‌اند. آب یا مایع اضافی خون، سدیم و پتاسیم و مواد حاصل از تخریب اسیدهای آمینه بعد از جمع‌آوری به داخل حالب ترشح می‌شوند و حالب، مثل یک ناودان این مایع را به منبعی منتقل می‌کند تا بعد از رسیدن به مقدار مناسب تخلیه شوند. این منبع همان مثانه و مایع داخل آن هم همان ادرار است...
جستجو و تحقیق کارآگاهان و بازرسان را دیده‌اید؟ وقتی بخواهند در مورد اتفاقاتی که داخل یک کارخانه و یا حتی یک خانه رخ می‌دهد بررسی کنند، یکی از کارهای آنها تحقیق و بررسی فضولات کارخانه و یا سطل آشغال خانه‌هاست. مواد دور ریختنی، باقی‌مانده مواد غذایی، ضایعات تولید و چیزهایی مثل اینها می‌تواند تا حدودی به کارشناسان بگوید که داخل کارخانه چه خبر است. آنالیز ادرار در واقع مشابه همین کار است. تحلیل و بررسی محتویات ادرار برای تعیین وضعیت بدن و علی‌الخصوص کلیه‌ها و مجاری ادرار، از راه تفسیر این آزمایش انجام می‌شود. هر کدام از شما ممکن است در طول زندگی‌تان مجبور شوید چند بار آزمایش ادرار بدهید. خواندن مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا حدودی از چگونگی تفسیر این آزمایش به ظاهر ساده سر در بیاورید.
● شرح آزمایش
به طور کلی بیش از ۱۰۰ تست آزمایشگاهی مختلف می‌توان روی ادرار انجام داد که هر کدام از آنها به منظور خاص و برای تعیین علت‌های مختلف بیماری‌های گوناگون انجام می‌شوند. بین این تست‌ها می‌توان آزمایش‌های بسیار اختصاصی را هم پیدا کرد که نیازمند دستگاه‌های پیشرفته و برای تعیین حالات بسیار خاصی از بعضی بیماری‌ها هستند اما آنالیز ادرار یا آزمایش ادرار که ساده‌ترین نوع آزمایش است معمولا برای عفونت‌های دستگاه ادرار (کلیه‌ها، حالب و مثانه)، تعیین وجود قند و ادرار در بیماران دیابتی، وجود سنگ کلیه، فشار خون بالا و بعضی بیماری‌های کلیوی و کبدی خاص انجام می‌شود. در بسیاری از بررسی‌های روتین هم آنالیز ادرار برای تعیین سلامت عمومی بدن درخواست می‌شود.
● اجزای مختلف تست ادرار
▪ رنگ (color): رنگ ادرار یکی از اجزای اصلی آنالیز ادرار است و بسته به شرایط مختلف بدن تغییر می‌کند. غلظت ادرار، میزان مایع بدن، رنگدانه‌های موجود در ادرار که از تخریب گلبول‌های قرمز و رنگدانه‌ای به نام اوروکروم به وجود می‌آیند و همچنین رژیم غذایی روی رنگ ادرار تاثیر دارند. بعضی بیماری‌ها هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهند.
ـ حالت طبیعی: طیف رنگ زرد کمرنگ تا پررنگ
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار قرمز رنگ می‌تواند به خاطر وجود خون در آن باشد. رنگ نارنجی می‌تواند به خاطر وجود ویتامین B اضافه در ادرار باشد. بعضی داروهای خاص مثل ریفامپین هم می‌توانند ادرار را نارنجی می‌کنند. رنگ نارنجی تیره تا قهوه‌ای ممکن است علامت بیماری‌های کبدی مثل زردی و یا رابدومیولیز (تخریب سلول‌های عضلانی) باشد. مصرف لبو و چغندر به ادرار رنگ صورتی ملایم می‌دهند. گاهی اوقات مصرف بعضی مواد خوراکی‌ حاوی رنگ‌های مصنوعی هم باعث تغییر رنگ ادرار می‌شوند. دیابت هم می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار شود. تعریق زیاد و از دست دادن مایع هم باعث می‌شود رنگ ادرار زرد تیره شود.
▪ شفافیت (Clarity)
ادرار به طور طبیعی شفاف است و باید بتوان از پشت شیشه‌ حاوی آن نوشته‌های یک متن را خواند اما مسایل مختلف باعث تغییر این حالت می‌شوند.
ـ حالت طبیعی: شفاف
ـ حالت غیرطبیعی: غیرشفاف
عفونت، چرک، باکتری‌های موجود در ادرار به خاطر عفونت‌ ادراری، کریستال‌ها، گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید، اسپرم، قارچ، موکوس و یا حتی عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث غیرشفاف شدن ادرار شوند البته بعضی مواقع در حالت‌های طبیعی و بدون بیماری‌ هم ممکن است ادرار غیرشفاف باشد. مصرف بعضی غذاهای حاوی چربی زیاد، فسفات یا اورات این حالت را ایجاد می‌کنند.
▪ بو (odor)
تعیین بوی ادرار هم یکی از اجزای تفسیر این آزمایش است. بوی طبیعی و معمول ادرار به خاطر وجود اسید وولاتایل است و بوی شبیه به فندق دارد اما مواد غذایی مختلف و بعضی بیماری‌ها این بو را تغییر می‌دهند.
ـ حالت غیرطبیعی: ادرار بیماران دیابتی معمولا بویی قوی و شیرین شبیه به بوی استن دارد. بوی شیرین و میوه‌ای هم گاهی از ادرار این بیماران به مشام می‌رسد. بوی بسیار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری و وجود چرک در ادرار است. افرادی که ادرارشان بوی مدفوع می‌دهد ممکن است دچار فیستول روده به مثانه شده باشند. ادرار دارای بوی شربت افرا (بوی شبیه به چای شیرین) در بیماران فنیل کتون اوری دیده می‌شود. نارسایی کبدی هم باعث تغییر بوی ادرار می‌شود.
▪ وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity)
وزن مخصوص ادرار که به شکل عدد بیان می‌شود معمولا حاصل اندازه‌گیری اجزای مختلف ادرار شامل مواد دفعی و املاح است. وزن مخصوص بالا نشان‌دهنده ادرار غلیظی شده است. از این عدد برای تعیین قدرت تغلیظ و ترشح کلیه‌ها استفاده می‌شود.
ـ حالت طبیعی: اعداد بین ۰۰۵/۱ و ۰۳/۱
ـ حالت غیرطبیعی: بیماری‌های کلیوی باعث کاهش وزن مخصوص ادرار می‌شوند. همچنین مصرف بیش از اندازه مایع هم باعث کاهش این عدد می‌شود. غلیظ شدن ادرار و کمبود مایع در بدن (هنگام روزه‌داری یا تعریق زیاد) وزن مخصوص را افزایش می‌دهد. عدد وزن مخصوص به تنهایی شاخص خوبی برای تعیین سلامت نیست و باید حتما در کنار دیگر اجزای آزمایش تفسیر شود. تب، استفراغ و اسهال باعث بالا رفتن و کاهش دمای بدن، ادرار زیاد و دیابت بی‌مزه باعث کاهش آن می‌شود.
▪ PH
مثل همه آزمایش‌های شیمیایی، PH نشان‌دهنده اسیدی یا باز بودن ادرار است. بعضی اوقات میزان اسیدی یا بازی بودن ادرار در روند درمان یک بیماری موثر است و پزشک ممکن است به شما آموزش دهد که میزان PH ادرارتان را تغییر دهید. میزان دفع املاح در ادرار و وجود یون هیدروژن PH ادرار را تعیین می‌کند. اسیدی یا باز بودن ادرار در شکل‌گیری بعضی سنگ های کلیه هم موثر است.
ـ حالت طبیعی: ۶/۴ تا ۸
ـ حالت غیرطبیعی: بعضی غذاها مثل مرکبات و یا لبنیات و همچنین بعضی داروها مثل آنتی‌اسیدهای معده روی PH تاثیر دارند. استفراغ، آلکالوز تنفسی، عفونت مجاری ادراری PH ادرار را بالا می‌برد و در دیابت، اسهال، گرسنگی طولانی‌مدت و هنگام خواب PH پایین می‌آید و ادرار اسیدی می‌شود.
▪ پروتئین
(Prt یا Protein) پروتئین از آن چیزهایی است که به طور طبیعی نباید در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده یک حالت خاص و یا یک بیماری است.
ـ حالت طبیعی: منفی یا Negative یا میلی‌گرم۸۰-۵۰ در طول ۲۴ ساعت یا کمتر از ۲۵۰ میلی‌گرم در ۲۴ ساعت بعد از ورزش شدید
ـ حالت غیرطبیعی: آسیب‌های کلیوی، عفونت ادراری، فشارخون بالا، دیابت، بیماری لوپوس گلومر ولونفریت (یک بیماری کلیوی) و سرطان باعث ورود پروتئین به ادرار می‌شوند.
اگر چه باید توجه داشت تب، ورزش شدید و بارداری هم در حالت‌های طبیعی حضور پروتئین در ادرار یا پروتئینوری را به دنبال دارند. به طور کلی وجود پروتئین در ادرار جزو آن مواردی است که نیازمند توجه ویژه پزشک است چون ممکن است مشکلات جدی‌تری را به دنبال داشته باشد. پروتئینوری اصلی‌ترین علامت بیماری کلیوی است.
▪ گلوکز (Glucose)
گلوکز، قندی است که در خون وجود دارد و غذای اصلی سلول‌ها محسوب می‌شود. به طور طبیعی مقادیر بسیار اندکی از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرایط عادی ادرار را عاری از گلوکز در نظر می‌گیرند. در صورت جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار طبیعی ممکن است مقدار این ماده کمتر از ۵/۰ گرم باشد.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: تغذیه وریدی (مثلا در مورد بیماران بستری در ICU) می‌تواند باعث وجود گلوکز در ادرار شود. دیابت کنترل نشده هم باعث می‌شود مقدار زیادی گلوکز در ادرار وارد شود. آسیب غدد فوق کلیوی، آسیب کبدی، آسیب‌های مغزی، بعضی از مسمومیت‌ها و بعضی از انواع مشکلات کلیوی هم باعث گلوکزوری یا حضور گلوکز در ادرار می‌شوند. اگر چه مثل پروتئینوری، این حالت در زمان بارداری هم می‌تواند به وجود بیاید که طبیعی محسوب می‌شود.
▪ کتون (Ketone)
وقتی چربی‌ها در بدن شکسته می‌شوند و در جریان سوخت و ساز مصرف می‌شوند کتون‌ها به وجود می‌آیند. این کتون‌ها در ادرار ترشح می‌شوند. اما به طور طبیعی هیچ کتونی نباید در ادرار دیده شود و حضور آنها نشان‌دهنده این است که بدن به جای مصرف گلوکز از چربی‌ها استفاده می‌کند.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: دیابت کنترل نشده، رژیم بدون کربوهیدرات، گرسنگی شدید یا بیماری‌هایی مثل آنورکسیا و مصرف الکل باعث حضور کتون در ادرار می‌شوند. مصرف بیش از حد آسپیرین، استفراغ طولانی‌مدت و بیماری‌های تب‌دار در کودکان هم حضور کتون در ادرار را به دنبال دارند.
▪ کریستال (Crystals)
افراد سالم فقط مقدار بسیار کمی کریستال در ادرارشان وجود دارد. کریستال‌ها در واقع مقدمه تشکیل سنگ کلیه‌اند و از روی هم قرار گرفتن آنها سنگ‌های کلیوی تشکیل می‌شوند. نوع کریستال‌های ادرار با توجه به بیماری و PH ادرار فرق می‌کند.
ـ حالت طبیعی: کم یا وجود ندارد
ـ حالت غیرطبیعی: سنگ کلیه، عفونت‌های ادراری و بعضی داروها باعث رسوب املاح و تشکیل کریستال‌ها می‌شود.
▪ گلبول‌ سفید و قرمز (WBC, RBC)
گلبول‌های خونی به طور طبیعی در ادرار وجود ندارند. حضور آنها نشان‌دهنده هماچوری یا خون در ادرار است که به خاطر بیماری‌های مختلف به وجود می‌آید. وجود گلبول‌ سفید هم نشان‌دهنده عفونت ادراری است.
ـ حالت طبیعی: وجود ندارد یا حداکثرش بین ۰ تا ۴ گلبو‌ل‌سفید و کمتر از دو عدد گلبول قرمز
ـ حالت‌های غیرطبیعی: التهاب، عفونت، سنگ کلیه، تومور کلیوی و مثانه، ضربه به کلیه یا آسیب مجاری ادراری باعث وجود RBC در ادرار می‌شوند. WBCها یا گلبو‌های سفید هم موقع عفونت، بیماری لوپوس، عفونت ادراری و تومور مثانه در ادرار افزایش می‌یابند.
به غیر از موارد فوق، اجزای دیگری هم در آزمایش ادرار بررسی می‌شوند Castها که انواع مختلف دارند و در بیماری‌های مختلف به وجود می‌آیند. باکتری‌ها که حضور آنها هم با منفی، کم یا زیاد مشخص می‌شود و نشان‌دهنده عفونت ادرار است و در صورت لزوم برای تشخیص‌ نوع این باکتری‌ها باید آزمایش دیگری انجام داد که کشت ادرار می‌باشد.
● چه کسانی می‌خورد؟
توضیحات فوق تا حدودی معنی‌ کلمات موجود در جواب برگه آزمایش ادرار را مشخص می‌کند اما فراموش نکنید تفسیر این آزمایش فقط با دانستن جواب این اجزا و معنی انگلیسی آنها کافی نیست. تفسیر این‌‌ آزمایش و تعیین علت بیماری‌های احتمالی حتما باید با آزمایشات و معاینات مختلف دیگر توسط پزشک همراه باشد و آنالیز ادرار فقط مقدمه‌ای برای تعیین بیماری‌ها است.
● آزمایش‌های خانگی ادرار
بعضی از آزمایش‌های ادرار را می‌توان در خانه انجام داد. اساس اکثر این آزمایشات براساس خاصیت کروماتوگرافی یا صعود و تغییر رنگ مواد خاص موجود در یک مایع روی نوار آزمایش است. به همین دلیل رقیق بودن ادرار ممکن است باعث نتایج منفی کاذب شود. برای دیابتی‌ها هم نوارهای آزمایشی برای تعیین وجود گلوکز یا کتون در ادرار وجود دارد.
با توجه به پیشرفت این کیت‌ها و افزایش دقت آنها می‌توان تا حدود زیادی به خصوص در موارد مثبت به این آزمایش‌ها اعتماد کرد اما به هر حال آزمایش آنالیز ادرار برای تعیین پاسخ دقیق از همه این کیت‌ها دقیق‌تر است.
● چه نکاتی را باید قبل از آزمایش ادرار در نظر بگیریم؟
آزمایش ادرار بهتراست صبح‌ها انجام شود. از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید. ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند. نیم تا یک ساعت قبل از انجام آزمایش مقداری آب بنوشید. مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج اطلاع دهید. نمونه ادرار باید از وسط جریان ادرار تهیه شود. قبل از مصرف دستان خود را بشویید تا نمونه‌گیری تمیز انجام شود. به هیچ وجه داخل ظرف نمونه‌گیری را لمس نکنید. آلت تناسلی را تمیز کنید (خانم‌ها باید این کار را از جلو به عقب انجام دهند تا باکتری‌های مدفوع محل دفع ادرار را آلوده نکند) شروع به ادرار کردن کنید و بعد از چند لحظه نمونه را از وسط جریان جمع کنید. بعد از جمع‌آوری لبه ظرف را لمس نکنید و در آن را بگذارید و به مسوول آزمایشگاه بدهید. توجه داشته باشید که نمونه‌گیری باید بدون قطع شدن جریان ادرار انجام شود.    
  روزنامه سلامت
 

  این دارو دارای اثر مستقیم ضد اسپاسم عضله صاف می‌باشد و اثر استیل کولین را در نقاط کولینرژیک پس عقده‌ای مهار می‌کند بنابراین، گنجایش مثانه افزایش می‌یابدو با کاهش تکانه‌های حرکتی که به عضله دتروسور می‌رسند. تمایل به دفع ادرار به تأخیر می‌افتد. این دارو اثرهای استیل کولین را در محل اتصال عصب عضله در عضلات اسکلتی یا عقده‌های خودکار مسدود نمی‌کند و تأثیری بر روی عضله صاف جدار عروق ندارد.
این دارو به‌سرعت از جرای گوارش جذب می‌شود متابولیسم آن توسط کبد انجام می‌گیرد.
● موارد مصرف:
۱) برای برطرف کردن حالاتی از قبیل تکرر ادرار احساس دفع فوری ادرار، بی‌اختیاری در دفع ادرار و شب ادراری، در بیماران مبتلا به انقباضات نوروژنیک مهارشده و بیماران مبتلا به بازتاب نوروژنیک مثانه، تجویز می‌شود ۲) بعنوان ضد اسپاسم در درمان اختلالات گوارشی به‌کار می‌رود.    

  ظاهرا هرچیزی بورس داره، از اوراق بهادار و نفت و طلا تا پایان نامه و قبر و شفا! بورس کلیه هم اینجاست! "هر رقم کلیه خواستی زنگ بزن در خدمتیم!" این را یکی از دلالان "کوچه کلیه"می گوید. علاوه بر او این کوچه را کسانی می شناسند که مثل م. رستمی برای فروختن کلیه خود آمده اند.
"کوچه کلیه" می تواند یک کوچه کاملاً معمولی مثل تمام کوچه های کلانشهری باشد که پایتختش می خوانیم. می تواند مثل تمام کوچه های شهری باشد که زیر خروارها دود و آلودگی در تب و تاب روزمرگی می لولند. با این همه این کوچه برای "م. رستمی" نه یک کوچه معمولی و تکراری که بیغوله راهی برای تعیین سرنوشتی دردناک است، سرنوشتی که قرار است با از دست دادن پاره ای از وجودش دوباره تعریف شود.
نام اینجا متاسفانه کوچه حسینی است! کاش شورای شهر مصوبه ای داشت و لااقل نام کوچه را به "کوچه کلیه" یا حتی "کوچه ارقام"و ... تغییر می داد. کوچه ؛ کوچه قدم زدن عددهاست. عددها روی دیوار راه می روند و با یکدیگر حرف می زنند. عددهای آبی. عددهای مشکی. عددهای قرمز. عددها راه می روند روی دیوار. راه می روند توی سرم. عددها با هم حرف می زنند. معامله می کنند. داد و ستد می کنند. چانه می زنند. عددها و رقم ها موریانه هایی هستند که ناخواسته روحت را می جوند. عددها کش می آیند. غمزه می روند. اینجا کوچه کلیه است. کوچه عددها. کوچه راه رفتن اعداد بر روحت. کوچه معامله گران پنهانی که تکه ای از وجودت را خرید و فروش می کنند. بازار اعداد و ارقام. اعدادی که مطاعشان تن توست.
"م. رستمی" اهل کرمانشاه است. سرزمین بیستون و فرهاد و خسرو و شیرین. سرزمین اساطیری مردمان ایران زمین. سرزمین دلاورمردان دفاع مقدس. سرزمین غارهای پیچیده در دل کوه، غار قوری قلعه، سرزمین پاوه، سرپل ذهاب، سرزمین طاق بستان، جوانرود و سراب نیلوفر، و سرزمین نانهای برنجی و نانهای خرمایی. رستمی اهل همانجاست. او را میانه کوچه می بینم. ایستاده در برابر لشکری از اعداد رنگارنگ که سرگردانش کرده اند. او را در برزخی از اعداد و ارقامی دیدم که مثل من روحش را می بلعیدند. با لهجه ای که میان لر بودن و کرد بودن است. می گوید کارگر ساختمان است و حالا که زمستان است بیکاری تا خرخره اش را جویده. بیکاری قرض می آورد و قرض شرمندگی. او برای فرار از دست طلبکارها به سراغ خودش رفته است. آمده است تا از خودش قرض کند!
ـ گفت: ۳۷ سالم است. پدر سه فرزندم. ۱۰ میلیون قرض بالا آوردم. سه روز تمام است که آواره اینجا شده ام و حالا پولم ته کشیده. برای آمدن به اینجا هم گوشواره های زنم را فروخته ام.
ـ گفتم: فکر می کنی کلیه هایت را چند بخرند؟ گفت: کمتر از ۱۰ میلیون نمی فروشم.
ـ گفتم: اینجا تهران است. بیشتر از ۵ میلیون نمی خرند. گفت: مجبورم بفروشم، چاره ای نیست.
"کوچه کلیه" تنها یک کوچه قدیمی معمولی نیست. باریکه راهی است میان دیواره های جوهری. راه رفتن در آن تو را به یاد دفترچه مشق ایام کودکی ات می اندازد. دفترچه ریاضی. دفترچه ای پر از رقم و عدد. پر از شماره های رنگارنگ. راه رفتن در کوچه تو را به یاد روزگاری می اندازد که تازه با حروف انگلیسی آشنا می شدی. A. B. O. روزهایی که مثبت و منفی بودن را تازه درک می کردی. اینجا تا دلت بخواهد عدد هست و رقم هست و حروف انگلیسی. اینجا کوچه ای سرشار ازناگفته هاست. کوچه ای که دیوارهایش با همان سردی و خاموشی اعداد ریاضی با تو حرف می زنند. +A؛ +B؛ -O؛ AB؛ و+AB. رقمها آنقدر زیاد است که نمی توانی از برشان کنی. ۰۹۱۲... ۰۹۳۵... ۰۹۱۹... ۰۹۳۲... ۰۹۱۸...۰۹۱۶...۰۹۱۷. حاصل این همه رقم حل معادله ای چند مجهولی است. معادله ای که یک طرفش فقر است. یک طرفش زندگی. و یک طرفش پولی است که قرار بود .... در عین حال بخشی از این معادله هم چالش های چندین باره وزیر رفاه و رسانه ها در خصوص خط فقر و زیر فقر است و تبلیغات فلان دستگاه در مورد بیمه همگانی و ...
از رستمی می پرسم چرا به انجمن حمایت از بیماران کلیوی نمی روی و آنجا کلیه ات را اهداء نمی کنی؟ می گوید: " آنها ارزان می خرند". تازه باید کلی در نوبت وایستی. برای من همین امروز مهم است.
همزمان با حرفهای او ، تبلیغ های رنگارنگ بانکهای دولتی و ظاهرا غیر دولتی مغزت را سوهان می کشد که برای توجیه ناکارامدی شان تو را تشویق می کنند که ۱۰ هزار تومان بدهی تا شاید یکی از هزاران نفر برنده جایزه ۲۵ میلیون تومانی باشی ، یا حتی جزو برندگان خوشبخت یک و نیم میلیارد ریالی و یا هزاران نفر دیگری باشی که سودای سوار شدنشان بر خودروهای لوکس و گرانقیمت با هنر مدیریتی عده ای فقط با ۱۰ هزار تومان برآورده می شود!
آیا این همه مبتکرانی که جایزه های رنگارنگ طراحی می کنند یا آنها که هر روز وعده و آمار می دهند ، نمی توانند تدبیری کنند تا بازار سیاه عرضه و تقاضای کلیه به جای دلالان سودجو به مکانیزمی آبرومندانه تبدیل شود. سیاه نمایی همیشه کار رسانه ها نیست ، بلکه مسئولانی که قدرت تدبیر و فهم لازم برای مدیریت امور را ندارند ، بویژه در عرصه های اجتماعی و سلامت بزرگترین متهمان سیاه نمایی ها هستند.
ضرب و تقسیم می کنی. صدها میلیارد تومان جایزه ای که اینها می دهند و میلیاردها تومان هزینه تبلیغاتی که رسانه ملی می گیرد و خرج سریالهایی می شود تا رستمی ها را سرگرم کند. کلا ایران ۳۵ هزار بیمار حاد دیالیزی دارد. آوار ارقام باز بر سرت خراب می شود. آیا این همه مبتکرانی که جایزه های رنگارنگ طراحی می کنند یا آنها که هر روز وعده و آمار می دهند ، نمی توانند تدبیری کنند تا بازار سیاه عرضه و تقاضای کلیه به جای دلالان سودجو به مکانیزمی آبرومندانه تبدیل شود. سیاه نمایی همیشه کار رسانه ها نیست ، بلکه مسئولانی که قدرت تدبیر و فهم لازم برای مدیریت امور را ندارند ، بویژه در عرصه های اجتماعی و سلامت بزرگترین متهمان سیاه نمایی ها هستند. آنها هستند که باید پاسخگو باشند که چرا با این همه امکانات و توانمندی کشور موضوعاتی که به راحتی قابل مدیریت است به فرصتی برای تحقق نیات سوء دشمنان و بد اندیشان تبدیل می شود.
... بگذریم ؛ حرفهای رستمی تو را به یاد حرفهای رئیس انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی می اندازد که در هفته بیماران کلیوی گفته بود: اصولا بیماران نیازمند کلیه بین یک تا چهارماه در انتظار هدیه دهنده هستند و این در حالی است که بیش از ۹۵ درصد کلیه های اهدایی فروشی هستند.
مصطفی قاسمی با انتقاد از بروکراسی اداری پرداخت یک میلیون تومان هدیه دولت به اهدا کنندگان کلیه گفته بود: متاسفانه این مبلغ نیز پس از طی شدن کانالهای زیادی به دست اهدا کننده می رسد که این موضوع با مشکلات زیادی برای این قبیل افراد همراه است.
قاسمی آن روز زرد پائیز حرفهای دیگری هم زده بود. مثلاً در مورد مبلغ خرید و فروش کلیه و اینکه گفته می شود درخواست برای فروش کلیه در کشور افزایش یافته است به خبرنگار مهر گفت : چنین چیزی نیست و اگر فروش کلیه را محدود نمی ساختیم امکان داشت قیمت آن به ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان هم برسد.
۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان. همان رقمی که " م. رستمی " نیاز دارد تا با آن قرضهایش را بدهد. همان رقمی که جوانک ۲۲ ساله ای که از سر صبح تا به الان منتظر خریدار در کوچه معطل مانده است ، می گوید می خواهد تا هزینه درمان پدرش را تأمین کند. همان رقمی که تمام این شماره های لعنتی آن را طلب می کنند.
راه رفتن در میان عددها را آغاز می کنی. از سر کوچه تا انتهایش عدد هست که مثل پتک بر سرت کوفته می شد. هر قدم که بر می داری عددی را زیر پایت له می کنی. عددها بی رحم اند و بی پروا. عددهای قرمز. عددهای سیاه. عددهای فوری. عددهای کهنه. عددهای آنی. عددهای فروشی. عددهای آبی. عددهای سبز. عددهای ریز. عددهای درشت. خوب که دقت می کنی می بینی که هر شماره ای با تو حرف می زند. تو را صدا می کند.
غارغار کلاغی بی حوصله تو را به خودت می آورد. کوچه پر است از دلالهایی که برای شناختنشان کافی است چند دقیقه ای بیشتر شماره ها را یادداشت کنی. هنوز شماره پنجم را ننوشته ای که سر و کله یکی شان پیدا می شود.
ـ می پرسد: فروشنده ای یا خریدار؟
ـ می گویی: چطور؟
ـ می گوید: اگر خریداری توافقی می فروشیم.
- یعنی چی؟
- یعنی هرچی که بازار گفت.
-چه گروه خونی داری؟
- هر چی بخوای دارم. ولی -O منفی گرونتره.
- چرا؟
- خب برای اینکه کمیاب تره.
- مثلاً چنده -O ؟
- گرونه دیگه . دو میلیون تومان با بقیه فرق داره.
داد عددها به آسمان می رود. انگار فریاد می زنند: " نخر! دروغ می گوید! نخر! " من همان کاری را می کنم که آنها می گویند. با این همه آقای دلال شماره اش را به زور هم که شده به من می دهد.
- هر وقت کلیه خواستی زنگ بزن! در خدمتیم!
شماره ای را از روی دیوارها بر می داری.۰۹۱۴ . زنگ می زنی. آنطرف خط هموطنی آذری زبان گوشی را بر می دارد.
- شما کلیه تان را فروختی؟
- آره فروختم.
-گروه خونی ات چی بود؟
- -O.
- چند فروختی؟
- ۱۳ میلیون تومان. اگه بخوای یکی دیگه دارم.
- مال خودته؟
- نه مال دخترمه.
- چند سالشه؟
- ۱۹ سالشه.
وحشتی غیر قابل تعریف وجودت را بر می دارد. می ترسی و ناخواسته تلفن را قطع می کنی. می خواهی بروی که چند دلال دیگر سر و کله شان پیدا می شود.
- خانوم خریداری؟
- خانوم فروشنده ای؟
دری باز می شود و پیرمردی بیرون می آید و اوضاع را که می بیند به دادم می رسد و دلالها را فراری می دهد. پیرمرد خاطرات عجیب و غریبی دارد و حرفهایش شنیدنی است. می گوید: هر سال همینطور است. هوا که سردتر می شود شماره های این دیوارها هم بیشتر می شود. شب عید که دیگر غوغایی است. می گوید: پارسال یکیشان ایدزی بود و کلیه اش را به مهندس جوانی فروخته بود و جوانک هم مرده بود.
پرسیدم: مگه آزمایش خون نمی گیرند؟
گفت: چرا. ولی تقلب کرده بودند. آزمایش را یکی دیگر داده بود و کلیه را یکی دیگر.
از پیرمرد تشکر می کنی و می خواهی بروی که دوباره عددها جان می گیرند و زنده می شوند.
داری میروی که همان جوانک ۲۲ ساله را با مادرش می بینی. مادرش نپرسیده جواب سئوالت را می دهد. می گوید: خانوم اینجوری نگاه نکن. من اگر می توانستم خودم کلیه ام را می فروختم تا خرج دوا دکتر شوهرم کنم. ولی چه کنیم؟ ... خانوم شما خریداری؟ گروه خونی اش +B است.
وقت رفتن است و کوچه رفته رفته شلوغتر می شود. کوچه ای که بازار ناپیدای فروش کلیه است. کلیه ای که وظیفه اش تصفیه خون است. خونی که اگر نباشد کارت تمام است. باید بروی و دیالیز شوی.
بالغ بر ۳۵ هزار نفر بیمار دیالیزی و پیوندی در کشور وجود دارد که روند درمانی آنان به گفته مصطفی قاسمی از وضعیت نامطلوبی برخوردار است.
رئیس انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی با اشاره به اینکه تعداد این بیماران می بایست بیش از ۷۰ هزار نفر باشد که نیمی از آنان فوت کرده اند در هفته بیماران کلیوی گفته است: متاسفانه امکانات کافی برای تحت درمان قرار گرفتن بیماران دیالیزی و پیوندی در کشور وجود ندارد به طوری که برخی از این بیماران در روستاها و مناطق دور افتاده امکان دسترسی به دستگاه دیالیز را ندارند.
قاسمی با اعلام اینکه درحال حاضر بیش از ۳۳۰۰ دستگاه دیالیز در کشور وجود دارد گفته برای تحت پوشش قرار دادن بیمارانی که در حال حاضر دیالیز می شوند نیازمند تهیه ۶۰۰ دستگاه جدید هستیم.
کوچه حسینی خیابان ولیعصر (عج) بازار اعداد است. اعدادی که مثل بازار بورس دائماً پیدا و پنهان می شوند. می آیند و می روند، می آیند و می روند... بی آنکه کسی قادر باشد صاحبانشان را با چشم غیر مسلح ببیند. کوچه حسینی کوچه اعداد است. جنگ اعداد و ارقام با من و تو. جنگ اعداد و ارقام با آمارهای فریبنده. آمارهای نادرست. آمارهای تکراری. آمارهای خیالی. اینجا کوچه اعداد است و جنگ ناپیدای آنها با شعارها. اگر گذرت به آنجا افتاد حتماً یادت باشد اعداد آمارها را فراموش کنی. اعداد واقعی اینجاست. اعداد حقیقی. اعداد لعنتی.     گزارش: نرگس رضایی منبع:خبرگزاری مهر *برخی از شماره های روی دیوار کوچه کلیه توسط مهرنیوز مخدوش گردیده است
 

  اختلال کار مثانه Bladder dysfunction نسبتاً شایع است. طبق یک آمار، سی درصد به آن مبتلا هستند. در هر سنی، از نوجوانی تا پیری دراشکال و درجات مختلف رخ می‌دهد که در افراد مسن شایع‌تر است. زنان نیز دچار آن هستند.
در یک مقاله، مبتلایان زنان را بیشتر ذکر کرده است ولی در مردان چون پروستات نیز نقشی در آن دارد، باید شایع‌تر باشد. برای بررسی و درک بهتر آن باید انواع آن و همچنین مکانیزم نگهداشتن و تخلیه‌ی مثانه که مکانیزم پیچیده‌یی دارد، توضیح داد. شاید بتوان گفت از نظر کار مثانه به دو قسمت تقسیم می‌شود. یکی بدنه‌ی آن که از محل ورود سوراخ حالب و لبه‌ی خلفی Trigon تا سقف آن که تحت تأثیر Beta-androgenic است. دیگری کف مثانه که عبارت است از Trigon، گردن و اسفنگتر داخلی که همان سوراخ خروج ادرار است و تحت تأثیر Alfa-androgenic می‌باشد. نگهداری و تخلیه‌ی آن وسیله‌یPones - Cortex نخاع و اعصاب محیطی تنظیم می‌شود.
● انواع ناراحتی‌های مثانه:
۱) Stress incontinence. نشت یا خروج چند قطره ادرار هنگام سرفه، عطسه یا هر حرکتی که فشار داخل مثانه را افزایش دهد. این بیماری در خانمها شایع است. چون فشار داخلی مجاز ادرار باید همیشه بالاتر از فشار داخلی مثانه باشد. مثلاً در هر حرکتی که فشار داخلی افزایش می‌یابد، باید فشار داخل پیشابراه نیز افزایش یابد چون طول مجرای ادرار زنان کوتاهتر از مردان است، این عارضه به آنها دست می‌دهد. مجرای ادرار داخل پروستات نقش مهمی دراین راستا دارد که آن را به دو قسمت اول و دوم تقسیم می‌کنند. قسمت ابتدایی که از دهانه‌ی مثانه تا Verum montanum است، دنباله‌ی عضلات مثانه مانند آستینی آن را احاطه کرده که هنگام انزال، انقباض پیدا کرده و انزال به جلو رانده می‌شود. این عضلات غیر ارادی هستند. درکسانی‌که TUR می‌شوند، انزال آنها به داخل مثانه وارد می‌شود.قسمت دوم از Vm تا اسفنگتر خارجی است که آن را هم غلافی مانند آستین عضلات اسفنگتر خارجی که ارادی هستند احاطه کرده است، در نتیجه طول این مجرای داخل پروستات که در افراد به خاطر متفاوت بودن اندازه‌ی پروستات یکسان نیست، موجب می‌شود تا Stress incontinence در آنها رخ ندهد.
۲) Urge incontinence احساس دفع ادرار که فرد باید فوراً آن را تخلیه کند.
۳) ممکن است هردو ناهنجاری فوق توام باشد.
۴) Overflow incontinence علل متعددی دارد مانند فلج مثانه یا انسداد مجرا.
۵) عدم هماهنگی مثانه با اسفنگترها
۶) اختلالات عصبی
۷) التهاب، مثانه،مجرای ادرار و پروستات (شکل ۱).
اختلالات فوق چنان بیماران را ناراحت می‌کند که تشخیص علل آن مشکل است. بیماری پس از رادیکال پروستکتاتومی می‌گفت هرساعت یک بار باید تخلیه کنم و شبی ده بار بیدار شوم. دیگری می‌گفت، نمی توانم سوار مترو شوم چون ادرار به من امان نمی‌دهد. جوانی می‌گفت تا احساس ادرار می‌کنم، تخلیه می‌شود و شلوار خود را خیس می‌کنم که در مطب خود من رخ داد، چگونه می‌توانم شغلی داشته باشم. خانمی می‌گفت در خواب هر وقت به طرفی می‌چرخم ادرارم خارج می‌شود. دختر جوانی غیر ارادی خود را خیس می‌کند.
تمام اینها و موارد متعدد دیگری که به من مراجعه می‌کنند، تشخیص و چاره‌جویی می‌خواهند و می‌گویند تا جواب نگیریم شما را ترک نمی‌کنیم. این مشکلات مرا بر این داشت تا این مقاله را بنویسم شاید همکاران که استاد من هستند، مرا یاری دهند. برای درک این مشکلات ابتدا مکانیزم نگهداری و تخلیه‌ی ادرار را باید بررسی کرد تا روشن شود چه عواملی درآن نقش دارند ومشکل در کجاست.
Physiology مثانه و اسفنگترها باید هماهنگ کار کنند تا جمع شدن تخلیه صورت گیرد، هنگام جمع شدن مثانه باید فشارداخلی آن کم باشد تا اجازه‌ی ورود ادرار و ماندن آن را بدهد. اسفنگترها در حال انقباض بوده تا ادرار خارج نشود. فشار مثانه باید کمتر از فشار مجرا باشد. این کار به عهده‌ی سلسله اعصاب سمپاتیک است.
سمپاتیک در این مرحله مانع کار پاراسمپاتیک می‌شود که موجب شل شدن جدارمثانه و انقباض عضلات Detrusor می‌شود و دهانه‌ی مثانه را می‌بندد. در هنگام جمع شدن ادرار سمپاتیک فعال می‌ماند. پس از آن مثانه پر شده عصب Pudental تحریک می‌شود که این عصب موجب انقباض دهانه‌ی مثانه و اسفنگتر خارجی می‌شود و فشار مجرا را بالاتر از مثانه نگه می‌دارد. این عمل نگهداری Continence mechanism نامیده می‌شود. در تخلیه‌ی مثانه نخاع و سلسله اعصاب مرکزی وارد عمل می‌شوند که باید کار مثانه و مجرا را هماهنگ کنند. مغز حاکم تمام کار است. مرکز کنترل ادرار کردن در کورتکس لب فرونتال قرار دارد. از این محل دستور می‌رسد که تخلیه تا هنگامی که فرد در محل مناسب برای آن نباشد، انقباض عضلات مثانه متوقف می‌ماند.
در اینجاست که در کودکان که مغز آنها رشد کافی نکرده، در سکته‌ی مغزی، سرطان و فراموشی سنی قادر به کنترل ادرار خود نیستند. فرمان تخلیه ابتدا به Pons و بعد به نخاع منتقل می‌شود. Pons مسوول هماهنگ کردن عضلات مثانه و اسفنگترهاست (Synergy) و Pontine micturition center (PNC) نامیده می‌شود و فرمان رها شدن کار اسفنگترها و انقباض عضلات مثانه را می‌دهد. این مرکز ممکن است تحت تأثیر هیجان یا ترس کمی کنترل را از دست بدهد و افرادی هستند که در این هنگام چند قطره ادرار از آنها خارج می‌شود.
مغز کنترلی روی این مرکز از بدو تولد تا سن ۳ تا ۴ سالگی ندارد و از آن به بعد است که کنترل شروع می‌شود و کودک می‌تواند طبیعی ادرار کند . مثانه که پر شد اتساع آن از راه نخاع به Pons و مغز منتقل می‌شود و فرد می‌تواند خود را کنترل کند. دراین مرحله Pons از کار می‌افتد و به فرد مهلت می‌دهد تا به محل مناسب برسد. این کار ممکن است چند بار تکرار شود. نخاع هم فرمان پری مثانه را از پایین به بالا منتقل می‌کند و هم فرمان تخلیه را از بالا به پایین. در نتیجه یک رابط بسیار مهمی است که ضایعات متعدد آن کار مثانه را خراب می‌کند و ممکن است سبب زیاد شدن دفعات ادرار، عدم نگهداری و خروج بدون کنترل و عدم تخلیه‌ی کامل مثانه شود. فعالیت بیش از حد عضلات مثانه و اسفنگترها تواماً عدم هماهنگی مثانه و اسفنگتر و تمام آنها. انتهای نخاع در ساکروم، مرکز انقباض مثانه است که موجب تخلیه‌ی مثانه می‌شود.
اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک که خارج از سلسله اعصاب مرکزی قرار دارند، سمپاتیک ادرار را در مثانه نگه می‌دارد و اسفنگترها را به کار می‌گیرد و مانع کار پاراسمپاتیک می‌شود. پاراسمپاتیک عکس آن کار می‌کند و موجب انقباض عضله‌ی مثانه و از کار افتادن سمپاتیک و اسفنگترها می‌شود در نتیجه تخلیه صورت می‌گیرد. عصب Pudental از هسته ی که Onuf جدا می شود، موجب انقباض اسفنگتر خارجی و عضلات کف لگن می‌شود، از کار می‌افتد در نتیجه‌ اسفنگتر خارجی کار خود را رها می‌کند. زایمان طبیعی که به سختی صورت گیرد، موجب صدمه به این عصب می‌شود. در نتیجه کارش کم و ضعیف شده و ایجاد Stress incintinence می‌شود. فعالیت زیاد این عصب در نتیجه‌‌ی صدمه در نخاع موجب احتباس ادرار می‌شود. برای تخلیه‌ی مثانه با ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی‌سی احساس ادرار می‌شود. ۴۵۰ سی‌سی ادرار احساس فشار و عدم تحمل است. در نتیجه این احساس از راه نخاع به Pons و کورتکس و پس از تصمیم‌گیری از کورتکس به Pons و نخاع و اعصاب سمپاتیک وپاراسمپاتیک و عصب Pudental که کار آنها توضیح داده شد، می‌شود.
اختلالات ادراری درضایعات مغز، Pons، نخاع، قسمت ساکروم نخاع و اعصاب محیطی به وجود می‌آید. احتباس حاد ادرار یا مثانه بیش فعالDetrusor overactive ‌ نتیجه ی آن است. همچنین بیماریهایی مانند CVA، تورم های مغز، پارکینسون، Shy, drager syndrome، بیماری نادر و دجنراتیو MS ، دیابت Herpoes zoster ,Tabesdorsalis در رفتگی دیسک و جراحیهای لگن، در زنان Prolapse برداشتن رحم، اختلالات هورمونی، عدم حس پری مثانه، مصرف بعضی داروها مانند پایین آورنده‌های فشارخون ممکن است ناراحتی‌های فوق را به وجود آورد. در معاینه باید جدار قدامی واژن، التهاب مجرا، آتروفی واژن، اسکار درآن را بررسی کرد. از بین رفتن زاویه‌ی مثانه و مجرا که در نتیجه‌ی افتادگی مثانه به وجود می‌آید از عوارض شایع و بسیارمهم است. بررسی مثانه پس از تخلیه‌ی ادرار ضروری است.
حال به چند عارضه که عامل مراجعه‌ی بیشتر مبتلایان به اینجانب است ذکر می‌شود.
Stress incontinence همگی در نتیجه‌ی پایین بودن منطقه‌ی فشار ادرار است و در دختری که بدون کنترل، ادرار آن خارج می‌شود، باید Pons که مرکز کنترل ادرار است، مورد بررسی قرارگیرد.
Urge incontinece در نتیجه‌ی Detrusor overactive است که درجات مختلفی دارد و در جوانها خیلی شایع است که دفعات دفع ادرار آنها زیاد است. تحمل ادرار را ندارد.
جوانی که ذکر شد قبل از رسیدن به محل مناسب، ادرارش خارج می‌شود، اختلال عصبی اسفنگتر دارد. در این جوان Pons کارش را درست انجام نمی‌دهد. بعضی بیماران می‌گویند تخلیه می‌کنند ولی هنوز احساس ادرار دارند. در آنها مثانه خالی شده ولی عضلات مثانه هنوز انقباضش پایان نیافته، ادامه دارد. در حالی که باید قطع باشد. مثانه‌ی منقبض، فیبروز جدار مثانه، Interstitial در مردان التهاب مزمن پروستات BPH، سرطان، سنگ مثانه و خراب شدن اعصاب مثانه و ضعف عضلات مثانه را باید ذکر کرد.
بیماری که بعد از رادیکال پروستاتکتومی ساعتی یکبار ناچار به تخلیه‌ی مثانه می‌شد. سونوگرافی ترانس رکتال در نمای ساجیتال شد که فقط وسیله‌ی‌ آن در تهران در دو مرکز قرار دارد. بعد از اینگونه عمل طول نسجی که از مجرا تا اسفنگتر خارجی می‌ماند، خیلی اهمیت دارد. این مقدار به دهانه‌ی مثانه دوخته می‌شود که دهانه‌ی مثانه طبق معمول باید بسته باشد.
در حال ییاستراحت باید کمتر از ۱۸ میلیمتر نباشد و در ضمن کوشش یا زور زدن کمتر از ۱۳ میلیمتر. در غیر این صورت چنانچه کمتر باشد، بیمار قادر به کنترل ادرار نیست و یا لااقل در حالاتی ادرار او خارج می‌شود ولی در بیمار مورد بحث دهانه‌ی مثانه باز بود و مقداری از مجرا مانند U باز که درآن ادرار و جود داشت. چون مجرا در اینجا از عضلات مخطط احاطه شده به اسفنگتر خارجی نزدیک است. پر شدن شکاف و عدم وجود اسفنگتر داخلی، اسفنگتر خارجی را تحریک و بازمی‌کند و در نتیجه این بیمار ناچار به تخلیه می شود.
بحث درمان در تخصص اینجانب نیست و وارد آن نمی شوم.     دکتر فائض فیضی رادیولوژیست

  مصرف روغن زیتون همراه با غذا برای جلوگیری از ابتلا به هموروئید (بواسیر) بسیار مفید بوده و موجبات دفع سنگ صفرا و سنگ كلیه را فراهم می‌كند.
دكتر مینو آذرنوش متخصص تغذیه، ضمن‌بیان مطلب فوق اظهار كرد: زیتون دارای گوگرد، كلسیم، پتاسیم، آهن، منگنز، كلر و مس است.
وی با اشاره به گرم و خشك بودن این میوه عنوان كرد: زیتون حاوی ویتامین‌های A و D بوده و مصرف آن می‌تواند در درمان برخی امراض از قبیل سل مفید واقع شود.
این متخصص در ادامه به خاصیت ضد سم این میوه اشاره و عنوان كرد: به این ترتیب مصرف آن با پاك‌سازی روده‌ها و معده همراه بوده و مانع از ورود سموم به داخل خون می‌شود.
دكتر آذرنوش همچنین مصرف زیتون را در شادابی پوست بسیار مؤثر دانست و افزود: یك بررسی نشان داده است استفاده از این میوه به مدت ۱۰ روز و همراه با شستن سر با آب ولرم و صابون بی‌بو می‌تواند باعث جلوگیری از ریزش مو شود.
وی در پایان مصرف این میوه را به دلیل داشتن ویتامین A در تقویت بینایی بسیار مؤثر دانست