مبحث هفتاد و نهم طرح صالحین: «رحلت پیامبر اسلام(ص)، شهادت امام حسن(ع) و امام رضا(ع)»
چند حدیث از حضرت امام حسن (علیه السلام):
- كسي كه بندگي خدا كند ، خداوند همه چيز را بنده او ميكند.
- زكات دادن هرگز موجب كم شدن مال نميشود.
- بزرگوار تر از آن باش که به پستی تن در دهی هر چند تو را به مقصودت برساند.
- بهترین نیکویی، اخلاق نیکو است
- با مردم آنگونه نشست و برخاست کن که دوست داری، با تو رفتار کنند.
- بخشش پیش از درخواست، بزرگترین بزرگواریهاست.
- شوخی، بزرگی و ابهت را از میان میبرد. شخص ساکت، از بزرگی و وقار بیشتری بهرهمند است.
- سرآمد عقل، برخورد نیکو و شایسته با مردم است.
- گناه و اشتباه دیگران را به زودی سرزنش مکن و میان او و اشتباهش راهی برای عذرخواهی قرار بده.
- والاترین جایگاه نزد خداوند از آنِ کسی است که به حقوق مردم آشنا باشد و در برآوردن آن بکوشد.
- بخل، سرآمد همه بدیها و زشتیهاست و محبت و دوستی را از دلها بیرون میکند.
نعمت تندرستی
احادیثی ازپیامبراکرم(ص)درموردتندرستی
۱-چهارچیزراپیش ازچهارچیزغنیمت شمار:جوانی پیش ازپیری،صحت پیش ازبیماری،توانگری پیش از
فقر وزندگی پیش ازمرگ.
۲-سفرکنیدتاتندرست شویدو روزی یابید.
۳-عافیت رابرای دیگران بخواه تانصیب توشود.
۴-بهترین زهدهاآنست که ازآنچه داری خشنودباشی وبهترین چیزی که ازخداتوان خواست عافیت دین
ودنیاست.
۵-درهمی که انسان درحال صحت درراه خداخرج کند بهترازبنده ای است که هنگام مرگ آزادکند.
(ازکتاب شریف نهج الفصاحه)
چند حدیث از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم):
1) هیچ چیز نزد خدا از دعا گرامی تر و ارجمند تر نیست.
2) نشان منافق سه چیز است : 1 - سخن به دروغ بگوید . 2 - از وعده تخلف کند .3 - در امانت خیانت نماید . آیة المنافق ثلاث : اذا حدث کذب واذا وعد اخلف واذا اؤتمن خان .
صحیح مسلم ، کتاب الایمان ، ح 89
3) منفورترین چیزهای حلال در پیش خدا طلاق است .أبغض الحلال الی الله الطلاق .
سنن ابی داود ، کتاب الطلاق ، ح 1863
4) فرزند آدم وقتی تن تو سالم است و خاطرت آسوده است و قوت یک روز خویش راداری ، جهانگر مباش .ابن آدم اذا اصبحت معافی فی بدنک آمنا فی سربک عندک قوت یومک فعلی الدنیاالعفاء .
کنز العمال ، ج 3 ، ص 782 ، ح 8740
5) فرزند آدم ، آنچه حاجت تو را رفع کند در دسترس خود داری و در پی آنچه تو را به طغیان وا می دارد روز میگذاری ، به اندک قناعت نمیکنی و از بسیار سیر نمی شوی . ابن آدم عندک ما یکفیک وانت تطلب ما یطغیک لا بقلیل تقنع ولا بکثیر تشبع .
کنز العمال ، ج 3 ، ص 782 ، ح 8740
6) از نفرین مظلوم بپرهیز زیرا وی به دعا حق خویش را از خدا میخواهد و خدا حق رااز حق دار دریغ نمیدارد اتق دعوة المظلوم فإنما یسال الله حقه وان الله لن یضیع لذی حق حقه .
کنز العمال ، ج 3 ، ص 507 ، ح 7650
7) از استعمال سنگ حرام در ساختمان بپرهیزید که مایه ویرانی است .اتقوا الحجر الحرام فی البنیان فانه اساس الخراب .
کنز العمال ، ج 15 ، ص 405 ، ح 41575
8) از فراست مؤمن بترسید که چیزها را با نور خدا می نگرد .اتقوا فراسة المؤمن فإنه ینظر بنور الله .
سنن ترمذی ، کتاب تفسیر القرآن ، ح 3052
9) از دنیا بپرهیزید ، قسم به آن کس که جان من در کف اوست که دنیا ازهاروت و ماروت ساحرتر است .اتقوا الدنیا فوالذی نفسی بیده انها لأسحر من هاروت وماروت .
کنز العمال ، ج 3 ، ص 182 ، ح 6063
10) از نفرین مظلوم بترسید که چون شعله آتش بر آسمان میرود .اتقوا دعوة المظلوم فإنها تصعد الی السماء کأنها شرارة .
کنز العمال ، ج 3 ، ص 500 ، ح 7601
11) دو چیز را خداوند در این جهان کیفر میدهد : تعدی ، و ناسپاسی پدر و مادر .اثنان یعجلهما الله فی الدنیا البغی وعقوق الوالدین .
کنز العمال ، ج 16 ، ص 462 ، ح 45458
غروب رأفت
اى آنكه شبيه تو شه خونجگرى نيست
در راه غم و غربت تو همسفرى نيست
يك يار وفادار كنار تو نبوده
از شيعه مخلص به كنارت اثرى نيست
آن زهر جفا با دل ناز تو چه كرده؟
سوزندهتر از سوز دل تو شررى نيست
آن زهر چرا قد تو را كرده كمانى؟
ز آن قامت رعناى تو ديگر خبرى نيست
چون مارگزيده به روى خاك فتادى
آيا به برت خواهر نيكو سيرى نيست
اى كاش به مأمون ستم پيشه بگويند
مظلوم كشى در دل غربت هنرى نيست
هستى تو نماينده زهرا كه به غربت
واللَّه كه مظلومتر از تو پسرى نيست
نحوه شهادت امام رضا ( عليه السّلام (
حضرت امام رضا ـ عليه السّلام ـ در سال 148 هـ .ق در شهر مدينه متولد شد،[1] و در ماه صفر سال 203 هـ .ق در سن 55 سالگي در شهر طوس خراسان به شهادت رسيد.
در باب شهادت ايشان تقريباً تمام علماي شيعه و عده زيادي از علماي اهل سنت قائلند که آن حضرت مسموم و شهيد شده اند. درباره عامل شهادت اختلاف نظر و اقوالي وجود دارد که به آنها اشاره خواهيم کرد.
قول مشهور اين است که آن حضرت توسط مأمون خليفه عباسي مسموم شده و به شهادت رسيده اند.
برخي از علماي اهل سنت قائلند که مأمون، امام رضا ـ عليه السّلام ـ را مسموم نکرده است. و براي اين گفته خود دلائلي هم ذکر مي کنند. از جمله آن دلائل اين است که مأمون دختر خود را به همسري امام جواد ـ عليه السّلام ـ درآورد. مأمون به برتري امام رضا ـ عليه السّلام ـ در برابر علما استدلال مي کرد. بعد از درگذشت امام رضا ـ عليه السّلام ـ مأمون بسيار ناراحت و غمگين بود و... در ادامه خواهيم گفت که به هيچ يک از دلائل در اين رابطه نمي توان استناد کرد. عده اي از علماي اهل سنت قائلند که ايشان مسموم شده اند و عامل جنايت، عباسيان (غير از مأمون) بوده اند. به عنوان نمونه ابن جوزي مي گويد: «وقتي عباسيان ديدند خلافت از دست آنها خارج شد (به واسطه ولايتعهدي) و به دست علويان افتاد، امام رضا ـ عليه السّلام ـ را مسموم کردند.[2]» اين قول نيز چندان صحيح به نظر نمي رسد چرا که «بيشتر مورخين و روات اجماع دارند که مأمون سم را به امام ـ عليه السّلام ـ داده نه غير او»[3]. علاوه بر اينکه مأمون براي اين کار انگيزه هم داشته که به آن اشاره خواهد شد. رواياتي از امام رضا ـ عليه السّلام ـ وارد شده است که در اين روايات آن حضرت شهادت خويش را پيشگويي کرده اند و عامل اين جنايت را مأمون دانسته اند. امام رضا ـ عليه السّلام ـ به هرثمه بن اعين مي گويد: «موقع مرگ من فرا رسيده است اين طاغي (مأمون) تصميم گرفته مرا مسموم کند...»[4].
شهيد مطهري مي نويسد: «قرائن نشان مي دهد که امام رضا ـ عليه السّلام ـ را مسموم کردند و يک علت اساسي همان قيام بني العباس در بغداد (بر عليه مأمون) بود. مأمون در حالي حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ را مسموم کرد که از خراسان به طرف بغداد مي رفت و مرتب اوضاع بغداد را به او گزارش مي دادند. به او گزارش دادند که بغداد قيام کرده او ديد که حضرت رضا ـ عليه السلام ـ را نمي تواند عزل کند و اگر با اين وضع بخواهد برود آنجا کار بسيار مشکل است. براي اينکه زمينه رفتن آنجا را فراهم کند و به بني العباس بگويد کار تمام شد حضرت را مسموم کرد و آن علت اساسي که مي گويند و قابل قبول هم هست و با تاريخ وفق دارد همين جهت است»[5].
به نظر مي رسد انگيزه اصلي مأمون در به شهادت رساندن امام رضا ـ عليه السّلام ـ همين مطلبي باشد که ذکر شد. چرا که قيام عباسيان در بغداد جز به خاطر ترس از روي کار آمدن علويان نبوده است.
طبري مي نويسد: «مأمون نامه اي به بني عباس در بغداد نوشت و مرگ علي بن موسي ـ عليه السّلام ـ را به آنان اعلام کرد و از آنان خواست که به اطاعت او درآيند زيرا دشمني آنان با او جز با بيعت وي با علي بن موسي ـ عليه السّلام ـ نبوده است.[6] از ديگر موجباتي که مورخان در قتل امام رضا ـ عليه السّلام ـ ذکر کرده اند، کينه اي مي دانند که مأمون از امام رضا ـ عليه السّلام ـ به دل گرفته بود. طبرسي مي نويسد: علتي که موجب شد مأمون امام رضا ـ عليه السّلام ـ را به شهادت برساند اين بود که آن حضرت بي محابا (و بدون ترس) حق را در برابر مأمون اعلام مي کرد. در بيشتر موارد در مقابل او قرار مي گرفت که موجب عصبانيت و کينه او مي شد...»[7]. همانگونه که بيان شد از نظر روايات شيعي شکي نيست که مأمون حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ را مسموم کرد.[8] امّا اينکه کيفيت اين عمل چگونه بوده است؟ روايات چندي وجود دارد که به آنها اشاره مي کنيم. روايتي را شيخ مفيد از عبدا... بن بشير نقل کرده که عبدا... گفت: مأمون به من دستور داد که ناخنهاي خود را بلند کنم... سپس مرا خواست و چيزي به من داد که شبيه تمر هندي بود و به من گفت: اين را به همة دو دست خود بمال... سپس نزد امام رضا ـ عليه السّلام ـ رفت و به من دستور داد که انار براي ما بياور من اناري چند حاضر کردم و مأمون گفت: با دست خود آن را بفشار، من فشردم و مأمون آن آب انار را با دست خود به حضرت خورانيد و همان سبب مرگ آن حضرت شد و پس از خوردن آن آب انار دو روز بيشتر زنده نماند»[9]. روايت ديگري را شيخ مفيد از محمد بن جهم ذکر کرده که مي گويد: «حضرت رضا ـ عليه السّلام ـ انگور دوست مي داشت پس قدري انگور براي حضرت تهيه کردند. در حبه هاي آن به مدت چند روز سوزنهاي زهرآلود زدند. سپس آن سوزنها را کشيده و به نزد آن بزرگوار آوردند... آن حضرت از آن انگورهاي زهرآلود بخورد و سبب شهادت ايشان شد».[10]
روايتي از اباصلت هروي نيز نقل شده که مي گويد: مأمون امام رضا ـ عليه السّلام ـ را فراخواند و آن حضرت را مجبور کرد از انگور بخورد آن حضرت به واسطه آن انگور مسموم شد.[11]»
بنابراين، ادله اي که اهل سنت ذکر کرده اند که مأمون امام رضا ـ عليه السّلام ـ را به شهادت نرسانده بي اساس مي باشد. چرا که مأمون فردي بود که به خاطر حکومت، برادر خويش امين را به قتل رساند و محبوبيت امام رضا ـ عليه السّلام ـ در نزد او از برادرش بيشتر نبود. و گريه ظاهري او بعد از مرگ امام ـ عليه السّلام ـ به جهت منحرف کردن اذهان علويان و طرفداران امام رضا ـ عليه السّلام ـ بوده است.
«بعد از شهادت امام رضا ـ عليه السّلام ـ شيعيان بدن شريف آن حضرت را در خراسان تشييع کردند. اين تشييع جنازه به حدي پر شور بود که تا آن زمان مثل آن ديده نشده بود، همه طبقات در تشييع جنازه امام حاضر شدند»[12]. امام رضا ـ عليه السّلام ـ در سال 203 هـ.ق در شهر طوس به خاک سپرده شد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
پىنوشتها
1ـ زندگي سياسي هشتمين امام:جعفر مرتضي حسيني.
2ـ پيشوايان، سيد کاظم ارفع.
3ـ حضرت رضا(ع)، فضل الله کمپاني.[1] . شيخ مفيد، الارشاد، ترجمه سيد هاشم رسولي محلاتي، تهران، انتشارات علميه اسلاميه، چاپ دوم، بي تا، ج 2، ص 261.
[2] . باقر شريف القرشي، حياة الامام علي بن موسي الرضا(ع)، قم، نشر سعيد بن جبير، 1372ش، ج 2، ص 371.
[3] . همان.
[4] . محمد بن جرير بن رستم طبري، دلائل الامامه، قم، منشورات الرضي، 1363، ص 178.
[5] . مطهري، مرتضي، سيري در سيره ائمه اطهار، تهران، صدرا، چاپ بيست و هفتم، 1384، ص 210.
[6] . محمد بن جرير طبري، تاريخ طبري، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران، اساطير، چاپ دوم، 1364، ج 13، ص 5676.
[7] . فضل بن حسن طبرسي، اعلام الوري، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1417، ج 2، ص 80؛ شيخ مفيد، همان، ج 2، ص 260.
[8] . مطهري، مرتضي، همان، ص 211.
[9] . شيخ مفيد، همان، ج 2، ص 262ـ261.
[10] . همان، ص 262.
[11] . فضل بن حسن طبرسي، همان، ص 83ـ82.
[12] . باقر شريف القرشي، همان، ص 375.
امام رضا عليه السلام فرمود: بنده اي که خداوند را در نهان بخواند و عرض حاجت کند مانند اين است که هفتاد مرتبه در آشکارا دعا کند.
سلام از دوستان شرکت کننده برای گرما بخشی به مبحث تا اینجای کار ممنونم،من این چند وقت حالم زیاد خوب نبود،نتونستم جواب لطفتونو بدم.
جناب shirdel2 برای اطلاعات مفید ومختصر،زنگینامه واحادیث وکرامات و...ممنون
جناب ria۱۳۶۵از حضور مداوم و پررنگ شما، بررسی زندگی امام حسن از جهات مختلف،توضیح کامل در مورد شهادت و یا رحلت پیامبر و....ممنون
جناب victoryone از حضور مستمر ،داستان ها ونکات کوتاه و آموزنده شما ممنون
همچنین از دوستان دیگه که تا اینجا ی کار با مطالب دستنویس ،مفید و آموزنده،داستانهای زیبا وتصاویر واشعار گرمابخش مبحث بودن ممنون.
جناب jaberian
جناب karbalanajaf
جناب namebaran
جناب smart_boy
جناب komail1012531
جنابliasma
جناب nargesi
جناب aliekrami
جنابahmadfarm
جناب nargesza
جناب sajjadez
جناب zare58 (تصاویرزیبا)
جناب hdarvishie (کار زیبا و نو پوستر)