مبحث هفتاد و دوم طرح صالحین: امر به معروف و نهی از منکر در نهضت امام حسین (علیه السّلام)

امر به معروف مسئولان جامعه اسلامی

امر به معروف و نهی از منکر حوزه‏های گوناگونی دارد که باز مهم‏ترینش حوزه‏ی مسئولان است؛ یعنی شما باید ما را به معروف امر، و از منکر نهی کنید. مردم باید از  مسئولان، کارِ خوب را بخواهند؛ آن هم نه به صورت خواهش و تقاضا؛ بلکه باید از آن‏ها بخواهند. این مهم‏ترین حوزه است.

ولی امر مسلمین جهان، 25 آذر 1379

سلام بر حسین و اولاد پاکش و اصحاب وفادارش چه در عاشورا، چه امروز و چه فردا
نفرین بر همه کسانی که در قتل سید الشهدا شرکت کردند یا به آن رضایت داده و می دهند

نکته ای که در این روز عاشورا به نظرم خیلی مهم رسید اینست که ما اگر حسینی هستیم نباید در مقابل منکرهای بزرگی که در جامعه ما رو به رشد است ساکت باشیم یا رضایت بدهیم. 
رضایت دادن به بی عدالتی اقتصادی ، رابطه بازی ، پارتی بازی  و دروغ گفتن برخی از مسؤولان به مردم یعنی حرکت در مسیر شمر و عمر بن سعد و یزید.

دکتر ملکی معاف، پژوهشگر دینی و استاد دانشگاه

امر به معروف مسئولان- توجه داریم که امر به معروف امام حسین در مقابل فساد حکومت اسلامی یزید بود

عده ای از متدینان خیال می کنند بدحجابی بزرگترین منکر است و برای مقابله با آن به اقدامات نمایشی و بی اثر دست می زنند تا بعدا گزارش کار بدهند و ادعا کنند که برای نهی از منکر و امر به معروف گام برداشته اند!

این عزیزان منکرهای بزرگ مثل فقر فساد و تبعیض را عمدا یا سهوا به فراموشی سپرده اند. گاهی خودشان نیز در پارتی بازی ها و حرامخواریها مشارکت دارند. خطاب به اینها می گوییم اگر راست می گویید مثلا چند تظاهرات در مقابل مجلس شورای اسلامی انجام دهید و به فقر و فساد و تبعیض و حرامخواری برخی از نمایندگان مجلس و مدیرکل ها و برخی از قاضیان و غیره هم اعتراض کنید.

لزوم امر به معروف در حوزه های کلان اجتماعی

معنای امر به معروف اینست که با منکرهای بزرگی که مافیاهای بزرگ اقتصادی پشت آن هستند مقابله کنید نه اینکه صرفا زورتان به یک دختر بدحجاب برسد! البته دختر بدحجاب را هم باید نهی از منکر کرد.
اگر واقعا حسینی هستیم نباید در مقابل گناهان بزرگ و فراگیر که توسط مسئولان و وابستگان نظام انجام می شود سکوت کنیم.
قطعا ما همگی حامی نظام و رهبری هستیم. در این حمایت جدی و صادق هستیم و اتفاقا چون در این حمایت صادق و جدی و خیرخواه نظام هستیم باید مکررا درباره بی عدالتی های اقتصادی به مسؤؤلان تذکر دهیم. انصافا وضعیت موجود قابل دفاع نیست و قطعا رهبری نیز راضی نیستند و بارها آن را ابراز داشتند و فرمان هشت ماده ای برای مبارزه با فساد داده اند. اینکه تحریمها موجب ضعف اقتصاد شده توجیه خوبی برای گسترش بی عدالتی و تبعیض نیست. 

امر به معروف رو درست بشناسیم

امر به معروف، فضولی کردن نیست!

اگر معنای امر به معروف و نهی از منکر و حدود آن برای مردم روشن شود، معلوم خواهد شد یکی از نوترین، شیرین‏ترین، کارآمدترین و کارسازترین شیوه‌‏های تعامل اجتماعی، همین امر به معروف و نهی از منکر است و بعضی افراد دیگر درنمی‌‏آیند بگویند «آقا! این فضولی کردن است»! نه؛ این همکاری کردن است؛ این نظارتِ عمومی است؛ این کمک به شیوعِ خیر است؛ این کمک به محدود کردنِ بدی و شرّ است؛ کمک به این است که در جامعه‏‌ی اسلامی، گناه، همیشه گناه تلقّی شود.

بدترین خطرها این است که یک روز در جامعه، گناه به عنوان ثواب معرفی شود؛ کار خوب به عنوان کار بد معرفی شود و فرهنگها عوض شود. وقتی‏که امر به معروف و نهی از منکر در جامعه رایج شد، این موجب می‏شود که گناه در نظر مردم همیشه گناه بماند و تبدیل به ثواب و کار نیک نشود. بدترین توطئه‏‌ها علیه مردم این است که طوری کار کنند و حرف بزنند که کارهای خوب کارهایی که دین به آن‏ها امر کرده است و رشد و صلاح کشور در آن‏هاست در نظر مردم به کارهای بد، و کارهای بد به کارهای خوب تبدیل شود. این خطرِ بسیار بزرگی است

رهبری، خطبه های نماز جمعه، 25 آذر 79

توجه دارید 79 یعنی چه سالی؟

امر به معروف رو درست بشناسیم!

مسئولان باید امر به معروف شوند!

طرف امر به معروف و نهی از منکر فقط طبقه‌‏ی عامه‌‏ی مردم نیستند؛ حتی اگر در سطوح بالا هم هستند، شما باید به او امر کنید؛ نه اینکه از او خواهش کنید؛ باید بگویید: آقا! نکن؛ این کار یا این حرف درست نیست.

امر و نهی باید با حالت استعلاء باشد. البته این استعلاء معنایش این نیست که آمران حتماً باید بالاتر از مأموران، و ناهیان بالاتر از منهیان باشند؛ نه، روح و مدل امر به معروف، مدل امر و نهی است؛ مدل خواهش و تقاضا و تضرّع نیست. نمی‏شود گفت که خواهش می‏کنم شما این اشتباه را نکنید؛ نه، باید گفت آقا! این اشتباه را نکن؛ چرا اشتباه می‏کنی؟ طرف، هرکسی هست بنده که طلبه‌‏ی حقیری هستم از بنده مهم‏تر هم باشد، او هم مخاطب امر به معروف و نهی از منکر قرار می‏گیرد.

رهبری.۱۳۷۹/۰۴/۱۹ (به سال 79 هم توجه کنید.)

منکرهای بزرگ معمولا به چشم نمی‌آیند

عوامل بقا را در اسلام مشاهده کنید! یکی از عوامل بقا، همین عاشوراست. یکی از عوامل بقا، امر به معروف و نهی از منکر است. بدیهی است که در جامعه، فساد به وجود می‏آید. هیچ اجتماع بشری نیست که در آن، فساد به وجود نیاید. این فساد، چگونه باید برطرف شود؟ بعضی کسان تا چشمشان به مظاهر فساد می‏‌افتد، می‏گویند «پس مسئولین کجایند که بیایند فساد را از بین ببرند؟!» غالباً فسادی را که به چشم می‏‌بینند فریاد برمی‏‌آورند و سراغ از مسئولین می‏گیرند. اما آن فسادی که به چشم دیده می‏شود[مثل همین بی حجابی]، خیلی کوچک‏تر از فسادهایی است که با چشم ظاهری در کوچه و بازار و خیابان نمی‏شود دید. کسانی که واردند، می‏دانند و می‏فهمند که فسادهای کلان، اغلب از دیده‌‏ها پنهان است. لذا محیط جامعه باید به گونه‏‌ای باشد که اگر در آن فسادی پدیدار شد، فرصت رشد پیدا نکند و زود از بین برود. مثل جریانهای عظیم آب.‌

من می‌خواستم تا آخرش را از خودم بنویسم به صورت دست‌نویس. وقتی یکی از دوستان، منبع خواست، ترجیح دادم حرف‌های آقا که صراحت بیشتری دارد، بیاورم. این جوریاست: محیط جامعه باید مثل جریان عظیم آب، جلوی فسادهای کلان را بگیرد. بسم‌الله! تصریح رهبری را که خواندید!

فقه باید تکلیف امر به معروف را روشن کند

بسیاری از مباحثِ حکومتی، ... حل فقهی نشده و تکلیفش معلوم نگردیده است. البته کسی در گذشته تقصیر نداشته است؛ چون قضا و دیات و حدودی نبود؛ ولی ما امروز تقصیر داریم...

بسیاری از مسائل امر به معروف و نهی از منکر، مسائل حکومتی و بسیاری از مباحث مربوط به زندگی مردم همین مسأله‏‌ی پیوندها و تشریحها مباحثی هستند که فقه باید وارد این میدانها شود. نمی‏شود با نظر سریعی به آن‏ها نگاه کرد و خیال کنیم که حل خواهند شد. نه؛ این‏ها هم مثل بقیه‏‌ی ابواب فقهی هستند.۱۳۷۴/۰۹/۱۳

چگونگی امر به معروف نسبت به مسئولان و حدود دخالت مردم از پیچیدگیهایی برخوردار است که لازم است علمای حوزه قم به آن ورود پیدا کنند و پاسخ امروزی بدهند. مواردی که از متن، سه نقطه قرار دادم، حذف شده است.

تو این سخنرانی، حضرت آقا این طور طرح مساله میکنند که برخی میگویند هدف امام حسین، شهادت بود. میدانست شهید میشود. برخی هم گفتند حکومت. حضرت آقا اینجا این دو را جمع میکند ذیل بحث ما که همان امر به معروف نسبت به مسائل کلان حکومتی است:

امام حسین قیام کرد تا آن واجب بزرگی را که عبارت از تجدید بنای نظام و جامعه‌‏ی اسلامی، یا قیام در مقابل انحرافات بزرگ در جامعه‏‌ی اسلامی است، انجام دهد. این از طریق قیام و از طریق امر به معروف و نهی از منکر است؛ بلکه خودش یک مصداق بزرگِ امر به معروف و نهی از منکر است. البته این کار، گاهی به نتیجه‏‌ی حکومت می‏رسد؛ امام حسین برای این آماده بود. گاهی هم به نتیجه‌‏ی شهادت می‏رسد؛ برای این هم آماده بود.۱۳۷۴/۰۳/۱۹

امر به معروف این است که همه کار داشته باشند به کارهای جامعه

امر به معروف فقط این نیست که ما، برای اسقاط تکلیف، دو کلمه بگوییم. آن هم در مقابل منکراتی که معلوم نیست از مهم‏ترین منکرات باشند. (تو همین سخنرانی بی حجابی را هم مثال میزنند.)

وقتی یک جامعه را موظّف می‏کنند که آحادش باید دیگران را به معروف امر و از منکر نهی کنند، این به چه معناست؟ چه وقت ممکن است آحاد یک ملت آمر به معروف و ناهی از منکر باشند؟ وقتی‏که همه، به معنای واقعی در متن مسائل کشور حضور داشته باشند؛ همه کار داشته باشند به کارهای جامعه؛ همه اهتمام داشته باشند؛ همه آگاه باشند؛ همه معروف‏شناس و منکرشناس باشند. این، به معنای یک نظارت عمومی است؛ یک حضور عمومی است؛ یک همکاری عمومی است؛ یک معرفت بالا در همه است.

7 مرداد 71

اهمیت امر به معروف کلان حکومتی به موارد ظاهری

امر به معروف، این‏هاست. و الّا اگر ما امر به معروف را در یک دایره محدود، آن هم به وسیله افراد معلومی، زندانی کنیم، دشمن هم در تبلیغات خودش بنا می‏کند سمپاشی‏ کردن؛ که در ایران بناست از این به بعد، نسبت به زنهای بدحجاب، این‏طور عمل شود! این واجبِ به این عظمت را، که قوام همه چیز به آن است، بیاورند در دایره‌‏ای محدود، در خیابانهای تهران؛ آن هم نسبت به چند نفر زنی که وضع حجابشان مثلًا درست نیست. این است معنای امر به معروف؟! این است معنای حضور نیروهای مؤمن در صحنه‏‌های گوناگون جامعه؟! قضیه، بالاتر از این حرفهاست. تخلّفها یک اندازه و یک نوع نیست. تخلّفها، تخلّف‏های فردی نیست. بالاترین تخلّفها، آن تخلّفها و جرایمی است که پایه‌‏های نظام را سست می‏کند. 

توجه دارید که آقا سال 71 دارند این حرفها را میزنند. یعنی یک عده از مسئولان اون موقع داشتند پایه های نظام را سست میکردند. حالا گذشته که گذشته، نسبت به مسئولان امروز (و البته نسبت به خودمون و نزدیکان خودمون) احساس مسئولیت کنیم!

نمونه های منکرهای اصلی، منکرهای حکومتی و کلان

صحبت‌های 22 سال پیش آقا، انگار صحبتهای امروز است. البته لزوما دنبال مصداق نباشید، ذهن‌تون به اندازه کافی مصداقهای امروزی ش رو پیدا میکنه. کمی احساس تکلیف کنیم:

نومید کردن مردم، نومید کردن دلهای امیدوار، کج نشان‏دادنِ راه راست، گمراه کردن انسانهای مؤمن و بااخلاص، سوءاستفاده کردن از اوضاع و احوال گوناگون در جامعه اسلامی، کمک کردن به دشمن، مخالفت کردن با احکام اسلامی و تلاش برای به فساد کشاندن نسل مؤمن. امروز دست‏هایی تلاش می‏کنند تا فساد را به صورت نامحسوس نه آن طوری که شما در خیابان آن را ببینید و بفهمید و مشاهده کنید به شکلهای گروهکی، ترویج کنند و جوانان را به فساد بکشانند؛ پسرها را به فساد بکشانند؛ مردم را به بی‌‏اعتنایی بکشانند. منکرات این‏هاست؛ منکرات اخلاقی، منکرات سیاسی، منکرات اقتصادی. همه جا، جای نهی از منکر است. مرداد 1371

جايگاه سياسى امر به معروف و نهى از منكر

تعبير امر به معروف و نهى از منكر، از تعبيرات كليدى و پربسامد در سخنان امام على‏عليه السلام است كه در مناسبت‏هاى گوناگون و به دلايل مختلف بر آن انگشت مى‏گذارد و از آن سخن مى‏گويد. از اين رو مى‏توان گفت كه اين تعبير از اهميت فراوانى نزد امام برخوردار است. براى دريافت جايگاه آن نزد امام، اين مطلب را در چند محور زير پى مى‏گيريم:

الف. مفهوم سياسى امر به معروف و نهى از منكر؛

ب. هدف و غايت دين؛

ج. فلسفه حكومت اسلامى؛

د. تأمين حقوق همگان؛

ه . حفظ نظام اجتماعى سالم؛

و. مكانيزم نظارتى در حكومت اسلامى؛

ز. رويكرد اجرايى به اين فريضه؛

ح. موانع تحقيق و اجراى امر به معروف و نهى از منكر.