چـلـه تابـسـتـان

 

 

.:: چله تابستان ::.

جشنی در روز دهم مردادماه به مناسبت چهلمین روز رسیدن خورشید به اوج خود برگزار می شود. این جشن امروزه در برخی نواحی و از جمله در روستاهای جنوب خراسان زنده مانده است.

 

.:: مقدمه ::.

ضمن عرض سلآم خدمت تمامی دوستان، مبحث 59 طرح صالحین راسخون در مورد چله تابستان است.

پیشاپیش از حسن توجه و حضور و مشارکت شما در این مبحث تشکر می کنیم. ممنون میشویم مطالب تولیدی و گلچین شده و ابتکاری خود را در قالب موارد زیر ارسال نمایید تا شیرینی همراهیتان در  چله تابستان را بچشیم :

1- آداب و رسوم شهر شما در چله تابستان

2- چله تابستان و تصویر

 

بسم الله الرحمن الرحیم

 

جشن چِلِّه تابستان ؛ جشن نوروز بَل ؛ جشن نیلوفر ؛ چله تَمُوز ؛ زیارتگاه نارکی ؛

 

تمامی این اسامی  حکایت از یک جشن بزرگ در میانه های فصل تابستان در ایران باستان را دارند.

 

جشن نوروزبَل از قبل از اسلام بوده است. این آیین از دیلمان آغاز شده و تا پای کوه دماوند امتداد دارد و به آن در استان گیلان سال دیلمی می گویند و با اختلاف 12 روز در استان مازندران نیز برگزار می شود و در آن ناحیه به تحویل سال طبری معروف است.این آیین که چله تابستان هم به  آن میگویند پس از اسلام در زمان دیلمیان  که  خود را وارث  حکومتهایی مانند اشکانیان و ساسانیان و هخامنشیان میدانستند  رونق گرفت و به نام نوروز بَل میان مردم رواج پیدا کرد.

 

بَل bal، در لفظ مردم کوهستان؛ یا وَل val ، در تلفظ مردم جلگه؛ در زبان گیلکی به معنی شعله آتش است و نوروز بل یعنی شعله ی آتش نوروزی. جشن نوروز بل در نیمه مرداد هر سال یعنی وسط تابستان یا به تعبیر قدیمی ها قَلبُ الاَسَد، بین 13 تا 17 مرداد برپا می شود و مرداد هم طبق نجوم قدیم ماه شیر و خورشید است. بهرحال اجرای مراسم نوروز بل نشان دهنده پشت سر گذاشتن اوج گرما و طول روز و از سر گرفتن کوتاه شدن روز است.

در ترکی يای يعنی کمان، چيلله نيز يعنی زه (در اينجا زه کمان) و نيز محل زه برای گذاشتن تير در موقع انداختن تير، اوخ يعنی تير (تيرِ کمان). در ترکی به تابستان نيز"يای" گفته می شود. از اين رو وقتی گفته می شود "يايين چيلله سی" (چیلله تموز)(چلّه تابستان)، (تداعی کننده ی کشيدگی نهايی کمان به هنگام انداختن تير) يعنی نهايت و اوج کشيدگی تابستان که چهل و پنج روز رفته از تابستان است.

جشن چله تابستان( دهم مرداد ماه )/( آبان روز ماه امرتات )

این جشن در روز دهم مردادماه ( آبان روز ماه امرتات ) در بعضی از مناطق ایران نظیر قسمتهای جنوبی استان خراسان و سمنان و یزد برگزار میگردد.

 

در این روز نیز به سان دیگر جشنهای ایرانی به رقص و پایکوبی پرداخته و از میوه های فصل تناول نموده و اهرامزدا را سپاس گویند.

جشن اول تابستان: اول تابستانی/ آب‌پاشونَک. جشنی در نخستین روز سال گاهشماری گاهنباری و نخستین روز فصل تابستان (برابر با روز یکم تیرماه) که خورشید به بالاترین جایگاه خود می‌رسد. برگزاری جشن اول تابستان با نام «آب‌پاشونک» هنوز در بسیاری نواحی ایران همراه با گردهمایی و مراسم آب‌پاشی و آبریزگان در صحرا برگزار می‌شود. در فراهان و نواحی مرکزی ایران کماکان نام «اول تُوِّستونی» (اول تابستانی) برای این جشن کهن رواج دارد. در برخی نواحی خراسان و افغانستان این هنگام را «گوجه عروس» یا «گُل عروس» می‌نامند و به نوعروسان میوه‌های نورسیده، آرد و نبات هدیه می‌دهند.

جشن چله تموز تموز در تقویم کهن ایرانی گرم ترین ماه سال است. «چله بزرگ» یکی از جشن‌های ایرانی بوده که امروزه فراموش شده‌است اما در جنوب خراسان طولانی ترین روز سال را هنوز هم گرامی می‌دارند اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند. چهل یا چله تموز حدودا از اول تیر ماه شروع می‌شده و تا دهم مرداد ماه ادامه می‌یافته. معمولا شروع این چهل روز با طولانی ترین روز سال شروع می‌شود.

خراسان یکی از جاهایی است که جشن چله تموز هنوز در آن کم و بیش وجود دارد. در تقویم محلی بیرجند«چله بزرگ» تابستان از اول تیر ماه شروع می‌شود و تا دهم مرداد ماه ادامه می‌یابد و «چله خرد» تابستان از دهم مرداد شروع و تا سی‌ام این ماه ادامه دارد. در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم مرداد ماه را «چله تموز»، از دهم مرداد ماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، از اول دی‌ماه تا دهم بهمن ماه را «چله کلو»، از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را «چله خرد» می‌گویند. شعر معروف خراسانی

• نه از شو مو منالم نه که از روز - نه از یلدا گیله درم نه چله تموز

هموقذر فهمیدم دمین ای دنیا - که آسونی د بعد سختی میه هنوز

• نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز- نه از یلدا و نه از تموز. در قدیم روزهای بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می‌کردند چل روز اول که چله معتدل است و چل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع می‌شود. که داغ ترین روزهای سال است.

جشن  چله تابستان

      دهم امرداد یا آبان روز از امرداد،  جشن  چله تابستان می باشد،  جشن چله تابستان را جشن چله تموز نیز نامیده اند.  تموز در گاهشمار (تقویم) کهن ایرانی در اینجا،  گرم ترین ماه سال است.  چله بزرگ یکی از جشن‌ های ایرانی بوده که امروزه فراموش شده ‌است.  اما در جنوب خراسان طولانی ترین روز سال را هنوز هم گرامی می‌دارند،  اما نه با آن اهمیتی که برای شب چله زمستان یا یلدا قائل هستند.  چهل یا چله تموز حدوداً از اول تیر ماه شروع می‌ شده و تا دهم امرداد ماه ادامه می ‌یافته.  معمولا شروع این چهل روز با طولانی ترین روز سال شروع می‌شود.

      در تقویم محلی بیرجند چله بزرگ تابستان از اول تیر ماه شروع می‌شود،  و تا دهم امرداد ماه ادامه می‌یابد و چله خرد تابستان از دهم امرداد شروع و تا سی‌ام این ماه ادامه دارد.  در جنوب خراسان از اول تیر ماه تا دهم امرداد ماه را چله تموز، از دهم امرداد ماه تا آخر این ماه را چله خرد، از اول دی‌ ماه تا دهم بهمن ماه را چله کلو (چله کلان = بزرگ)،  از دهم بهمن ماه تا آخر این ماه را چله خرد می‌گویند.  شعر معروف خراسانی:

نه از شو مو منالم نه که از روز <><> نه از یلدا گیله درم نه چله تموز

هموقذر فهمیدم دمین ای دنیا <><> که آسونی د بعد سختی میه هنوز

نه از شب من گله و ناله دارم و نه از روز <><> نه از یلدا و نه از تموز

      در قدیم روز های بعد از نوروز را به دو چهل تقسیم می‌کردند،  چهل روز اول که چله معتدل است و چهل روز بعد که روزهای گرما است بعد از چله دوم چله تموز شروع می‌شود.  که داغ ترین روز های سال است.  این جشن را هم اکنون کرد های ایزدی (یزیدی ها) برگزار می کنند.  این گروه در کردستان عراق، ارمنستان و جمهوری اران (جمهوری آذربایجان) زندگی می کنند.  علاوه بر آنها در برخی روستا های سمنان و یزد نیز این جشن گرامی داشته می شود.  از دیگر جشن های امرداد ماه جشن امردادگان در هفتم امرداد و جشن میانه تابستان است،  که در پانزدهم امرداد برگزار می گردد.  پانزدهم امرداد یا روز "دی به مهر روز" از امرداد جشن "میانه تابستان" است،  که به آن گاهنبار "میدیوشِـم" یا به اوستایی "مَـئیذیوئی‌شِـمَـه" می گویند.

با آرزوی زنده شدن آیین های زیبای ایرانی

چِلِّه تابستان: جشنی در روز دهم مردادماه به مناسبت چهلمین روز رسیدن خورشید به اوج خود. این جشن امروزه در برخی نواحی و از جمله در روستاهای جنوب خراسان زنده مانده است.

بازيهاي سر ظهراش...

گرماو عرق كردنش...

رفتن به شنا توي رودخونه...

يادش بخير

با عرض سلام و ادب

لطفا پستهای طولانی نزنید چون حذف میگردند "بهترین پست ها پست هایی هستند که کوتاه ،دست نویس باشد

سلام؛

چله تابستون و کلاً خود تابستون آدمو یاد خیلی چیزا میندازه، مثل:

مسافرت کردن و کلاً هرگونه تفریح سالم دیگه   /   رفتن به کلاسای آموزشی-درسی و غیر درسی-(البته بیشتر زمان راهنمایی و دبیرستان)   /   درس خوندن واسه کنکور(که به نظرم خععععععععلی باحال بود!)   /   ....  

(فعلاً همینا تو ذهنم بود!!!!)

البته این تعطیلات تابستون، یه سری دلتنگیا هم داره، که بماند!!!!!

 

شعر طنز تابستان:

تو این گرما بیا دیوونه گردیم

تو حوض آب یخ وارونه گردیم

که این گرمای سوزان کشت ما را

برای هم بیا هندونه گردیم !

 

شعر از عراقی:

در بیابان، به فصل تابستان

چون ببارد به تشنه ای باران

گرچه یک لحظه زآن بیاساید

هم به آب اشتیاقش افزاید

می بیفزا، چو شوقم افزودی

روی پنهان مکن، چو بنمودی

باز مخمور عشق را می ده

چون مدامم دهی، پیاپی ده

تا دگر بار مستی آغازم

وین غزل را انیس خود سازم

 

فصل تابستان است

سایه ای می جویم

سایه ای پر الفت

کوچه ها گرم کلام

خانه ها گرم سخن

 

 

 

کودکی با شادی

روی خاک نمناک

کلبه ای می سازد

کلبه ای بی سرما

 

 

 

ان طرف تر

دخترک می دوزد

لباس از جنس خیال

و عروسک پشت ویترین مغازه

چشمکی می زند به دنبال لباس

 

 

 

این طرف تر

در خیابان گنجشکی افتاده بی غذا

فصل تابستان است

می نویسم شعری

از زبان سهراب

و خدایی که در این نزدیکی است ...

 

شاعر: هستی شمس

   عمر برَف است و آفتاب تموز
 
اندکی ماند و خواجه غَرّه هنوز
 
ای تهی‌دست رفته در بازار
 
ترسمت پُر نیاوری دستار

(سعدی)

 

با اينكه بعضى كار ها را نبايد انجام داد
اما به لذت اش مى ارزد
مثل سر كشيدنِ پارچِ آب
آن هم در چله ى تابستان و يا
فكر كردن به تو
وقتى مى دانم معشوقه ى من نيستى!
خدا شفا "ندهد"
وقتى اين روزها
دوست داشتن ات نوعى مرض شده است!

(بهرنگ قاسمى)