هفت سین و روز شمار نوروز 1392 راسخون

 

در حین سال تحویل، کسانی که دور سفره 7 سین نشسته اند، آیاتی از کلام ا... مجید قرآن کریم و اشعاری از کتاب حافظ می خوانند. نارنج شناور در داخل یک کاسه کوچک نشانه چرخش زمین به دور خود بوده و میگویند که به هنگام سال تحویل نارنج بدور خود می چرخد

 

سیب سرخ یکی از سین های سفره هفت سین است و در انواع رنگ و مزه در تمامی فصول سال در ایران یافت میشود. سیب نشانه زیبائی خالصانه و سلامت طبیعت است

 

سبزه یکی از سین های سفره هفت سین و نشانه تولدی دوباره، نوزائی، پیوند انسان با طبیعت و آغاز فصل بهار است. برای درست کردن سبزه از دانه های گندم، جو، عدس و یا لپه استفاده میشود

 

سرکه یکی از سین های سفره هفت سین و نشانه صبر و شکیبائی، قدمت و عمر طولانی، و پذیرش ناملایمات زندگی است

 

سیر یکی از سین های سفره هفت سین و نشانه درمان بیماری ها برای سلامت و تندرست بودن است

 

سماق یکی از سین های سفره هفت سین و پودری بنفش رنگ است که از میوه بته های کوهستانی سماق گرفته شده است. رنگ سماق نشانه انتظار نشستن به دیدار افق برای طلوع آفتاب و آغاز روزی نوین میباشد

 

سمنو یکی از سین های سفره هفت سین و از مزه های بسیار شیرین سنتی و قدیمی ایرانی است . سمنو نشانه استقامت و آمادگی برای سالی نوین است و برای درست کردن آن از جوانه و آرد گندم استفاده میشود و بسیار مقوی و سرشار از ویتامین ای است

 

سنجد یکی از سین های سفره هفت سین که میوه خشک شده درخت سنجد است. سنجد نشانه عشق و احساس به زیبائی است. معروف است که اگر کسی زیر درخت سنجد بنشیند، عطر وطراوت گل و میوه سنجد، او را دیوانه وار عاشق میکند

 

آیئنه یکی از مکمل های تزیئنی سفره هفت سین میباشد. آیئنه، تداعی آسمان و به درون خویش نگریستن و انعکاس روح انسان است. آیئنه معمولا در بالای سقره جا گذاری میشود

 

سکه یکی از مکمل های تزیدنی سفره هفت سین و نشانه ثروت، دارندگى و تمول است و معمولا از سکه های نقره و یا طلا استفاده میشود

 

تنگ ماهی یکی دیگر از مکمل های تزیدنی سفره هفت سین میباشد. ماهی نمایش ماه پایانی ستاره نگاری است و چرخش آن در داخل تنگ آب تداعی گردش سال وآغازی نوین است

 

شمع و شمعدان از مکمل های تزیدنی سفره هفت سین و مظهر فروغ و روشنائی و نشانه آوردن نور و شادمانی به یک دوران نوین هستند

 

تخم مرغ های رنگ شده هم از مکمل های تزیدنی سفره هفت سین و نشانه آفرینش و باروری هستند. تخم مرغهای رنگین در داخل یک سبد، نمایشی از اعضای خانواده است که با لباسهای نوین در کنار یکدیگر جمع شده اند

 

گل سنبل یکی از مکمل های تزیدنی سفره هفت سین است. گل سنبل نشانه آغاز بهار و عطر سنبل نمادی از طراوت بهشت است

 

 

هفت سین

هفت‌سین سفره‌ای است که ایرانیان هنگام نوروز می‌آرایند. این سفره ممکن است روی زمین یا روی میز گذاشته شود. اعضای خانواده معمولاً لحظهٔ تحویل سال را در کنار سفرهٔ هفت‌سین می‌گذرانند. برخی، سفره را در مدت سیزده روز نوروز نگه می‌دارند و در پایان این دوره، در روز سیزده نوروز، سبزه را به آب می سپارند.

سفرهٔ هفت‌سین ویژه نوروز است. به گفتهٔ دانشنامهٔ ایرانیکا، دیگر ملیّت‌هایی که ریشه ایرانی دارند و با ایرانیان فرهنگ و سنت‌های مشترک دارند (مانند افغانان، تاجیکان، و ارمنیان) این سفره را حاضر می‌کنند و این سفره در میان کردها و زرتشتیان (که هر دو از نگهدارندگان و آیین‌های باستانی ایرانی بوده‌اند) نیز رواج دارد.

 

سین‌ها

در سفرهٔ هفت سین معمولاً هفت جزء یا بیشتر که با حرف سین آغاز می‌شوند قرار می‌گیرد که معمولاً از مجموعهٔ زیر انتخاب می‌شوند: سیر، سیب، سبزه، سنجد، سرکه، سمنو، سماق، سنبل، سکه، سپند، سپستان، سوهان، سوسن، سرمه، سنگک، سبزی، سیاهدانه. از این سین‌ها (و نیز اجزاء دیگر این سفره) معمولاً به نماد مفاهیمی چون نوزایی، باروری، فراوانی، ثروت، و مانند آنها یاد می‌شود. بعضی نیز این اجزاء را به خدایان ایران باستان، بالاخص آناهیتا و سپندارمذ، ایزدبانوهای آب و خاک، نسبت می‌دهند.

سبزه از اجزای اصلی سفره شمرده می‌شود و معمولاً از گندم، یونجه، یا عدسِ سبزشده است که ممکن است بر کوزه سبز کنند. از دیگر اجزای خاص‌تر این سفره می‌توان از سمنو و سنبل نام برد که در مواقع دیگر سال کمتر حضور دارند. گل سنبل را می‌توانید خودتان هم پرورش دهید تا برای سفره بهارتان آماده باشد.

هفت سین باید پنج ویژگی داشته باشه:

۱- واژه آن با حرف سین شروع شود. (پس اسفند جز سفره هفت سین نیست. اما این واژه در گذشته به شکل سپند به کار می‌رفته‌است که حرف نخست آن سین بوده‌است.)

۲- واژه آن پارسی اصیل باشد. (به عنوان مثال سنبل که واژه‌ای تازی است جز سفره هفت سین نیست)

۳- منشا گیاهی داشته باشد (به عنوان مثال سکه که منشا گیاهی ندارد جز سفره هفت سین نیست)

۴- واژه آن واژه ساده باشد و واژه مرکب یا مشتق نباشد. (به عنوان مثال سیاه دانه که یک واژه دو جزئی است جزء هفت سین نیست)

۵- و آخر از همه اینکه سین‌های سفره باید خوراکی باشند و بتوان آنها را خورد (اسفند را بعضی به سپند تعبیر می‌کنند که جزء هفت سین شود ولی چون خوراکی نیست جزء هفت سین نمی‌تواند باشد.)

پس بر اساس شرایط بالا سین‌های سفره به شرح زیر است:

۱-سیر ۲-سرکه ۳-سمنو ۴-سنجد ۵-سماق ۶-سیب ۷-سبزه

 

سایر اجزاء

مرسوم است اجزاء دیگری هم در سفره چیده می‌شود. این اجزا ممکن است برای زینت یا کامل کردن مجموعه باشند. از جملهٔ این اجزاء می‌توان از آینه، کتاب (قرآن، کتاب مقدس یا مجموعهٔ اشعار از قبیل دیوان حافظ و شاهنامهٔ فردوسی)، شمعدان (در بعضی سنت‌ها تعداد شمع‌ها به تعداد فرزندان خانواده است)، تخم مرغ رنگی، میوه، گل، شیرینی، آجیل، نان، شیر، ماست، پنیر، گلاب، عسل، شکر، تنگ یا کاسهٔ آب (معمولاً حاوی برگ یا ماهی یا انار یا ترنج یا سایر مرکبات)، بیدمشک، بادبزن و سبزی خوردن نام برد.

آینه و کتاب در کنار آن هم از اجزائی است که در بسیاری از سفره‌های هفت سینی چیده می‌شود. برخی بر این باورند که سکه که نماد «دارایی» وآب که نماد «پاکی و روشنایی» است بهتر است در کنار هم قرار گیرند و سکه را درون ظرفی از آب سر سفره می‌گذارند. یا به امید ازدیاد ثروت، سکه را بر آینه می‌گذارند.

 

پیشینه

بنا بر اطلاعات دانشنامهٔ ایرانیکا تاریخچهٔ این رسم بسیار کهن است و به پادشاهی جمشید پادشاه اسطوره‌ای ایرانی‌ها می‌رسد در یک دوبیتی که به طور واضحی معاصر است ریشه این سنت را از زمان کیانیان و در اصل به صورت هفت شین بیان می‌کند («روز نوروز در زمان کیان/می‌نهادند مردم ایران/شهد و شیر و شراب و شکر ناب/شمع و شمشاد و شایه اندر خوان»). ایدهٔ «هفت شین» توسط بعضی ایرانیان پشتیبانی می‌شود که از جمله می‌گویند شراب به دلیل باورهای اسلامی‌تر، جایش را به سرکه داده است و هفت شین به هفت سین تبدیل شده است. این نظریه به دلیل این که نام اجزا را به عربی می‌آورد و از اجزای ویژه‌ای چون سمنو نام نمی‌برد رد شده است. در بعضی ریشه‌یابی‌های دیگر، هفت سین را به هفت «سینی» ربط داده‌اند، یا اصلش را «هفت میم» دانسته‌اند، یا آن را از ریشهٔ «هفت‌چین» به معنی هفت چیدنی نامیده‌اند که این ریشه یابی نیز از سوی محققین جدی گرفته نمی‌شود.

هاینریش بروگش که در ۱۸۶۰ میلادی از تهران بازدید کرده است، می‌نویسد که ایرانیان برای نوروز گلهایی می‌کاشتند که نامشان با سین آغاز می‌شده است.

عناصر سفرهٔ نوروزی را می‌توان به سنت‌ها و باورهای ایرانی متصل کرد. امشاسپندان و نمادهایشان در این سفره حضور دارند (شیر به نشانهٔ وهومن، سپند و بیدمشک به نشانهٔ سپندارمذ، ظرف آب و سمنو به نشانهٔ آناهیتا، و...). مثلاً سمنو را که تقویت کنندهٔ قوای جنسی شمرده می‌شده که باید نشانهٔ آناهیتا دانست، دیگر این که در آیین نوروزی امپراطوری ساسانی، عدد «هفت» اهمیت داشته است. مثلاً در کتاب المحاسن و الاضداد (به عربی، منسوب به جاحظ)، آمده است که امپراطوری ساسانی در نوروز هفت دانه را بر هفت ستون می‌کاشتند یا نانی می‌پختند از هفت غلهٔ مختلف. و «هفت سین» راباید پدیدهٔ پیوسته‌ای بازمانده از دوران پیش از اسلام دانست.

در مجموع، عناصر سفرهٔ نوروزی باستانی و معنادار هستند و ریشه در سنت‌های ایرانی دارند.