نجوم و اختر شناسی

در  اين تايپك مطالبي در مورد نجوم و اختر شناسی قرار مي گيرد ياعلي

یادی از شهید سيد مرتضى آوينى

زندگى‏نامه

شهريور سال 1326، شهر رى، شاهد تولد فرزندى از سلاله سادات بود كه شعاع نورش در فرداهاى دور، آسمان ايران را پرتوافشانى كرد. از همان كودكى با هنر انس داشت: شعر مى‏سرود، نقاشى مى‏كرد و داستان و مقاله مى‏نوشت. همين علاقه سبب شد در دانشگاه، رشته معمارى را انتخاب كند و تا فوق ليسانس به تحصيل بپردازد. مطالعه ادبيات و فلسفه برايش لذت‏بخش و روح بلندش هميشه در پى حقيقت بود.
با پيروزى انقلاب اسلامى، عشق و علاقه‏اش به انديشه‏هاى امام خمينى رحمه‏الله ، او را يكسره به خدمت انقلاب درآورد. با توجه به ضرورت زمان، فعاليت خود را در ديگر رشته‏هاى هنرى رها كرد و به فيلم‏سازى روى آورد. او با انگيزه درونى و تعهد اسلامى، از سال 1358 تا زمان شهادتش در فروردين 1371 در فكّه، توانست بيش از يكصد فيلم مستند تلويزيونى بسازد. مفهوم فيلم‏هاى اين نويسنده و كارگردان توانا، به زيبايى محروميت و مظلوميت يا شجاعت و رشادت را، گاه با زبان تصوير و گاه با صداى آهنگين و دل‏نشين يك راوى به بيننده القا مى‏كند؛ راوى‏اى كه حقيقت را روايت مى‏كرد؛ حقيقت عشق و دلدادگى رزمندگان به معشوق را. او با اخلاص در عمل و گفتارش به جاودانگى رسيد، تا آنجا كه اكنون كه سال‏ها از عروج ملكوتى‏اش مى‏گذرد، نامش هنوز در صدر نام سينماگران متعهد است و تا روايت و روايت‏گرى فتح و پيروزى پابرجاست، نام بلند شهيد بزرگوار سيد مرتضى آوينى نيز همراه و هم‏رديف آنان خواهد بود.

آوينى به روايت آوينى

با شروع كار جهاد سازندگى در سال 58، به روستاها رفتيم كه براى خدا بيل بزنيم. در سال 59 به عنوان نمايندگان جهاد سازندگى به تلويزيون آمديم و در گروه جهاد سازندگى كه پيش از ما به وسيله خود كاركنان تلويزيون تأسيس شده بود، مشغول كار شديم. واحد تلويزيونى جهاد، از يك‏سو به جهاد سازندگى و از سوى ديگر به شبكه يكم تلويزيون وابسته بود.
وقتى عمليات نزديك مى‏شد و ما خبردار مى‏شديم، بچه‏ها را در نمازخانه واحد تلويزيونى جمع مى‏كرديم و همه چيز را با آنها در ميان مى‏گذاشتيم. داوطلب‏ها به ميدان مى‏آمدند و يكى دو روز بعد به جبهه مى‏رفتند. اجبارى در ميان نبود و انگيزه ما براى فيلم‏سازى از جنگ، كاملاً اعتقادى بود.
گروه‏هاى فيلم‏بردارى ما با همان انگيزه‏هايى كه رزم‏آوران را به جبهه‏ها كشانده بود، كار مى‏كردند؛ داوطلبانه و بدون چشم‏داشت مالى، در كمال قناعت و شجاعت و آماده براى شهادت. بچه‏هاى ما تا سال 1367 جز حقوق ماهيانه جهاد سازندگى يا سپاه پاسداران كه از هفت هزار تومان بالاتر نمى‏كشيد، چيزى دريافت نمى‏كردند. تركيب اعضاى گروه اين اواخر يعنى از سال 1364 به بعد بسيار غريب بود: پانزده، بيست نفر از جهاد، ده، پانزده نفر از سپاه پاسداران، ده، دوازده نفر از اعضاى بسيج و پنج، شش نفر از تلويزيون. فيلم‏بردار، عموما كارگردان نيز بود و البته فيلم‏بردارهاى ما براى اين وظيفه جديد از تجربه‏هاى كافى برخوردار بودند.
شيوه‏هايى كه در تلويزيون ما اتخاذ مى‏شود، اين باور را در مخاطب ايجاد مى‏كند كه همه چيز تصنعى است. در مصاحبه‏ها هر سؤال و هر جوابِ مربوط به هم مشخص است. سخنانى كليشه‏اى كه نه گوينده به آن باور دارد نه شنونده.
ما از همان آغاز، اين باكس‏ها را درهم شكستيم و تسليم كليشه‏ها نشديم. يادم هست كه در هنگام فيلم‏بردارى مجموعه «خان گزيده‏ها» در روستاى آباده، يكى دو روز با دوربين در كوچه‏ها و مجامع ظاهر مى‏شديم تا مردم به اين وسايل عادت كنند و وقتى دوربين به سوى آنها مى‏چرخد، دست‏پاچه نشوند و وضعيت‏هاى طبيعى خود را رها نكند. ساعت‏ها بى‏آنكه فيلم بگيريم، با مردم سخن مى‏گفتيم و فقط آن‏گاه كه حضور دوربين را فراموش مى‏كردند، كليد را مى‏زديم. صحنه‏اى را به ياد دارم كه زنان و مردان دور گروه ما حلقه زده بودند و از مظالمى كه خوانين بر آنان روا داشته بودند سخن مى‏گفتند. يكايك پيش مى‏آمدند و رو به دوربين سخن مى‏گفتند، فرياد مى‏زدند، مى‏گريستند. اشك‏هاى فيلم‏بردار فرو مى‏چكيد، صدابردار همچنان مى‏گريست. يكى كنار ديوار بر سر خود مى‏زد و من هم گريه مى‏كردم و صحنه همچنان ادامه داشت. مصاحبه اگر خوب باشد و از تصنع به دور باشد، قالب خوبى است براى ارائه شخصيت و اظهار باطن انسان‏ها.
يك هفته قبل از سقوط خرمشهر، بعد از تلاش‏هاى شبانه‏روزى گروه، اولين فيلم مستند جنگى درباره خرمشهر از تلويزيون پخش شد. بعد از سقوط خرمشهر، ما در جست‏وجوى «حقيقت» ماجرا به آبادان رفتيم كه سخت در محاصره بود. توليد مجموعه «حقيقت» اين‏گونه آغاز شد. «روايت فتح» ادامه همان مجموعه «حقيقت» است.
ديگر چيزى براى گفتن نمانده است. جز آنكه ما خسته نشده‏ايم و اگر باز هم جنگى پيش بيايد كه پاى انقلاب اسلامى در ميان باشد، ما حاضريم. مى‏دانيد! زنده‏ترين روزهاى زندگى يك «مرد» آن روزهايى است كه در مبارزه مى‏گذراند. زندگى در «تقابل با مرگ» است كه خودش را نشان مى‏دهد.
پخش فيلم‏هاى مستند «روايت فتح» از تلويزيون در فروردين سال 1365 آغاز شد و تا پايان جنگ در سال 1367 ادامه يافت. با اتمام جنگ، وقفه‏اى دو، سه ساله در كار گروه پيش آمد. اما بار ديگر در اواخر سال 1370 گروه روايت فتح تشكيل شد و كار توليد و پخش شش برنامه از مجموعه «شهرى در آسمان» پايان يافته بود كه راوى فتح در جست‏وجوى قتلگاه فكّه، به شهادت رسيد و سيد شهيدان اهل قلم نام گرفت.

راه طى شده

تصور نكنيد كه من با زندگى به سبك و سياق متظاهران به روشن‏فكرى ناآشنا هستم. خير، من از يك «راه طى شده» با شما حرف مى‏زنم. من هم سال‏هاى سال در يكى از دانشكده‏هاى هنرى درس خوانده‏ام. به شب‏هاى شعر و گالرى‏هاى نقاشى رفته‏ام. موسيقى كلاسيك گوش داده‏ام. ريش پرفسورى و سبيل نيچه‏اى گذاشته‏ام و كتاب انسان تك‏ساحتىِ هربرت ماركوز را ـ بى‏آنكه آن زمان خوانده باشمش ـ طورى دست گرفته‏ام كه ديگران جلد آن را ببينند و پيش خودشان بگويند: «عجب! فلانى چه كتاب‏هايى مى‏خواند. معلوم است كه خيلى مى‏فهمد».
اما بعد خوش‏بختانه زندگى مرا به راهى كشانده است كه ناچار شده‏ام رو در بايستى را با خودم و ديگران كنار بگذارم و عميقا بپذيرم تظاهر به دانايى هرگز جاى‏گزين دانايى نمى‏شود. بايد در جست‏وجوى حقيقت بود و اين متاعى است كه هر كس به راستى طالبش باشد، آن را خواهد يافت.

گذشتن از حجاب نفس

اين جانب، داراى فوق ليسانس معمارى از دانشكده هنرهاى زيباى دانشگاه تهران هستم. اما كارى را كه اكنون انجام مى‏دهم، نبايد با تحصيلاتم مرتبط دانست. حقير هر چه آموخته‏ام، از خارج دانشگاه است.
بنده با يقين كامل مى‏گويم كه تخصص حقيقى، در سايه تعهد اسلامى به دست مى‏آيد؛ و لاغير. اشتغال اساسى حقير قبل از انقلاب در ادبيات بوده است. با شروع انقلاب، حقير تمام نوشته‏هاى خويش را در چند گونى ريختم و سوزاندم و تصميم گرفتم كه ديگر چيزى كه «حديث نفس» باشد، ننويسم و ديگر از خودم سخنى به ميان نياورم. سعى كردم كه خودم را از ميان بردارم تا هر چه هست، خدا باشد. به فرموده خواجه حافظ شيرازى: «تو خود حجاب خودى حافظ از ميان برخيز».

راز هسته گداخته سنگ‌های آپولو 17 طی سال‌های 1960 و دهه 70 دانشمندان اعلام کردند سنگ‌هایی كه فضانوردان آپولو 17 از ماه به زمین آورده‌اند تا مدت‌ها آنها را به خود مشغول خواهد كرد.
اکنون تجزیه یكی از سنگ‌هایی كه طی این ماموریت جمع آوری شده بود منجر به حل معمای دیرینه ماه شده است. محققان MIT بررسی‌های جزئی‌تری را بر روی كهن‌ترین سنگ جمع آوری شده توسط آپولو انجام دادند. اثرات مغناطیسی ثبت شده بر روی این سنگ شواهد محكمی را در اختیار گذاشت كه نشان می‌دهد 4.2 میلیارد سال پیش، ماه همانند زمین امروزی، هسته‌ای مایع و دینامو داشته است كه یک میدان مغناطیسی قوی را ایجاد می‌كرده است.
تا پیش از فرستادن آپولو به ماه، بسیاری از دانشمندان بر این باور بودند كه اصولاً ماه از بدو پیدایش سرد بوده و سرد خواهد بود و هرگز آنقدر ذوب نخواهد شد كه یك هسته مایع را تشكیل دهد. آپولو نشان داد كه جریان‌های عظیمی از مواد مذاب در سطح ماه در جریان بوده اند اما این موضوع كه آیا هسته مذاب داشته یا خیر همچنان بحث‌برانگیز باقیمانده بود. «بن ویس»، استادیار علوم سیاره‌ای دانشگاه MIT و نویسنده اصلی مقاله‌ای در خصوص کشفیات اخیر كه در 27 دی ماه در روزنامه ساینس به چاپ رسید، می‌گوید مردم سی سال با هیاهوی بسیار پیگیر این موضوع بوده اند.
در میان این سنگها یك سنگ بطور ویژه این موضوع را ثابت می‌كرد. این سنگ در آخرین ماموریت به ماه با آپولو 17 توسط هریسون جك اسمیت، تنها زمین‌شناسی كه تاكنون بر ماه قدم نهاده است، جمع آوری شده بود. ویس می‌گوید : "بسیاری از مردم این سنگ را جالب‌ترین سنگ بدست آمده از ماه می دانند."

سنگ‌های جمع آوری شده توسط آپولو 17

«ایان گاریك بتال»، سردبیر روزنامه ساینس می‌گوید:" این یكی از كهن‌سال‌ترین و از اولین نمونه‌های شناخته شده است، اگر این توصیف كافی نیست باید افزود كه این سنگ از زیباترین سنگ‌های ماه با تركیبی از كریستال های سبز روشن و شیری است."
تیم تحقیق، اثرات ضعیف مغناطیسی را در نمونه كوچكی از این سنگ با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرارداد. به گفته ایان گاریك، استفاده از یك مغناطیس‌سنج تجاری مجهز به سیستم رباتیك خودكار، این امكان را به ما داد تا در قیاس با مطالعات پیشین، اندازه‌گیری‌های بیشتری را در مقیاس بزرگ‌تر و جزئیات دقیق‌تر انجام دهیم.
این اطلاعات موجب شد تا آنها سایر منابع احتمالی را که از خود اثرات مغناطیسی برجای می‌گذارند (مانند برخوردهای سهمگین با ماه که به تدریج منجر به ایجاد میدان مغناطیسی موقت در این قمر شده است) رد کنند. اما شواهد حك شده بر سنگ‌های ماه نشان می‌داد كه این سنگها میلیون‌ها سال تحت تاثیر محیط مغناطیسی بوده‌اند، ‌بنابراین میدان مغناطیسی باید از یك دیناموی مغناطیسی دراز مدت ناشی شده باشد.
ویس معتقد است که این یك نظریه جدید نیست. ‌اما برای مدت‌های طولانی یكی از بحث برانگیزترین موضوعات علوم ماه بوده است. میدان مغنطیسی لازم برای مغناطیسی كردن این سنگها می‌بایست قدرتی معادل یك پنجم میدان مغناطیسی زمین داشته باشد كه این موضوع با تئوری دینامو و نظریه غالب پیدایش ماه ( که طی آن در اثر برخورد یك جرم آسمانی به اندازه مریخ با زمین، مقداری از پوسته زمین جدا و به فضا پرتاب شده و پس از گرد هم آمدن ماه را تشكیل داده‌اند) همخوانی دارد.
یافته‌های اخیر نشان داد كه تا چه حد دانسته‌های ما از نزدیكترین همسایه زمین ناچیز است. ‌همسایه‌ای كه به زودی در ماموریت ناسا دوباره از آن بازدید خواهیم كرد.

همشهري آنلاين

تراکم ستارگان در جهان اولیه گروهی از اخترشناسان با بررسی کهکشان‌های کوتوله فشرده به نتایج جدیدی در این خصوص دست یافتند. نکته جالب اینکه آنها معتقدند برخلاف انتظار، ماده تاریک قادر به توجیه این نتایج نیست.
در كهكشان ما، آن چه متداول است این است كه حتی نزدیك‌ترین ستاره‌ها به ما، سال‌های نوری دور از خورشید به سر می‌برند. اما تیمی متشكل از دانشمندان به مدیریت «پاول كروپا» (Pavel Kroupa) از دانشگاه بن در آلمان بر این باورند كه جهان در ابتدای پیدایش با آنچه كه امروز می‌شناسیم بسیار متفاوت بوده است، به ویژه كهكشان‌های كوتوله فشرده (UCD: Ultra Compact Dwarf Galaxy).
«جرج دابرینگهاوزن»، یكی از اعضاء این تیم می‌گوید:" کهکشان کوتوله جدیدی که اخیرا کشف شده است شامل ستاره‌هایی است که فاصله‌شان از یکدیگر هزار بار کمتر از کهکشان‌های همسایه است".
تصویر پس زمینه با استفاده از یک تلسکوپ 2.5 متری در شیلی تهیه شده است. دو کادر مربع شکل کوچک در این عکس، دو کهکشان کوتوله فشرده را نشان می‌دهد. در تصاویر سمت چپ، همان کهکشان‌ها را از نمایی نزدیک تر و بزرگ‌تر مشاهده می‌کنید که توسط تلسکوپ هابل تهیه شده‌اند.
كهكشان‌های UCD در سال 1999 كشف شدند كه قطر آنها یك هزارم كهكشان راه شیری است. ستاره‌شناسان بر این باورند كه پیدایشUCDها به زمان برخورد كهكشان‌ها در ابتدای پیدایش جهان باز می‌گردد. نکته عجیب در مورد UCDها اینکه جرم این کهکشان‌ها به طور مشخص بیشتر از میزان نور تابش شده از تعداد ستارگانی است كه تصور می‌شود در دل خود جای داده‌اند.
ماده تاریک مرموز توجیهی بوده است که تا به امروز برای پاسخ به چرایی این فزونی جرم بکار می‌رفته است، این بار اما به نظر می‌رسد ماده تاریک نمی‌تواند پاسخی معقول برای فزونی جرم در کهکشان‌های UCD باشد.
به اعتقاد اخترشناسان، زمانی هر کهکشان UCD از تراكم بسیار بالایی برخوردار بوده و احتمالا یك میلیون ستاره در هر میلیون مكعب سال نوری (در مقایسه با آنچه در فضای اطراف خورشید مشاهده می‌كنیم) وجود داشته است. این ستارگان آنقدر به یكدیگر نزدیك بوده‌اند كه گاهی با هم ادغام شده و ستاره‌های پر جرم‌تری را ایجاد کرده‌اند. این ستاره‌های پرجرم‌تر تا قبل از پایان حیات خود، در قالب یک انفجار شدید ابرنواختری، هیدروژن یا همان سوخت هسته‌ای خود را بسیار سریع‌تر مصرف می‌كنند و آنچه به عنوان بقایای این ستاره‌ها بر جای می‌ماند یك ستاره نوترونی بسیار متراكم و یا یك سیاهچاله است.
بخشی از جرم كهكشان‌های UCD امروزی از این بقایای تاریك تشكیل شده‌اند كه از دید تلسكوپ‌های زمینی پنهان مانده و گویای یك گذشته مهیج هستند.
جورج دابرینگهاوزن می‌گوید:" میلیاردها سال پیش، كهكشان‌های UCD بسیار خارق‌العاده بوده‌اند. در برگرفتن تعداد بیشمار ستارگان متراكم قطعا نمی‌تواند به دنیایی كه ما امروز می‌شناسیم شباهتی داشته باشد. آسمان شب در یك سیاره فرضی درون یک کهکشان کوتوله فشرده باید به روشنی روزهای زمینی بوده باشد".

منبع: ماهنامه نجوم

علت تفاوت دمای جو و سطح پلوتون پلوتون آن‌گونه که می‌شناسیم مسلماً به حالت منجمد است، تحقیقات اخیر اما نشان داد که چرا جو این سیاره گرم‌تر از سطح آن است.
پلوتون تقریباٌ یك پنجم اندازۀ زمین است که از سنگ و یخ ساخته شده و فاصله‌اش تا خورشید 40 برابر زمین است.
از دهۀ 1980 مشخص شد كه پلوتون نیز دارای جوی رقیق و نازك است. به‌طوری‌که نیتروژن فراوان، آثاری از وجود متان و احتمالاً مونواكسید كربن، تحت فشار جوی معادل یكصد هزارم فشار جو زمین (حدود 015/0 میلی بار) در سطح آن قرار گرفته‌اند. هر چه پلوتون در گردش خود به دور خورشید، كه 248 سال زمینی طول می‌كشد، از خورشید دورتر شود، جو آن به تدریج منجمد شده و به سطح آن نشست می‌كند. در زمان‌هایی مثل حال حاضر كه به خورشید نزدیك‌تر می‌شود، دمای سطح جامد آن افزایش و یخ‌ها به گاز تبدیل می‌شوند.
اکنون ستاره‌شناسان با استفاده از تلسكوپ غول پیكر رصدخانۀ اروپای جنوبی (ESO) موفق به کشف مقادیر غیر منتظرۀ زیادی از متان در جو پلوتون شدند. آشكار است كه وجود این مقدار از متان باعث شده كه دمای جو این سیارۀ كوتوله، 40 درجه بیش از دمای سطح آن شود. در قیاس با دمای جو آن كه 180- درجۀ سلسیوس است، دمای سطح پلوتون به 220- درجۀ سلسیوس می‌رسد.
تا همین اواخر تنها بخش‌های بالایی جو پلوتون قابل مطالعه بودند. با انجام رصد در زمان گرفت ستاره‌ای، ستاره‌شناسان توانستند جو بالای آن را كه 50 درصد گرم تر از سطح آن بود نشان دهند. در این رصد نمی‌توان میزان فشار و دمای نزدیك به سطح را نشان داد. اما با اتصال "طیف نگار برودتی مادون سرخ اشل" (CRIRES) به تلسكوپ غول پیكرESO، رصدهای بی‌نظیر و جدیدی انجام گرفت و مشخص شد که میانگین دمای تمام جو پلوتون (نه فقط بخش بالایی آن) بسیار کمتر از سطح منجمد آن است.
معمولاً سطح زمین گرم‌تر از سطوح بالایی است، زیرا تشعشع خورشید ابتدا سطح را گرم می‌كند، سپس جو از لایه‌های زیرین شروع به گرم شدن می‌كند. در شرایطی خاص، وضعیت معكوس می‌شود؛ به این صورت كه هوای نزدیك به سطح سردتر است. هواشناسان این حالت را پدیدۀ "وارونگی"(inversion) می‌نامند كه باعث تشكیل مه می‌شود.
بیشتر جو پلوتون (اگر نگوییم تمام آن)، به همین صورت دستخوش پدیدۀ وارونگی دما می‌شود. یعنی با افزایش ارتفاع در جو، دما نیز افزایش می‌یابد. تغییرات دما چیزی بین 3 تا 15 درجه در هر كیلومتر است. در روی زمین دمای جو در هر كیلومتر 6 درجه كاهش می‌یابد.

ماهنامه نجوم

ضعیف شدن سپر حفاظتي منظومه شمسی اطلاعات بدست آمده از سفینه فضایی اولیس نشان می‌دهد که سپر منظومه شمسی در حال ضعيف شدن است.
باد خورشید که با سرعت 1.5 میلیون کیلومتر در ساعت می‌وزد، حباب حفاظتی خوبی را به دور منظومه شمسی ایجاد نموده است. به گفته دیو مککوماس، پژوهشگر ارشد ابزار باد خورشیدی سفینه فضایی اولیس و رئیس ارشد اجرائی انستیتو تحقیقاتی جنوب شرق در سان انتونیوی تگزاس، اطلاعات بدست آمده از اولیس نشان می‌دهد که فشار سراسری باد خورشیدی اکنون از زمان عصر فضا به پائین‌ترین سطح خود تنزل نموده است".
پلاسمای باد خورشیدی در واقع جریانی از ذرات باردار است که از لایه بیرونی اتموسفر خورشید به بیرون پرتاب می‌شود. باد خورشیدی با هر جرم سیاره ی در منظومه شمسی برخورد می کند و حتی مرز میان منظومه شمسی و فضای بین ستاره ی را مشخص می نماید.
این مرز که از آن بهنام توقف خورشیدی یا (heliopause) یاد می‌شود در واقع یک نوع سرحد حباب شکلی است که منظومه شمسی ما را احاطه نموده است. منطقه اطراف توقف خورشیدی با نگهبانی در برابر سهم مهمی از تابش‌های فضایی بیرون کهکشان، به صورت یک پوشش برای منظومه شمسی عمل می کند.
اید اسمیت، یکی از دانشمندان پروژه اولیس از آزمایشگاه پیشرانه ناسا می گوید: " با کاهش بادهای خورشیدی، فرصت خوبی برای کاهش اندازه و فشار حباب خورشیدی بوجود می‌آید. هر گاه چنین اتفاقی بیافتد، تابش‌های کهکشانی بیشتری وارد بخش داخلی منظومه شمسی می گردد".
به گزارش آسمان كابل، اولیس در سال 2007 سومین تجسس و کاوش باد و میدان مغناطیسی قطب های شمال و جنوب خورشید را انجام داد. زمانی که نتایج بدست آمده با رصد های دور قبلی اولیس مقایسه شد، دیده شد که توانایی فشار باد خورشید و ذرات تابشی میدان مغناطیسی که در باد خورشید وجود دارند تا 20 درصد کاهش یافته اند. میدان مغناطیسی نزدیک سفینه اولیس تا 36 درصد کاهش یافته است.
خورشید دارای دوره های فعالیت بیشتر و فعالیت کمتر می‌باشد. در حال حاضر ما در دوره کمترین فعالیت قرار داریم که بر خلاف پیش بینی همه دانشمندن، بسیار به طول انجامید.
سفینه اوليس 18 سال فعالیت کرد؛ یعنی چهار برابر بیشتر از عمر تعیین شده‌اش. اولیس قرار بود در پایان ماه جولای امسال فعالیت خود را خاتمه دهد، اما این سفینه سخت جان تا زمانی که زنده است اطلاعات برای ما جمع آوری می‌کند. با اینکه آخرین نفس های خود را می کشد، اما با گذشت هر روز با ارسال اطلاعات جدید و با ارزش دانش ما را از خورشید و محیط آن تازه‌تر می‌سازد.

توضيح :

سفینه فضایی اولیسیس به تاریخ 6 اکتبر 1990 توسط شاتل دیسکاوری در مدار زمین قرار گرفت و سپس با ترکیبی از موتورها با سوخت جامد به سوی مشتری پرتاب شد. اولیسیس در تاریخ 8 اکتبر 1992 از کنار مشتری عبور نمود و گرانش یا جاذبه سیاره غول‌پیکر منظومه شمسی، اولیسیس را در مسیری به سمت پائین از صفحه سیارات پرتاب نمود. این مسیر در واقع مدار جدید اولیسیس به دور قطب های شمال و جنوب خورشید بود.

همشهري آنلاين

آیا کهکشانها هم تصادف می کنند کهکشان به مجموعه ستارگان ، گاز و غبار گفته می شود که با نیروی جاذبه کنار هم نگاه داشته شده‌اند. کوچکترین کهکشانها دارای عرضی برابر با چند صد سال نوری ، شامل حدود 100000 میلیارد سال ستاره هستند. بزرگترین کهکشانها تا 3 میلیون سال نوری عرض دارند و شامل بیش از 1000 میلیارد ستاره هستند. اشکال کهکشانها بر اساس شیوه‌ای طبقه بندی می‌شود که طبق شیوه طبقه بندی ستاره شناس آمریکایی ، ادوین هابل (1953- 1986) ، شکل یافته است. در مورد تکامل کهکشانها اطلاعات قطعی کمی در دست است. تنها مطلب مورد اطمینان این است که کهکشانها میلیاردها سال پیش به شکل توده‌ای از ابرهای گازی و غباری بوجود آمدند.
انفجار کهکشانها
در فراسوی جهان برخی از کهکشانها بطور کامل در حال انفجارند، با از هم پاشیدن هسته کهکشان ، ستارگان نیز نابود می‌شوند. در برخی کهکشانهای ویژه ، نور درخشان حاصل از انفجار ، تمام آن چیزی است که می‌بینیم. نور ستاره در برابر عظمت انفجار کهکشانی ناچیز است. حدود چندین سال پیش ، اخترشناسان رادیویی برای نخستین بار کهکشانهای انفجاری را کشف کردند.
بیشتر کهکشانها از کهکشانهای همسایه خود صد هزار سال نوری فاصله دارند. به هر حال ، بعضی از کهکشانها تا اندازه‌ای به یکدیگر نزدیک می‌شوند که نیروی جاذبه دو طرفه آنها اشیاء موجود در کهکشانها دیگر را به اطراف خود می‌کشد و این امر باعث بوجود آمدن توده‌هایی به نام دنباله‌های کشندی می‌گردد، که این دنباله‌ها مانند پلی کهکشانها را به یکدیگر وصل می‌نمایند. نزدیکی بیش از حد کهکشانها ممکن است، توأم با تصادم آنها گردیده و به دنبال این عمل یک تغییر شکل بنیادی در شکل ظاهری آنها صورت پذیرد.
تصادف کهکشانها
ژول ورن و اچ. جی. ولز هیچکدام نمی‌توانستند وقایعی را که بعد از وقوع یک تصادف در جهان رخ می‌دهد پیش بینی نمایند. جهان مجموعه‌هایی از ستارگان عظیم الجثه‌ای است که هر یک از آن مجموعه‌ها کهکشان نامیده می‌شوند و هر یک ترکیبی از میلیونها ستاره می‌باشند. اکنون با وسعت دید فوق العاده تلسکوپ فضایی هابل بخوبی می‌توان دریافت که برخورد کهکشانها حوادث دیگری همچون تولد ستاره‌ها را به دنبال خواهد داشت. تصاویر جدید و جالب توجه هابل ، ترکیب دو کهکشان را به معرض نمایش می‌گذارد.
آنها آنتنهای تماس (موجگیر) را به فضا پرتاب می‌نمایند، زیرا که تصادفا دم یک جفت از این ستاره‌های دنباله‌دار ، شبیه به دم حشره‌ها می‌باشد. بیشترین نقطه تصادف در میان بیش از هزار توده درخشان و آتشین ستارگان جدید می‌باشد که نور آبی رنگی را به دنبال دارند. ستاره شناسان احتمال می‌دهند که حاصل انفجار این گلوله‌های روشن بیش از یک میلیون ستاره تازه تولید یافته باشد.
بردلی وایت مور از موسسه علمی تلسکوپهای فضایی ، واقع در بلتی مورد اظهار داشت: درخشش نور برخی از این ستاره‌های جوان شگفت انگیز است. اما چرا این پدیده را تولد می‌دانیم و نه مرگ؟ هنگامی که کهکشانها به یکدیگر نزدیک می‌شوند، جاذبه نیرومندی توده‌های گاز هیدروژن را به یکدیگر می‌فشارد و بعد از آنکه تراکم آنها به نقطه حساسی رسید، این دسته‌ها به ستاره‌های جدیدی تبدیل می‌شوند.
چشم انداز بحث
ستاره شناسان امیدوارند که تصاویر هابل روزنه‌ای بسوی کشف راز جهان را به روی ما بگشاید. همچنین تصاویر آنها به ما کمک می‌کند تا حوادثی را که از هم اکنون تا 5 سال آینده وقوع آنها می‌رود پیش بینی کنیم، چنانکه برخی از داشنمندان پیش بینی نموده‌اند کهکشان راه شیری ما، در آینده به کهکشان Andromeda برخورد می‌کند.

پی بردن به چگونگي شكل گيري ستاره هاي اطراف سياهچالها ستاره شناسان از طريق شبيه سازي رايانه اي موفق به كشف چگونگي شكل گيري ستاره ها در اطراف سياهچالهاي حجيم شدند. به گزارش خبرگزاري مهر، دانشمندان از گذشته در جستجوي چگونگي شكل گيري ستاره ها بوده و معتقد بودند كه ستاره ها طي فرايند شكافته شدن ابرهاي ملكولي حجيم در اثر نيروي هاي گرانشي قدرتمند به وجود مي آيند. اكنون ستاره شناسان بر اين باورند كه ستارگان از صفحات بيضوي شكلي كه بقاياي ابرهاي عظيم الجثه گازي بوده اند تشكيل شده اند كه در اثر برخورد با سياه چالها از هم شكافته شده اند. اين نتايج پس از انجام شبيه سازي رايانه اي فرايند مكيده شدن ابرهاي گازي توسط سياهچالها به دست آمد. در اين شبيه سازي كه بيش از يك سال به طول انجاميد، سير تكاملي دو ابر گازي متفاوت كه حجمي 100هزار برابر خورشيد داشتند، تا زمان برخورد آنها با سياهچالهاي عظيم به تصوير كشيده شده است. اين شبيه سازي با مشاهدات به عمل آمده در كهكشان راه شيري نيز مطابقت دارد. در اين كهكشان حضور سياهچالهاي وسيعي ديده شده است كه توسط ستارگان بزرگ و متفاوتي با مدارهاي نا همسان احاطه شده اند. بر اساس گزارش بي بي سي، ابرهاي از هم گسيخته شده به شكل مدار مارپيچي به دور سياهچال قرار مي گيرند و انرژي جنبشي گازهايي كه از نزديك سياهچال عبور مي كنند را گرفته و آنها را به گازهايي كه با فاصله زياد از سياهچال قرار دارند منتقل مي كند. اين عمل باعث بي حركت شدن قسمتي از ابر و تصرف آن توسط سياهچال شده كه بعدها زادگاه ستارگان حجيم با مدارهاي نامتعارف خواهند بود. كم بودن عمر اين ستارگان كه خصوصيات آنها با نو ستارگان كهكشان زمين همخواني دارد و در حدود 10 ميليون سال عمر دارند، مي تواند دليلي بر نظريه تكرار دوره اي اين فرايند باشد. ستاره شناسان معتقدند كه اين نتايج مي تواند در درك منشا سياهچال هاي فضايي در كهكشان زمين و ديگر كهكشان ها تاثير مهمي داشته باشد.

منبع : خبرگزاري مهر