آشنائی با باغ های ایرانی

- باغ چهلستون اشرف (دیوانخانه) واقع در استان مازندران، در زمین شیب‌دار دامنه‌ شمالی کوه برزو (پیشکوه جهان مورا) از شمال به جنوب ساخته شد.
این باغ با ابعاد 170متر عرض و550 متر طول، در سال 1021 هـ.ق به دستور شاه عباس طرحریزی و طی چند سال احداث شده و محل بار عام و تشریفات شاه عباس و پذیرایی مهمانان بوده است. این باغ دارای دو خیابان اصلی می‎باشد که محور طولی باغ با چشم‌اندازی به سوی شمال و دریا است، و در نقطه تقاطع آنها، استخر بزرگ باغ قرار دارد.
 

در بخش جنوبی، ‌آب نهر پس از گذشتن از چهار حوضچه،‌ از زیر بنا عبور کرده و روبه روی نمای شمالی، ‌از آبشار کوچکی سرازیر و به استخر مستطیل بزرگ در محور شمالی ـ جنوبی(با ابعاد 3/36*416 متر) مقابل عمارت می‎ریزد.
دور تا دور استخر،‌ در زمان شاه عباس اول گودال‎هایی برای قرار دادن شمع وجود داشته است که هنگام تشریفات،‌ آنها را روشن می‎کردند و به همین مناسبت آن را حوض نور می‎نامیدند و به واسطه شیب زمین، ‌آبشارهای کوچک با کف سینه کبکی، ‌در محل ریزش آب از یک سطح به سطح دیگر در محور اصلی وجود دارد.
پوشش گیاهی باغ را عمدتاً :
درختان سرو (به صورت خطی در امتداد محور‎های اصلی باغ)، نارنج، پرتقال، لیمو، خرمالو (در کرتهای مختلف باغ)، چنار، شاه بلوط، توت، انار و گل‎های مختلفی چون رز تشکیل می‎دهد.
باغ دیوانخانه به سال 1356 به شماره 1537در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌ و هم اکنون نیز شهرداری بهشهر در عمارت آن مستقر و محوطه، به پارک عمومی تغییر کاربری داده است.
 

- این باغ در 9 کیلومتری جنوب شرقی شهر بهشهر واقع در استان مازندران در میان جنگلهای کوه جهان مورا، در پیرامون دریاچه‌‌ طبیعی به دستور شاه عباس اول به صورت پلکانی و مطبق در 3 سطح احداث شد .
مجموعه مذکور در قسمت جنوب به روستای فرادست ییلاقی هزار جریب، در قسمت شرقی به جاده روستاهای پاسند - هزار جریب، در غرب به اراضی کشاورزی و در قسمت شمال به روستای علی تپه محدود می‌گردد.
راه دسترسی به مجموعه مذکور از طریق جاده آسفالته‌ای است که از جاده اصلی بهشهر - گرگان منشعب شده و بعد از عبور از روستای التپه به محوطه مذکور منتهی می‌گردد.
 

مجموعه مذکور شامل سد، بنای مرکز مخزن سد، حمام، باغ، محوطه گلباغ (ایستگاه توزیع آب)، محور آبرسانی به طول 600 متر، دو برج آجری به فاصله 186 متری از باغ و همچنین با فاصله 156 متری از یکدیگر می‎باشد که احتمالاً به سال 1020 تا 1021 هـ . ق احداث گردیده است،
 

واحد صنعتی (آسیاب آبی)، محل احتمالی کاخ پادشاهان صفوی و مراکز پخت سفال و آجر و همچنین واحدهای مسکونی بخش خدمه،
 

جاده‌های سنگ‌فرش ورودی به مجموعه و جاده‌های سنگفرش از محل باغ به کاخ و از محل باغ به محل آسیاب می‌باشد.
 

دریاچه این مجموعه با وسعتی بالغ بر 10 هکتار با عمارتی در مرکز آن، که در زمان آبگیری دریاچه عمارت با ارتفاعی بالغ بر 18 متر به زیر آب می‎رود و فقط سقف آن همراه با درختچه‌هایی نمایان است.
 

- باغ سعدآباد با مساحتی در حدود یکصد هکتار، واقع در استان تهران در دامنه‌های جنوبی البرز قرار گرفته، که از سمت شرق با گلابدره، از سمت غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد.
در سال 1299 خورشیدی، پهلوی اول ابتدا 8 هزار متر از اراضی سعدآباد در محدوده کنار رودخانه دربند (که در آن در حال حاضر عمارت بجای مانده از مادرشاه سابق واقع گردیده) را تملک کرد.
پس از آن تپه علی‌خان والی که امروز کاخ احمد شاهی بر روی آن واقع است را نیز به محدوده پیش افزود و سپس کاخ سبز (شهوند) را در سال 1301 خورشیدی در آنجا بنا نمود.
 

سعدآباد بعد از آن با الحاق محله‌هایی چون شاه‌محله، ترش‌محله، باغ‌محله، جعفرآباد، قاسم آباد وسعتی تازه یافت و به محل اقامتگاه تابستانی پهلوی اول اختصاص یافت و در طول سالیان، کاخ‌ها و کوشک‌هایی در آن احداث گردید.
 

در باغ سعدآباد به جز رودخانه دربند که از شمال به باغ وارد می‌شود و از گذشته نیز در محدوده باغ وجود داشته و به عنوان یکی از منابع تأمین آب مورد نیاز فضای سبز مطرح بوده، 12 قنات در دوره پهلوی دوم احداث گردید که در حال حاضر بسیاری از آنها غیر فعال و یا نیمه فعال‌اند.
 

پوشش‎های متنوع گیاهی باغ شامل: چنار، کاج، نارون، اقاقیا، گردو، بادام، ارغوان، ماگنولیا، تبریزی، بید مجنون، توری، نوئل و... می‎باشد.
 

بسیاری از گونه‌های گیاهی نادر و غیر بومی هستند که از خارج کشور به ایران آورده شده و یا از سوی سران سایر کشورها اهدا گشته‌اند.
 

نظم گیاهی باغ سعدآباد از نظام هندسی خاصی پیروی نمی‌کند و بیشتر تابع شکل و شیب زمین و مسیرهای آب است و در عین حال تاثیر باغ سازی اروپایی نیز در آن نمایان است.
 

سطح اصلی باغ با چمن پوشانیده شده که درگذشته در باغ‌ایرانی کمتر مورد استفاده بوده است.
 

ازجمله بناهای سعدآباد می‎توان به کاخ شهوند، کاخ سبز، کاخ احمد شاهی، کاخ سفید( موزه ملت)، موزه هنرهای زیبا (ساختمان وزارت دربار)، موزه نظامی، موزه مردم‎شناسی (کاخ شمس)، کاخ بهمن، موزه بهزاد، موزه آبکار و موزه فرشچیان، گنجینه‌ خط و کتابت میرعماد، موزه دفینه، موزه ظروف، کاخ موزه عبرت، موزه تاریخ طبیعی و... اشاره کرد.
 

- باغ نیاوران در یکی از شمالی‌ترین نقاط شهر تهران و در دامنه رشته کوه‌های البرز واقع شده است.
محوطه محصور این مجموعه به وسعت 122350 متر مربع یا حدوداً 2/12 هکتار می‌باشد که سه کاخ صاحبقرانیه، احمد شاهی و نیاوران به همراه تعدادی از بناها و فضاهای خدماتی، رفاهی را در میان دارد.
فتحعلی شاه قاجار برای فرار از گرمای تهران و نیز تفریحات تابستانی دستور داد تا در منطقه‌ای خوش آب و هوا در شمال و خارج از تهران، باغی بسیار زیبا آماده کنند. او نیزارهای اطراف روستای «گرده‌وی» یا «کردویه» را به این امر اختصاص داد. این ده و منطقه، یکی از قدیمی‌ترین نقاط اطراف شهر تهران بود. فتحعلی‌شاه و محمدشاه هریک منزلگاهی ییلاقی در این مکان ساخته بودند و ناصرالدین‌شاه با تخریب آن، خود قصر نیاوران را ساخت.
 

ناصرالدین شاه قاجار که در سال 1264 قمری به سلطنت رسید در سال 1267 ق. دستور داد حاج علی‌خان حاجب‌الدوله (اعتماد السلطنه) عمارت بزرگی را در باغ نیاوران بنا گذارد.
این ساختمان در 2 طبقه ساخته شد. چون به دشتی بزرگ اشراف داشت که شهر را می‌شد دید آن را «جهان‌ نمای نیاوران» نامید. بعدها در کنار کاخ جهان‌ نما عمارتهای دیگری ساخته شد.
 

بطوری که دکتر فووریه در خاطرات خود به حدود 50 عمارت مختلف اشاره می‌کند که هر یک، به یک یا چند تن از زنان ناصرالدین شاه اختصاص داشت.
در سال 1293 ق. ناصرالدین شاه به مناسبت سی‌امین سالگرد سلطنت خود سکه‌ای ضرب کرد که بر آن نوشته شده بود: ناصرالدین‌شاه غازی خرد صاحبقران. از این تاریخ به بعد بود که رسماً لقب سلطان صاحبقران را در تمام مکاتبات اداری و خصوصی خود به‌کار می‌برد. در همین سال جهان‌نمای نیاوران را نیز صاحبقرانیه نامید.
 

بنابر برخی نقل‎قول‎ها، کاخ مذکور را احمدشاه قاجار برای همسر گرجی خود بنا نموده بود، اما بعدها عمارت مذکور در دوران پهلوی اول جهت اقامت ولیعهد و همسر نخستین وی سامان یافته و از آن هنگام در مقاطعی از زمان توسط این خاندان مورد استفاده قرار گرفته است.
در دوره کوتاهی کاخ احمد شاهی به صورت دفتر کار محمد‌رضا پهلوی عملکردی اداری یافت و سپس با انجام آخرین تغییرات معماری داخلی در دوران حکومت پهلوی در آن، به عنوان اقامتگاه اصلی ولیعهد وی مجدداً به بهره برداری رسید و تا سال 1357 خورشیدی، محل اقامت و دفتر وی محسوب گردیده است.
 

آخرین کاخی که تاریخچه آن مطرح می‌شود کاخ نیاوران در ضلع شمال شرقی مجموعه است. این کاخ توسط مهندس محسن فروغی طراحی گردیده است. در ابتدا این کاخ را بعنوان محلی برای پذیرایی و اقامت رؤسای کشورها و میهمانان عالی‌رتبه دربار طراحی و آماده نموده ‌بودند، اما در حین عملیات اجرایی با انجام تغییرات در کاربری، به محل سکونت پهلوی دوم و خانواده وی برای ایام مختلف سال به غیر از فصل تابستان اختصاص‌یافت.
این کاخ نهایتاً از سال 1346 خورشیدی مورد بهره‌برداری پهلوی دوم و خانواده او در ایران قرار گرفت و تا سال 1357 نیز محل سکونت آنها محسوب گردیده‌است.
 

تنوع گونه‌های مختلف گیاهی، از ویژگیهای بارز مجموعه فرهنگی - تاریخی نیاوران محسوب می‌شود، تعدادی گونه‌گیاهی غیر بومی نیز در مجموعه موجود است که به تدریج با شرایط محیطی منطقه سازگاری یافته و زیبایی خاصی به مجموعه بخشیده‌اند.
مهمترین گونه گیاهی مجموعه چنار (Platanus orientalis) است که سازگاری خوبی از خود در منطقه نشان داده است و تقریباً معادل 8 از پوشش سبز محوطه را به خود اختصاص داده است.
 

عمده آسیب‌های جدی طی تغییراتی که منجر به ساخت کاخ جدید نیاوران و نیز پارک نیاوران در دهه 40 خورشیدی گردید، به باغ وارد شد. طی این مدت بسیاری از درختان عرصه شمالی و جنوبی باغ در شمال و جنوب کاخ صاحبقرانیه برای ساخت کاخ جدید و پارک قطع گردید و چهره باغ به‎کلی تغییر کرد.
 

- باغ و عمارت ییلاقی فردوس در اراضی محمدیه با دو عمارت در شمال و جنوب به دستور محمد شاه قاجار (1264-1250) ساخته شد که عمارت شمالی به کلی ویران و عمارت جنوبی فعلا پا برجاست.
این باغ به شماره 1876 مورخ 11/5/76 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. تاربخ بنای باغ فردوس به دوران محمد‌شاه که سومین پادشاه قاجار بود می‎رسد. پایه این باغ و عمارت ییلاقی را حاجی میرزا آقاسی، صدراعظم محمدشاه ریخته است.
عمارت باغ فردوس در قسمت شمالی باغ ساخته شده است و از ابتدا به صورت کاخ و محل اقامت اعیان، تزئین شده است. مساحت باغ20 هزار متر مربع و طولش در حدود 280 متر و مساحت عمارت 1000 متر مربع، شامل سه طبقه و نیم، به عرض 26 متر و به طول تقریبا 34 متر است. شیب زمین آن از شمال غربی به جنوب شرقی است و تندی این شیب به حدی است که کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است.
بعد از فوت محمدشاه در سال 1264 هـ . ق، ناصرالدین‎شاه اراضی اطراف این باغ را از مالکان خرید و به باغ افزود و پس از اینکه دختر خود را به معیرالممالک، پسر نظام‎الممالک، داد این باغ را به عنوان هدیه ازدواج به او بخشید و از او خواست ساختمان عمارت جنوبی را تمام کند. معیرالممالک که خود معمار بود پس از خرج مبالغی هنگفت ساختمان را به اتمام رساند و مراسم عروسی را در همین باغ برگزار کرد.
پس از فوت نظام‎الدوله، این باغ و ساختمان به پسرش دوست‎علی خان معیرالممالک، رسید. دوست‎علی خان به باغ و ساختمان آن اهمیتی نمی‎داد و هر وقت به ییلاق می‎آمد، نزدیک مظهر قنات زیر چنارها برای خود خیمه و خرگاهی بر پا می‎کرد. در نتیجه به دلیل عدم مراقبت و رسیدگی این ساختمان رو به خرابی گذاشت. او سنگهای مرمر بنا را از جا کند و در نمای عمارت امیریه (مدرسه نظام فعلی) به کار برد.
 

حاجی میرزا حسین پسر حاجی میرزا خلیل، تاجر شیرازی که در سرای امیر حجره داشت باغ فردوس را از دوستعلی خان معیرالممالک خرید و دست به تعمیرات آن زد. پس از او میرزا حسین تهرانی در سال 1308 هـ . ق مالک باغ شد. در حدود سال 1318 هـ . ق در زمان مظفرالدین‎شاه، میرزا اسماعیل خان امین‎الملک، برادر امین‎السلطان اتابک، آنجا را خریداری کرد. در حدود سال 1329هـ . ق برای سومین بار این باغ رو به خرابی گذاشت. محمد ولی‎خان سپهسالار تنکابنی (خلعتبری) آن را از ورّاث امین‎الملک به مبلغ 18هزار تومان خرید.
تجارتخانه طومانیانس که از محمد ولی‎خان سپهسالار مبلغی طلبکار بود برای وصول طلب خود به عدلیه مراجعه کرد. مراجع امر هم پس از رسیدگی، باغ و عمارت را در مقابل طلب به طومانیانس دادند. پس از چندی دولت وقت در مقابل وجهی که از طومانیانس طلبکار بود باغ را ضبط کرد و اراضی آن را متری 2 تومان و 3 تومان به کارمندان وزارتخانه‎ها فروخت که قیمت آن را پنج ساله به اقساط بپردازند. قسمتی که باغ فردوس کنونی است در سال 1316 هـ .ش. به دستور علی اصغر حکمت، وزیر معارف، خریداری شد و عمارت آن مرمت گردید و دبیرستان شاپور تجریش در آنجا دایر شد.
در دوران پهلوی دوم، این بنا به دفتر برنامه‎ریزی جشن‎های ۲۵۰۰ ساله اختصاص یافت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار صدا و سیما و بعد از آن زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مرکز اسلامی آموزش فیلم‎سازی تبدیل و سپس با هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران برای محل دائمی «موزه سینما» در نظر گرفته شد و موزه سینما در ۲۸ شهریور ۱۳۸۱ با حضور رئیس‎جمهور وقت، رسماً افتتاح شد.
 

- باغ فرمانیه در استان تهران، در شمال دهکده رستم‎آباد و در جنوب باغ پر اهمیت کامرانیه قرار داشته است .
و قدیمیترین مالک آن محمد ولی خان آصف‎السلطنه است که در سال 1326 هـ . ق تمامی باغ همراه با سهم خود از قنات‎ها و سایر متعلقات را به عبدالحسین میرزا فرمانفرما واگذار کرد.
بعد از او این مجموعه به پسر ارشدش نصرت‎الدوله رسید، او مدتی وزیر خارجه و مدتی وزیر مالیه بود و تا سال 1316 که دستگیر و سپس در سال 1317 هـ . ش که کشته شد این باغ در اختیار خانواده او بود و در همان سال به سفارت ایتالیا فروخته شد.
این باغ بر اساس نظم هندسی، بر اساس محور اصلی از شمال به جنوب به دو بخش تقسیم می‎شد. در امتداد این محور آب از حوض اصلی به حوضهای کوچکتر متصل می‎شد. در انتهای این محور استخر بزرگی وجود دارد که در قدیم به صورت مخزن آب برای آبیاری باغ از آن بهره‎برداری می‎شده است.
بنای اصلی یا بنای بیرونی دارای حوضخانه هشت ضلعی، با طاق گنبدی و تویزه‎های تزیینی و گچ‎بری شده در شمالی‎ترین قسمت باغ، واقع شده است. در بخش غربی باغ بناهای اندرونی و دو حیاط وجود دارد که دورتادور این محدوده با دیوار محصور و از بخش بیرونی کاملا مجزا می‎گردد.
 

- محمدتقی خان، حکمران و والی یزد، بانی ساخت بناها و آبادی‎های بسیار، که یکی از مهم‌‌ترین اقداماتش، ساخت قنات و باغ دولت آباد بود.
این باغ در سال 1160 هـ . ق با وسعتی در حدود 5/6 هکتار بنا گردیده و به شماره 774 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 

باغ دولت آباد، به باغ بیرونی و باغ اندرونی تفکیک شده و پلان باغ به صورت تقاطع دو خط عمودی و افقی بوده که در تقاطع محورهای اصلی، بناهایی چون سردر ورودی، میدان جلوخان، عمارت طهرانی، بهشت آئین، تالار آیینه (دیوانخانه)، آب انبار، دژ نگهبانی، اصطبل‌ها، حرمسرا، ساختمان هشت و ابنیه خدماتی قرار گرفته‎اند.
قنات تاریخی دولت‎آباد با قدمتی بیش از 200 سال، از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه گرفته و پس از مشروب نمودن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و پس از طی بیش از 50 کیلومتر به یزد رسیده و آبادیهای چند در اطراف یزد، از جمله باغ دولت آباد را آبیاری می‎کند.
در زمان حال، قنات‌ها به کل خشک شده‎اند و اکنون چند چاه عمیق که به وسیله پمپ‎های عظیم برقی کار می‎کنند، آب باغ را تأمین می‎کنند.
پس از درگذشت محمد تقی‌خان، دیگر آب قنات به شهر نرسید و در بیرون به مصرف کشت و زرع می‎رسید که تا امروز نیز چنین است. در این دوره، اکثر کرت‎ها زیر کشت درختان میوه بودند.
 

چند اصله درخت توت و در سایر کرت‎ها، نارنجستان، انارستان و تاکستان ایجاد شدند. به گفته مرحوم پیرنیا که از اهالی اطراف، تاریخ شفاهی معماری ایران را گردآوری می‎کرد، گل‎های رز باغ دولت‎آباد آنقدر زیاد بود که گلاب‎گیری آنها 2 ماه طول می‎کشید.
در دوران پهلوی ساخت و ساز حومه شهری پیرامون باغ را فرا گرفت و به تدریج، باغ دولت آباد در مرکز شهر قرار گرفت، درخت‎های اصلی باغ، دو ردیف کاج و یک ردیف سرو، در دو طرف محور اصلی کاشته شدند، و مجدداً دو کرت اصلی بصورت متقارن در دوطرف آب نمای بزرگ باغ زیرکشت رفتند.
 

این 6 ردیف کاج و سرو تا به امروز حجم انبوه فضای سبز باغ را تشکیل می‎دهند. در چهار خیابانی که از محورهای اصلی به وجود می‎آمده است، درخت‎های بید مجنون و ارغوان بر مهتابی بزرگ سایه می‎افکند که اطراف آن از یاس زرد، نسترن و بوته‎های گل پر بوده است.
همچنین بر بالای مهتابی دیگری که در کنار حوض عمارت سردر قرار دارد، داربستی از گل نسترن وجود داشته است.
 

پوشش گیاهی باغ در حال حاضر چند اصله درخت توت 100 ساله و کاج‎ها و سروهای دو طرف محور اصلی می‎باشند که در حال خشک شدن هستند.
 

- این باغ در شهر کویری شمال شرقی استان یزد و در بستر شهری و در انتهای شرقی خیابان گلشن طبس و بوسیله میرحسن خان، سومین حاکم طبس، از سلسله خوانینی که به وسیله نادرشاه به حکومت طبس منصوب شدند، احداث گردید.
این باغ با عمارتی در دو طبقه و زیرزمین کوچک، در یک نخلستان(2000 نفر خرما) با ابعادی در حدود 266 متر در 260 متر بنا شده و به شماره 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سردر ورودی باغ با نمایی از اندود گچ سفید، رو به میدان و سوی دیگر رو به باغ، با ایوانی دو ستونه و تزیینات آجری نقش‎دار ساخته شده است.
 

این باغ دارای دو خیابان اصلی متقاطع بوده و در مرکز آن حوضی است با ابعاد 85/25*5/7 متر و سه فواره، که محوطه باغ را به چهار مربع بزرگ تقسیم می‎کند.
 

که هر کدام از این مربع‎ها با گذرگاه‎های کوچکی به چهار کرت تقسیم شده، که در داخل آنها 2500 اصله مرکبات (درختان نارنج و...) و انار (500 اصله) کاشته شده است.
 

این باغ بر روی امتداد جریان آب چشمه‎های سرد و گرم که به جانب طبس می‎آید شکل گرفته، آب از انتهای مجموعه وارد باغ شده و پس از آبیاری کرتها و حرکت در جویها و فواره‎ها از زیر هشتی ساختمان سردر می‎گذرد و به شهر می‎رود.
 

- باغ سنگی در 40 کیلومتری سیرجان به سمت بافت در استان کرمان واقع است .
خالق این اثر که بیشتر جنبه هنری دارد، پیرمردی کر و لال بوده که دیگر در قید حیات نیست.
باغ سنگی در نزدیکی دهستان بلورد واقع در روستای میاندوآب و در فاصله 40 کیلومتری جنوب شرقی سیرجان قرار دارد و به دست فردی کر ولال به نام درویش خان گنگ اسفندیارپور که به کشاورزی اشتغال داشته، ساخته شده است.
وی که یکی از زمین‌ داران سیرجان بود؛ چند سال بعد از انجام اصلاحات ارضی، در سال 1340 که  بسیاری از زمین‌هایش را از دست داد، به نشانه اعتراض درخت‌های باغش را که همه آنها خشک شده بود با آویزان کردن سنگ زینت بخشید.
باغ سنگی یکی از جاذبه‌های دیدنی استان کرمان و شهر سیرجان است که مردم زیادی از آن دیدن می‌کنند.
 

درویش خان اسفندیارپور؛ کشاورزدر آن دوران نه تنها مکنت حاصل از کشاورزی مکانیزه و خودکفایی برایش به ارمغان نیامد، بلکه به سبب ضربه‌هایی که از برخوردهای دولتی بر روح و روانش وارد شده بود به کوه و صحرا زد و مجنونی پیشه کرد.
 

درویش خان در سال 1355 در فیلم «باغ سنگی» ساخته پرویز کیمیاوی بازی کرد که در جشنواره‌های داخلی و خارجی بسیاری به نمایش درآمد.
 

در این فیلم درویش خان، مردی ناشنوا و خانواده‌اش از طریق شبانی در صحرا زندگی می‌کنند.
 

روزی درویش خان در صحرا می‌آرامد و خواب‌نما می‌شود. پس از بیدار شدن تخته سنگ عجیبی را زیر سر خود می بیند و آن را به خانه می‌برد و به درختی می‌آویزد.
 

وی روزهای بعد، قطعه سنگ‌های دیگری می‌یابد. با سیم‌های تلگراف، سنگ‌ها را به درخت‌های اطراف چادرش آویزان می‌کند. به زودی باغی از سنگ در اطراف چادر برپا می‌شود.
 

مردم از روستاهای دور و نزدیک برای تماشا و تبرک و بستن دخیل به باغ سنگی می‌آیند.
همسر درویش خان از مردم در ازای آمدن به باغ سنگی پول و هدیه مطالبه می‌کند و با طمع ورزی‌هایش زندگی درویش خان را برمی‌آشوبد.
 

درویش خان پس از 90 سال زندگی در 19 فروردین سال 1386 درگذشت و پیکرش در محل باغ سنگی بلورد سیرجان به خاک سپرده شد.
 

- باغ شاهزاده یکی از زیباترین باغ‌های سنتی ایران محسوب می‌شود و در نیم فرسنگی ماهان در دامنه کوه‌های تیگران در استان کرمان قرار دارد .
این باغ از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما - حاکم کرمان در اواخر دوره قاجار است. زمان ساخت این باغ سال 1297 هجری قمری و در سال‌های پایانی دوران قاجار است و بیش از یک سده از پایه‌گذاری آن می‌گذرد.
در دل کویر، در استان کرمان، شهر ماهان، درست در نزدیکی آرامگاه شاه نعمت الله ولی، باغی وجود دارد که همه آن را به نام باغ شاهزاده (شازده) می‌شناسند.

این باغ در سال ۱۳۵۷ مرمت شد ولی در زلزله سال ۱۳۶۰ آسیب‌هایی دید که سرانجام بعد از خریداری، توسط اداره فرهنگ و هنر با شماره 1012 در فهرست آثار ملی ثبت شد و مورد بازسازی و ترمیم قرار گرفت.
سر در این باغ به صورت حجمی شفاف، فضای داخلی باغ را قاب گرفته است به طوری که وقتی در زیر طاق آن قرار می‌گیری، با چشم‌انداز زیبایی مواجه می‌شوی که باغ، کوشک اصلی و حوض‌ها و فواره‌های باغ تشکیل دهنده آن هستند.
روی طاق کاشی‌کاری شده باغ شاهزاده جای ۳ قطعه کاشی خالی است. بنای اصلی، بنای سردر خانه در بخش ورودی و سایر بناهای خدماتی که مماس به دیوار اصلی و خارج از آن قرار دارند.
بنای سردر خانه در مدخل باغ در دو طبقه بناگردیده است که طبقه فوقانی دارای اطاق‌هایی است که برای پذیرایی از میهمانان پیش بینی شده‌اند.
این بنا در بالاترین تخت قرار دارد و بنای سر در خانه در بخش ورودی و سایر بناهای خدماتی مماس به دیوار اصلی و خارج از آن واقع شده اند سطح بنای بالاخانه ۴۸۷ متر مربع و فاصله‌اش از سر در خانه ۳۲۵ متر می‌باشد.
با این که در پشت این کوشک قسمتی از حیاط واقع است اما از آنجا که حیاط اهمیت حیاط اصلی را ندارد این حجم از بنا رابطه حیاط اصلی را با حیاط پشت قطع می‌کند.
در باغ انواع و اقسام درختان به چشم می‌خورد. از درختان سوزنی مثل کاج و سرو گرفته تا درخت چنار و سپیدار. درختان میوه هم هستند که در کرته‌ها کاشته می‌شوند و به گفته افراد محلی در فصولی که میوه دارند منظره جالب و رنگارنگی را به وجود می‌آورند.
باغ شاهزاده ماهان با درختان سر به فلک کشیده و زمزمه جویباری که از هر گوشه و کنار آن شنیده می شود مثل الماسی قیمتی بر سینه کویر می‌درخشد. باغی که باسرنوشت غم انگیز صاحب‌اش پیوند خورده تا با همه زیبایی‌هایش، به چشم ناظر مسافران، حسرتی را به تماشا بگذارد.
باغ شاهزاده ماهان کرمان یکی از نمونه باغ تخت‌های ایرانی است که از شرایط مساعد طبیعی ممتازترین بهره‌برداری را نموده است. وجود خاک حاصل‌خیز، آفتاب لازم، وزش باد ملایم و نسیم و بالاخره دسترسی به آب (قنات تیگران) امکان ایجاد باغی در آن مقیاس را در گستره‌ای خشک و بی‎آب و علف معجزه گونه فراهم ساخته است.
منبع حیاتی باغ شاهزاده جریان آبهایی است که از کوه های اطراف سرچشمه گرفته است. قنات تیگران که از ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه می‎گیرد منبع آب این باغ است. جریان فوق از مرتفع‌ترین سطح وارد باغ گردیده و نظام آبیاری طراحی شده باغ را بوجود می‌آورد.
 

- باغ در نظر ایرانیان نمونه بهشت موعود بوده است و دلیل آن همانا خشکی و بی‌درختی فلات ایران بوده است
از چهارهزار سال پیش از میلاد هنگامی که شکارچیان از کوه‌ها سرازیر می‌شدند و در دوره‌های طویل فلات بزرگ ایران به کار کشاورزی می‌پرداختند، جنبه‌های مختلف زندگی و معتقدات خود را بر روی اشیای سفالی نقش می‌کردند.
نقش آبگیرهایی که اطراف آنها را درخت زندگی احاطه کرده و برخی دیگر دنیا را نشان می‌دهد که به چهار تقسیم شده است و گاه آبگیری در وسط مشاهده می‌شود.
طرح متقاطع که در آن یک محور ممکن است از محور دیگر درازتر باشد به صورت طرح نمونه باغ‌های ایران درآمد و نام چهارباغ بر آن اطلاق گردید.
اگر آب موجود باشد ایجاد باغ اجتناب ناپذیر است و همچنین احترام زیاد از حد و حتی پرستش آب روان و آبگیر در آثار باغ‌های ایران به چشم می‌خورد. منبع آب معمولاً از قناتی است که در اثر ذوب برف ایجاد شده است.
حوض و استخر در باغ‌های ایران بسیار حائز اهمیت بوده که اندازه و شکل متغیر داشته است. حوض و استخر در یکی از محورهای اصلی احداث می‌شده است. وجود حوض پاشویه‌دار در دوره صفوی شاخص آن دوره بوده است.
درختانی چون تبریزی، چنار، کاج، بید، افرا، چنار فرنگی، زبان گنجشک، سرو و انواع درختان میوه از درختان محبوب ایرانیان بوده است. گل و خصوصاً گل سرخ دارای اهمیت بسزایی بوده و آن به دلیل علاقه ایرانیان به گل بوده است.
چون باغ و گل تا این حد مورد توجه و علاقه ایرانیان بوده، آنان برای ایجاد محیطی نظیر باغ‌های باطراوت در فصول سرد قدم هایی برداشته‌اند مانند درختی که برای کیخسرو ساخته شده بود تنه این درخت از نقره و شاخه‌های آن از طلا و یاقوت است و میوه‌های آن میان تهی و داخل آن از مشک و شراب پرشده است.
در کل، عناصر تشکیل دهنده باغ ایرانی به دو دسته کالبد معماری و پوشش گیاهی تقسیم می‌شوند. هدف از ساخت باغ ایرانی تحقق صورت خیالی سکونت گاه آدمی در بهشت بوده است و توصیف این سکونت گاه به روایت کلام الهی با دو نماد آب و گیاه برجسته می گردد.
از آنجا که بخش اعظم ایران را اقلیم گرم و خشک فرا گرفته است و آب ماده ای نایاب در ایران است بنابراین آب تعیین کننده شکل و جهت گیری کلی باغ ایرانی است و نقش اصلی در شکل‌گیری فضاها را داشته است.
ویژگی‌های شاخص باغ‌های ایرانی:
چند منظوره و عملکردی
دارای نظم و تناسب سلسله مراتب فضایی ، برخورداری از حرمیت و محرمیت ، منزه از بیهودگی و افراط و تفریط ،موطف به کارآیی و سوددهی ،مساعد با قناعت و صرفه جویی و مجهز به پایداری است
استفاده از هندسه مربع یا مستطیل در ترکیب کلی و اجزا
دید مستقیم و طولانی در امتداد محور اصلی برای جلوه بعد در باغ
نمایش آب به اشکال متنوع (جوی آب ،حوض و استخر ،فواره و...)
احداث باغ بطور غالب در زمینهای شیبدار جهت آبیاری مناسب
محصور بودن پیرامون باغ یا دیوار
تقسیم سطح باغ به چهار بخش با توجه به تفکرات آریائیها
استفاده از خطوط راست در طراحی باغ
وجود یک ساختمان در مرکز یا بلند ترین قسمت فضا
وجود ساختمان اندرونی
وجود عمارت سر در ورودی باغ
رابطه نزدیک با طبیعت و عدم وجود حد فاصل بین ساختمان و باغ
استفاده از درختهای انبوه و سایه دار در معابر اصلی
کاشت انواع درختان میوه در کرتهای کناری
کاشت انواع گلهای زینتی و دارویی
استفاده بیشتر از گل سرخ نسبت به گونه های دیگر
 

مطلب خیلی جالبی بود .

اما باغی که توی بیرجند بود (باغ اکبریه ) توی بیرجند به شوکتیه معروفه کسی اونجا این باغ رو به اکبریه نمیشناسه 

با زهم از مطلب خوبتون تشکر میکنم

باغ پرندگان اصفهان

باغ پرندگان مکانی است که امکانات ويژه ای جهت زندگی هر پرنده تقريبآ مطابق با محيط زيست طبيعی آن پرنده اختصاص داده شده است .
اين باغ افزون بر داشتن جازبه های تفريحی واجد واحدهای آموزشی علمی و تحقيقاتی نيز می باشد و به لحاظ اينكه گونه های بسيار زيادی از پرندگان در اين باغ نگهداری می شود ، می توان قابليت و بهره وريهای آموزشی آنرا بعنوان يك هدف اصلی تلقی نمود .
باغ پرندگان فعاليت خود را در مرداد ماه 1375 آغاز كرده است . اين باغ با مساحتی بالغ بر 55000 مترمربع يكی از جاذبه های تفريحی شهر اصفهان است . اين مجموعه كه بخشی از پارك جنگلی ناژوان و رودخانه زاينده رود است از معدود باغهای پرندگان در خاورميانه می باشد . مساحت داخلی زير توری باغ 17000 مترمربع و مساحت توری كه بر روی 16 ستون متحرك به ارتفاع حداكثر 32 متر قرار گرفته است 40000 مترمربع است . اين باغ توسط شهرداری اصفهان احداث شده است و اكنون تحت مديريت طرح ساماندهی ناژوان و صفه اداره می شود . باغ پرندگان مکانی است که امکانات ويژه ای جهت زندگی هر پرنده تقريبا مطابق با محيط زيست طبيعی آن پرنده اختصاص داده شده است . از جمله اين امکانات موارد زير را ميتوان نام برد : برکه ها - صخره - قفس های شيشه ای - قفسهای آهنی و فضای سبز جنگلی .