بانک مقالات علوم محیطی

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

اين بررسي در سال 1383 ، با هدف تعيين منشا و ميزان آلودگي کبد ماهيان حوزه آبريز خرم آباد به وسيله برخي عناصر آلاينده ، انجام شده است.چهارده عنصرمحيطي درکبدگونه هاي مختلف ماهياني كه از ?? سايت درمحدوده اين حوزه آبريز به روش الکتروفيشينگ نمونه برداري شده اند، با استفاده از طيف سنج جذب اتمي و فليم فتومتر شناسايي شده اند. مهم ترين موقعيت هاي نمونه برداري به معادن محلي، زمين هاي كشاورزي، نواحي مختلط و مناطق مسکوني شهري/ روستايي اختصاص دارند.
عناصرليتيوم و نقره درهيچ يک ازنمونه هاي ماهي مورد آناليز مشاهده نشد.کمترين مقدار غلظت عناصرجزئي در کبدماهيان حوزه مطالعاتي، مربوط به واناديوم و بيشترين غلظت به آهن اختصاص دارد.غلظت بالاي روي درنمونه هاي کبد، به دليل نياز ماهي ها به اين عنصرغذايي کوچک، به ويژه در روزهاي اوليه رشد است. غلظت پايين جيوه و آرسنيک دربافت کبد ماهي، نتيجه ورود سموم کشاورزي وآب هاي زهکشي مزارع حاشيه اي به داخل آب هاي سطحي واحد مورد بررسي است.غلظت عناصر ردياب درکبد ماهي با غلظت اين عناصردرغذا، آب و رسوب مصرفي ماهي،همين طور با سرعت تجمع زيستي درارتباط مستقيم است.

 نسخه قابل چاپ

بي مهرگان کفزي موجود بر روي چهار زيستگاه مصنوعي (طناب سيماني، آجر، چوب و سفال) ايجاد شده در استخر رسوبگير پژوهشكدة اكولوژي درياي خزر واقع در خزر واقع آباد ساري از نظر فراواني و توالي مورد بررسي قرار گرفته اند. به اين منظور، هر پانزده روز يكبار از ارديبهشت تا شهريور 1383 نمونه برداري به عمل آمده و در مجموع 2901 بي مهره کفزي مربوط به شش گونه از روي چراگاه ها جمع آوري شده اند. اين بي مهرگان دو گونه دوکفه اي، سه گونه شکم پا و يک گونه سخت پوست را شامل مي شوند. زي توده (بيومس) کفزيان برحسب وزن تر 975.636 گرم بر مترمربع محاسبه شده است. پس از اندازه گيري درجه حرارت آب ارتباط آن با فراواني و زي توده موجودات بي مهره کفزي تجزيه و تحليل شده است. در بررسي توالي کفزيان، به طور کلي ابتدا جلبک هاي  Chare sp. و Nitella sp.پديدار شده و سپس شکم پاي Psuedomnicola sphearion، دوکفه اي هاي Driessena polymorpha ،  Cerastoderma lamarckii و به دنبال آن، شکم پاي  Valvata piscinalis و شکم پاي Planorbis contortus و در نهايت نيز ميگوي Palaemon elegans  در زيستگاه هاي مورد مطالعه مشاهده شده اند. از ميان گونه هاي شناسايي شده گونه D. polymorpha با 1816 عدد در متر مربع و 593.108 گرم بر متر مربع بيشترين فراواني و زي توده را به خود اختصاص مي دهد. در اين بررسي، زيستگاه هاي آجر  و سفال بيشترين جانداران را به خود جلب نموده اند (P<0.01). همچنين، طناب سيماني در مرحله بعدي و چوب کمترين تعداد موجود زنده را در خود جاي داده است. مشاهده ماهي Carssiuse carassius و قورباغه Rana rana در اطراف زيستگاه هاي مصنوعي گوياي آن است که اين محيط ها تامين كنندة غذاي مورد نياز جانداران شکارگر بزرگتر(کفزيان) هستند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

امروزه گسترش شهرها باعث تغيير قابل توجه‏اي در استفاده از زمين و عوامل محيطي، به ويژه در بيشتر شهرهاي بزرگ شده است . با توجه به رشد جمعيت و تغييراتي كه هر روزه در شهرها در حال وقوع هستند، بايستي در برنامه‏ريزي هاي اجتماعي، اقتصادي و محيطي شهرها، رشد كيفيت زندگي و حفظ محيط شهري مد نظر قرار گيرد.
بسياري از شهرها در حال حاضر مصرف كننده سوخت فسيلي ، استفاده كننده از زمين و توليدكننده مواد زائد هستند. براي غلبه بر اين مسائل ، طراحي الگوي مناسبي براي توسعه شهري ناگزير به نظر مي رسد. در مراحل توسعه،  پايداري سامانه هاي اكولوژيكي شهرها از اهميت زيادي برخوردار است. ايجاد شهر اكولوژيكي راه حل مناسبي در مديريت و برنامه‏ريزي براي شهروندان و محيط شهري تلقي مي شود. نظريه شهر اكولوژيكي ، راه هاي مناسب تعامل بين طبيعت و محيط مصنوع در جوامع شهري را پيشنهاد مي‏كند.

شهر هاي از لحاظ فرهنگي و تاريخي داراي اهميت خاصي هستند. همواره باغ ها و درختان ، داراي نقش برجسته‏اي براي ساكنين  محيط هاي شهري بوده و  متاسفانه در قرن حاضر، بسياري از زمين هاي سرسبز به ساختمان هاي مسكوني تبديل شده اند. از طرف ديگر، توسعه اقتصادي طي چند دهة گذشته، باعث دامن زدن به مشكلات و بحران هاي محيط زيست شهري شده است. در حال حاضر بسياري از شهرهاي ايران نيازمند اعمال تغييراتي در جهت تبديل به شهرهاي  اكولوژيكي هستند تا از اين طريق، براي ساكنين خود ، جذابيت بيشتري به ارمغان آورند.

هدف اين مقاله ، بررسي مباحث نظري مرتبط با شهرهاي اكولوژيكي بوده و در كنار آن، مباحث عملي براي شهر ها نيز مطرح گرديده اند. از اين رو ، نوشتار حاضر مي تواند به عنوان مأخذي براي طراحان شهري ، معماران و مديران محلي و ملي مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

دياتومه ها بخش اعظم فلور جلبكي اكوسيستم هاي آبي هستند. اين مطالعه در رودخانه جاجرود به طول 140 كيلومتر از خرداد ماه 1383 تا ارديبهشت ماه 1384 انجام شده است. نمونه برداري به طور ماهيانه از 6 ايستگاه انجام شد. عوامل فيزيكي نظير DO و EC در محل و عوامل شيميايي نظير BOD و COD در آزمايشگاه اندازه گيري شدند. دياتومه هاي اپي ليتيك از كوادراتي به مساحت 25cm از سطح سنگ تراشيده شدند. دياتومه هاي اپي پليك از سطحي به مساحت 16cm از سطح رسوب و دياتومه هاي اپي فيتيك از سطح مشخصي از گونه هاي جنس ميكروسپورا و كلادوفورا جمع آوري شدند. جهت مشاهده بهتر تزيينات ديواره سلولي اقدام به تميز كردن ديواره سلولي و تهيه لام دايمي با استفاده از روش Patrick and Reimer شد. در اين مطالعه 90 گونه متعلق به 21 جنس از دياتومه ها شناسايي شد. گونه هاي با تنوع زياد در جنسهايCoconeis, Navicula, Diatoma, Cymbella ديده شد.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق ، به منظور بررسي اثرات بهره برداري بي رويه از منابع آب زير زميني در منطقه انار، واقع در 200 كيلومتري شمال غرب كرمان انجام شده است. نامطلوب شدن آب هاي زير زميني، از بين رفتن پوشش گياهي، تخريب خاك، پيشروي كوير و نابودي محيط زيست گوياي ضرورت انجام چنين تحقيقي بوده اند.
براي انجام اين مطالعه، از 50 حلقه چاه آب منطقه، نمونه برداري به روش خوشه اي يك مرحله اي به عمل آمده است. پارامترهاي كلسيم، منيزيم، سديم، كلرايد، سولفات، كربنات و بي كربنات، دي اكسيد كربن، pH، سختي، هدايت الكتريكي ، نسبت جذب سديم در نمونه هاي آب برداشت شده مورد آزمايش ومحاسبه قرار گرفته اند. در مرحله بعد و با توجه به نتايج به دست  آمده، منطقه مطالعاتي  به سه محدوده كوچك تقسيم شده و آب هاي هر محدوده نيز از نظر آبياري و شرب مورد بررسي قرار گرفته اند. يافته هاي حاصله ، مؤيد غيرقابل مصرف بودن آب هاي محدوده از نظر كشاورزي و يا شرب هستند.

 نسخه قابل چاپ

مطالعه و تحقيق در مورد اصول و مقررات حقوقي محيط زيست بين المللي نشانگر آن است كه، يافته هاي علمي جديدي در زمينه مقررات محيط زيست در حال پيدايش و تحول مي باشند، تا به امروز برخي از اصول و مقررات حقوقي محيط زيست بين المللي ثابت و تصويب شده و برخي ديگر نيز در حال تدوين مي باشند. تا زمان انقلاب صنعتي فقط موضوعاتي مانند سيل، زلزله، قحطي و طاعون تهديدات مستمر در سطح بين المللي محسوب مي شدند.
ولي اكنون مساله تخريب بين المللي محيط زيست به عنوان يك تخلف از حقوق بين المللي عرف به رسميت شناخته شده است و تعداد كثيري از قراردادها و عهدنامه هاي دو جانبه و چند جانبه بين دولت ها براي اجراي اصول و قواعد بين المللي پيش بيني شده و قابل اجرا مي باشد. با اين حال، فقدان يك مرجع قانوني بين المللي موثر جهت برخورد مناسب با جرايم محيط زيست كاملا مشهود است.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به وجود منابع عظيم گاز طبيعي از يك سو و كاهش ذخاير نفتي از سوي ديگر و همچنين بنا به دلايل زيست محيطي و اقتصادي استفاده از گاز طبيعي به عنوان سوخت تامين كننده انرژي مورد نياز بخش هاي مختلف صنعتي ، در سال هاي اخير رواج زيادي يافته است با اين همه ، درصنعت حمل و نقل ريلي تا كنون توجه چنداني به استفاده از گاز طبيعي نشده است. در اين مقاله سعي خواهد شد كه مزاياي استفاده از سوخت گاز طبيعي در لوكوموتيوها، (اقتصادي و زيست محيطي) و مسائل تكنولوژيك موجود توضيح داده شود. استفاده از گاز طبيعي مايع شده (LNG) در حمل و نقل ريلي ، مستلزم استفاه از روش هاي خاصي براي تبديل سوخت لكوموتيوها است . حتي الامكان ، نكاتي درباره جنبه هاي فني روش هاي تبديل سوخت و چگونگي انجام آنها به منظور استفاده از سوخت ياد شده نيز ، توضيحاتي ارائه خواهند گرديد.

 نسخه قابل چاپ

درياچه انسان ساخت پيش‌بيني شده درشمال غرب شهر تهران، واقع در منطقه  22شهرداري، به عنوان بزرگترين درياچه مصنوعي ايران به شمار مي آيد. اين درياچه از  مساحت تقريبي 224 هكتار، عمق متوسط 10 متر وحجمي معادل 10 ميليون متر مكعب برخوردار است. مهم ترين منابع آبي موجود در محدوده براي تامين آب درياچه، عبارتند از: رودخانه كن، رواناب‌هاي سطحي منطقه شهري، رواناب‌هاي حوزه‌هاي مياني وپساب تصفيه شده منطقه شهري. دراين تحقيق، هر يك از منابع فوق به صورت جداگانه وهمچنين تلفيقي از دو يا چند منبع به همراه يكديگر، به عنوان گزينه‌هاي تأمين آب درياچه درنظر گرفته شده‌اند. بدين ترتيب، دوازده گزينه متفاوت براي تأمين آب مطرح شده اند. از آنجاكه عوامل متعددي بر كيفيت آب درياچه تأثير مي گذارند، درمطالعه حاضر پديده پرغذايي و افت اكسيژن محلول دردرياچه به عنوان نمونه هايي از اين عوامل، مورد بررسي قرار گرفته اند. بدين ترتيب كه غلظت ماده مغذي فسفر درمخزن درياچه براي هريك از حالت‌هايي كه آب درياچه به وسيله يكي ازدوازده گزينه فوق تأمين گردد، طي يك دوره زماني معين با استفاده ازمدل” كيفيت آب براي سامانه هاي مخازن – رودخانه  شبيه سازي  شده  است. پس از تعيين غلظت فسفر، وضعيت تروفيك درياچه قابل پيش‌بيني شده است. از سوي ديگر، تغيير غلظت اكسيژن محلول با استفاده از همين مدل براي رودخانه كن شبيه سازي شده است .انتخاب دوره زماني معين با بهره‌گيري از اطلاعات وآمار درازمدت ايستگاه‌هاي هواشناسي وهيدرومتري منطقه انجام شده است. در اين مطالعات سال هاي آبي 52-1351 تا 56-1355 به عنوان دوره شاخص مدلسازي تعيين شده اند. به منظور اجراي مدل از آمار وداده‌هاي هواشناسي، هيدورلوژي وكيفي، هندسه مخزن، داده‌هاي جريان ورودي وضرايب پيش فرض مدل استفاده شده و پس از اجراي مدل، نتايج مورد بررسي ومقايسه قرارگرفته‌اند. با استفاده از اين نتايج گزينه‌هاي (2) و (4) به ترتيب  مربوط به رودخانه كن به تنهايي ويا استفاده توأم اين رودخانه با رواناب‌هاي حوزه‌هاي مياني، به عنوان مناسب‌ترين منابع تأمين آب درياچه از نظر پيدايش فرايند مغذي شدن معرفي گرديده‌اند. رودخانه كن نيز از نظر ميزان اكسيژن محلول در وضعيت مطلوبي قرار دارد.

 نسخه قابل چاپ

سياست افزايش قيمت حامل ‌هاي انرژي از يک ‌سو به کاهش مصرف انرژي ‌هاي فسيلي منجر مي‌ شود و از سوي ديگر باعث افزايش هزينه ‌هاي توليد و مخارج مصرفي مي ‌شود كه توليدکنندگان را به بهبود فناوري توليد تشويق كرده، خانوارها را به اصلاح الگوي مصرف ترغيب مي ‌کند. اين تغييرات بر سطح انتشار آلاينده‌ ها تاثير مي ‌گذارد. هدف از اين تحقيق محاسبه ميزان تغيير در انتشار سالانه آلاينده‌ هاي زيست ‌محيطي، در اثر اصلاح قيمت‌ هاي انرژي در ايران است. در اين مطالعه يک مدل تعادل عمومي محاسبه‌ پذير طراحي شده است كه مشتمل بر 7 حامل انرژي (برق، گاز طبيعي، گاز مايع، بنزين، نفت سفيد، نفت کوره، گازوييل) و 7 آلاينده (CO, CO2, SO2, SO3, CH, SPM, NOx) است. مدل تحقيق بر اساس ماتريس داده‌ هاي خرد سال 1380 وزارت نيرو كاليبره شده است. در اين تحقيق، به منظور تحليل حساسيت انتشار آلاينده ‌ها نسبت به چگونگي تغييرات فناوري توليد، سعي شده است نحوه تغيير فناوري در قالب سناريوهاي مختلف كشش جانشيني بين حامل ‌هاي انرژي نيز شبيه ‌سازي شود. نتايج نشان مي ‌دهد در سناريوهاي مختلف اصلاح قيمت حامل ‌هاي انرژي، انتشار اغلب آلاينده‌ ها كاهش يافته است. ليكن در مورد CO و CH بنا به چگونگي تغيير فناوري توليد پس از افزايش قيمت، ممكن است انتشار اين دو آلاينده با كاهش يا افزايش مواجه شود. كاهش در سطح انتشار دي ‌اكسيدكربن CO2 بين 9% تا 16% محاسبه شده است.

 نسخه قابل چاپ

امروزه، مساله آسيب ‌هاي منتهي به تضيع و تخريب محيط زيست - که بيشتر پيامد اقدامات و فعاليت ‌هاي انسان هستند - از مهمترين مسائل جهاني است که جوامع بشري اعم از توسعه ‌يافته و يا توسعه ‌يابنده با آنها مواجهند. اهميت اين موضوع نه تنها از جنبه زيست ‌محيطي و آثار آن بر روي سامانه ‌هاي (سيستم ‌هاي) منابع طبيعي، بلکه از نظر اقتصادي نيز داراي اهميت است. بنابراين، کم و کيف محيط زيست در فرايند توسعه پايدار نقش و جايگاه اصلي را دارد. رشد اقتصادي و افزايش جمعيت - بويژه جمعيت شهرنشين - مستلزم مصرف بيشتر انرژي است. ايران به عنوان کشوري در مسير توسعه و توسعه ‌يابنده، براي دستيابي به رشد مستمر توام با حفظ محيط زيست، لازم است به مبحث شدت انرژي و گسترش شهرنشيني همراه با مساله جمعيت توجه کند. اين پژوهش با استفاده از روش هاي اقتصادسنجي، از جمله رويکرد يوهانسن - يوسيليوس، به بررسي آثار متغيرهاي توليد ناخالص داخلي، شهرنشيني، جمعيت و شدت انرژي بر روي آلودگي هوا در طي دوره 1346-1385 در ايران مي ‌پردازد. نتايج، مبين تاثير مثبت و معنادار متغيرهاي شدت انرژي، رشد شهرنشيني و جمعيت بر انتشار گاز دي ‌اکسيدکربن است. از يافته ‌هاي ديگر تحقيق، تاييد فرضيه منحني زيست ‌محيطي کوزنتس در ايران براي دوره مورد بررسي است. به اين معني که رشد اقتصادي در ابتدا - از جمله با افزايش مصرف انرژي - باعث افزايش آلودگي هوا شده است. اما با تداوم رشد که از جمله بهبود روش هاي استفاده از انرژي را موجب شده، کاهش شدت انرژي را در پي داشته و ميزان آلودگي هوا به آهستگي رو به نقصان گذاشته است.

 نسخه قابل چاپ

ملج (Ulmus glabra Hudson) يکي از گونه ‌هاي با ارزش جنگل ‌هاي شمال است که بر اثر دخالت ‌هاي بي ‌رويه انساني و شيوع بيماري مرگ نارون در معرض انقراض قرار گرفته است. به منظور مديريت صحيح اين گونه، به شاخص ‌هايي نياز است که به تشريح ساختار فعلي و تغييرات آن در طول زمان بپردازند. در اين تحقيق ضمن معرفي يک دسته از شاخص ‌هاي مبتني بر نزديکترين همسايه، ساختار مکاني گونه ملج در بخش گرازبن جنگل خيرود بررسي شد. اين شاخص ‌ها به بررسي موقعيت مکاني، اختلاط گونه ‌اي و اختلاف ابعاد گونه ملج نسبت به درختان مجاور خود مي ‌پردازند. به منظور جمع ‌آوري اطلاعات مورد نياز، تعداد 243 قطعه نمونه دايره‌ اي شکل با مساحت 1000 مترمربع برداشت و با استفاده از نرم ‌افزار Crancod 1.3 شاخص ‌هاي مذکور محاسبه شد. مقادير ميانگين شاخص زاويه يکنواخت، اختلاط گونه ‌اي و شاخص ابعاد قطر برابر سينه گونه ملج به ترتيب برابر با 0.54، 0.9 و 0.32 محاسبه شد که نشان دهنده الگوي مکاني تصادفي متمايل به کپه ‌اي بوده؛ همچنين اين گونه داراي رقابت دگرگونه ‌اي است و به طور کلي نسبت به اکثر همسايگان خود حالت مغلوب دارد. در نهايت مقادير اختلاف مطلق بين دو جنگل مشاهده شده (بخش گرازبن) و شبيه ‌سازي شده براي سه شاخص مذکور به ترتيب برابر با %21.2، %32.2 و %13.14 محاسبه شد. بررسي تغييرات ناشي از فعاليت ‌هاي مدير جنگل و همچنين بررسي تکامل طبيعي اين گونه براي حفظ تنوع زيستي، کنترل روند انقراض و کاهش آثار زيست محيطي حاصل از انقراض آن بسيار مفيد است.

 نسخه قابل چاپ

با وجود رشد آگاهي و دانش مردم نسبت به اهميت محيط‌ هاي طبيعي، بخصوص تالاب ‌ها هنوز درک واقعي از اهميت، کارکرد و حساسيت اين زيستگاه هاي حياتي پايين است. بخش مهمي از تخريب تالاب ‌ها به سبب عدم محاسبه درست ارزش خدمات ارائه شده توسط تالاب ‌ها در شرايط بازاري صورت مي‌ گيرد. برآورد ارزش پولي خدمات تالاب ‌ها راهي براي درک اهميت سرمايه ‌گذاري در راستاي حفاظت، يا بهبود آنها است. تالاب قوريگل نيز يكي از منابع زيست محيطي بسيار مهم استان آذربايجان ‌شرقي است كه به عنوان يكي از تالاب ‌هاي بين ‌المللي حفاظت شده كشور در کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده است. در اين مطالعه، رهيافت ارزش گذاري مشروط و پرسشنامه انتخاب دوگانه براي محاسبه تمايل به پرداخت و تعيين ارزش حفاظتي تالاب قوريگل به کار برده شده است. متوسط تمايل به پرداخت سالانه هر خانوار براي حفاظت تالاب برابر با 117240 ريال و ارزش حفاظتي سالانه تالاب برابر با 34.59 ميليارد ريال است. روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) براي تفکيک ارزش‌ هاي مصرفي و غيرمصرفي به کار برده شد. با توجه به روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) ارزش مصرفي (شامل ارزش مصرفي مستقيم، غير‌مستقيم و ارزش اختيار) 54.5 و ارزش غيرمصرفي (شامل ارزش وجودي و ميراث)، 45.5 درصد از ارزش کل تالاب قوريگل را شامل مي ‌شود. بنابراين ارزش غيرمصرفي بخش عمده‌ اي از ارزش کل منابع طبيعي از جمله تالاب ‌ها را شامل مي ‌شود که بايد در سياست گذاري ‌ها به آن توجه ويژه شود.

 نسخه قابل چاپ