بانک مقالات علوم محیطی

فضاي سبز شهري يکي از عناصر ساختار شهري است که جزء فضاهاي باز شهري به شمار مي آيد و داراي پوشش گياهي است. از اين فضاها مي توان به عنوان لايه هاي تنفسي سيستم شهري نام برد که داراي عملکردهاي مختلفي مانند زيباسازي شهر، تعديل کننده شرايط محيطي و محل گذران اوقات فراغت مي باشد.
اين فضا در درجه اول از نظر مسايل زيست محيطي و در درجه دوم از نظر گذران ساعات فراغت به عنوان مراکز تفريحي و فرهنگي حايز اهميت است. در اين تحقيق ابتدا نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهديدهاي پارک 8 شهريور سمنان شناسايي و وضع موجود آن با استفاده از روش SWOT در خصوص عناصر طبيعي و مصنوع پارک تحليل و الگوي مناسب پارک پيشنهاد شده است. هم گام با آن نيازهاي فزاينده شهر سمنان به فضاي تفريحي-فراغتي و فضاهاي سبز ويژه شهروندان و جذب طبيعت گرد شهري با نظر سنجي از کاربران بررسي شده است.
جامعه مورد مطالعه کليه شهروندان شهر سمنان به تعداد 126780 نفر بر اساس سر شماري سال 1385 مي باشد و تعداد نمونه 170 نفر از اين مجموعه بوده است. در انجام اين بخش از تحقيق 4 فرضيه در نظر گرفته شد هر چهار فرضيه تحقيق يعني «دستيابي به معيارها و طراحي مناسب در پارک به ايجاد محيطي آرام بخش و مفرح ويژه شهروندان کمک مي نمايد»، «به کارگيري تمهيدات و تجهيزات مناسب در پارک به جذب شهروندان و اکوتوريسم مي انجامد»، «الگوهاي زيبا سازي منظر و محيط در پارک هاي شهري باعث جذب و افزايش کمي کاربران است»، «دستيابي به محيط زيبا و سبز شهري باعث افزايش کيفي زندگي شهروندان و سلامت رواني و جسماني و بازدهي بيشتر در جامعه است»، با محاسبه فراواني در صدي، انجام آزمون پيرسون و وجود تفاوت معني دار بين سوالات تاييد شد.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به اين که حفظ منابع طبيعي و محيط زيست از دغدغه هاي اصلي کشورهاي پيشرفته و در حال توسعه مي باشد، لذا حفظ خاک و جلوگيري از آلودگي آن به وسيله پسماند شهري در دستور کار تمامي نهادهاي زيست محيطي قرار دارد. در اين راستا بازکني و احياي مراکز دفن قديمي پسماند يکي از راه هاي اصولي حفظ منابع بوده و نقش تعيين کننده اي در کاهش انتشار شيرابه و گازهاي گلخانه اي دارد. از طرف ديگر پسماند به دست آمده خود داراي موارد و مشکلات خاصي است که در اين مطالعه سعي بر آن شده تا پس از بررسي گزينه هاي مختلف دفع، گزينه تبديل پسماند بازکني شده به سوخت جايگزين (RDF) به طور کامل مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. در پايان نيز با ارايه چرخه پيشنهادي توليد RDF براي ايران، نتايج به دست آمده با ساير نقاط جهان مقايسه شده است.

 نسخه قابل چاپ

ورود فاضلاب هاي حاوي تركيبات پاك كننده و شوينده به محيط زيست طي فرآيند توليد و مصرف مخاطرات عديده اي را براي محيط زيست ايجاد مي‎ كند. روش هاي متداول تصفيه فاضلاب بازده مناسبي براي اين تركيبات ندارند به همين دليل بايد از روش هاي مناسبي جهت حذف اين تركيبات استفاده كرد. پژوهش حاضر در جهت بررسي كارايي جاذب هاي طبيعي در حذف دترجنت انجام گرفته است. در اين مطالعه از جاذب هاي طبيعي نظير خاك اره خام، ميوه كاج زغالي شده. خاك اره زغالي شده، كربن فعال و خاك كائولينيت استفاده گرديد. اين مطالعه در مقياس آزمايشگاهي و با استفاده از نمونه هاي فاضلاب سنتتيك حاوي دترجنت آنيوني از نوع LAS انجام گرفت، بدين منظور نمونه هايي با سه غلظت 25، 50 و 300 ميلي گرم بر ليتر LAS ساخته شد.
پس از آماده سازي اوليه جاذب و اضافه نمودن مقدار مشخصي از جاذب به نمونه هاي فاضلاب، زمان تعادل و بازده جذب مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد زمان تعادل كربن فعال 90 دقيقه، خاك اره زغالي شده 60 دقيقه، ميوه كاج زغالي شده در تماس با غلظت 25 ميلي گرم بر ليترLAS، 30 دقيقه و در تماس با غلظت 300 ميلي گرم بر ليتر LAS، 45 دقيقه مي باشد. همچنين در اين مطالعه مشخص گرديد كه با كاربرد 10 گرم ميوه كاج زغالي شده بازده جذب حدود %95 حاصل مي گردد كه با بازده جذب 1.5 گرم كربن فعال برابر مي باشد. در صورتي كه بازده جذب براي خاك كائولينيت و خاك اره بسيار كم و براي خاك اره زغالي شده حدود %35 به دست آمد. در نهايت ايزوترم جذب هر كدام از جاذب ها تعيين گرديد. كربن فعال و خاك اره زغالي شده از جذب فروندليخ تبعيت مي كردند و فرايند جذب توسط ميوه كاج زغالي شده از معادله جذب لانگموئر پيروي مي كرد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

در منطقه مبارکه فعاليت هاي صنعتي و کشاورزي مي توانند به عنوان اصلي ترين عوامل انتشار آرسنيک در منطقه محسوب مي شود. هدف اصلي از اين تحقيق مطالعه و ارزيابي وسعت ميزان آلودگي عنصر آرسنيک، در خاک محدوده جنوب غربي مبارکه مي باشد، در اين مطالعه از نمونه برداري سيستماتيک و آناليز شيميايي استفاده گرديد که پس از دانه بندي رسو بات، نمونه ها با روش ICP آناليز شده و مقاديري آرسنيک در خاک منطقه تشخيص داده شد و نقشه پراکندگي آن رسم گرديد. به علت تاثير عناصر آهن و فسفر در گسترش آرسنيک، مقادير اين دو عنصر در خاک نيز تعيين شدو نقشه هاي پراکنش آن ها رسم و با نقشه پراکنش آرسنيک مقايسه گرديد. از ديدگاه زيست محيطي غلظت آرسنيک در منطقه مورد مطالعه در دامنه غلظت معمول (0.1 تا 40 قسمت در ميليون) قراردارد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

زيست پالايي گياهي يک فن آوري اقتصادي و دوستدار محيط زيست مي باشد که مي تواند در حذف آلودگي نفتي از خاک موثر باشد. انتخاب گونه هاي مقاوم و بومي که قابليت تطابق با شرايط محيطي در محل آلوده را دارند يک عامل کليدي در موفقيت زيست پالايي گياهي است که در اين تحقيق مد نظر قرار گرفته است. اين تحقيق به بررسي پارامترهاي رفتاري 5 گونه گياهي يونجه، کرچک، آفتابگردان، کتان و ذرت بلالي در خاک بسيار آلوده (بدون کود و کوددار) و توانايي آن ها در حذف ترکيبات نفتي از خاک پرداخته است. پايش رشد گياه در روزهاي 10، 20، 30، 60 و 90 انجام گرفت. آناليز غلظت آلودگي در خاک به روش گازکروماتوگرافي (GC) با دتکتور FID انجام گرفت (هشت نمونه خاک با سه تکرار). آلودگي نفتي داراي تاثير قابل ملاحظه بر رشد گياهان بود. گونه هاي آفتابگردان و ذرت بلالي نسبت به ساير گونه ها از رشد بهتري در خاک هاي آلوده برخوردار بودند. در ميان گياهان رشد کرده در خاک آلوده، بيشترين ارتفاع اندام هوايي در گونه گياهي آفتابگردان (تيمار 25.5-I سانتي متر)، حداکثر طول ريشه در کرچک (تيمار 26-H سانتي متر)، حداکثر بيومس خشک ريشه در آفتابگردان (تيمار 4.2-I گرم) و بيشترين بيومس خشک اندام هوايي براي ذرت بلالي (تيمار 2.6-E گرم) به دست آمد. همچنين در ميان کودهاي استفاده شده، کود پيت بهترين کارايي را بر رشد گياهان در خاک آلوده به ترکيبات نفتي نشان داد. حداکثر ميزان حذف TPHs در کتان (%87.63) مشاهده شد به طوري که اين گونه گياهي توانست در مدت سه ماه بيش از 35000 mg/kg از ترکيبات نفتي خاک را حذف کند. نتايج اين تحقيق نشان داد تکنولوژي زيست پالايي گياهي روشي موثر و نويدبخش در حذف آلودگي نفتي از خاک هاي بسيار آلوده مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

اين مطالعه از تاريخ 1/2/1385 لغايت 30/4/1386 با هدف بررسي آلاينده هاي ناشي ازشهرک صنعتي يک بندرعباس درمرحله بهره برداري و ارايه برنامه مديريت محيط زيست اين مجتمع صنعتي به انجام رسيد. در حال حاضر 38 واحد صنعتي در گروه هاي: صنايع شيميايي، غذايي، فلزي، کاني غيرفلزي، سلولزي و برق و الکترونيک در اين شهرک صنعتي فعال است. به منظور تدوين برنامه مديريت محيط زيست شهرک صنعتي در مرحله بهره برداري گام هاي ذيل به ترتيب به انجام رسيد: تعيين خط مشي و اهداف زيست محيطي شهرک صنعتي، بررسي اثرات زيست محيطي شهرک صنعتي در محدوده تحت تاثير، طرح ريزي، اجراي برنامه ها و طرح هاي عملياتي و مميزي و پايش ميزان پيشبرد اجراي برنامه ها. به منظوربررسي اثرات زيست محيطي شهرک صنعتي ابتدا کار تعيين ايستگاه ها، نمونه برداري واندازه گيري ازمولفه هاي محيطي شامل پساب خروجي از تصفيه خانه، هوا و صوت به انجام رسيد. نمونه برداري از هوا و صوت در ده ايستگاه و نمونه برداري از پساب خروجي فاضلاب به منظور تعيين پارامترهاي BOD،COD ، TSS و... در دو نوبت به انجام رسيد. پس از اندازه گيري نمونه ها نتايج آناليز با استانداردهاي رايج مقايسه گرديد. نتايج آناليز نمونه هاي پساب خروجي از شهرک صنعتي مبين BOD بيش از240 mg/litr بود. همچنين در پساب خروجي شهرک صنعتي، آلودگي ميكروبي تشخيص داده شد. از بررسي کيفيت هواي منطقه مشخص شد که ميزان آلاينده هاي گازي NO2, NO و SO2 وازن تروپوسفري از حد مجاز بالاتر است. نتايج اندازه گيري صوت درسه ايستگاه«بيتا برق جنوب»، «مجتمع پلاستيك هرمزگان» و «كارخانه توليد اكسيژن هرمزگان» به ترتيب به ميزان 76.3، 78.2 و 76.8 دسي بل گزارش گرديد که بيش از حد مجاز تعيين شده صوت در محيط هاي صنعتي است. راهكار پيشنهادي براي كنترل اين آلودگي ها و تقليل اثرات احتمالي آن بر محيط و سلامت كاركنان اين مجتمع صنعتي - مسكوني، اجراي طرح پايش و مميزي زيست محيطي در طول يك برنامه کوتاه مدت است. يکي از ارکان اصلي سامانه مديريت محيط زيست، انجام دقيق و منظم ارزيابي هاي زيست محيطي و مميزي و پايش برنامه هاي حفاظتي است. از همين روي در اين مطالعه، در جهت دستيابي به اهداف برشمرده و اجراي برنامه مديريت زيست محيطي در عرصه تحت بررسي، تلاش گرديد ضمن تاسيس واحد مديريت محيط زيست شهرک صنعتي، خط مشي زيست محيطي تبيين شده اين مجتمع صنعتي تا پايان سال 1388 محقق گردد.

 نسخه قابل چاپ

طراحي و ايجاد شهرهاي جديد در کشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه بيشتر براي سياست اسکان و جذب سرريزهاي جمعيتي که مشکلات شهرنشيني را سبب مي شود، اجرا مي گردد. معمولا شهرهاي جديد به دليل استفاده از امکانات شهرهاي بزرگ در مجاورت آن ها مکان يابي مي شوند.
شهر جديد انديشه در فاصله 30 کيلومتري محور غرب و جنوب غربي تهران احداث شده و 1495 هکتار وسعت دارد. جمعيت نهايي اين شهر 118000 نفر پيش بيني شده است. علي رغم اهميت شهر جديد انديشه به لحاظ وسعت و نزديکي به پايتخت، هيچ گونه برنامه ريزي جهت سامان دهي و مديريت پسماندهاي آن صورت نگرفته است. براي بررسي پسماندهاي شهر جديد انديشه، فاز 3 شهر جديد انديشه که نسبت به بقيه فازها داراي جمعيت بيشتري مي باشد، انتخاب گرديد. در اين مقاله با استفاده از نرم افزار GIS ساماندهي وضعيت موجود پسماندها، طراحي و مکان گزيني مخازن مکانيزه پسماندها و تعيين مسير حرکت خودروها تحليل و ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

همه ساله حدود 17500 گونه از انواع حيوانات و گياهان در دنيا محو و نابود مي شوند كه اين تعداد از نظر اكولوژيكي رقمي كمتر از حد واقعي را نشان مي دهد. در سال هاي اخير اجلاس ها و کنفرانس هاي مهم و متعددي در جهان برگزار گرديده است كه منجر به شناخت و تصميم گيري در راه مقابله با عمده ترين مسايل زيست محيطي شده است و كنوانسيون تجارت بين المللي گونه هاي جانوري و گياهي وحشي در معرض خطر انقراض معروف به CITES * از موافقتنامه هاي زِيست محيطي بين المللي است كه با هدف حمايت از گونه هاي در معرض خطر انقراض در مقابل تجارت بي رويه جهاني تدوين يافته و در حال حاضر يكي از موثرترين معاهدات زيست محيطي براي حمايت از اين گونه ها در سطح جهان است. هر چند كه CITES داراي ماهيت قاعده سازي در سطح جهان است ليكن بنا به دلايل مختلف از جمله محدوديت و خاص بودن موضوع و عدم برخورد مستقيم با حاكميت ملي دول و تحديد حدود آن، ذاتا در حدي نيست كه بتواند تبديل به يك عرف بين المللي شود، لذا اين معاهده صرفا ميان كشورهاي عضو معتبر بوده ولي داراي آثاري غيرمستقيم نسبت به كشورهاي غيرعضو نيز مي باشد، به عبارت ديگر با توجه به روند سريع عضويت كشورها تاثيرات عمومي و جهاني آن انكارپذير نمي باشد. ايران نيز به عنوان يکي از اعضاي اين معاهده بيش از سه دهه است که در راستاي اهداف آن گام بر مي دارد.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به اهميت فضاهاي سبز شهري، باز زنده سازي پارک 8 شهريور در شهر سمنان مورد بررسي اين تحقيق قرار گرفت. هدف از انجام اين تحقيق بررسي فضاي پارک هاي شهري، ناهنجاري ها و نابساماني هاي موجود در پارک ها به دليل طراحي نامناسب در فضاهاي پارک ها است.
اين تحقيق توصيفي و تحليلي است جامعه آماري پژوهش کليه مراجعان پارك از طريق انتخاب تصادفي (Random Sampling) و با محاسبه ميانگين کاربري استفاده در يک ماه پر رفت و آمد انتخاب و محاسبه شدند، سپس پرسشنامه اي در محدوده 40 نفر از کارشناسان پارک ها و مديران توزيع گرديد. از جدول فراواني و فراواني درصدي، نمودار توزيع پراکندگي و محاسبه آزمون پيرسون استفاده به عمل آمده ارتباط معني دار بر سوالات سنجيده که منجر به تاييد و اثبات فرضيه ها شد.
فرضيه شماره 1 تحقيق «دستيابي به معيارها و طراحي مناسب در پارک به ايجاد محيطي آرام بخش و مفرح ويژه شهروندان کمک مي نمايد» با محاسبه فراواني درصدي،محاسبه آزمون پيرسون و وجود تفاوت معني دار بين سوالات تاييد شد
فرضيه شماره 2 تحقيق «به کارگيري تمهيدات و تجهيزات مناسب در پارک به جذب شهروندان و طبيعت گردي مي انجامد.» با محاسبه فراواني درصدي،محاسبه آزمون پيرسون و وجود تفاوت معني دار بين سوالات تاييد شد. نتيجه گيري مينمايد به لحاظ شرايط اجتماعي و قرار گرفتن سايت در جنوبي ترين نقطه شهر امنيت پارک تامين شود. درختان با توجه به شرايط آب و هواي منطقه کاشته شود. جانمايي پارک با عنايت به استقرار آن در جوار شريان هاي اصلي شهري امکان مناسبي را براي کارکرد پارک در سطح شهر فراهم آورد. پارک به عنوان عرصه تفريحي- فراغتي درون شهر، امکان توجه بيشتر مردم به پارک را فراهم آورد. کاربري از سطوح سبز و محدوده هاي درخت کاري در حاشيه پارک کمبودهاي فضاي و نماي مناسب را ايجاد کند.

 نسخه قابل چاپ

توليد ضايعات، از مشخصات ويژه هر واحد صنعتي است که شرکت مورد مطالعه نيز از اين قاعده مستثني نمي باشد. هدف از اين تحقيق، شناسايي و طبقه بندي پسماندها و مواد شيميايي مصرفي، به منظور مديريت آن ها، تا آخرين مرحله از مديريت پسماند است. در اين مطالعه که به صورت ميداني در عسلويه انجام يافت، پس از شناخت و بررسي فرايند توليد، نقاط توليد پسماند، نوع و حجم پسماندهاي توليدي و دوره تخليه پسماندها شناسايي شد. علاوه بر آن، طبقه بندي مواد شيميايي توليدي و مصرفي بر اساس قانون RCRA و کنوانسيون بازل، اختصاص کدهاي مخصوص به هر ماده، تفکيک اصولي پسماندها از مبدا و نحوه مديريت ضايعات تا مسير نهايي نيز مورد بررسي و اجرا قرار گرفت. در اين مطالعه، عمده پسماندهاي فرايندي، کاتاليست ها و روغن ها، و عمده پسماندهاي غير فرايندي، بشکه هاي مواد شيميايي شناخته شد. همچنين نحوه صحيح شيب بندي، سکوبندي و چيدمان و انبارش مواد شيميايي مصرفي، طراحي و اعلام شد. نهايتا نحوه صحيح مديريت ورود و خروج زايدات و مواد شيميايي بر اساس کنوانسيون بازل طراحي شد. با اجراي اين طرح، پسماندهاي توليدي و مواد شيميايي مصرفي در اين شرکت از ابتدا تا مراحل انتهايي مديريت مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

شناسايي فلور دياتومه اي و بررسي تغييرات جمعيتي آن ها در رودخانه هراز براي اولين بار، از فروردين تا اسفند ماه سال 1386 با نمونه برداري ماهيانه از 10 ايستگاه صورت گرفت و همراه با آن عوامل فيزيکوشيميايي آب نظير دما، PH، اکسيژن محلول (DO)، هدايت الکتريکي (EC) آب اندازه گيري شد. نمونه برداري از بسترهاي سنگ و رسوب انجام گرفت. نمونه ها در محل توسط فرمالدئيد %3 تثبيت شدند و در آزمايشگاه براي شناسايي بهتر دياتومه ها اقدام به تميز کردن سلول ها شد. در بررسي دياتومه ها از روش شمارش استفاده شد که در اين روش مي توان فراواني گونه ها را نيز مشخص کرد. در مجموع 33 گونه متعلق به 5 جنس از شاخه Bacillariophyta شناسايي گرديد. Navicula با 21 گونه، Gyrosigma با 4 گونه، Fragilaria با 3 گونه، Cocconies, Achnanthes با 2 گونه, Achnanthidium با 1 گونه، شناسايي شدند.
گونه هاي Navicula, Viridule, Navicula halaphila به عنوان گونه هاي غالب مشاهده شدند. بيشترين تراکم جمعيت در زمستان (دي و بهمن) مشاهده شد. نتايج آناليز همبستگي اختلاف معني داري را بين تراکم اجتماعات دياتومه در ايستگاه هاي مختلف و زمان نمونه برداري نشان داد. همچنين آناليز ياد شده نشان داد که بين متغيرهاي فيزيکوشيميايي آب و گونه هاي دياتومه ارتباط معني داري وجود دارد. به طور کلي کاهش تنوع دياتومه ها از بالادست رودخانه به سمت پايين دست رودخانه نشانه اي از افزايش آلودگي و تاثير آن بر ترکيب گونه اي و فراواني دياتومه در رودخانه هراز مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

حمايت از ايجاد و تقويت شرکت هاي پيمانكار عمومي، عامل انتقال و ارتقاي فن آوري ملي محسوب مي شود و بر اين اساس تاسيس شرکت هاي پيمانکاري عمومي (GC) همواره مورد حمايت تصميم گيرندگان دولتي بوده است. شركت پتروپارس به عنوان پيمانكار عمومي صنعت نفت و گاز در ابتداي شروع توسعه فاز 1 پارس جنوبي تاسيس شد كه علاوه بر اجراي آن پروژه، توسعه پروژه فازهاي 4 و 5 و پروژه فازهاي 6، 7 و 8 را به عهده داشته است. به جهت جلوگيري از مخاطرات و حوادث در اجراي عمليات، نسبت به اجراي پروژه مستندسازي و تدوين سيستم ايمني، بهداشت و محيط زيست اقدام شد، تا با به كارگيري اين سيستم خطرات ناشي از كار براي كاركنان، محيط زيست، وسايل، تجهيزات و اموال و دارايي هاي سازماني کاهش يابد. در اين مقاله سعي شده است تا با ارزيابي ريسك مراحل مختلف اجرايي پروژه هاي صنعت نفت و گاز و بر مبناي ان، مدون سازي سيستم HSE مورد بررسي كامل قرار گيرد. همچنين سعي شده است تا اصول HSE كه در مراحل اجرايي پروژه هاي نفت و گاز، توسط پيمانكاران عمومي رعايت مي گردند، تجزيه و تحليل و رتبه بندي گردند و بر اين اساس نحوه مديريت HSE اعمال شده در مراحل مختلف زماني اجراي پروژه مشخص شود. بدين منظور ريسك مخاطرات ايمني، بهداشت و محيط زيست با مقادير كمي براورد گرديد و همبستگي و مدل رگرسيون خطي ريسك هاي HSE موجود در فازهاي مختلف اجرايي پروژه اندازه گيري شد. در اين مقاله همچنين اقدامات مديريتي جهت کاهش و حذف ريسک هاي HSE مورد بررسي قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

از ميان کاربردهاي حرارتي انرژي خورشيدي، سيستم هاي ترکيبي خورشيدي، به لحاظ فن آوري و اقتصادي در مقايسه با ساير کاربردهاي حرارتي انرژي خورشيدي در جهان بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. دليل ارجحيت اين سيستم ها در تامين آب گرم و گرمايش خورشيدي نياز به سطح دماي متوسط بوده که اين دما با استفاده از کلکتور صفحه تخت و با هزينه کمتر نسبت به ساير کلکتورها تامين مي شود. در اين مقاله، ابتدا بارهاي حرارتي يک آپارتمان مسکوني (در دو حالت با مصالح متداول و با رعايت مبحث 19 مقررات ملي ساختمان) در دو شهر همدان و کرج محاسبه شده است. در مرحله بعدي ميزان انرژي حرارتي که با استفاده از سيستم ترکيبي خورشيدي و پنجره ها قابل تامين مي باشد محاسبه گرديده است. سپس مطابق با نياز انرژي ساختمان و بررسي منحني هزينه- بازده سيستم ترکيبي خورشيدي، تعداد گردآورنده هاي تخت خورشيدي محاسبه شده و با توجه به تاثير سايه رديف کلکتورها بر يکديگر و محدوديت فضاي پشت بام، يک سيستم هيبريد (خورشيدي- فسيلي) پيشنهاد شده است. با توجه به نتايج به دست آمده ميزان متوسط انرژي خورشيدي قابل بهره برداري در حالت هاي مختلف از 15 تا %45 در ماه هاي سرد سال تغيير مي کند. با توجه به صرفه جويي ساليانه در مصرف سوخت و نيز کاهش هزينه هاي اجتماعي در منطقه سردسير با استفاده از سيستم ترکيبي خورشيدي و با در نظر گرفتن قيمت جهاني سوخت، سالانه حدود 43 ميليون ريال در هزينه سوخت صرفه جويي مي شود که رقم قابل توجهي است و موجب مي شود تا هزينه سرمايه گذاري اوليه نسبتا زياد اين سيستم در مدت زمان کمتر از دو سال جايگزين گردد. به همين ترتيب در منطقه معتدل سالانه حدود 10 ميليون ريال در هزينه سوخت صرفه جويي مي شود که موجب بازگشت هزينه سرمايه گذاري اوليه اين سيستم در مدت زمان چهار سال مي گردد.

 نسخه قابل چاپ