بانک مقالات مهدویت

دکترين مهدويت از کدهاي ديني مانند خدا، انتظار، عدالت، جهاد و منجي بهره مي گيرد تا در عصر سرمايه داري اطلاعاتي با استفاده از ابزارهاي ارتباطي و رسانه هاي جديد از آموزه هاي اصيل الهي پاسداري نمايد. برساخت رسانه اي از مهدويت در صورتي بهينه خواهد بود که محصول ديالکتيک هر سه شيوه تعامل (رودررو، رسانه اي و شبه رسانه اي) باشد. از طرف ديگر اين برساخت بايد در چرخه انتقال و بازخورد با مخاطبان عام نيز تقويت و اصلاح شود. توجه به سه بحران بازنمايي، بحران ترجمه و تنزل معاني و بحران غلبه پارادايم علايم ظهور بر پارادايم علل ظهور و نيز بازبيني تعاملات و بازخوردها در بستر جغرافيايي بايد مورد توجه باشد. راهبردهاي رسانه اي بر اساس نقشه فرهنگي مهدويت شامل راهبرد موجي، راهبرد گلوله برفي و راهبرد ترکيبي است. شناسايي پتانسيل هاي کشورهاي شيعه در اشاعه جغرافيايي مهدويت گامي اساسي در راهبردهاي رسانه اي است. مهدويت براي رسانه اي شدن ضرورت دارد که عناصر جغرافياي زبان، ابزارها و نهادهاي رسانه اي، مخاطب گزيني رسانه اي و محصولات رسانه اي را فراهم نمايد. براي مقابله با مهدويت ستيزي رسانه اي بايد چهار مرحله چرخه اي رصد، نقد، پاسخ و بازتاب را طي نمود.

 نسخه قابل چاپ

بعد توحيدي و معنوي فرهنگ، وجه غالب آن است. به همين دليل مي توان اديان الهي را مهم ترين خاستگاه فرهنگ هاي خلاق و مولد به شمار آورد. فرهنگ و فرآيند اصلاح فرهنگي نقش بي بديل و راه بردي در زمينه سازي ظهور دارد و انقلاب اسلامي و فرهنگي ايران نيز وقتي موفق خواهد بود که در راستاي دست يابي به اين اهداف اصلاحي و فرهنگي حرکت کند.
اين نوشتار اين مدعا را اثبات مي کند که آسيب پذيري و انحطاط در جوامع فعلي، بيشتر از ناحيه فرهنگي است تا تمدني و تکنيکي. به همين دليل احياي فرهنگي و اعتلاي جوانب معنوي فرهنگ، نقش بي بديل و راه بردي در زمينه سازي ظهور و حتي در دولت مهدوي دارد و مي توان تحقق توحيد و سپس عدالت را در اصلاح انحرافات اعتقادي و رفتاري، از مهم ترين مولفه هاي فرهنگي و راه بردهاي دولت مهدوي به شمار آورد. افزون بر اين، ساير مولفه هاي ديگر نيز به تفصيل در اين مقاله تشريح شده است.

 نسخه قابل چاپ

اكثر مفسران فريقين تحقق اراده حق تعالي را در امر سيطره دين (توبه: 32 و 33؛ صف: 8 و 9) به عصر ظهور امام مهدي و نزول حضرت عيسي مربوط مي دانند. آنان اين قول را يا به نحو احتمال موجه آورده اند، بدون آن كه آن را انكار يا حتي در آن ترديد كنند يا به نحو تعيين، سيطره دين حق را تنها به عصر ظهور اختصاص داده اند.
روايات فريقين نيز به شكل تنزيل (به معناي مفهوم تفسيري آيه) يا تاويل (به معناي تحقق عيني مفاد آيات در زمان پس از تنزيل) هم سو با مفاد آيات و قدر متيقن ديدگاه فريقين، بر تحقق اين اراده در عصر ظهور دلالت دارد. فريقين در مقام بررسي و ارزيابي مفاد روايات نيز آنها را مورد انكار يا حتي ترديد قرار نداده اند.
اين مقاله با ارزيابي و نقد ديدگاه قرآن پژوهان هر دو فرقه به اين نتيجه مي رسد كه مفاد اين آيات تنها به عصر ظهور امام مهدي اختصاص دارد و اقوال ديگر با مناقشه هاي متعدد رو به روست.

 نسخه قابل چاپ

آرمان شهرگرايي در فطرت کمال جوي آدمي ريشه دارد. بسياري از انديش مندان در بلنداي تاريخ، با زواياي متفاوت به جامعه خويش نگريسته و آرمان شهرهايي را تدوين کرده اند. در اين ميان «اتوپياي» تامس مور به دليل جامعيت آن از شهرت بسياري برخوردار بوده و مهم ترين آرمان شهر پس از دوران رنسانس به شمار مي رود.
از آن جا که باور و معرفت جوهره اصلي فرهنگ است، ساختار معرفتي آرمان شهر مور بر اساس اومانيسم، پلوراليسم، عقلانيت ابزاري، علم مداري و عدالت محوري تبيين مي شود و اين بهشت زميني تراويده از ذهن بشر در پرتو ساختار معرفتي مدينه فاضله مهدوي نقد خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

حضرت مهدي با مظاهر و فرآورده هاي تمدن نوين چه خواهد کرد؟ اين پرسش از جمله مهم ترين مباحث دکترين فرهنگي مهدويت است. اين پرسش به خصوص آن گاه محل بحث مي شود که دگرگوني فرهنگي دوران کنوني با آن چه در لحظه غيبت ايشان بر جهان حاکم بوده، مقايسه گردد. سرعت تحولات علمي، اجتماعي و فرهنگي، چنان جهان را نسبت به عصر حديث و وحي و سده هاي آغازين غيبت حضرت دگرگون کرده که خود ماندن يا نماندن آن تحولات در دوران حکومت مبارک حضرت حجت نيز محل بحث خواهد بود.
از جهتي، برجسته ترين شاخص هر راه برد فرهنگي براي جوامع کنوني، تعيين حدود و ثغور همين فرآورده ها و چند و چون رفتار با آنهاست و لذا هرگونه پاسخي به اين پرسش، تاثير شاياني در ترسيم و اجراي راه بردهاي فرهنگي در جامعه اسلامي و از جمله ايران خودمان خواهد داشت.
رفتار حضرت با فرآورده هاي فرهنگ نوين چه خواهد بود؟ برخورد، تعامل يا تعاطي است؟ حذف مي کند، کنار مي آيد يا تقويت مي کند؟ پاسخ اجمالي آن است که هر سه مورد در کار خواهد بود، اما چگونگي، کجايي و چرايي آن پرسشي است که جستار پيش رو تلاش دارد به آن پاسخي گويد.

 نسخه قابل چاپ

در پاره اي نوشته هاي تاريخي سده دوم اسلامي و پس از آن، حديثي از زبان نافع، راوي و برده عبداله بن عمر، از عمر بن خطاب، دومين خليفه تاريخ صدر اسلام گزارش شده است كه شگفت مي نمايد؛ حديثي كه مهدي موعود را افزون بر دو ويژگي ديگرش، از تبار اين خليفه و از خاندان او خوانده و مايه بدفهمي ها و تلاش هاي نافرجامي براي يافتن مصداق مهدي در دو سده نخست تاريخ مسلمانان شده است.
اين نوشتار، افزون بر بررسي سندي و متني اين حديث، نشان خواهد داد اين سخن، درست و از زبان عمر بن خطاب است، اما نه آن كه وي در مقام نقل قول مستقيم نباشد و درباره آينده يكي از فرزندان خود، چيزي گفته باشد، بلكه حديث عمر -نه آن كه موقوف باشد- مرفوع و گزارش سخني از پيامبر بزرگ اسلام درباره برخي ويژگي هاي مهدي موعود است.

 نسخه قابل چاپ

روايات اسلامي بر ضرورت زمينه سازي امر ظهور و خوش پيماني با امام عصر تاکيد دارند. از اين رو بايد ديد مهم ترين بايسته هاي نظري و عملي و نافذترين اکسير در سرعت بخشي به فرايند ظهور و رفع موانع آن چيست.
مقاله اين فرضيه را پي مي گيرد که نقش و کارکرد جامعه ولايي و حکومت ولايي در اين زمينه سازي بي بديل است، اما کارکرد جامعه ولايي تا حکومت ولايي فاصله بسياري دارد؛ زيرا هر چند در جامعه ولايي آحاد ملت با پذيرش ولايت و مرجعيت ديني براي زمينه سازي گامي لازم برداشته اند، وجود چالشي چون حاکميت طاغوت و تعبيد مردم، نرخ رشد زمينه سازي را کم رنگ مي نمايد، در حالي که وضع در حکومت ولايي (جامعه ولايي واجد حکومت ولايي) به گونه ديگري است؛ چرا که حکومت ولايي با شاخصه ها و ساز و کارهاي دروني و هم چنين قدرت نرم افزاري و سخت افزاري خود، موجبات افزايش نرخ رشد زمينه سازي ظهور را رقم مي زند.
به بيان ديگر، دکترين حکومت ولايي مي تواند با رشد و گسترش معرفت، معنويت و بيداري در سطح منطقه اي و فرامنطقه اي و هم چنين به چالش کشاندن استکبار جهاني موعود ستيز، جهان را براي پذيرش موعود آخرالزمان مهيا نمايد. در واقع، رويش حکومت ولايي را مي توان آغازي براي آغاز افول جبهه مستکبر زمينه سوز و پايان مظلوميت جبهه زمينه ساز و در نهايت ظهور منجي معنويت و عدالت دانست.

 نسخه قابل چاپ

اين نوشتار با تامل در روايات، وضعيت فرهنگي جهان در عصر ظهور را ترسيم مي کند و از آن ره گذر، به اقدامات اصلاحي امام مهدي در عرصه فرهنگ و نيز روش امام در رويارويي با ناهنجاري هاي فرهنگي و ايجاد انقلاب فرهنگي اشاره مي کند. در ادامه، وضعيت فرهنگي جهان در عصر حاضر و پديده جنگ نرم بازنگري مي شود و از کنار هم قرار دادن و مقايسه اين دو وضعيت با هم و نيز با الهام از عملکرد و روش امام، دو راه برد اساسي بصيرت دهي و معرفت بخشي براي مقابله با انواع هجمه هاي فرهنگي دشمنان و نيز راه کارهاي عملياتي کردن آنها پيشنهاد شده است که البته اجراي آنها بر عهده دولت زمينه ساز خواهد بود.

 نسخه قابل چاپ

براي شناخت شخصيت امام مهدي به مقتضاي شيوه تطبيقي، مي توان بر نقاط مشترك شيعه و اهل تسنن تكيه كرد و در پي آن، با تحليل اوصاف امام در مدارك فريقين و نيز تبيين رسالت امام، از برخي ابعاد وجودي ايشان آگاه شد. از جمله نقاط مشترك فريقين در اين باره اين آموزه هاست: امام مهدي از «اهل بيت» رسول خداست و رسالت ايشان «احياگري» دين حق است.
اين مقاله با تحليل و تبيين اين دو آموزه، كوشيده است شخصيت امام را بازشناساند و بر عنوان موعود موجود تاكيد ورزد.

 نسخه قابل چاپ

از جمله چالش هاي پس از دوران رنسانس و تحقق مدرنيته، رويارويي دين و مدرنيته و موقعيت نخبگان مسلمان و جوامع اسلامي در پاسخ به پرسش هاي نو و واکنش روحي و اجتماعي در برابر آن بوده است، موقعيتي که مدرنيته در عرصه هاي مختلف حکومت، سياست، انسان شناسي، جامعه شناسي، معرفت شناسي، روابط و مناسبات فردي و اجتماعي، توسعه و رشد و امثال آن پيش روي مسلمانان قرار داده است. مسلمانان روش ها، پاسخ ها و واکنش هاي متعددي داشته اند که در بعضي از آنها، عناصر فرهنگ مهدويت و مفاهيم موعودگرايانه مولفه اي اساسي بوده است. تحليل اين راه کارها و بررسي جايگاه مهدويت در بخشي از آنها به منزله راه حل يا واکنش فردي و اجتماعي در برابر مدرنيته و رويکرد انتقادي و آسيب شناسانه به اين نظريه ها که گاه به صورت نادرست از مهدويت استفاده نموده اند و تبيين رويکرد مناسب مسلمانان در فلسفه تاريخ، از اهداف اين مقاله است.

 نسخه قابل چاپ

اين نوشتار، تلاشي است براي پاسخ گويي به سه مورد از شبهاتي که توسط يکي از وهابيون معاصر، عليه انديشه مهدويت مطرح شده است. وي در شبهه نخست، کوشيده است از يک سو روايات مربوط به مکان زندگي امام مهدي را متعارض جلوه داده و از سوي ديگر، اعتقاد به غيبت آن حضرت در سرداب سامرا را به شيعيان نسبت دهد. در شبهه دوم که مربوط به مدت غيبت امام مهدي است، ادعا شده است که شيعيان در روايات خود، براي ظهور آن حضرت، زمان تعيين کرده بودند، در حالي که هيچ يک از آنها لباس واقعيت به خود نپوشيد و دروغ بودنشان آشکار شد. در شبهه سوم نيز ادعا شده است روايات مربوط به نام امام مهدي با يک ديگر در تعارضند.
در پاسخ به اين شبهات، تلاش شده است روايات مربوط به هر يك از آنها بررسي شوند. با کنکاش در اين روايات، در مي يابيم که نه اين روايات با يک ديگر تعارض دارند، نه هيچ عالم شيعي مدعي پنهان شدن امام مهدي در سرداب است و نه رواياتي که از فرج شيعيان در زمان هايي خاص سخن گفته اند، ناظر به زمان ظهور امام مهدي هستند.

 نسخه قابل چاپ

بي ترديد، دگرگوني، توسعه و رشد در هر جامعه اي بر مبناي الگو، معيار و منبعي مطابق با مباني اعتقادي آن جامعه رخ مي هد. بعد از جنگ جهاني دوم تا به امروز، انديشمندان غربي در پي آن بودند که الگوي توسعه سياسي مطابق با مباني و نظريه هاي خود را در دنيا ترويج کنند تا راه نفوذشان در مناطق گوناگون هموار شود. با اين حال، تحقق جامعه مهدوي طبق وعده الهي، اين معادلات را بر هم خواهد زد و الگوي متمايزي از توسعه سياسي ظهور خواهد کرد.
اين نوشتار در پي تطبيق الگوي توسعه سياسي ساموئل هانتينگتون (به عنوان يکي از آخرين الگوهاي غربي) با الگوي رشد سياسي جامعه مهدوي (برگرفته از آيات و روايات) است تا ويژگي هاي هر يک را به طور مقايسه اي بيان دارد. هر يک از اين الگوها، بر پايه سه محور، شامل مباني انسان شناسي، مؤلفه هاي توسعه سياسي و روش تحقق توسعه يافتگي سياسي استوار است که تمايزهاي آنها در متن نوشتار ذکر گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش باور مهدويت را در بين جوانان مسلمان پانزده تا 29 ساله شهر تهران بررسي مي کند. روش پژوهش، توصيفي و از نوع پيمايشي و جامعه آماري همه جوانان مسلمان پانزده تا 29 ساله شهر تهران را دربر مي گيرد. حجم نمونه محاسبه شده 691 نفر است كه به روش نمونه گيري تصادفي هدف مند از مناطق مختلف شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران و به صورت تصادفي انتخاب شده اند. ابزار اندازه گيري پرسش نامه پنج بخش دارد كه به 24 پرسش و 24 عبارت مي پردازد. ضريب پايايي پرسش نامه هشتاد درصد محاسبه شده است. براي تجزيه و تحليل داده ها، شاخص هاي آمار توصيفي، فراواني و درصد و روش آماري T تک متغيره به کار رفته است.
نتايج نشان داد که در خصوص ايمان و باور به مهدي ميانگين به دست آمده (3.08) كمي بزرگ تر از سطح متوسط (3) و در خصوص انتظار ظهور ميانگين به دست آمده (3.42) بزرگ تر از سطح متوسط (3) است و اكثر اعضاي گروه نمونه گويه هاي شناخت حضرت مهدي را صحيح پاسخ داده اند. بيشترين ميزان پاسخ هاي صحيح، در مورد فلسفه غيبت آزمايش مردم، جلوگيري از شهادت زود هنگام حضرت و حفظ ايمان و استقامت در دين داري بوده و بيشترين ميزان پاسخ هاي صحيح در خصوص فلسفه ظهور را آشكار شدن حق و از بين رفتن باطل، تشكيل حكومت واحد جهاني و اجراي دين خدا ياد کرده بودند.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر با طرح ادله گوناگون در مورد ضرورت زمينه سازي براي ظهور موعود بحث مي کند و مي کوشد ادعاي کساني را که اظهار مي دارند آمادگي و زمينه سازي براي ظهور منجي ضرورت ندارد، ابطال سازد. اين ادله عبارتند از: اثبات ضرورت زمينه سازي از دريچه فلسفه غيبت، تلازم وجوب عمل به تکاليف شرعي با ضرورت زمينه سازي، بي نتيجه بودن ظهور بدون زمينه سازي، لزوم زمينه سازي در قالب معرفي امام به مردم، دلالت ادله وجوب انتظار بر لزوم زمينه سازي. آخرين دليل نيز ذکر نمونه هايي از وظيفه شيعيان نسبت به زمينه سازي در عصر غيبت است. با اين ادله ثابت مي شود که وظيفه شيعيان براي ظهور منجي بس سنگين است. البته اين بار تنها بر دوش شيعيان سنگيني نمي کند، بلکه بر همه عدالت طلبان و ظلم ستيزان که به آرامش بشر فکر مي کنند، فرض است تا جهان را براي طلوع خورشيد عدالت گستر آماده کنند.

 نسخه قابل چاپ

فرارسيدن يوم اله نيمه شعبان و سالروز ميلاد خاتم الاوصيا، حضرت بقيه اله الاعظم ارواح العالمين له الفدا راکه سرآغاز نجات مستضعفان جهان و پيام آور بشارت پيروزي نور بر ظلمت و قسط و عدالت برجور و ستم است، به همه انسانهاي آزاده و منتظرانموعود امم در جاي جاي اين کره خاکي و به مسلمانان به ويژه شيعيان و مهدي باوران و همه اهالي اين سرزمين ولايت مدار و شيعه خانه امام زمان (عج) و محضر شما نمازگزاران و عاشقان مهدي فاطمه (عليها السلام)، تبريک و تهنيت عرض مي کنم.

 نسخه قابل چاپ