بانک مقالات جغرافیا

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

مديريت بلاياي طبيعي مجموعه اقداماتي است که قبل از وقوع، در حين وقوع و بعد از وقوع بلايا براي کاهش هر چه بيشتر آثار و عوارض بلاياي طبيعي انجام مي گيرد. مروري بر ادبيات مديريت بلاياي طبيعي نشان مي دهد امروزه اين تفکر که واکنش به بلايا به عنوان يک ساختار دستوري-کنترلي، متمرکز و تکنولوژي محور جاي خود را به رويکردي جديد به نام مديريت اجتماع محور داده که به فرهنگها، تواناييها، ظرفيتها و دانشهاي موجود در جوامع محلي تاکيد دارد. با اين نگرش مقاله به دنبال پاسخگويي به اين سوال است که فرايند مديريت بلاياي طبيعي در دو شيوه بومي و جديد در روستاهاي منطقه مطالعه شده چگونه است؟
مقاله حاضر با روش تحقيق توصيفي-تحليلي و به شيوه پيمايشي به مطالعه فرآيند مديريت بلاياي طبيعي، ظرفيتها، تواناييها و دانشهاي روستاييان بخش خورش رستم در دو شيوه بومي و جديد مي پردازد. روشهاي گرد آوري اطلاعات کتابخانه اي و ميداني (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) و به صورت پانلي است و براي تجزيه و تحليل از آزمون دو متغيره فريدمن استفاده شده است.
نتايج تحقيق نشان مي دهد که منطقه مطالعه شده از ظرفيتها و تواناييهاي زيادي نظير دانش بومي مناسب در زمينه مديريت بلاياي طبيعي، مشارکت و همکاري مردم روستاها و فعاليت نهادهاي مردمي-محلي برخوردار مي باشد که مي تواند در فرايند برنامه ريزي مديريت بلاياي طبيعي مورد توجه قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

برنامه ريزي مجموعه اي از فعاليتهاست که منجر به تصميم گيري درباره تخصيص منابع براي رسيدن به هدفي در آينده مي شود. تاکيد به داشتن «هدف» در برنامه ريزي، هسته مرکزي و تعيين کننده اين مباحث است؛ زيرا برنامه ريزي به طور اساسي بدون «هدف» معناي بيروني ندارد و در برنامه ريزيهايي همچون برنامه مسکن، گروه هدف شامل همه آناني است که تامين سرپناه آنها موضوع برنامه است، بويژه آنهايي که به حمايت بيشتري نيازمندند و قادر به حضور بدون حمايت برنامه دربازار مسکن نيستند. به همين سبب نيز در ارزيابي موفقيت يک برنامه، مهمترين سنجه، ميزان پوشش دهي گروه هدف است. اما اين کار مشروط به ارايه تعريف درست از گروه هدف و دسته بندي آنها بر حسب ويژگيهايي است که آنها را از هم متمايز مي سازد. «هدف گرايي» برنامه نيز در ميزان پوشش دهي همان گروه هدف آزموده مي شود.
الزام برنامه هاي مسکن براي دستيابي به تعريف دقيق و روشن از گروه هدف به دليل نياز به تدارک اقدامات لازم و پيش بيني برنامه هاي اجرايي مناسب با شرايط، نيازها و الگوهاي تقاضاي خاص آنهاست؛ زيرا بازار مسکن به سبب شرايط خاص خود قادر به پوشش دادن تقاضاهايي که الزامات حضور در آن را ارضا نکنند، نيست و نظام برنامه ريزي کشورمان در طول دوره هاي برنامه ريزي (1327-1383) در آن ناموفق ارزيابي مي شود.
مقاله حاضر به موضوع تغيير در ساخت جمعيتي کشور طي دهه هاي گذشته پرداخته و ميزان هماهنگي و همراهي نظام برنامه ريزي مسکن با اين تحول ساختاري را در به دست دادن تعريفي دقيق از «گروه هدف» برنامه بررسي مي کند همچنين ميزان انطباق نظام برنامه ريزي  را با تحولات ساختاري جمعيت و خانوار کشور دراين شش دهه مورد توجه قرار مي دهد. مطابق يافته هاي اين بخش از مطالعه، نظام برنامه ريزي نسبت به تحول وسيع و گسترده اي که در ساختار جمعيتي به وقوع پيوسته بي اعتنا مانده و به تغيير عمده در ويژگيهاي گروهي که نياز اصلي به مسکن را تشکيل مي دهند، عکس العملي متناسب تدارک نديده است. اين امر بويژه زماني اهميت بيشتري پيدا مي کند که بدانيم جوانان به سبب شرايط خاص خود بسياري از شرايط اصلي ورود به بازار مسکن را ارضا نمي کنند و قادر به حضور در بازارهاي کنوني مسکن نيستند. اين پديده به رغم افزايش سهم خود در جمعيت کشور رخ داده است، بنابراين بي توجهي برنامه در ارايه تعريفي ويژه از آنان به عنوان «گروه هدف» نتايج دامنه داري در پي خواهد داشت که حاصل بي اعتنايي به اصل مهم و تعيين کننده «هدف گرايي» در برنامه ريزي مسکن است.

 نسخه قابل چاپ

با اينکه موضوع جمعيت از مباحث جغرافياي انساني، جغرافياي جمعيت و جامعه شناسي به شمار مي رود، اما اثربخشي سياسي آن بايد در جغرافياي سياسي مورد بررسي قرار گيرد. در حقيقت انسان به عنوان يکي از دو عنصر اصلي ژئوپليتيک (جغرافيا و انسان)، ماهيت پويا و ديالکتيک ژئوپوليتيک است. بر اين اساس، هميشه از پديده هايي مي باشد که در مبحث قدرت و سياست مورد بررسي است. متغير جمعيت به عنوان يک عامل موثر در توسعه ملي، قدرت و دفاع ملي کشور، از دو بعد کمي و کيفي ويژگيهاي مختلفي دارد که هر کدام از اين ويژگيها مي توانند به عنوان عواملي مثبت و يا منفي در تکوين و تثبيت وزن ژئوپليتيکي کشور عمل کنند. جمعيت ايران در حال حاضر با توجه به تغييراتي که در چند دهه گذشته شاهد آن بوده است، علي رغم وضعيت کمي مناسب، به لحاظ ويژگيهاي کيفي رضايت بخش نيست. در اين ميان، چيزي که بيشتر از همه جلب توجه مي کند، آن است که تغييرات عمده در بعد کيفي جمعيت ايران با مولفه هاي قوميتي، زباني، فرهنگي و مذهبي جامعه ايراني ارتباط تنگاتنگي داشته است؛ به طور کلي اين مقاله علي رغم مباحث نظري آن، ضمن مطالعه کمي و کيفي جمعيت ايران با مبنا قراردادن آمار مربوط به سرشماري 1385 و مقايسه آن با آمار چند دوره قبل، پاسخگوي اين سوال اصلي است که نقش جمعيت ايران در شکلدهي وزن ژئوپليتيکي آن چيست؟

 نسخه قابل چاپ

با افزايش جمعيت شهرنشين، شهرهاي بزرگ در ايران دچار مشکلات فراواني شده و شهرهاي جديد در ايران براي جذب سرريز جمعيتي در حوزه اين شهرها مکانيابي و احداث شدند. شهر جديد سهند نيز براي کاستن از مشکلات جمعيتي، اقتصادي، اجتماعي و کالبدي کلانشهر تبريز در حوزه نفوذ اين شهر احداث شده است ولي اين شهر در عمل نتوانسته است از مشکلات کلانشهر تبريز با توجه به اهدافش بکاهد و اهداف از پيش تعيين شده آن در زمان مشخص، عملي نشده اند. شالوده اقتصادي اين شهر بر پايه اشتغال صنعتي و خدمات دانشگاهي استوار است که هنوز صنعت و دانشگاه تاثير مثبتي بر اين شهر نگذاشته اند و شهر جديد سهند خود با مشکلات و چالشهاي کالبدي، اقتصادي، اجتماعي، ارتباطي و برنامه ريزي بسياري مواجه است. در اين مقاله به چالشها و مشکلات موجود در شهر جديد ارزيابي سهند و ميزان موفقيت آن با توجه به اهداف از پيش تعيين شده، پرداخته شده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله به منظور شناسايي منابع رطوبتي، بارشهاي مناطق غربي ايران و چگونگي انتقال بخارآب از نواحي اطراف به اين منطقه، سامانه بارانزاي زمستاني، از نوع تلفيقي سوداني-مديترانه اي، انتخاب شده است. مطالعه توزيع نم ويژه و آب قابل بارش در منطقه نشان مي دهد که رطوبت دو روز قبل از شروع بارش روي ايران در ترازهاي پاييني وردسپهر از نواحي جنوبي درياي سرخ و خليج عدن به سمت شمال خاورميانه و سپس از روز شروع بارش به سمت شرق (غرب ايران) جابه جا شده اند. مقادير شار رطوبت محاسبه شده نشان مي دهد که درياي عرب و عمان در دوره مطالعه، بيشترين واگرايي شار رطوبت را بويژه در ترازهاي پاييني داشته است. اما نقش درياي سرخ در ترازهاي مياني بارزتر شده است. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد که مديترانه شرقي نه تنها فرستندگي رطوبت نداشته بلکه از درياهاي عمان، عرب، سرخ و قسمت مرکزي خود رطوبت دريافت کرده است. بالاترين مقدار همگرايي رطوبت در طي روزهاي بارش بر روي ايران در ترازهاي پاييني بوده است که فقط در ناحيه شمال غرب ميزان انتقال رطوبت در ترازهاي پاييني و مياني وردسپهر با هم برابر هستند. با توجه به نتايج اين تحقيق مي توان گفت درياهاي عمان و عرب اصلي ترين منبع تامين رطوبت بارش رخ داده روي غرب ايران مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق ميزان تبخير و تعرق و نياز آبي گندم براي شهرستانهاي اسلام آباد غرب، سرپل زهاب و روانسر طي يک دوره آماري 18 ساله از 1988- 2005 و نتايج بر اساس ماههاي ميلادي براورد شده است.
در ابتدا با استفاده از ميانگين بلند مدت داده هاي اقليمي (دما و بارش) دوره هاي خشک و مرطوب براي هر سه ايستگاه تعيين شد. طول دوره خشکي در اين منطقه-که از اوايل بهار تا اواسط پاييز ادامه دارد-با زمان رسيدن محصول و حساسيت آن به کمبود آب منطبق مي باشد. لذا در اين موقع از سال نياز به آبياري تکميلي است و بناچار بخش اعظم از اين مناطق که اکثرا به صورت ديم کشت مي شوند، مجبور به استفاده از آبهاي زيرزميني هستند. بنابراين نتيجه آن افت شديد سطح آبخوان در دشتهاي اين منطقه است؛ کاهش نزولات جوي طي سالهاي اخير را نيز بايد به اين مساله اضافه کرد.
سپس با استفاده از مدل کروپ وات به محاسبه تبخير و تعرق واقعي محصول گندم و نياز آبي و آبياري اين محصول مهم در منطقه مطالعه شده پرداخته شد که براي اين منظور ابتدا ميانگين داده هاي اقليمي (حداکثر و حداقل دما، بارش ماهانه، سرعت باد، رطوبت نسبي و تابش روزانه)، سپس الگوي کاشت محصول (تاريخ کاشت، مقدار ضريب روزهاي هر مرحله از رشد، عمق ريشه، عمق نفوذ و مساحت کشت شده بر حسب درصد)، نوع خاک، کل رطوبت در دسترس، رطوبت اوليه خاک (به درصد از کل رطوبت) و ... در مدل وارد شده و در هر مرحله نتايج آن به صورت جدول و نمودار ارايه شده است. در نهايت براي هر کدام از ايستگاهها جدول زمانبندي آبياري و نمودار ميزان کسري پيش بيني شده رطوبت خاک به ميزان کسري واقعي آن طي دوره رشد و در حالت مقايسه اي به دست آمده است، نياز آبي، نياز آبياري و مقدار تبخير و تعرق نيز به صورت نمودار و طي دوره رشد محصول ترسيم شده اند.
با توجه به نتايج حاصل از جداول زمانبندي آبياري در هر سه ايستگاه و با توجه به حاکم بودن خشکي و مواجه شدن خاک با کسري رطوبت، دو تا سه آبياري تکميلي نياز است تا محصول براي برداشت آماده شود.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي زماني و مکاني پرفشار جنب حاره بر منطقه آسيا-آفريقا، از داده هاي دوباره تحليل شده ميانگين ماهانه NCEP/NCAR با تفکيک افقي 5/2 درجه استفاده شد. ارتفاع ژئوپتانسيل و مولفه هاي مداري و نصف النهاري باد در ترازهاي 1000، 500، 200 و 100 هکتوپاسکال در يک دوره 30 ساله (1971-2000) براي تعيين ويژگيهاي جغرافيايي مرکز پرفشار، فراواني آن و تعيين جايگاه خط پشته در محدوده 70 درجه غربي تا 120 درجه شرقي از آوريل تا اکتبر مطالعه شده قرار گرفت.
نتايج نشان مي دهد که تفاوت آشکاري در موقعيت استقرار مرکز پرفشار جنب حاره در ترازهاي زيرين، مياني و فوقاني وردسپهر وجود دارد؛ به طوري که پرفشار جنب حاره اي آزور در شرق اقيانوس اطلس شمالي در تراز زيرين، پرفشار شمال غرب آفريقا و عربستان در تراز مياني و پرفشار تبت در تراز فوقاني وردسپهر به صورت مراکزي مستقل جاي گرفته، در صورتي که مرکز پرفشار ايران هم در تراز مياني و هم فوقاني وردسپهر مشاهده مي شود. الگوي موقعيت جغرافيايي مرکز پرفشار در فصل تابستان در ترازهاي 1000 ، 500 ، 200 و 100 هکتوپاسکال بترتيب يک مدي (شرق اقيانوس اطلس)، سه مدي (شمال غرب آفريقا-عربستان- ايران)، پراکنده (از جنوب چين تا غرب ايران) و دو مدي (فلات تبت- فلات ايران) است. بيشينه عرض جغرافيايي خط پشته پرفشار جنب حاره در تمامي ترازها مربوط به ماه اوت است که در تراز 500، 200 و 100 هکتوپاسکال بترتيب روي ضلع شمالي فلات تبت، منطقه وسيعي از شرق تا غرب آسيا و ايران قرار گرفته است. بيشترين جهش خط پشته از نظر عرض جغرافيايي در سه تراز 500، 200 و 100 هکتوپاسکال از ماه ژوئن به ژوييه است که در امتداد برخي نصف النهارها حتي به 10 درجه نيز مي رسد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي دگرگوني منطقه قروه، جنوب شرق سنندج، جزو زون دگرگوني سنندج ـ سيرجان است. جنوب اين ناحيه داراي مجموعه اي از دگرگوني هاي ناحيه اي و دگرگوني هاي مجاورتي حاصل از نفوذ توده ها است. درجات دگرگوني مختلف، نفوذ توده ها و پروتوليت هاي گوناگون، سنگ هاي دگرگوني مختلفي را به وجود آورده اند. متاپليت ها داراي دو نسل از کاني هاي آندالوزيت، کرديريت و گارنت هستند که در پاسخ به دو مرحله نفوذ مجزا ايجاد شده اند. فيبروليت به همراه آندالوزيت، گارنت، بيوتيت و مسکوويت در کنار توده نفوذي سرتيپ آباد برونزد دارد. مطالعات بافتي نشان مي دهد که اين فيبروليت ها حاصل تاثير فازهاي نهايي ماگماتيسم است. رشد فيبروليت ها بدون چين خوردگي و در همه جهات روي بيوتيت و آندالوزيت نشان مي دهد که آنها در شرايط آرام تکتونيکي منطقه قروه به وجود آمده اند. مطالعات بافتي فيبروليت ها نشان مي دهد که از نوع ناهماهنگ هستند. فيبروليت ها غالبا روي بيوتيت ها و به مقدار کمتر در حاشيه و روي آندالوزيت رشد کرده اند. مطالعات فشار و دما سنجي فشار و دمايي کمتر از 3 کيلوبار و 700 درجه سانتي گراد را در زير سيستم KMASH نشان مي دهد. برخي مطالعات بافتي با ادامه رشد فيبروليت ها بعد از تغييرشکل پلاستيک مطابق است.

 نسخه قابل چاپ

فرو افتادن قطعاتي از گارنت- بيوتيت- کيانيت شيست هاي مجموعه دگرگوني قوري (بخش جنوبي زون سنندج-سيرجان، شمال شرق نيريز) به داخل توده نفوذي تله پهلواني با ترکيب اوليه لوکوکوارتز ديوريت-آنورتوزيت باعث شده است تا اين شيست ها (زنوليت ها) درجات دگرگوني مجاورتي شديدي را در حد اواخر رخساره پيروکسن هورنفلس تحمل نموده، به ميگماتيت هاي فلسيک تبديل شوند. حجم مذاب توليد شده (لوکوسوم) بر اساس مدل بندي ژئوشيميايي عناصر فرعي، حدود 50 تا 70 درصد حجمي بوده است. خروج بخشي از اين مذاب ها (احتمالا کمتر از 25 درصد حجمي) و اتصال آنها به يکديگر، ميانبارهاي کوچک گرانيت پرآلومينوس را توليد نموده است.

 نسخه قابل چاپ

نشانه معدني نبي جان از نظر جغرافيايي در 20 کيلومتري جنوب باختري شهرستان کليبر و بر اساس تقسيم بندي هاي ساختاري در زون البرز- آذربايجان واقع شده است. واحدهاي نفوذي منطقه به سن اليگوسن و با ترکيب سنگ شناختي مونزوديوريت-ديوريت تا گابرو- مونزوگابرو در واحدهاي آهکي و ولکانيکي کرتاسه فوقاني نفوذ کرده و سيال هاي با منشا ماگمايي حاصل از اين توده ها، سبب دگرگوني خود توده و سنگ هاي آتشفشاني و دگرگوني واحد آهکي اطراف شده است. چهار زون دگرساني اصلي پتاسيک، فيليک، سيليسي و پديده تورماليني شدن در مظهر معدني نبي جان شناسايي شده اند. از نظر کاني زايي، مي توان کاني هاي پيريت، طلاي آزاد، کالکوپيريت، آرسنوپيريت، اسفالريت، مالاکيت، آزوريت، ماگنتيت و هماتيت را در منطقه مشاهده نمود. اکتشافات ژئوشيميايي با برداشت 425 نمونه صورت گرفته است که بر اساس داده ها، بالاترين عيار مس در منطقه 41200 گرم در تن و پايين ترين عيار آن 12 گرم در تن تعيين گرديده است. ميانگين عيار طلا در منطقه 0.44ppm است. شواهد صحرايي و مطالعات آزمايشگاهي، تشکيل و کانه زايي طلا و مس در منطقه را در کنترل عوامل ساختاري و شيميايي نشان مي دهد.

 نسخه قابل چاپ