بانک مقالات قرآنی

يكي ازاصول چهارگانه رجالي شيعه الفهرست اثر ابوجعفرمحمد بن حسن بن علي بن حسن طوسي معروف به شيخ الطايفه است.اين كتاب چنان كه از نام آن پيداست نوشته شد تا بيانگر اسامي آثار و تاليفات شيعه باشد؛ اما از آن جا كه در جنب اطلاعات كتاب شناسي، فوايد رجالي گوناگوني در آن ديده مي شود، از سوي دانشمندان مسلمان به عنوان يكي از چهار كتاب اصلي رجال شناخته گرديده است.
اما در اين مقاله به كتاب «الفهرست» شيخ صرفا به عنوان فهرست اصول و مصنفات نگريسته و سعي كرده ايم روش شيخ طوسي را در بيان اطلاعات عمومي پيرامون نويسندگان و مولفات آنان و چگونگي ارايه آن به دست آوريم.

 نسخه قابل چاپ

روايت «من کذب علي متعمدا» از احاديث متواتري است كه فريقين آن را به نقل از پيامبر (ص) در مجامع روايي خود ذکر کرده اند؛ اما هنوز درباره اعتبار سند، سلامت متن و جنبه هاي دلالي آن، زمزمه هايي به گوش مي رسد. برخي از مستشرقان اصل اين حديث را مجعول و اندکي از حديث پژوهان معاصر قسمتي از متن آن را مدرج تلقي كرده اند.
اين مقاله، با طرح پرسش هايي پيرامون حديث ياد شده به جنبه هاي صدور و دلالت آن پرداخته است.

 نسخه قابل چاپ

مفسران فريقين، درباره معناى امامت، در آيه امامت حضرت ابراهيم (بقره/124) اختلاف نظر جدى دارند. اين اختلاف ها با مباحث كلامى آميخته شده و دامنه موضوع را فراختر کرده و به همين دليل، اصطلاح شناسى امام در قرآن را دشوار ساخته است.
در اين مقاله، در ناحيه سلب، تنها به ذكر نظريه هايى كه درباره معناى امامت در آيه مذكور مطرح هستند، بسنده کرده و به منابعى كه آنها را مورد مناقشه قرار داده و ابطال كرده اند، اشاره شده است. سپس، در ناحيه ايجاب، معناى «پيشوايي با وجوب پيروى و اطاعت مستقل» براى معناي اصطلاحي «امام» پيشنهاد و بر سه پايه تحليل مفهومى امام، استناد به آيات و تمسك به روايات، مدلل گشته است.

مراجعه به معهودات عرب عصر نزول و تفسير آيات قرآن بر پايه آنها، پرده از مراد الهي در آيات مجمل بر مي دارد. يکي از آن آيات، آيه 19 سوره الرحمن است که در اين مقاله، از آن به آيه «مرج البحرين» تعبير مي شود. در اين آيه و آيات مشابه، از دو دريايي سخن رفته است که به هم تلاقي مي کنند، اما بر هم غلبه پيدا نمي کنند. يکي از آنها شيرين و گوارا (فرات) و ديگري شور و تلخ است و از آنها مرواريد و مرجان استخراج مي شود و در آن کشتي راني صورت مي گيرد. در اين آيات، خطاب به عرب عصر نزول گفته شده است که شما از اين دريا، حليه (مروايد و مرجان) و گوشت تازه (ماهي) استخراج مي کنيد و در آن به کشتي راني براي کسب روزي مي پردازيد. تنها درياي شيريني که در جزيره العرب به صورت دايمي به دريا مي ريزد، درياي اروند (شط العرب) است که از به هم پيوستن دو رود دجله و فرات و سپس کارون تشکيل مي شود و در کرانه بصره به خليج فارس مي ريزد. از صدر اسلام نام «بحرين» بر منطقه بصره تا عمان اطلاق مي شده است. مجمع الجزاير بحرين مرجاني و مرواريد بحرين معروف است. مرجان هم واژه اي فارسي است. اين قرائن در کنار هم مويد اين است که مراد از «بحرين» ياد شده در آيات قرآن همين منطقه است.

 نسخه قابل چاپ

نزول قرآن كريم، تاثيرهاي فراواني بر جامعه بشري و به ويژه بر مناطق عربي از نظر فرهنگي، اجتماعي، سياسي، نظامي و ... بر جاي گذاشت. يكي از آن ها، تاثير قرآن بر زبان عربي است. در اين مقاله، پنج مورد از تاثيرهاي قرآن بر زبان عربي مورد بررسي قرار مي گيرد كه عبارت است از:
- تنسيق زبان عربي و اتحاد لهجه هاي مختلف آن با ترويج و تسليط لهجه قبيله قريش و در انزوا قرار دادن لهجه هاي قبايل ديگر.
- طرح مباحث جديد اجتماعي، نظامي، سياسي و … و به تبع آن پيدايش معاني جديد براي واژه ها.
- پيدايش جمله ها و عبارت هاي جديد.
- بقاي زبان عربي و حفظ آن از نابودي و گسترش آن.
- تدوين منابع فراوان در زمينه زبان شناسي عربي، اعم از صرف، نحو، لغت، بلاغت و غيره.

 نسخه قابل چاپ

سياق، به عنوان چارچوب و فضايي که پيام الهي در آن صورت يافته، در رفع ابهام از ظاهر آيات، کارکرد اساسي دارد. کارکرد سياق، بر اصول بنيادي وحدت پيکر و عدم تعارض آيات قرآن استوار است. در صورت فراهم بودن شرايط کارکرد (وحدت موضوع و وحدت جهت موضوع)، قرينه هاي متصل و منفصل کلام بستر ظهور سياق قرار مي گيرند. با ظهور ابهام در کلام، يا قرينه اي دال بر رفع آن وجود دارد و يا ندارد. در صورت وجود، يا متصل است و يا منفصل. متصل يا دروني است و يا بيروني. دروني يا لفظي است و يا لبي. و بيروني يا قبل از کلام قرار دارد و يا بعد از آن. منفصل يا در همان سوره است و يا در سور ديگر. با اين مبنا در مقاله حاضر، پس از بيان دو اصل بنيادي وحدت پيکر و عدم تعارض آيات، به تبيين قرائن کلام پرداخته و با اين مباني تعريف سياق ارائه گرديده است. سپس، شرايط کارکرد سياق را معرفي و محدوده کارکرد آن را با طرحي نوين، در پنج گونه به بحث و بررسي نشسته ايم:
1- قرينه پيوسته، مويد معناي ظاهر؛ 2- قرينه پيوسته، خلاف معناي ظاهر؛ 3- قرينه گسسته، مويد معناي ظاهر؛ 4- قرينه گسسته، خلاف معناي ظاهر؛ 5- عدم وجود قرينه.

 نسخه قابل چاپ

برخورداري قرآن از مراتب متعدد معناي ظاهري و باطني، از مباني پذيرفته شده و تاثيرگذار در تفسير و تاويل قرآن است. اما رازگشايي از ماهيت باطن و حل اين معما که باطن کدام سنخ از معناست، مي تواند گامي اثربخش در فرايند معني شناسي قرآن کريم باشد. بررسي معنا و حقيقت باطن قرآن و ارزيابي اين جنبه که آيا باطن، مدلول لفظي است يا سنخي از معناي غير لفظي؟ يا آن که اساسا، باطن را مراتب و لايه هايي است که برخي مراتب آن، از سنخ مدلول لفظي و مراتب ديگر آن، هويت غير لفظي باشد. علاوه بر اين، تامل در اين موضوع که معاني باطني، مقصود گوينده است يا رهيافتي است که خواننده در پرتو نگريستن به قرآن بدان دست مي يابد و همچنين بررسي امکان فهم همگاني معاني باطني قرآن و حدود و شرايط آن از جمله مباحثي است که در اين پژوهش به آنها پرداخته مي شود.

 نسخه قابل چاپ

از جمله راويان احاديث شيعه، محمد بن سنان (م. 220 ق) است که به رغم قرار گرفتن وي، در سلسله سند رواياتي که تعداد آن ها از هشتصد مورد فراتر رفته است، در اعتبار او ميان علماي اماميه اختلاف شديدي روي داده است. اين پژوهش، به نقل و بررسي گفتار عالمان رجالي در اين رابطه پرداخته و کوشيده است تا از طريق بررسي احاديث مستند به راوي مذکور، شناخت دقيق تري از احوال وي به دست دهد. مقاله، در پايان با توجه به جمع بندي ديدگاه ها و نيز ماهيت روايت هاي محمد بن سنان، به وثاقت وي ملتزم گرديده و تضعيف اين راوي را با تمايل او به غلو، در برهه اي از حياتش، نوع روايت هاي او و نيز، سوء استفاده غاليان از اين راوي، مرتبط مي داند.

 نسخه قابل چاپ

شيخ صدوق (381 ق)، شخصيت نامدار حديثي شيعه، در سده چهارم هجري است. او که در شيعه، به عنوان رئيس المحدثين شناخته مي شود، از اخباريان متقدمي است که در عرصه حديث، به شکل گسترده اي وارد شده و ضمن گزارش حجم عظيمي از روايات فريقين - به ويژه روايات شيعه – اغلب، به بررسي محققانه و عالمانه آنها پرداخته و ضمن برنمودن نقاط قوت و ضعف احاديث و اخبار، به شرح و تبيين آنها در زمينه اي گسترده و ذيل موضوعاتي متنوع مبادرت ورزيده است. در اين رويکرد، موضع شيخ صدوق به مواضع اصول گرايان شيعه نزديک است. با وجود اين، او در جايگاه هايي از آثار خود، از اين امور مهم غافل مانده و با روايات برخوردي سطحي کرده است. بنابراين، كارنامه علمي شيخ صدوق در عرصه تعامل با احاديث، يكنواخت نيست؛ بلکه فراز و فرود دارد. فراز كارنامه او مزاياي بسياري دارد که طيف وسيعي از مسائل مرتبط با حديث مانند: رجال، جرح و تعديل، درايه و فقه الحديث، تفسير و تاويل احاديث را شامل مي گردد و رويکرد شيخ صدوق به اين مسائل، ايجابي توام با اهتمام و توجه است. از سوي ديگر، فرود کارنامه صدوق است که آن نيز عموما با همين مسائل مرتبط است، ليکن با کميت کمتر و طيف محدودتر؛ و رويکرد شيخ صدوق به آن، سلبي توام با عدم اهتمام و توجه است. در اين رويکرد، موضع او به مواضع اخباريان - به خصوص اخباريان متاخر شيعه - نزديک مي شود.

 نسخه قابل چاپ

سلامت، در فرهنگ متعالي اسلام، به عنوان يک ارزش مطرح شده و شفابخشي قرآن و راهکارهايي که براي مقابله با فشارهاي روحي و تامين بهداشت رواني انسان بيان کرده، مورد توجه بسياري از پژوهشگران بهداشت رواني قرار گرفته است. از اين رو، اين پژوهش با هدف استخراج آياتي که در زمينه عرضه راهکارهاي معنوي، جهت تامين بهداشت رواني انسانها در قرآن وجود دارد، انجام گرديد. راهکارهاي معنوي استخراج شده از آيات قرآن، در چهار محور قابل دسته بندي هستند که عبارتند از:
1. راهکارهاي معرفتي (وحدت شخصيت انسان، نقش ايمان، ممنوعيت ياس و نااميدي، هدفمندي و معناداري زندگي، اصل قضا و قدر و تصادفي نبودن رويدادها، اعتقاد به معاد، نگاه مثبت به مرگ و توکل)؛ 2. راهكارهاي رفتاري) ارتباط با منبع قدرت معنوي، قوانين بازدارنده و قوانين کنترل کننده شهوت)؛ 3. راهکارهاي اجتماعي (حمايت اقتصادي از اقشار آسيب پذير، حمايت از يتيمان، حمايت اقتصادي و رواني از بيماران رواني و عقب ماندگان ذهني و حسن ظن به مردم)؛ 4. راهکارهاي عاطفي (محبت به والدين، صله رحم، سفارش به صبر و توبه).

 نسخه قابل چاپ

چکيده فارسي:
در نهاد همه انسانها، به حکم فطرت الهي، حقوقي به وديعت نهاده شده است که غيرقابل انکار و تغيير بوده و در هر عصر و دوره، افراد بشر از هر نژاد و هر جنس، صرف نظر از رنگ پوست، ميزان ثروت و موقعيت اجتماعي را شامل مي گردد. از نظر اسلام، فطرت انسانها، مخلوق «خداوند تعالي» است و همه احکام و قوانين مندرج در شريعت اسلام، مطابق با فطرت آدمي است و از همين جهت در قرآن کريم از دين اسلام به عنوان «دين فطري» ياد شده است. از اين رو در اين مقاله به اثبات اين امر در شريعت اسلام به وي‍ژه با تاکيد به نصوص قرآن کريم - به عنوان اولين و مهمترين منبع احکام اسلامي - پرداخته شده است. با عنايت به آيات متعدد قرآن در خصوص اهميت حقوق فطري، با توجه به نگاه ويژه قرآن به کرامت انساني و اصل مساوات روشن مي شود که احکام و قوانين صادره در قرآن، مطابق با فطرت آدمي است و لذا قرآن کريم، بهترين منبع براي شناخت و حفظ حقوق آدمي به ويژه حقوق فطري اوست.

چکيده عربي:
في طبيعة وخلقة کل إنسان و علي أساس الفطرة الإلهية اودعت حقوق مقررة مفروضة لاتحتمل الإنکار والتبديل. و هذه الحقيقة تشمل جميع الناس علي طول الأزمنة والعصور علي اختلاف أجناسهم و أنواعهم وألوان بشرتهم ومکانتهم الإجتماعية والإقتصادية.
ومن وجهة نظر الإسلام فإن هذه الفطرة التي خلقها الله وأودعها في الإنسان تتلائم وجميع الأحکام والقوانين التي جاءت بها الشريعة الإسلامية، فقد عرف القرآن الکريم الإسلام بأنه دين الفطرة. وفي هذا البحث وبالإستعانة بنصوص القرآن الکريم الذي يعتبر أول وأهم منابع أحکام الإسلام اثبت هذا المطلب والموضوع، حيث جاءت آيات کثيرة تعني بأهمية الحقوق الفطرية للإنسان وتطرقت بوجه خاص إلي کرامة الإنسان وأصل المساواة وبينت هذه الواقعية بأن الأحکام والقوانين القرآنية هي مطابقة کل المطابقة لهذه الفطرة الإلهية ولهذا يعتبر القرآن الکريم من أفضل المنابع لمعرفة حقوق الإنسان وصيانتها.

 نسخه قابل چاپ

چکيده فارسي:
يکي از واژه هاي قرآني که فهم دقيق معناي آن، در دريافت معارف قرآني تاثير به سزايي دارد واژه «ظن» است. بسياري از مفسران «ظن» را حالتي نفساني، يعني اعتقاد راجح و گمان که مرتبه اي بالاتر از شک و پايين تر از يقين است معنا کرده اند. بسياري از لغويان هم اين واژه را از کلمات اضداد معرفي کرده اند که به دو معناي شک و يقين به کار مي رود. صاحبان کتب وجوه و نظاير براي اين واژه در قرآن مجموعا پنج معنا بيان کرده اند: شک، يقين، تهمت، پندار و دروغ. براي بازشناسي ظن به معناي شک از ظن به معناي يقين نيز معيارهايي ادبي بيان شده است. در مقاله حاضر با مراجعه به کاربردهاي اين واژه در فرهنگ عربي، ديدگاه مفسران در تفسير ظن به گمان بررسي خواهد شد. همچنين با تکيه بر تحليل هاي روان شناختي، تفسير مفسران از اين واژه در تعدادي از آيات مشتمل بر آن بررسي و نقد و معيارهاي معرفي شده براي تشخيص ظن به معناي شک از ظن به معناي يقين ارزيابي مي شود.

چکيده عربي:
إن إحدي المفردات القرآنية التي يؤدي فهمها فهما دقيقا إلي إدراک وفهم مؤثر جدا للمعارف القرآنية هي کلمة (ظن). أغلب المفسرين فسروا (ظن) بأنها تعني معرفة قلبية و نفسية بمعني: (الرأي الراجح) وهذه المعرفة تعلو علي الشک وتقل عن اليقين. کثير من اللغويين عرفوا هذه الکمة بأنها من الکلمات المتضادة في المعني فهي تستعمل بمعني: (الشک) تارة وبمعني: (اليقين) تارة أخري. أصحاب کتب الوجوه والنظائر أوردوا لها في القرآن الکريم خمسة معاني وهي: الشک، اليقين، التهمة، التصور والکذب. وکذلک بينوا معايير أدبية لتمييز کلمة (ظن) التي هي بمعني الشک عن التي هي بمعني اليقين.
في هذا البحث واستنادا الي ما جاء في الأدب العربي حول استعمالات (ظن) درسنا ما رآه المفسرون حول کلمة (ظن) في عدد من الآيات التي فرضوها بمعني الرجحان. وکذلک وبالإستناد الي النظريات النفسية درست و نقدت المعايير التي بينها بعض للتفريق بين (ظن) التي بمعني الشک عن تلک التي هي بمعني اليقين.

 نسخه قابل چاپ

چکيده فارسي:
امروزه، يکي از مسايل مهم معرفت شناسي، تاثير عوامل غير معرفتي و از جمله گناه بر معرفت است. اعتقاد به چنين ديدگاهي از ويژگي هاي مهم تفکر سنتي است. هندوها در 3500 سال پيش معتقد به تاثيرپذيري معرفت از عوامل غير معرفتي بودند. در مسيحيت نيز پولس قديس بيان مي داشت که «گناه نکنيد تا عالم واقع را درست بشناسيد.» در جهان جديد، هرچند کساني همچون هابز، هيوم، کانت، مارکس، نيچه، فرويد، فوکو و ... به نحوي معتقد به تاثير عوامل غير معرفتي بر معرفت بودند، ولي نخستين بار ويليام جيمز بود که صريحا بيان داشت که آرا و نظرات ما ناشي از استدلال محض نبوده، بلکه عواملي همچون تلقين، عشق، نفرت، کينه، ترس، اميد و ... در معرفت ما تاثيرگذارند.
در قرآن کريم نيز به نحو مبسوط به ماهيت و اقسام معرفت، نحوه حصول معرفت و عوامل معرفتي و غير معرفتي موثر بر آن پرداخته شده است. از نظر قرآن، يکي از عوامل مهم در اين خصوص، گناهان ماست که تاثير بسزايي در گونه هاي مختلف معرفت ما، اعم از اکتسابي و غير اکتسابي دارد. آنچه از آيات قرآن برداشت مي شود، اين است که گناه به اشکال مختلف بر معرفت ما خصوصا در حوزه معارف الهي تاثيرگذار است. براي مثال، گناه گاه سبب توجه انسان به بخشي از واقعيت، گاه سبب تحريف در حقايق، گاه سبب فراموشي و نسيان واقعيات و گاه سبب سطحي نگري و عدم تعمق در حقايق مي شود.

چکيده عربي:
إن إحدي القضايا المرتبطة بعلم المعرفة اليوم، هي مطالعة العوامل غير المعرفية ومن ضمنها أثر الذنب علي الرأي والإعتقاد والإدراک المعرفي. وتعتبر هذه النظرية من الخصائص المهمة للفکر التقليدي أو الکلاسيکي، فقد کان الهندوس منذ 3500 سنة يعتقدون بقابلية تأثير العوامل الغير المعرفية علي المعرفة والإعتقادات العقلانية للإنسان. وفي المسيحية کان بولس القديس يقول: لا تذنبوا حتي تحصل لکم معرفة صحيحة بعالم الواقع. وفي العصر الحديث نري علماء کهيوم وکانت ومارکس ونيتشه وفرويد وفوکو و ... کانوا يعتقدون بنحو من الأنحاء بتأثير العوامل غير الفکرية والمعرفية علي المعرفة والتعقل، ولکن العالم ويليام جيمز کان ولأول مرة قد صرح بأن آرائنا وعقايدنا المعرفية ليست تابعة فقط للإستدلال المحض بل هناک عوامل کالتلقين والحب والبغض والحقد والخوف والأمل و ... تؤثر علي معرفتنا وآرائنا الفکرية.
وقد جاء في القرآن الکريم مشروحا و مفصلا آيات ترتبط بماهية المعرفة وأقسامها وکيفية حصول المعرفة والعوامل الفکرية المعرفية و غير المعرفية المؤثرة وبشکل عميق علي آرائنا و معتقداتنا. ومن وجهة نظر القرآن الکريم فإن خطايانا لها تأثيرها الشديد علي آرائنا المعرفية، مکتسبة کانت أو غير مکتسبة. إن ما نستنتجه ونستنبطه من القرآن الکريم هي أن الخطايا تؤثر بأشکال مختلفة علي ما نعتقده ونستنبطه عقليا وبالأخص في نطاق المعارف الإلهية. فمثلا الخطيئة تصبح تارة سببا لتوجه الإنسان وإدراکه لقسم من الحقيقة والواقع، وتارة تصبح باعثا لتحريف الحقائق وأخري سببا لنسيانها کما قد تکون في بعض الأحيان عاملا للمعرفة السطحية وعدم التعمق في الحقائق.

 نسخه قابل چاپ

چکيده فارسي:
تبيين حوزه معنايي واژگان تک کاربرد، در قرآن کريم امري است که در گرو شناخت معناي دقيق واژه است. در معناشناسي واژگان تک کاربرد، نخست، ريشه شناسي واژه مورد نظر و سپس، تبيين روابط مفهومي اين واژه با ديگر واژگان مرتبط و در نهايت تبيين جايگاه واژه مورد نظر در مفاهيم مرتبط با آن، ارزيابي مي گردد.
در اين نوشتار، به ريشه شناسي، تطور معنايي، روابط مفهومي و در نهايت به معناشناسي واژه «امشاج» در قرآن کريم پرداخته شده است.

چکيده عربي:
لتبيين النطاق المعنوي للمفردات التي استعملت مرة واحدة في القرآن الکريم يتطلب منا معرفة المعني الدقيق لتلک المفردة. ولأجل الوصول ألي هذا الغرض يجب أولا أن نتطلع ونتعرف علي الحروف الأصلية للکلمة ومشتقاتها ثم معرفة الإرتباط المدلولي لهذه الکلمة مع الکلمات التي ارتبطت بها داخل جملة واحدة وفي النهاية يجب أن نتعرف علي موقع تلک الکلمة من ناحية مدلولات الکلمات الأخري المرتبطة بها من ناحية المعني.
في هذه المقالة: قمنا بمعرفة الحروف الأصلية والتطور المدلولي والإرتباطات الدلالية وفي النهاية قمنا بتعريف معني کلمة (أمشاج) في القرآن الکريم.

 نسخه قابل چاپ

چکيده فارسي:
رعايت حقوق اساسي افراد و گروه ها از شاخصه هاي جامعه مدني است. مطابق قرآن کريم، يکي از اهداف مهم رسالت پيامبران اين بوده است که افراد و گروه هاي انساني، حقوق همديگر را به رسميت بشناسند و در موارد اختلافي به نزاع و ستيزه روي نياورند، بلکه در عوض به داوري قانون عدل تن در دهند. قرآن مجيد، به عنوان آخرين کتاب آسماني، تاکيد کرده است که مهم ترين شان «کتاب»، همان شاني است که در عرف امروز به «قانون اساسي» نام بردار است تا در بين مردم به حق داوري کند و پاسدار حقوق اساسي آنها باشد. پيامبر اسلام، وقتي به مدينه آمدند «دولت - شهر» مدينه را تشکيل دادند و سنگ بناي حقوق اساسي اين جامعه مدني را در پيمان نامه اي بنيان نهادند که به «صحيفه النبي» شهرت يافته است. اين مقاله، نخست موضوع قانون عدل و جايگاه آن در قرآن و آموزه هاي انبيا را به اختصار و به مثابه مقدمه اين نوشته، بررسي کرده و سپس به تفصيل به تحليل ابعاد صدوري و محتوايي صحيفه النبي پرداخته است و به اين نتيجه رسيده است که حاکميتي را که پيامبر به دنبال آن بود، صدها سال از زمان خود پيش بوده و بسياري از ويژگي هاي يک دولت مدرن - که امروزه از مطالبات جامعه بشري است - را نيز دارا بوده است.

چکيده عربي:
تعتبر صيانة الحقوق الأساسية للأفراد والجماعات إحدي معايير المجتمع المدني وبحسب ماجاء في القرآن الکريم فإن أحد الأهداف المهمة لرسالة الأنبياء هي: أن الأفراد والجماعات بدلا من الإختصام والمنازعات يجب أن يحترموا حقوق الآخرين ويعترفوا بها، وفي المسائل الخلافية يجب أن يحتکموا الي قانون عادل يخضعوا لحکمه.
القرآن الکريم بوصفه آخر کتاب سماوي أکد علي أن أهم صفة يتميز بها (الکتاب) هو ما يسمي اليوم ب (القانون الأساسي) أو (الدستور) حتي يعيش الناس في مجتماتهم في وئام وحقوقهم الأساسية مصونة ومحفوظة.
عند ما جاء النبي(ص) إلي المدينة أسس حکومة المدينة ووضع الحجر الأساس للحقوق الأساسية والأصلية للمجتمع المدني في ميثاق عرف ب (صحيفة النبي).
هذه المقالة ابتدأت باختصار موضوع القانون العادل ومکانته في القرآن وتعليمات الأنبياء بعنوان مقدمة للبحث ومن ثم قامت بصورة مفصلة بالبحث والدراسة للأبعاد الموضوعية ل (صحيفة النبي) وتوصلت الي هذه النتيجة: بأن الحکومة التي کان النبي (ص) قد أسسها سبقت عصره بمئات السنين وتميزت بميزات حکومة عصرية حديثة والتي تعتبر من مطالب المجتمع الإنساني لهذا اليوم.

 نسخه قابل چاپ